به طور کلی بیماری‌های گوارشی از جمله سرطان معده، علاوه بر این که طیف وسیعی از بیماری‌ها را شامل می‌شوند، علائم مشابه هم ایجاد می‌کنند.
به همین جهت تشخیص و تفکیک این سرطان از سایر بیماری‌های گوارشی صرفا با توجه به علائم سرطان معده، در بیشتر مواقع برای پزشکان چالش برانگیز خواهد بود. از این رو، در این مقاله‌ی بای بای سرطان قصد داریم به کلیه‌ی نکات مربوط به سرطان معده یعنی از علائم اولیه و هشداردهنده‌ی آن تا جدیدترین درمان‌های حال حاضر این بیماری بپردازیم.
سرطان معده چیست؟
سرطان معده یک بیماری بسیار جدی و تهدید کننده حیات است که مستقیما معده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین جهت داشتن یک درک جامع از این بیماری، از جمله علل، علائم و روش‌های تشخیصی آن بسیار مهم است.
در این بخش از مقاله، وارد دنیای این سرطان می‌شویم و انواع مختلف، ریسک فاکتورها و گزینه‌های درمانی احتمالی این سرطان را بررسی می‌کنیم.
سرطان معده از جمله بیماری‌های مربوط به دستگاه گوارش است که می‌تواند سلامت فرد مبتلا را به خطر بیندازد. علائم سرطان معده می‌تواند در هر شخص متفاوت باشد اما در نهایت خطر برای همه یکسان است و باید سریعا وارد فاز درمان سرطان معده شود.
هر کسی ممکن است به این بیماری مبتلا شود، اما برخی از عوامل جمعیت شناختی ممکن است خطر ابتلا به آن را افزایش دهند. بنابراین اگر:
- 65 سال یا بیشتر دارید.
- جنسیت شما مذکر است (در واقع شیوع بیماری در مردان بیشتر از زنان است).
- در مناطقی مانند آسیای شرقی، آمریکای جنوبی یا مرکزی یا اروپای شرقی زندگی می‌کنید.
علائم سرطان زمانی شروع می‌شود که یک جهش ژنتیکی (تغییر) در DNA سلول‌های معده شما وجود داشته باشد. DNA کدی است که به سلول‌ها می‌گوید چه زمانی رشد کنند و چه زمانی بمیرند.
به دلیل ایجاد این جهش، سلول‌ها به سرعت رشد می‌کنند و در نهایت به جای مرگ، بر روی هم انباشته شده و تومور را تشکیل می‌دهند. سلول‌های سرطانی از سلول‌های سالم سبقت می‌گیرند و ممکن است به سایر قسمت‌های بدن شما نیز گسترش یابند. به این پدیده متاستاز گفته می‌شود.
انواع سرطان معده
در درجه اول به صورت آدنوکارسینوم ظاهر می‌شود که از بافت غده‌ای پوشاننده معده منشاء می‌گیرد. این نوع سرطان تقریبا ۹۵ درصد از کل موارد سرطان معده را تشکیل می‌دهد.
با این حال انواع دیگری از سرطان معده نیز وجود دارند که از شیوع کمتری برخوردارند؛ ازجمله لنفوم، سارکوم، تومورهای کارسینوئید، کارسینوم سلول کوچک و کارسینوم سلول‌های سنفگرشی معده.
علاوه بر موارد ذکر شده، سرطان‌های متاستاتیک که از سایر مکان‌های اولیه سرطان به معده متاستاز می‌دهند نیز می‌توانند از دیگر علل بروز سرطان در معده محسوب شوند.
علل ابتلا به بیماری سرطان معده در بزرگسالان
با گذشت سال‌ها از بروز اولین مورد ابتلا به این سرطان، هنوز هم محققان نمی‌دانند که چه چیزی باعث جهش در روند تقسیم سلولی و بروز علائم سرتان معده می‌شود.
همچنین اگر علائم این سرطان را ندارید ولی با عواملی مانند سابقه زخم یا پولیپ در معده درگیر بوده‌اید، بهتر است در اسرع وقت، به یک متخصص گوارش برای انجام آزمایش‌های مربوطه مراجعه کنید.
اگرچه علت دقیقی برای ابتلا به این سرطان وجود ندارد، با این حال به نظر می‌رسد که عوامل خاصی احتمال ابتلا به سرتان معده را افزایش می‌دهند. این موارد که منجر به بروز علائم می‌شوند، عبارتند از:
- سابقه خانوادگی سرطان.
- عفونت هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori).
- بیماری ریفلاکس معده (GERD).
- گاستریت
- عفونت ویروس اپشتین بار
- سابقه زخم معده یا پولیپ معده
- رژیم غذایی سرشار از غذاهای چرب، شور، دودی یا ترشی
- مصرف کم میوه‌ها و سبزیجات
- قرار گرفتن مکرر در معرض موادی مانند زغال سنگ، فلز و لاستیک
- سیگار کشیدن، بخار کردن یا جویدن تنباکو
- نوشیدن بیش از حد الکل
- چاقی
- گاستریت آتروفیک خود ایمنی
حتی اگر این علائم را ندارید، بد نیست بدانید که چندین بیماری ژنتیکی با افزایش خطر سرتان معده مرتبط هستند، از جمله:
- سندرم لینچ
- سندرم پتز-جگرز
- سندرم Li-Fraumeni
- پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی
- سرطان معده منتشر ارثی
- نقص ایمنی متغیر رایج (CVID)
- سرطان معده در افراد دارای گروه خونی A شایع‌تر است، اگرچه محققان هنوز هم دلایل کافی برای اثبات این ادعای خود پیدا نکرده‌اند.
علل ایجاد سرطان در معده
درحالی که علت دقیق بروز سرطان معده ناشناخته است اما چندین عامل خطر به عنوان ریسک فاکتور این بیماری شناسایی شده‌اند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
تغذیه:
رژیم غذایی سرشار از غذاهای دودی، نمکی و یا فرآوری شده و همچنین کمبود میوه و سبزیجات مصرفی روزانه، با افزایش خطر ابتلا به سرطان معده ارتباط مستقیمی دارد.
عفونت هلیکوباکتر پیلوری:
عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری که می‌تواند باعث ایجاد زخم‌های معده شود از دیگر ریسک فاکتورهای بروز سرطان در معده خواهد بود.
سبک زندگی:
کشیدن سیگار و مصرف بیش از حد الکل، می‌تواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان معده را در افراد افزایش دهد.
شرایط پزشکی:
در برخی شرایط ابتلا به بیماری‌های گوارشی مثل گاستریت مزمن، کم خونی خطرناک و پولیپ‌های معده می‌توانند احتمال ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد.
سابقه خانوادگی:
افراد با سابقه خانوادگی سرطان معده در معرض خطر بیشتری هستند و احتمال آن که به صورت ارثی این بیماری مهلک مبتلا شوند، بسیار بیشتر از سایرین است.
قرارگیری در معرض مواد شیمیایی مختلف:
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض موادی مانند زغال سنگ، فلز، الوار یا لاستیک ممکن است افزایش خطر بروز سرطان معده را در پی داشته باشد.
البته باید به این نکته توجه نمود که درست است که ریسک فاکتورهای اشاره شده احتمال ابتلا به سرطان در معده را افزایش می‌دهند اما تحقیقات نشان می‌دهد که افرادی که در معرض ریسک فاکتورهای نام برده شده نبودند نیز همچنان به سرطان معده مبتلا شده‌اند.
علائم سرطان معده چیست؟
علائم سرطان معده ابتدا نمود ظاهری ندارند اما در ابتدا رشد سلول‌های سرطانی از پوشش داخلی معده شروع می‌شود. سپس با توسعه و پیشرفت بیماری، در دیواره‌های معده شما رشد می‌کنند.
بیماری‌های مربوط به این سرطان و دستگاه گوارش در سراسر جهان رایج است اما سرعت ابتلا به آن در کشور ایران بیشتر گزارش شده است. بنابراین شناخت علائم سرطان معده و پیشگیری از ابتلا به آن، ضروری است.
چکاپ کامل یکی از روش‌هایی است که می‌توان هر گونه بیماری، اعم از سرطان روده، معده و سرطان خون را در همان مراحل اولیه، شناسایی کرد و برای درمان آن اقدام نمود. علی‌الخصوص که بسیاری از علائم شایع مانند کاهش وزن غیرقابل توضیح و درد در نواحی شکم و اطراف آن، اغلب در مراحل اولیه ظاهر نمی‌شوند.
پزشک شما ممکن است بتواند در طول معاینه فیزیکی و از روی علائم، بسته به اینکه سرطان چقدر پیشرفته باشد، توده‌ای را در معده شما احساس کند. با این حال، اغلب علائم، نمود ظاهری دارند. ممکن است معده شما اغلب متورم، پر یا دردناک باشد. درد ممکن است خفیف شروع شود و سپس با پیشرفت بیماری شدیدتر شود.
علائم و نشانه‌های کانسر معده
علائم در مراحل اولیه و شروع بیماری، به ندرت خودشان را نشان می‌دهند. در کشورهایی که غربالگری سرتان معده معمول نیست، مانند ایران، اکثر موارد ابتلا به این بیماری تا زمانی که نسبتاً بزرگ نشده باشد یا به خارج از معده گسترش نیافته باشد، قابل تشخیص و درمان نیست.
در حدود 95 درصد مواقع، این سرطان از پوشش معده شروع می‌شود و به آرامی پیشرفت می‌کند. اگر تشخیص بیماری در این مرحله انجام نگیرد و به طبع آن درمان شروع نشود، می‌تواند یک توده (تومور) ایجاد کند و در عمق دیواره‌های معده شما رشد کند.
تومور ممکن است به اندام‌های مجاور مانند کبد و لوزالمعده سرایت پیدا کند. زمانی که علائم و نشانه‌های آن آشکار می‌شود، مراجعه به یک متخصص گوارش اولین کاری است که باید انجام شود.
علائم سرطان معده می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- اشتهای ضعیف
- کاهش وزن (بدون تلاش)
- درد در ناحیه شکم
- ناراحتی مبهم در شکم، معمولا بالای ناف
- احساس سیری بعد از خوردن حجم کمی غذا
- سوزش سر دل یا سوء هاضمه
- حالت تهوع
- استفراغ، با خون یا بدون خون
- تورم یا تجمع مایع در شکم
- خون در مدفوع یا مدفوع سیاه رنگ
- احساس خستگی یا ضعف در نتیجه داشتن گلبول‌های قرمز بسیار کم (کم‌خونی)
- زرد شدن پوست و محیط سفیدی چشم (در صورت گسترش علائم سرطان معده به کبد)
بیشتر این علائم به احتمال زیاد ناشی از چیزهایی غیر از سرطان، مانند عفونت ویروسی یا زخم است. برخی از این علائم ممکن است ناشی از انواع دیگر سرطان نیز باشد.
علائم هشداردهنده سرطان معده
سرطان معده اغلب با علائم مبهم در مراحل اولیه خود ظاهر می‌شود که همین امر پزشکان را در تشخیص این بیماری با چالش‌هایی رو به رو می‌کند.
با این حال با پیشرفت بیماری، علائم قابل توجه‌تری ممکن است بروز پیدا کند که در ادامه به چند نمونه از شایع‌ترین علائم سرطان معده اشاره می‌کنیم:
کاهش وزن غیرقابل توجیح:
کاهش وزن قابل توجه و بدون دلیل می‌تواند نشان دهنده یک مشکل بسیار جدی در بدن بخصوص سرطان معده باشد. این علامت در بیشتر سرطان‌ها بروز پیدا می‌کند و لازم است جدی گرفته شود.
درد شکم:
درد مداوم و شدید شکم به ویژه در قسمت‌های فوقانی شکم ممکن است از دیگر علائم شایع سرطان در معده باشد.
تهوع و استفراغ:
حالت تهوع و استفراغ مکرر و پایدار، از جمله نشانه‌های بیماری‌های مزمن گوارشی یا حتی سرطان معده خواهد بود.
کاهش اشتها:
کاهش محسوس اشتها که منجر به کاهش وزن می‌شود نیز از دیگر علامت‌های جدی سرطان معده به حساب می‌آید.
خونریزی معده:
سرطان ممکن است با آسیب‌هایی که به معده وارد می‌کند باعث ایجاد زخم‌های معده شود که این زخم‌ها می‌توانند بسیار دردناک و خطرناک باشند و در صورتی که فردی در استفراغ و یا مدفوع خود، خون مشاهده کرد، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند.
مشکلاتی در بلع:
با رشد تومورهایی در سیستم گوارشی بخصوص در ناحیه مری، مسیر عبور غذا تنگ و یا در مواردی به طور کلی بسته خواهد شد و همین امر موجب بروز مشکلاتی در بلع غذا می‌شود که به آن دیسفاژی می‌گویند.
خستگی:
خستگی مزمن و ضعف عمومی می‌توانند از علائم سرطان معده پیشرفته و یا سایر سرطان‌ها باشند؛ بنابراین افرادی که از این مشکلات رنج می‌برند باید در سریع‌ترین زمان ممکن علت زمینه‌ای آن را بیابند.
سوء هاضمه:
سوء هاضمه مزمن و سایر مشکلات معده مثل سوزش سر دل و نفخ، می‌تواند از دیگر نشانه‌های بروز سرطان در معده باشد. در صورتی که هر کدام از علائم نام برده شده برای مدت طولانی در فرد باقی بماند، ضروری است که برای ارزیابی بیشتر به یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی و یا متخصص سرطان معده مراجعه شود.
تشخیص سرطان با آزمایش خون
تشخیص زودهنگام برای نتیجه‌گیری بیشتر در درمان سرطان معده موثر است. فرآیند درمان سرطان معده معمولا از همان لحظه تشخیص آغاز می‌شود. بنابراین هر چقدر تشخیص سریع‌تر انجام شود، درمان نیز روند بهتری خواهد داشت.
از آنجایی که حتی شایع‌ترین علائم در مراحل اولیه مشاهده نمی‌شود، انجام آزمایش‌هایی مانند چکاپ کامل، انجام آژمایش CBC (در آزمایش CBC تعداد گلبول‌های قرمز و در آزمایش WBC تعداد گلبول‌های سفید شمرده می‌شود)، و آزمایش کشت مدفوع برای تشخیص به موقع، تاثیر بسیار زیادی دارد.
همچنین در مراحل پیشرفته‌تر بیماری، آزمایش نمونه‌برداری از بافت‌های درگیر با تومور انجام می‌شود تا شدت پیشرفت بیماری برای اتخاذ روش درمانی متناسب با آن انجام شود. بنابراین در جایی که علائم خودش را نشان نمی‌دهد، پیگیری و انجام چکاپ‌های منظم توسط خود فرد، از درجه اهمیت بالایی برخوردار است.
آزمایش خون می‌تواند اطلاعاتی در مورد نحوه عملکرد اندام‌های شما ارائه دهد. عملکرد ضعیف اندام ممکن است نشان‌دهنده گسترش سرطان به آن اندام باشد.
روش‌های دیگر برای تشخیص
تشخیص این بیماری تنها بر پایه علائم سرطان معده امکان‌پذیر نیست و باید با روش‌های دیگری از وجود یا عدم وجود آن اطمینان حاصل کرد.
در صورت مراجعه به پزشک، ابتدا سابقه پزشکی بررسی می‌شود و در مورد علائم می‌پرسد و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد که برای بررسی وجود توده در معده شما باشد. همچنین ممکن است از شما درخواست کنند که غیر از آزمایش خون، چندین آزمایش را برای تشخیص و درجه‌بندی سرطان معده انجام دهید.
درجه‌بندی علائم سرطان معده امکان ارزیابی میزان گسترش بیماری را فراهم می‌کند. در علائم سرطان معده، درجه‌بندی از 0 (صفر) تا IV (چهار) است. مرحله 0 به این معنی است که سرطان فراتر از پوشش معده شما گسترش نیافته است. مرحله IV به این معنی است که به سایر اندام‌ها سرایت کرده است.
آندوسکوپی فوقانی روش دیگری است که پس از مشاهده علائم سطان معده، برای تشخیص قطعی‌تر استفاده می‌شود. ابزارهای جراحی کوچک می‌توانند از داخل آندوسکوپ عبور کنند و نمونه بافت را بردارند (بیوپسی).
این نمونه را می‌توان در آزمایشگاه از نظر پیشرفته بودن و تعداد سلول‌های سرطانی آزمایش کرد.
تست‌های رادیولوژیک، از جمله سی‌تی‌اسکن، بلع و ام‌آرآی، می‌توانند به شناسایی تومورها و سایر ناهنجاری‌هایی که ممکن است مرتبط با سرطان باشند، کمک کنند.
جراحی سرطان معده
بسته به میزان گسترش و شدت علائم سرطان معده، پزشک شما ممکن است جراحی را برای درمان سرطان معده، برداشتن تومور یا بخشی از معده شما توصیه کند.
- آندوسکوپی فوقانی
در مراحل اولیه، زمانی که بیماری به لایه‌های (بالایی) معده شما محدود می‌شود، سلول‌های سرطانی را می‌توان از طریق آندوسکوپی فوقانی خارج کرد.
- گاسترکتومی
هنگامی که تومور به خارج از لایه‌های سطحی معده شما گسترش می‌یابد، برای برداشتن تمام یا بخشی از معده به جراحی نیاز خواهید داشت.
گاسترکتومی ساب توتال بخشی از معده شما را که تحت‌تأثیر سرطان قرار گرفته، برمیدارد. گاسترکتومی کامل کل معده شما را برمیدارد.
پزشک شما مری را به روده کوچک متصل می‌کند تا پس از برداشتن کامل معده همچنان بتوانید غذا بخورید.
علاج سرطان معده
پس از مشاهده علائم سرطان معده، از روش‌هایی نظیر شیمی‌درمانی، پرتو‌درمانی و دارو‌درمانی برای کوچکتر کردن سلول‌ها و درمان سرطان معده پیش از جراحی استفاده می‌شود.
استفاده از این روش‌ها برای درمان سرطان معده همچنین می‌تواند سلول‌های نابالغ باقیمانده را پس از جراحی از بین ببرد.
ایمونوتراپی یکی دیگر از روش‌های درمان سرطان معده است که به سیستم ایمنی بدن شما کمک می‌کند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و از بین ببرد که تشخیص آن‌ها ممکن است سخت باشد.
این روش علاج بیشتر در سرطان‌های پیشرفته و حاد استفاده می‌شود. همچنین مراقبت تسکینی به بهبود کیفیت زندگی شما به عنوان فردی با علائم سرطان معده کمک می‌کند.
شما می‌توانید مراقبت‌های تسکینی را در کنار سایر درمان‌ها دریافت کنید.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان، صفر تا صد نکات حول محور سرطان معده و درمان آن را آموختیم و روش‌های موثر پیشگیری و نکات احتیاط پسا درمان این سرطان را نیز بررسی کردیم.
امیدواریم دانستن و شناختن علائم سرطان معده، در تشخیص و درمان به موقع آن کمک کننده و موثر عمل کند.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
سرطان معده قابل درمان است؟
در صورتی که سرطان معده در مراحل اولیه تشخیص داده شود، معمولا قابل درمان به شمار می‌رود.
سرطان معده باعث ریزش مو می شود؟
بله، سرطان معده ممکن است علتی برای ریزش مو باشد. این به دلیل این است که در صورتی که بیماری در مراحل پیشرفته قرار داشته باشد، شیمی درمانی و رادیوتراپی ممکن است برای درمان استفاده شود که می‌تواند تاثیر روی رشد مو داشته باشد.
سرطان معده باعث یبوست می شود؟پ
سرطان معده ممکن است باعث بروز برخی علائم مانند یبوست شود، اما به طور عمومی یکی از علائم اصلی آن نیست.
سرطان معده به کجا متاستاز می دهد؟
سرطان معده می تواند به قسمت های دیگری از بدن متاستاز کند، از جمله کبد، پانکراس، روده بزرگ، ریه ها و لنفوم ها (سرطان های خونی). اما یکی از شیوع ترین محل های متاستاز کبد است.
آیا سرطان معده ریشه ژنتیکی دارد؟
سرطان معده معمولا به واسطه قرار گیری در محیط‌های ناسالم برای مدت طولانی، رژیم غذایی ناسالم و مصرف بیش از حد الکل و استعمال دخانیات ایجاد می‌شود اما در مواردی حدود ۱ تا ۳ درصد سرطان‌های معده ارثی بوده و به واسطه جهش‌های ژنتیکی ممکن است در افراد ایجاد شوند.
