آیا پایین بودن پلاکت خون نشانه سرطان است؟ 🩸

می­دانیم که ابتلا به سرطان تاثیرات مستقیمی را بر روی رده‌­های خونی اعمال می‌­کند. اما لازم است بدانید که افت فاکتورهای خونی، همیشه نشانه‌­ای مبنی بر وجود و ابتلای فرد به سرطان نخواهد بود و بیماری‌­های دیگری نیز می­توانند موجب این اتفاق شوند. در این مقاله بای بای سرطان این مسئله که پایین بودن پلاکت خون نشانه سرطان است یا خیر و شرایط دیگری که منجر به افت پلاکت خون می‌­شوند را مورد بحث و بررسی قرار می­‌دهیم.

پلاکت خون پایین نشانه چیست؟

ترومبوسایتوپنیا یا به عبارت دیگر کاهش پلاکت­ خون موقعیتی است که در آن تعداد پلاکت­‌های خون بیمار به طرز چشم‌گیری کاهش پیدا می­‌کند.

پلاکت­‌ها (ترومبوسیت‌­ها) سلول­‌های بی­‌رنگ خون هستند که نقش بسیار مهمی در انعقاد خون دارند.

پلاکت­‌ها با ایجاد لخته در عروق خونی که دچار آسیب‌­دیدگی و یا بافتی که دچار پارگی شده است، خون‌ریزی را متوقف می­‌کنند.

کاهش پلاکت‌­های خون (Low Platelet) یا اصطلاحا ترومبوسایتوپنیا، ممکن است به علت ابتلای بیماری­‌های مغز استخوان مثل سرطان خون و یا مشکلات و اختلالاتی در سیستم ایمنی شخص به وجود بیاید.

امکان دارد در مواردی کاهش پلاکت خون ناشی از عوارض جانبی بعضی متودهای درمانی ­باشد که هم کودکان و هم بالغین را درگیر می‌­کند.

کاهش تعداد پلاکت‌­ها ممکن است خفیف و یا شدید باشند که در موارد خفیف آن ممکن است علائم و نشانه‌­هایی از این بیماری برای فرد ایجاد شود اما در موارد شدید که نادر است، ممکن است تعداد پلاکت‌­ها به قدری کم باشند که فرد دچار خونریزی­‌های داخلی و شرایط اورژانسی شود.

طول عمر طبیعی پلاکت­ها ۱۰ روز است که پس از تمام شدن عمر آن­ها، دوباره توسط مغز استخوان تولید می‌­شوند.

آیا پایین بودن پلاکت خون خطرناک است؟ بای بای سرطان

پایین بودن پلاکت‌های خون (ترومبوسیتوپنی) می‌تواند خطرناک باشد، به‌خصوص اگر پلاکت‌ها به سطح بسیار پایین کاهش پیدا کنند. پلاکت‌ها نقش مهمی در لخته شدن خون و جلوگیری از خونریزی دارند. وقتی تعداد پلاکت‌ها کاهش می‌یابد، بدن در جلوگیری از خونریزی داخلی و خارجی مشکل پیدا می‌کند.

علائم ترومبوسیتوپنی شامل موارد زیر است:

• کبودی‌های آسان و غیرعادی
• خونریزی از لثه‌ها یا بینی
• خونریزی طولانی‌مدت از زخم‌ها
• خونریزی شدید دوران قاعدگی
• وجود خون در ادرار یا مدفوع

پایین بودن پلاکت خون نشانه سرطان است

در حالت طبیعی و نرمال هر فرد در بدن خود دارای ۱۵۰۰۰۰ تا ۴۵۰۰۰۰ پلاکت در هر میکرولیتر است اما در شرایطی که مغز استخوان بیمار سرطانی شود و یا دچار عفونت‌­های شدید شود، تعداد پلاکت‌­ها به طرز چشم‌­گیری کاهش پیدا می­‌کند.

سرطان‌­ها می­توانند یکی از علل اصلی کاهش پلاکت­‌های خون باشند، به طوری که امکان دارد در افراد مبتلا به این بیماری، تعداد پلاکت‌­ها به کمتر از ۵۰۰۰۰ در هر میکرولیتر نیز برسد.

علت پایین بودن پلاکت خون

پایین بودن پلاکت خون (ترومبوسیتوپنی) می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از این دلایل عبارتند از:

1. بیماری‌های خودایمنی: مانند لوپوس یا پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک (ITP) که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به پلاکت‌ها حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد.
2. عفونت‌ها: عفونت‌های ویروسی مانند HIV، هپاتیت C و ویروس اپشتین-بار (EBV) می‌توانند باعث کاهش پلاکت خون شوند.
3. سرطان‌ها: برخی از انواع سرطان‌ها مانند لوکمیا و لنفوم می‌توانند مغز استخوان را تحت تأثیر قرار دهند و تولید پلاکت را کاهش دهند.
4. داروها: برخی داروها مانند شیمی‌درمانی، داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، و داروهای ضدصّرع می‌توانند تولید پلاکت‌ها را کاهش دهند.
5. نقص‌های ژنتیکی: برخی از افراد به دلایل ژنتیکی سطح پلاکت خون پایینی دارند.
6. مصرف الکل: مصرف زیاد الکل می‌تواند مغز استخوان را تحت تأثیر قرار دهد و تولید پلاکت‌ها را کاهش دهد.
7. کمبودهای تغذیه‌ای: کمبود ویتامین B12 و فولیک اسید می‌تواند باعث کاهش تولید پلاکت‌ها شود.
8. شرایط پزشکی خاص: بیماری‌های کبدی، مشکلات طحال و برخی بیماری‌های مزمن می‌توانند سطح پلاکت خون را تحت تأثیر قرار دهند.

تشخیص دقیق علت نیاز به مشاوره با پزشک و انجام آزمایشات مرتبط دارد.

اگر شما یا کسی که می‌شناسید علائمی از کاهش پلاکت‌ها دارد، مهم است که به پزشک مراجعه کنید تا علت را تشخیص داده و درمان مناسب را دریافت کنید.

شایع‌­ترین علت کاهش تعداد پلاکت چیست؟

علاوه بر اینکه افت پلاکت نشانه سرطان است، کاهش تعداد پلاکت‌­های خون علت­‌های دیگری نیز دارد که در ادامه به آنها اشاره می­‌کنیم:

۱. پلاکت‌­های به دام افتاده:

طحال ارگانی کوچک به اندازه مشتی بسته است که در زیر دنده‌­ها و در سمت چپ شکم قرار دارد. در حالت طبیعی، طحال وظیفه مبارزه با عفونت‌­ها و فیلتر کردن مواد خونی نا به جا را بر عهده دارد.

بزرگی طحال که ممکن است به دلیل اختلالات مختلفی ایجاد شود، می­تواند باعث از بین رفتن تعداد بسیار زیادی از پلاکت‌ها شود که همین امر ممکن است دلیلی بر کاهش سطح پلاکت خون باشد.

۲. کاهش تولیدات پلاکت‌­ها:

پلاکت­‌ها در مغز استخوان تولید می­‌شوند و فاکتورهایی که می­توانند باعث کاهش تولید پلاکت‌­ها شوند شامل:

• ابتلا به سرطان خون و سایر سرطان­‌هایی که مغز استخوان را درگیر می‌­کنند.
• ابتلا به بعضی از انواع کم خونی‌­ها
• عفونت‌­ها شایع و مزمن خون مثل HIV و هپاتیت C
• شیمی درمانی و رادیوتراپی
• مصرف بیش از حد الکل

3. افزایش شکستن پلاکت‌­ها:

بعضی از مشکلات و اختلالات ممکن است باعث افزایش استفاده پلاکت­‌ها در بدن و از بین رفتن سریع‌تر آن­ها پیش از تولیدات جدید باشد که باعث کاهش سطح پلاکت­‌های خون می‌­شود.

عواملی که باعث افزایش شکستن پلاکت‌­ها می­‌شوند.

این موارد شامل:

۱. حاملگی:

ترومبوسایتوپنی یا افت پلاکت خون در زنان باردار خفیف است و معمولا بعد از تولد نوزاد بهبود پیدا می­‌کند.

۲. ترومبوسایتوپنی ایمنی:

بیماری­‌های خود ایمنی مثل لوپوس می­تواند باعث این مشکل شود که در این شرایط سیستم ایمنی به پلاکت­‌های بدن حمله کرده و آن­ها را از بین می‌­برد.

۳. باکتری در خون:

عفونت‌­های باکتریایی شدید در خون، می­توانند باعث نابودی پلاکت‌­ها شوند.

۴. سندرم همولیتیک اورمیک:

این اختلال نادر می­تواند باعث کاهش شدید گلبول­‌های قرمز و پلاکت‌­ها شود و در نتیجه باعث از بین رفتن عملکرد طبیعی کلیه خواهد شد.

۵. دارو درمانی:

مصرف یکسری از داروهای خاص می­تواند باعث کاهش پلاکت‌­های خون‌ شود. در بعضی موارد داروها باعث گیج شدن سیستم ایمنی می­‌شوند و در نهایت پلاکت‌­های خون را به عنوان عامل بیگانه و بیماری‌­زا، از بین می‌­برند.

مصرف داروهایی مثل هپارین و آنتی بیوتیک­‌هایی که حاوی سولفات هستند نیز می­توانند باعث کاهش تعداد پلاکت­‌ها شوند.

آیا تعداد کم پلاکت‌­ها نشانه سرطان است؟

باید بدانید که همیشه هم این جمله که پایین بودن پلاکت خون نشانه سرطان است، صدق نمی­‌کند اما در بیمارانی که مبتلا به سرطان شده‌­اند، پایین آمدن سطح پلاکت خون، به عنوان نشانه سرطان، می­تواند علت­‌های مختلفی داشته باشد که در ادامه به صورت مختصر توضیح خواهیم داد:

• کسانی که مبتلا به سرطان‌­های خاصی مثل سرطان لنفوم و یا سرطان خون می‌­شوند، احتمال بروز این عارضه در آن­ها بیشتر از سایرین است.
• انواع خاصی از متودهای درمانی سرطان مثل شیمی درمانی و رادیوتراپی، به صورت تکی و یا ترکیبی برای درمان بعضی سرطان­‌ها استفاده می­‌شوند که یکی از عوارض جانبی این متودها، کاهش سطح فاکتورهای خونی بخصوص پلاکت‌­ها می‌­باشد.
• در بعضی موارد سرطان، ممکن است باعث تغییرات پروتئین‌­های بدن یا همان آنتی بادی‌­ها شود که در این شرایط، این آنتی بادی‌­ها به پلاکت‌­های بدن حمله کرده و آن­ها را از بین می‌­برند و نتیجه این اتفاق، کاهش سطح پلاکت‌های خون می­‌باشد.
• در مواقع نادر از عارضه­‌های جانبی سرطان، کاهش سطح پلاکت­‌ها می‌­باشد که ممکن است به مرور زمان رفع شود و یا به صورت دائم بیمار را درگیر کند.

علائم افت پلاکت خون

اگر سطح پلاکت­‌های خون بدن شخصی افت کند، علائم خاصی کم کم در او بروز پیدا می‌­کند که در ادامه به برخی از این علائم اشاره می­‌کنیم:

• بروز خونریزی­‌هایی از نقاط مختلف بدن مثل دهان، بینی و رکتوم که متوقف نمی­‌شود و کنترل آن بسیار سخت است.
• استفراغ و بزاق به رنگ قرمز یا قهوه‌­ای تیره که ممکن است رفته رفته ایجاد شود.
• مدفوعی که به رنگ قرمز روشن، قرمز تیره و یا سیاه دیده می­‌شود.
• خانوم‌­­ها ممکن است در دوران قاعدگی ‌دچار‌ خونریزی‌­های شدید و بی­‌سابقه شود.
• سر دردهای شدید، خستگی و گیجی و تاری دید برای فرد ایجاد‌ می­‌شود.
• دردهای شدید در عضلات و مفاصل که ممکن است زمان زیادی برای بهبود آن لازم باشد.
• بروز کبودی‌­های ناگهانی و بدون علت بر روی پوست که به آسانی بهبود پیدا نمی‌­کنند.

زمانی که تعداد پلاکت‌­های بیمار به زیر ۱۰۰۰۰ در هر میکرولیتر کاهش پیدا می­‌کند، خطر جدی خون‌ریزی داخلی بیمار را تهدید می­‌کند که در صورتی که بیمار سریعاً درمان نشود، ممکن است این شرایط موجب مرگ وی شود.

در شرایطی بسیار نادر، کاهش سطح پلاکت بدن بیمار باعث بروز خونریزی­‌هایی در بافت مغز می­‌شود که منجر به سکته‌های مغزی و در نهایت مرگ می‌­شود.

تعداد پلاکت بیماران سرطانی چقدر است؟

میزان افت پلاکت‌­ها در افراد مبتلا به هر نوع سرطانی با توجه به وضعیت سیستم ایمنی فرد می­تواند متفاوت باشد، اما به طور کلی افت پلاکت به زیر 50000 در هر میکرولیتر خطرناک است و نیازمند پیگیری خواهد بود.

تشخیص افت پلاکت

هرگونه بیماری برای تشخیص قطعی و دقیق، نیاز به انجام تست­‌های تشخیصی دارد. برای تشخیص کاهش میزان پلاکت‌های خون، در زمانی که پایین بودن پلاکت خون نشانه سرطان است نیز باید تست­‌های اختصاصی برای این مشکل انجام شود که این تست‌­ها شامل:

• آزمایش خون:

یک آزمایش خون کامل از تعداد فاکتورهای خونی می­تواند مشخص کند که تعداد پلاکت­‌های بدن شخص به چه میزان است .

• معاینه فیزیکی به همراه بررسی سابقه بیماری کامل:

پزشک متخصص در معاینه فیزیکی، با بررسی پوست به دنبال خون‌ریزی‌­ها و کبودی­‌هایی در زیر پوست خواهد بود و همچنین با معاینه شکم بخصوص طحال، بزرگی این ارگان را بررسی می­‌کند.

پزشک متخصص همچنین درباره سابقه بیماری­‌های مختلف و اقدامات مورد نیاز برای درمان بیماری سوالاتی را مطرح خواهد کرد.

با توجه به نشانه­‌های سرطانی که بیمار از خود بروز می­‌دهد، پزشک ممکن است برای تشخیص صحیح علت این عارضه‌ها، تست‌­های بیشتری را تجویز کند.

درمان افت پلاکت خون

کاهش سطح پلاکت خون با توجیه پایین بودن سطح پلاکت خون نشانه سرطان است، می­تواند برای روزها و یا سال­ها باقی بماند.

مدت زمان باقی ماندن این مشکل در بیماران یکسان نیست و ممکن است برای هر شخصی متفاوت باشد. در کسانی که کاهش سطح پلاکت خونشان خفیف است، درمان دارویی نیاز نیست و این اشخاص پس از گذشت مدتی بهبود پیدا می‌کنند اما در کسانی که بیماری در آن­ها شدیدتر است، نیازمند درمان­‌های خاص هستند:

1. تزریق خون و پلاکت:

در صورتی که سطح خون و فاکتورهای خونی بسیار کم شود، پزشک با تزریق پک‌­های خون و پلاکت، مقادیر از دست رفته را جبران می­‌کند.

۲. دارو:

اگر علت بیماری در فرد مربوط به سیستم ایمنی باشد، پزشک متخصص داروهایی تجویز می­‌کند که تعداد پلاکت­‌های خون افزایش پیدا کند. اولین دارویی که مورد استفاده قرار می‌­گیرد کورتیکواستروئیدها هستند و در صورتی که پاسخگو نباشند، از داروهای قوی‌­تری برای درمان استفاده می­‌شود.

3. عمل ‌جراحی:

اگر درمان­‌های دیگر برای بیمار بی‌­فایده بود، عمل جراحی طحال در دستور کار پزشک قرار می‌­گیرد.

۴. تعویض پلاسما:

در شرایطی که بیماری بسیار پیشرفت کند و وضعیت اورژانسی برای بیمار ایجاد ‌کند، از این روش درمانی استفاده می‌شود که البته کاربرد آن بسیار کمتر از سایر متودهای ذکر شده جهت درمان کاهش سطح پلاکت­‌ها می­‌باشد.

کلام آخر

در این مقاله‌ی بای بای سرطان در مورد چالش پایین بودن پلاکت خون نشانه سرطان است، نحوه مدیریت و درمان افت پلاکت خون مطالب زیادی آموختیم؛ همواره می‌توانیدبا دانستن این مطالب میتوانید به افراد زیادی کمک کنید.

شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.

هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.

منابع:

• MFMER
• American Cancer Society