سرطان خون چیست؟ 🩸 شناسایی علائم سرطان خون

سرطان خون چیست؟ این سوالی است که با شروع سونامی سرطان در جهان و به خصوص در ایران، در ذهن بسیاری از افراد شکل گرفت. چطور می‌شود که این بیماری به سراغ ما می‌آید و علائم سرطان خون چیست؟ آیا درمان سرطان خون اثر طولانی مدت دارد و یا پس از گذشت مدت زمان کوتاهی به سراغ ما می‌آید؟

واقعیت این است که در صورت داشتن اطلاعاتی در مورد علائم سرطان خون و تشخیص زودهنگام آن، این بیماری تا حد زیادی قابل کنترل است و می‌توانید به بهبود حداکثری خود امید داشته باشد. اما نا آگاهی در مورد علائم سرطان خون و سهل‌انگاری در تشخیص زودهنگام آن، می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری را به دنبال داشته باشد.

بنابراین اگر به دنبال منبعی معتبر برای کسب جوابی درخور برای سوالات خود هستید، مقاله بای بای سرطان، پاسخی کامل برای پرسش‌های شماست.

پس اگر مایل به کسب اطلاعات بیشتری هستید، در ادامه با ما همراه شوید.

مروری کلی بر بیماری سرطان خون در بزرگسالان

لوسمی سرطانی است که در سلول‌های خون‌ساز مغز استخوان شروع می‌شود. وقتی یکی از این سلول‌ها تغییر شکل می‌دهد و تبدیل به سلول لوسمی می‌شود، دیگر مثل یک سلول نرمال به شکل بالغ و کامل خود نمی‌رسد و در واقع چرخه معیوب از همین جا آغاز می‌شود.

یکی از رفتارهایی که سلول نابالغ از خود نشان می‌دهد، این است که اغلب، برای ساختن سلول‌های جدید سریعتر از حد معمول تقسیم می‌شود. همچنین مرگ این سلول ها دیرتر از سلول‌های نرمال اتفاق می‌افتد. بنابراین آن‌ها در مغز استخوان انباشته می‌شوند و سلول‌های طبیعی و نرمال را از بین می‌برند.

در برخی مواقع، سلول‌های لوسمی مغز استخوان را ترک می‌کنند و به جریان خون می‌ریزند و اغلب باعث افزایش تعداد گلبول‌های سفید (WBCs) در خون می‌شوند.

سلول‌های لوسمی وقتی وارد خون می‌شوند می‌توانند به سایر اندام‌ها گسترش پیدا کنند، جایی که می‌توانند عملکرد صحیح دیگر سلول‌های بدن را نیز مختل کنند. بنابراین ابتلا به سرطان خون، می‌تواند از تولد یک سلول نابالغ شروع شود.

در بخش‌های بعد، با علائم سرطان خون و درمان سرطان خون بیشتر آشنا می‌شویم.

آشنایی با انواع سرطان لوسمی

این سرطان انواع مختلفی دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شویم. اما پیش از اینکه به سراغ معرفی انواع سرطان خون و ویژگی‌های مختص به هر کدام برویم، اشاره کوتاهی به علائم سرطان خون داریم.

علائم و نشانه‌های شایع سرطان لوسمی عبارتند از:

• تب یا لرز
• خستگی مداوم، ضعف
• عفونت‌های مکرر یا شدید
• کاهش وزن بدون تلاش
• غدد لنفاوی متورم
• بزرگ شدن کبد یا طحال
• خونریزی یا کبودی
• خونریزی‌های مکرر از بینی
• لکه‌های قرمز ریز در پوست

پزشکان سرطان خون را بر اساس نوع گلبول سفید – لنفوسیت‌ها یا سلول‌های میلوئید – و اینکه آیا روند پیشرفت بیماری سریع (بیماری حاد) یا آهسته در طول زمان (بیماری مزمن) توسعه می‌یابد، دسته‌بندی می‌کنند.

لوسمی‌های لنفوسیتی از سلول‌هایی ایجاد می شوند که لنفوسیت‌های T (سلول‌های T)، لنفوسیت‌های B (سلول های B) یا سلول‌های کشنده طبیعی (NK) را ایجاد می‌کنند.

هر یک از این سلول‌ها نقش ویژه‌ای در سیستم ایمنی دارند. برخی آنتی بادی تولید می‌کنند، در حالی که برخی دیگر مستقیماً با سایر سلول‌های ایمنی مبارزه کرده یا آن‌ها را برای مبارزه با عفونت‌ها هدایت می‌کنند.

این اطلاعات در مورد سرطان خون در بزرگسالان است و مطالب مربوط به سرطان کودکان در مطالب دیگر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

لوسمی میلوئیدی

لوسمی‌های میلوئیدی از سلول‌هایی ایجاد می‌شوند که گلبول‌های سفید خون به نام گرانولوسیت‌ها و مونوسیت‌ها را ایجاد می‌کنند. گرانولوسیت‌ها نام خود را از گرانول‌های آنزیمی که درون خود حمل می‌کنند، وام گرفته‌اند.

آن‌ها این آنزیم‌ها را هنگام مواجهه با باکتری‌ها یا قارچ‌های مهاجم آزاد می‌کنند. مونوسیت‌ها در نهایت تبدیل به ماکروفاژ می‌شوند که باکتری‌ها و قارچ‌ها را در خود فرو برده و از بین می‌برند. لوسمی میلوئیدی دو نوع دارد:

• لوسمی میلوئیدی حاد
• لوسمی میلوئیدی مزمن

در لوسمی‌های حاد که به سرعت رشد می‌کنند، سلول‌های بدخیم (به نام بلاست) نابالغ هستند و قادر به انجام عملکرد سیستم ایمنی خود نیستند.

لوسمی‌های مزمن در سلول‌های بالغ‌تر ایجاد می‌شوند که تنها قادر به انجام بخشی از وظایف خود هستند. این سلول‌های غیر طبیعی معمولا با سرعت کمتری نسبت به لوسمی‌های حاد تکثیر می‌شوند. از چهار نوع شایع لوسمی در بزرگسالان، لوسمی حاد میلوئیدی (AML) و لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL) بیشتر رخ می‌دهد. سایر سرطان‌های خون مرتبط شامل نئوپلاسم‌های میلوپرولیفراتیو و ماستوسیتوز سیستمیک است.

لوسمی سلول مویی (HCL)

لوسمی سلول مویی (HCL) یک سرطان نادر در بزرگسالان است که معمولاً با انجام آزمایش دقیق بر روی خون فرد بیمار خودش را نشان می‌دهد. انواع جزئی‌تر سرطان خون به شرح زیر است:

لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)

لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL) یک سرطان نادر در بزرگسالان است، اما شایع‌ترین نوع لوسمی در کودکان می‌باشد. لوسمی‌های لنفوسیتی معمولا از سلول‌هایی شروع می‌شوند که به لنفوسیت تبدیل می‌شوند.

لنفوم‌ها نیز سرطان‌هایی هستند که در آن سلول‌ها شروع می‌شوند. تفاوت اصلی بین لوسمی‌های لنفوسیتی و لنفوم‌ها در این است که در لوسمی، سلول سرطانی عمدتاً در مغز استخوان و خون است، در حالی که در لنفوم تمایل دارد در غدد لنفاوی و سایر بافت‌ها باشد.

• لوسمی میلوئید حاد (AML)

میلوئید یکی از شایع‌ترین لوسمی‌ ها است که در بزرگسالان بیشتر دیده می شود.

• لوسمی پرومیلوسیتیک حاد (APL)

پرومیلوسیتیک یک نوع تهاجمی از نوع لوسمی میلوئید است.

• لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)

لوسمی لنفوسیتی (CLL) شایع‌ترین لوسمی مزمن در بزرگسالان است. درمان‌های CLL به سرعت در حال بهبود و تغییر هستند.

• لوسمی میلوئید مزمن (CML)

لوسمی میلوئید مزمن (CML) لوسمی مزمن دیگری است که در سلول‌های میلوئیدی شروع می‌شود.

• نئوپلاسم‌های میلوپرولیفراتیو (MPN)
• ماستوسیتوز سیستمیک

ماستوسیتوز زمانی اتفاق می‌افتد که ماست سل‌های زیادی در بدن جمع شوند.

عوامل زمینه ­ساز بروز سرطان خون

هرکسی ممکن است ‌به سرطان خون مبتلا شود، با این حال مطالعات نشان داده­اند که عوامل خاصی ممکن است میزان خطر و ریسک بروز‌ سرطان را افزایش دهند که این عوامل شامل موارد زیر خواهد بود:

1. درمان سرطان قبلی:

درمان­های پیشین سرطان شامل پرتودرمانی یا شیمی درمانی ممکن است احتمال ابتلا به برخی از انواع سرطان خون را افزایش دهند.

2. سیگار کشیدن:

در صورتی که افراد سابقه استعمال دخانیات داشته و یا در معرض دود سیگار دیگران قرار ‌می­گیرند، احتمال بروز سرطان خون حاد در آن­ها بسیار بالاتر از دیگران است.

3. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی:

افرادی که در معرض مواد شیمیایی صنعتی مانند بنزن و فرمالدئید که از مواد سرطان­زا هستند قرار می­گیرند، احتمال بروز سرطان خون در آن­ها بسیار بالا خواهد بود.

این مواد شیمیایی در مصالح ساختمانی و مواد شیمیایی خانگی یافت می­شوند؛ از بنزن برای ساخت پلاستیک، لاستیک، رنگ، آفت کش­ها، داروها و مواد شوینده استفاده می­شود.

فرمالدئید نیز در مصالح ساختمانی و محصولات خانگی مانند صابون، شامپو و محصولات پاک کننده وجود دارد.

4. اختلالات ژنتیکی خاص:

اختلالات ژنتیکی خاص مانند نوروفیبروماتوز، سندرم کلاین فلتر، سندرم شواچمند_دیاموند و سندرم داون ممکن است خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش دهد.

5. سابقه خانوادگی سرطان خون:

تحقیقات نشان داده است که برخی از انواع سرطان خون ممکن است در خانواده­های خاص ایجاد شود‌. با اینحال در بیشتر موارد، داشتن یکی از بستگان‌ مبتلا به لوسمی به این معنی نیست که فردی به یکی­دیگر از افراد خانواده سرطان خون را منتقل خواهد کرد.

روش های درمانی برای سرطان خون

یکی از رایج­ترین سوالاتی که برای بیماران مبتلا به سرطان خون پیش می­آید این است که آیا سرطان خون درمان می‌­شود؟

تا به حال درمان قطعی برای سرطان خون یافت نشده است. در همه روش‌های درمانی که تاکنون محققان و پزشکان کشف کرده‌اند، همیشه احتمال بازگشت بیماری وجود داشته است.

بنابراین نمی‌توان هیچ یک از این روش‌ها را به عنوان درمان قطعی برای بیماری سرطان خون درنظر گرفت. اما وجه اشتراک همه آن‌ها این است که با انجام این روش‌های درمانی، سرعت پیشرفت بیماری شما تا حد زیادی کنترل می‌شود.

همچنین اگر بیماری شما در همان مراحل اولیه تشخیص داده شود، امید به بهبود کامل نیز وجود دارد. پس از در نظر گرفتن عوامل فوق، پزشک شما برای درمان سرطان خون، انجام یک یا چند درمان زیر به صورت توامان با یکدیگر برای بهبود و جلوگیری از روند پیشرفت بیماری، توصیه و تجویز می‌کند:

1. شیمی درمانی
2. درمان‌های دارویی
3. بیوسیملارها
4. پرتو درمانی
5. ایمونوتراپی
6. واکسن درمانی
7. پیوند سلول‌های بنیادی

ذکر یک نکته در مورد پیوند سلول‌های بنیادی خالی از لطف نیست. در سال‌های اخیر، یک پویش مثبت در جهت ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی افراد در هنگام تولد راه‌اندازی شده است و آن هم نگهداری بند ناف کودک در دفاتر نگهداری مرکز فناوری بن‌یاخته‌های رویان است که هزینه‌ای را سالیانه دریافت می‌کنند.

همچنین یکسری آزمایش بر روی خون بند ناف کودک انجام می‌شود که هزینه آن در ابتدای کار دریافت می‌شود. فایده این کار این است که اگر سال‌ها بعد این شخص به بیماری سرطان دچار شد، قابلیت درمان آن با استفاده از سلول‌های بند ناف وجود دارد. روش پیوند سلول‌های بنیادی، شاید قطعی‌ترین روش برای درمان سرطان خون است. 

تست سرطان خون در خانه

رفتارها و علائمی که بدن شما از خود نشان می‌دهد، می‌تواند گویای بسیاری از مسائل و مشکلات احتمالی در عملکرد بدن شما باشد.

بنابراین هیچ‌گاه به علائمی که بدن شما از خود نشان می‌دهد، بی‌تفاوت نباشید. شایع‌ترین علائم سرطان خون را در بخش‌های ابتدایی مقاله به صورت موردی ذکر کردیم.

بنابراین در صورتی که متوجه وجود چند نمونه از علائم ذکر شده به صورت همزمان در بدن خود شدید، سریعا به پزشک مراجعه نمایید و در اولین فرصت آژمایش چکاپ کامل را انجام دهید.

سوالی که در ذهن بسیاری از کاربران وجود دارد، این است که آیا سرطان خون در آزمایش خون قابل تشخیص است؟

با مشاهده نمونه خون شما، پزشک می‌تواند تعیین کند که آیا سطح گلبول‌های قرمز یا سفید خون و یا پلاکت‌ها در خون شما غیرطبیعی است یا نه.

بیشتر بودن تعداد هر یک از این موارد، ممکن است نشان‌دهنده بیماری لوسمی باشد. آزمایش خون نیز ممکن است وجود سلول‌های لوسمی را نشان دهد، اگرچه همه انواع لوسمی باعث گردش سلول‌های لوسمی در خون نمی‌شوند و با آزمایش خون قابل تشخیص نیستند و به انجام تست‌های دقیق‌تر مانند نمونه‌برداری از بافت نیاز است.

تعداد گلبول سفید در سرطان

تعداد گلبول‌های سفید یکی از مواردی است که در آزمایش خون مورد بررسی قرار می‌گیرد. آزمایش WBC برای شمارش گلبول‌های سفید در خون انجام می‌شود و آزمایش CBC جهت شمارش کلیه سلول‌ها نظیر گلبول قرمز، سفید و پلاکت است.

بالاتر یا پایین‌تر بودن تعداد گلبول‌های سفید از حد مجاز، نشان‌دهنده یک بیماری زمینه‌ای در بدن فرد است. از آنجایی که گلبول‌های سفید نقش مبارزه با عفونت های ویروسی و باکتریایی را در بدن دارند، بالا بودن تعداد آن‌ها در آزمایش خون، خبر از یک عفونت خاص در بدن می‌دهد.

برای مثال گلبول‌های سفید لنفوسیت وظیفه مبارزه با عفونت‌های ویروسی  باکتریایی ناشی از سرطان را دارند. زمانی که فردی به سرطان خون مبتلا شود، بدن اون برای مقابله با این بیماری، تعداد زیادی گلبول سفید لنفوسیت تولید می‌کند. پس بالا بودن تعداد آن‌ها به معنی وجود بیماری‌هایی مثل لوسمی و لنفوم می‌باشد.

خونریزی لثه و سرطان خون

اگر خونریزی لثه شما ناشی از بیماری‌های دهان و دندان نباشد، ممکن است یکی از علائم سرطان خون از نوع لوسمی میلوئید حاد باشد. تورم و خونریزی غیرعادی از لثه‌ها، می‌تواند علامتی هشداردهنده در کنار سایر علائم سرطان خون باشد.

تاثیر سبک زندگی بر پیشگیری از سرطان خون

سرطان خون یکی از بیماری‌هایی است که اغلب با عوامل محیطی و سبک زندگی مرتبط است. مطالعات نشان داده‌اند که تغذیه نامناسب، عدم فعالیت بدنی کافی، مصرف سیگار و الکل، و همچنین قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر می‌تواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.

مصرف مواد غذایی پر از آنتی‌اکسیدان، مانند میوه‌ها و سبزیجات، می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند و در مقابل سلول‌های سرطانی مقاومت ایجاد کند.

ورزش منظم نیز یکی دیگر از عوامل مهم در کاهش خطر ابتلا به سرطان خون است. تحقیقات نشان می‌دهد که فعالیت بدنی می‌تواند به بهبود سیستم ایمنی بدن کمک کند و بدن را در برابر تهاجم سلول‌های سرطانی مقاوم‌تر سازد. علاوه بر این، ورزش می‌تواند به کنترل وزن بدن کمک کند و از ایجاد شرایطی که می‌تواند به رشد سلول‌های سرطانی منجر شود، جلوگیری کند.

قطع مصرف دخانیات و کاهش مصرف الکل نیز از دیگر راه‌های مهم در پیشگیری از سرطان خون محسوب می‌شود. این مواد حاوی ترکیبات شیمیایی مضر هستند که می‌توانند به DNA سلول‌ها آسیب بزنند و احتمال بروز تغییرات سرطانی در سلول‌های خونی را افزایش دهند.

علاوه بر این، جلوگیری از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی صنعتی و مصرف محصولات حاوی مواد سرطان‌زا نیز می‌تواند به کاهش ریسک ابتلا به سرطان خون کمک کند.

سرطان خون در کودکان و تفاوت‌های آن با بزرگسالان

سرطان خون در کودکان، به ویژه لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL)، یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌های دوران کودکی است. علائم این بیماری در کودکان ممکن است به طور ناگهانی ظاهر شوند و شامل خستگی مفرط، تب مداوم، خونریزی غیرمعمول و کاهش وزن بدون دلیل باشند. برخلاف بزرگسالان، کودکان اغلب به دلیل سیستم ایمنی قوی‌تر، واکنش بهتری به درمان‌ها نشان می‌دهند، اما نیاز به مراقبت‌های ویژه و دقیق دارند.

درمان سرطان خون در کودکان نیز به طور قابل توجهی با بزرگسالان متفاوت است. در کودکان، درمان‌ها معمولاً شامل ترکیبی از شیمی‌درمانی، پرتو درمانی و در برخی موارد، پیوند سلول‌های بنیادی است. میزان موفقیت درمان در کودکان نسبت به بزرگسالان بیشتر است، اما این درمان‌ها می‌توانند عوارض طولانی مدتی بر رشد و توسعه جسمی و ذهنی کودکان داشته باشند، که نیازمند پیگیری‌های مستمر است.

تفاوت دیگر بین سرطان خون در کودکان و بزرگسالان در نحوه مدیریت بیماری است. در کودکان، حمایت روانی و اجتماعی از خانواده‌ها نقش بسیار مهمی در روند درمان دارد. کودکان نیازمند محیطی مثبت و حمایتگر هستند تا بتوانند با چالش‌های بیماری و درمان مقابله کنند. به همین دلیل، برنامه‌های حمایتی و مشاوره برای خانواده‌ها و کودکان می‌تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی و نتایج درمان تأثیرگذار باشد.

نقش ژنتیک در ابتلا به سرطان خون

نقش ژنتیک در ابتلا به سرطان خون یکی از مهم‌ترین زمینه‌های تحقیقاتی در حوزه سرطان‌شناسی است. برخی افراد به دلیل تغییرات ژنتیکی وراثتی یا جهش‌های ژنتیکی جدید، مستعد ابتلا به سرطان خون هستند. این تغییرات ممکن است از نسل‌های قبلی به ارث برسند یا در طول زندگی فرد به دلیل عوامل محیطی ایجاد شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که وجود سابقه خانوادگی سرطان خون می‌تواند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.

بعضی از اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون، نوروفیبروماتوز و سندرم کلاین فلتر با افزایش خطر ابتلا به سرطان خون همراه هستند. این اختلالات ژنتیکی ممکن است باعث تغییرات در نحوه تقسیم سلول‌ها شوند که در نهایت به رشد غیرقابل کنترل سلول‌های سرطانی منجر می‌شود. افرادی که این اختلالات را دارند، نیازمند نظارت دقیق پزشکی و آزمایش‌های منظم برای شناسایی زودهنگام علائم سرطان خون هستند.

آزمایش‌های ژنتیکی پیشرفته اکنون این امکان را فراهم کرده‌اند که افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان خون هستند، زودتر شناسایی شوند. این آزمایش‌ها می‌توانند تغییرات ژنتیکی خاصی را که با سرطان خون مرتبط است، تشخیص دهند. شناسایی زودهنگام این تغییرات می‌تواند به پزشکان کمک کند تا برنامه‌های پیشگیری و درمانی مناسب‌تری برای افراد در معرض خطر ارائه دهند، و به این ترتیب، احتمال ابتلا به سرطان خون را کاهش دهند.

سوالات متداول درباره سرطان خون

کلام آخر

در سایت “بای بای سرطان“، ما معتقدیم که آگاهی و پیشگیری دو عامل کلیدی در مقابله با سرطان خون هستند. با توجه به نقش ژنتیک، سبک زندگی و عوامل محیطی در این بیماری، هرچه زودتر اقدامات پیشگیرانه را آغاز کنید، احتمال مقابله موفق با سرطان خون بیشتر خواهد بود. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با این بیماری مواجه هستید، نترسید و به حمایت و مشاوره از کارشناسان مجرب اعتماد کنید. هدف ما همراهی شما در مسیر بهبود و بازگشت به زندگی سالم و شاداب است.

شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.

هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.

منابع:

• WebMD
• Cancer Council