به طور کلی، سیستم لنفاوی را به عنوان یک سیستم موثر در حفظ ایمنی بدن می شناسیم. حال شرایطی را در نظر بگیرید که خود این سیستم، درگیر بیماری شود. از بیماری های نسبتا شایع سیستم لنفاوی، می توان به سرطان لنفوم اشاره کرد. در ادامه ی این مقاله بای بای سرطان، به بررسی سرطان غدد لنفاوی، علائم سرطان غدد لنفاوی، تشخیص و درمان آن پرداختیم.
غدد لنفاوی چیست؟
ساختاری لوبیایی شکل و کوچک دارند و بخشی از سیستم ایمنی بدن را تشکیل می دهند. غدد لنفاوی (گره‌های لنفاوی)، مواد مضری را که از طریق لنف جابه جا می شوند، فیلتر می کنند.
یک سری سلول های سفید به نام لنفوسیت نیز در این غدد وجود دارند که به بدن، در مبارزه با عفونت های بیماری زا کمک می کنند. هزاران غدد لنفاوی در سراسر بدن وجود دارند که هدفشان، ایمن نگه داشتن بدن در برابر بیماری ها است.
لنف مایعی است که در سیستم لنفاوی جریان دارد. سیستمی که شامل عروق و گره های لنفاوی است. تمامی مایعات بین سلولی، از طریق عروق لنفاوی جمع آوری می شوند و در این سیستم در گردش اند.
لنف، پروتئین و مواد معدنی را به خون بر می گرداند، همچنین چربی هایی که در روده ها باقی می ماند، از طریق سیستم لنفاوی باز جذب می شود و به بدن بازگردانده می شود.
باکتری ها، ممکن است از طریق کانال لنفاوی وارد این سیستم شوند و به سمت گره های لنفاوی که محلی است که باکتری ها و میکرو ارگانیسم ها از بین می روند، حرکت کنند.
سرطان لنفاوی چیست؟
سرطان لنفوم یا سرطان غدد لنفاوی، بیماری است که سیستم لنفاوی را درگیر می کند و باعث بروز تومور در عروق و گره‌های لنفاوی می شود و ششمین سرطان شایع در دنیا است.
– دو نوع سرطان لنفوم وجود دارد:
- لنفوم هوچکین (Hodgkin lymphoma) که به صورت معمول از گره‌های لنفاوی درگیر، به دیگر گره‌ها منتقل میشود.
- لنفوم غیرهوچکین (Non-Hodgkin lymphoma) که به صورت غیرمعمول از طریق سیستم لنفاوی پخش میشود.
هر دو نوع هوچکین و غیرهوچکین، می توانند همه رده های سنی کودک، نوجوان و بزرگسال را درگیر کنند.
نوع غیر هوچکین آن بیشتر در افراد بزرگسال و مسن اتفاق می افتد، درحالی که نوع هوچکین، غالبا نوجوانان، کودکان و افراد بالای ۷۵ سال را درگیر می کند.
شیوع لنفوم غیرهوچکین، در افراد سفیدپوست بیش از سیاهپوستان گزارش شده است و در آقایان نیز بیشتر از خانوم‌ها اتفاق می‌افتد.
علل بروز سرطان غدد لنفاوی
متخصصین، به طور قطع نتوانستند علت بروز این بیماری را مشخص کنند اما توانستند ارتباطاتی بین سرطان لنفوم و عوامل دیگر کشف کنند که در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم:
- تحقیقات نشان می دهد افرادی که به بیماری HIV مبتلا می شوند، ریسک ابتلا به سرطان لنفوم در آنها بیشتر از سایرین خواهد بود.
- در افرادی که در معرض تابش های یونیزه شده قرار می گیرند، بروز سرطان لنفوم غیر هوچکین محتمل تر است.
- ویروس هایی مثل اشپتین بار و ویروس سلول های T لنفوتروپیک نیز، می توانند احتمال بروز انواع سرطان‌های لنفوم را بالا ببرند.
- سابقه خانوادگی، از علل دیگر افزایش ریسک ابتلا به این بیماری است.
- برخی مطالعات نشان می دهند که بعضی از مواد تشکیل دهنده علف کش ها و آفت کشها، می توانند موجب ابتلا شخص به این بیماری شوند
علائم سرطان لنفوم
وجود علائم سرطان غدد لنفاوی در افراد که البته همیشه به طور قطعی مبنی بر وجود سرطان نیست، می تواند یکی از احتمالات شک به بروز آن در نظر گرفته شود.
علائم احتمالی سرطان لنفوم، شامل موارد زیر است.
- تب بدون دلیل
- تورم گره های لنفاوی در نواحی گردن و زیر بغل
- شکم متورم
- تعریق غیر طبیعی به خصوص شب ها و به هنگام خواب
- خستگی
- کاهش اشتها
- کبودی و خونریزی
- کاهش وزن در مدت کوتاه
- عفونت های مکرر و عود کننده
- سرفه، مشکلات تنفسی و درد قفسه سینه
- راش و خارش پوستی
تشخیص سرطان غدد لنفاوی
متخصصین، جهت تشخیص سرطان لنفوم، ابتدا با شرح حال گیری و بررسی علائم سرطان غدد لنفاوی در فرد، شروع می‌کنند.
سپس با معاینه فیزیکی غدد لنفاوی بدن، آنها را از نظر وجود هرگونه تورم و بزرگی بررسی می کنند و در مرحله بعد، با استفاده از تست های تخصصی، شک و شبه خود مبنی بر وجود یا عدم وجود این سرطان را از بین می برند.
آزمایش هایی که برای تشخیص سرطان لنفوم مورد استفاده قرار می گیرند، به شرح زیر است:
بیوپسی گره لنفاوی (Lymph Node Biopsy)
پروسه ای است که قسمتی یا کل گره لنفاوی، با عمل جراحی برداشته می شود تا در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گیرد. انجام این روش، بدون عمل جراحی نیز امکان پذیر است.
به این صورت که، با استفاده از سوزنی نازک از محل مورد نظر، نمونه‌برداری را انجام می دهند.
آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان (Bone marrow aspiration and biopsy)
عملی است که در آن پزشک متخصص، سوزنی نازک و توخالی را وارد لگن بیمار می کند تا از مغز استخوان وی نمونه‌برداری کند.
این پروسه، زمانی مورد استفاده واقع می شود که ابتلای فرد به سرطان لنفاوی مسجل است اما جهت حصول اطمینان از انتشار یا عدم انتشار سرطان به مغز استخوان، انجام آن ضروری به نظر می رسد.
اسکن قفسه سینه با اشعه X
در این روش، از قفسه سینه عکس برداری می شود تا غدد لنفاوی ای که به واسطه سرطان بزرگ شده اند، مشخص شوند.
سی تی اسکن کل بدن (Body CT)
در این متود تشخیصی، کل بدن با استفاده از اشعه X، اسکن و بررسی می شود تا مشخص شود که آیا در ارگان هایی مثل شکم، لگن، قفسه سینه، سر و گردن گره های لنفاوی بزرگ و غیرطبیعی وجود دارد یا خیر.
پت اسکن (PET scan)
در این روش، از مقدار کمی مواد رادیواکتیو برای بررسی غدد لنفاوی سرطانی و غیرطبیعی بدن استفاده می شود. این روش، تصاویری از بدن را نشان میدهد که با سی تی اسکن قابل مشاهده نیست.
اسکن استخوان (Bone scan)
از این متود زمانی استفاده می شود که سرطان از غدد لنفاوی وارد استخوان شده باشد و موجب بروز درد و تورم در استخوان شود.
در این شرایط، مواد رادیواکتیوی از طریق رگ وارد بدن می شود تا علت درد استخوانی و سرطان موجود در استخوان، تشخیص داده شوند.
ام آر ای (MRI)
این روش تشخیصی، به متخصصین کمک می کند تا بررسی کنند که آیا سرطان به مغز و ستون فقرات، متاستاز داشته است یا خیر.
عکس برداری فراصوت از شکم (Abdominal ultrasound)
متودی است که در آن، از شکم عکسبرداری می شود تا غدد لنفاوی غیرطبیعی و یا سرطانی شده مشخص شوند. همچنین بررسی انتشار سرطان به ارگان هایی مثل کلیه نیز، با این روش امکانپذیر است.
آزمایش خون برای سرطان غدد لنفاوی
آزمایش خون، برای تشخیص علائم سرطان غدد لنفاوی استفاده نمی شود، بلکه برای تشخیص میزان وخامت سرطان مورد استفاده قرار میگیرد. فاکتورهایی در خون وجود دارند که با بررسی آنها تشخیص صورت می گیرد.
در ادامه، به چند نمونه از این فاکتورها می پردازیم:
۱- شمارش کامل خون (complete blood count)
که تعداد و سطح سلول های خونی را بررسی می کند و در شرایطی که تعداد گلبول های قرمز کم باشد، می تواند حاکی از این باشد که سرطان لنفوم به مغز استخوان متاستاز کرده و این امر، باعث اختلال در ساخت گلبول های قرمز شده است.
۲- آزمایشات شیمیایی خون (Blood chemistry tests)
برای بررسی عملکرد کبد، کلیه و میزان هورمون های خون انجام داده می شود که اگر سطح LDH بالاتر از حد معمول باشد، نشان دهنده سرطان لنفوم است.
درمان سرطان غدد لنفاوی
روش درمان سرطان لنفوم، با توجه به میزان وخامت بیماری، سن بیمار و سلامت عمومی فرد انتخاب می شود.
در بعضی بیماران، اگر سرعت رشد سرطان آرام و کم باشد، پزشک مربوطه، روش درمان خاصی ارائه نمی دهد و در ادامه همه چیز به نحوه رشد سرطان بستگی خواهد داشت و همچنین توانایی سیستم ایمنی بدن، در از بین بردن سلولهای سرطانی شده، مد نظر خواهد بود.
در صورت وخیم تر شدن بیماری، استفاده از روش های درمانی زیر در نظر گرفته می‌شوند:
۱- شیمی‌درمانی (Chemotherapy):
معمولا شیمی درمانی، به صورت تک درمان یا به شکل ترکیبی با رادیوتراپی، برای درمان سرطان لنفوم استفاده می شود. در این روش، داروهای بسیار قوی ضد سرطان، به دو صورت تزریقی یا خوراکی برای بیمار تجویز می گردد.
۲- رادیوتراپی (Radiation therapy):
در این متود درمانی، از ذرات پرانرژی رادیویی برای کوچک کردن تومورهای سرطانی و از بین بردن سلول های درگیر، استفاده می شود. این درمان، به دو صورت درونی و بیرونی، انجام پذیر است.
3- درمان هدفمند (targeted therapy):
با استفاده از داروهایی مخصوص صورت می گیرد که فقط بافت هدف را مورد تهاجم قرار می دهند و بر روی بافت های سالم اطراف، بی اثر هستند.
۴- بیولوژیک تراپی (Biologic therapy):
در این متود، متخصصین با استفاده از آنتی بادی های خاص و داروها، سیستم ایمنی بدن را تقویت می کنند تا بتواند سرعت رشد تومورهای سرطانی را کاهش دهند و یا به طور کل، آنها را از بین ببرند.
۵- پیوند سلول های بنیادی (Stem cell transplant):
از این روش درمانی، زمانی استفاده می شود که سرطان لنفوم به مغز استخوان متاستاز کرده باشد و آسیب های جبران نشدنی به آن وارد کرده باشد.
متخصصین، سلول های بنیادی خود بیمار و یا سلول های اهدائی را به مغز استخوان شخص پیوند می زنند تا مغز استخوان کارکرد طبیعی خود را مجدد بدست بیاورد.
قبل از انجام این عمل، رادیوتراپی همراه با شیمی درمانی با دوز بالا صورت می گیرد تا تمامی سلول های سرطانی لنفوم، از بین بروند.
سوالات متداول سرطان غدد لنفاوی
کلام آخر
در این مقاله، تمرکز بر روی سرطان غدد لنفاوی، علائم سرطان غدد لنفاوی و هر آن چیزی بود که در مورد این سرطان باید می دانستید.
همواره هدف از این مقالات، آشنایی هر چه بیشتر شما با انواع سرطانها و نکات مهم مربوط به آنها است. امید داریم که بهره کافی را از مطالب گفته شده، برده باشید.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
