آندوسکوپی معده برای تشخیص و درمان سرطان

یکی از روش­‌های تشخیصی پرکاربرد در تشخیص سرطان­‌های دستگاه گوارش، آندوسکوپی است. استفاده از آندوسکوپی صرفا محدود به معده و دستگاه گوارش نمی‌­شود، بلکه از این روش تشخیصی در اکثر نواحی داخلی بدن استفاده می­‌شود. اما کاربرد اصلی آن در تشخیص بیماری­‌ها و ناهنجاری­‌های دستگاه گوارش خواهد بود. در ادامه این مقاله بای بای سرطان آندوسکوپی معده، آندوسکوپی روده و نقش آن­ها در تشخیص انواع سرطان را بررسی خواهیم کرد.

آندوسکوپی برای تشخیص چیست؟

آندوسکوپی، فرآیندی تشخیصی درمانی است که در آن لوله‌­ای بلند و نازک وارد بدن می‌­شود تا ارگان­‌های داخلی را مورد بررسی قرار دهد؛ سیستم گوارشی از مهم­ترین این ارگان‌­ها است.

از آندوسکوپی همچنین برای تصویربرداری، جراحی و سایر فعالیت‌ها نیز استفاده می­‌شود.

آندوسکوپی معده، غیر تهاجمی است و لوله­‌ی نازک آن از طریق حفراتی که در بدن وجود دارد مثل دهان و مقعد وارد بدن بیمار می‌­شود.

البته این فرآیند می­‌تواند از طریق ایجاد کردن شکافی کوچک بر روی بدن نیز انجام شود؛ برای مثال با ایجاد شکاف بر روی زانو و  یا شکم، می‌­توان تاندون­‌ها و بافت زانو و همچنین ارگان­‌های داخلی شکم را مورد بررسی قرار داد.

با پیشرفت تکنولوژی و همچنین پیشرفت آندوسکوپی، ریسک انجام این فرآیند بسیار پایین آمده است. به طوری که خروجی این روش، تصاویری با کیفیت بالا و با جزئیات خواهد بود.

سریع بودن آن نیز از دیگر مزیت‌­های این روش به شمار می‌­رود. همین امر باعث شده است که آندوسکوپی، به یکی از روش­‌های تشخیصی مهم و قابل اتکا تبدیل شود.

دلایل انجام آندوسکوپی معده

آندوسکوپی­ معده و سایر نواحی بدن، بسیار مفید و پرکاربرد هستند و در بررسی سیستم‌­های مختلف بدن از آن­ها استفاده می­‌کنند.

نتیجه نهایی این فرآیند، با توجه به علت انجام آن متفاوت خواهد بود. در ادامه به سه دلیل اصلی انجام آندوسکوپی اشاره می­‌کنیم:

۱- تحقیق و بررسی (Investigation)

اگر بیماری دچار علائمی همچون تهوع، درد شکم، اختلالات تنفسی، زخم‌­های معده، درد و اشکال در بلع و یا خونریزی‌های سیستم گوارشی باشد، برای بررسی نواحی داخل بدن و یافتن علت بروز این مشکلات در بیمار استفاده خواهد شد.

۲- تایید یک تشخیص (Confirmation of a diagnosis)

می­ تواند با تسهیل فرآیند بیوپسی، وجود بیماری­‌هایی نظیر سرطان را در بدن تشخیص و تایید کند.

۳- درمان (Treatment)

برای درمان مستقیم بعضی اختلالات به وجود آمده استفاده می­‌شود؛ برای مثال از این متود برای خارج کردن و سوزاندن پولیپ‌­ها و یا سوزاندن عروق خونی معده و نواحی دیگر استفاده می‌­شود.

در بعضی از موقعیت­‌ها، به صورت ترکیبی با سونوگرافی انجام می‌­شود.

به این صورت که با استفاده از آندوسکوپی، امکان دسترسی به ارگان­‌هایی که سونوگرافی از روی سطح بدن به آن­ها دسترسی ندارد را مهیا می‌­کند تا تصاویر لازم از ارگان مورد نظر گرفته شود.

کاربرد آندوسکوپی

برای تشخیص و بررسی اختلالات بخش‌­های مختلفی از بدن استفاده می­‌شود، بخش‌­هایی که توسط این متود در بدن مورد بررسی قرار می­‌گیرند شامل:

۱- دستگاه گوارش:

به بررسی مری، معده، دئودنوم، روده کوچک (enteroscopy)، روده بزرگ و کلون (colonoscopy)، مجاری صفراوی، رکتوم (rectoscopy) و مقعد (anoscopy) می‌­پردازد و وجود هرگونه اختلال و بیماری را در این ارگان‌­ها تایید یا رد می­‌کند.

۲- سیستم تنفسی:

بخش‌­های مختلفی از سیستم‌ تنفسی مثل بینی (rhinoscopy) و بخش پایینی سیستم تنفسی (bronchoscopy) را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌­دهد.

۳- گوش:

متخصصین با استفاده از متود (otoscopy) گوش و مجرای گوش را مورد بررسی قرار می­‌دهند.

۴- مجاری ادراری:

این بخش به روش (cystoscopy) برای بررسی احتمال وجود هرگونه بیماری مورد مطالعه قرار می­‌گیرد.

۵-دستگاه تناسلی زن:

در این نوع، پزشک متخصص بخش‌­های مختلف دستگاه تناسلی زن را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

پزشک بخش‌­هایی مثل دهانه رحم (colposcopy)، رحم (hysteroscopy) و لوله‌­های فالوپ (falloposcopy) را به لحاظ شکل و عملکرد بررسی می‌­کند.

۶- آندوسکوپی با ایجاد برشی در سطح بدن:

بخش‌­های داخلی بدن، جاهایی که از طریق حفراتی که در بدن وجود دارند قابل دسترسی نیستند، نیازمند ایجاد برشی در سطح بدن هستند تا اسکوپ یا همان لوله باریک از طریق آن وارد بدن شده و به بررسی ارگان‌­های داخلی بپردازد.

بخش­‌هایی که از این طریق مورد بررسی قرار می­‌گیرند شامل فضای شکم و لگن (laparoscopy)، مفاصل (arthroscopy)، ارگان‌­های داخل قفسه سینه (thoracoscopy and mediastinoscopy) می­‌باشد.

علت انجام آندوسکوپی معده

پزشک متخصص ممکن است به دلایل زیر آندوسکوپی معده را برای بیمار تجویز کند:

• می‌­تواند روشی قابل توضیح برای بررسی علائمی باشد که در معده و دستگاه گوارش رخ می­‌دهد.

این علائم شامل سوزش سر دل، تهوع، استفراغ، درد شکم، اشکال در بلع و خونریزی‌­های گوارشی باشد.

• برای نمونه‌­برداری از بافت معده یا بیوپسی برای تشخیص بیماری­‌هایی که باعث بروز نشانه­‌هایی مثل کم‌­خونی، خونریزی معده، التهاب و اسهال می‌­شود،کمک گرفته می‌­شود.

همچنین از این متود تصویربرداری در تشخیص سرطان‌­های معده و قسمت فوقانی دستگاه گوارش نیز استفاده می‌­شود.

• از آندوسکوپی معده علاوه بر تشخیص و معاینه، در درمان نیز می‌­توان استفاده کرد.

با استفاده از ابزار خاصی می‌­توان عروقی که دچار خونریزی شده است را سوزاند تا خونریزی متوقف شود. همچنین می‌توان در گشاد کردن مری که دچار ‌تنگی شده است و از بین بردن پولیپ‌­ها از آندوسکوپی استفاده کرد.

از آندوسکوپی روده در بررسی‌­های روده نیز استفاده می­‌شود که به آن کولونسکوپی می‌­گویند.

• بیمار در فرآیند کولونسکوپی، نیمه هوشیار است و پزشک صرفا داروی بی­‌حسی و آرام‌بخش به آن­ها می‌دهد تا بیمار کمتر اذیت شود. از این متود برای بررسی زخم­‌ها و بیماری‌­های روده استفاده می­‌شود.

اکثر آندوسکوپ‌­ها از تکنولوژی به نام تصویربرداری باریک باند استفاده می­‌کنند. این تکنولوژی، به متخصص این امکان را می دهد تا سلول­‌های پیش‌­سرطانی و سرطان­‌های اولیه را، راحت­‌تر و سریع‌­تر تشخیص دهد.

آمادگی قبل از انجام آندوسکوپی معده

پزشک متخصص قبل از انجام، اقداماتی را ذکر می‌­کند که حتما باید رعایت شود. این اقدامات شامل موارد زیر هستند:

• قبل از انجام آندوسکوپی معده و روده، نباید تا ۸ ساعت چیزی بخورید یا بیاشامید. این اقدام به این دلیل است که معده برای بررسی دقیق‌­تر و بهتر باید خالی باشد.

با نظر پزشک لازم است مصرف تمامی داروهای ضد انعقادی قبل از آندوسکوپی متوقف گردد چون هنگام انجام آندوسکوپی معده ممکن است، نقاطی از معده دچار پولیپ یا توده باشد که نیاز به نمونه‌­برداری یا سوزاندن داشته باشد.

به همین دلیل مصرف این داروها قطع می­شود تا از بروز خونریزی­های شدید حین انجام آندوسکوپی جلوگیری شود .

• اگر بیمار دچار بیماری‌­های خاصی مثل دیابت، فشار خون بالا و مشکلات قلبی است، پزشک متخصص با صلاح دید خود دوز داروهای خاص آن­ها را تعیین می‌­کند ‌تا اختلالی در فرآیند آندوسکوپی معده ایجاد نشود.

• قبل از انجام آندوسکوپی، بهتر است بیمار تمامی داروها و مکمل­‌هایی که مصرف می­‌کند را با پزشک مرکز در میان بگذارد.

آندوسکوپی معده با بیهوشی

نحوه انجام آندوسکوپی معده با آندوسکوپی روده شباهت بسیاری دارد. در هنگام آندوسکوپی معده، از بیمار خواسته می‌شود تا بر روی میز به پشت و یا به پهلو دراز بکشد تا اقدامات لازم انجام شود.

در آندوسکوپی معده، از داروهای آرام‌بخش و بیهوشی استفاده می‌شود. با توجه به ترجیح بیمار می‌توان از هرکدام از روش‌ها استفاده کرد.

در استفاده از آرامبخش بیمار کمی خواب‌آلود می‌شود اما می‌تواند دستورالعمل‌هایی که پزشک به او می‌دهد را دنبال کند.

در بیهوشی کامل، بیمار هیچ احساس ناراحتی و دردی را احساس نمی‌کند. البته باید به این نکته توجه کرد که در بیهوشی کامل، بیمار نیازمند مراقبت‌‍های تخصصی‌تر و دقیق‌تری است و هزینه فرآیند نیز بیشتر خواهد بود.

سپس پزشک متخصص، پس از وارد کردن از بیمار می‌خواهد تا آن را ببلعد تا از طریق مری وارد معده شود.

پس از وارد کردن وسیله به داخل معده، با استفاده از دوربینی که وجود دارد عکسبرداری می‌کند و به دنبال هرگونه مشکل و اختلال در بافت معده می‌گردد.

با وارد کردن هوا به داخل مری، آندوسکوپ راحت‌تر حرکت می‌کند و بیمار دچار تنگی ‌نفس نخواهد شد.

هنگامی که هوا وارد مری می‌شود، بیمار ممکن است احساس پری بیش از حد‌ در مری داشته باشد که طبیعی خواهد بود.

در شرایطی که بیمار مشکوک به سرطان معده است و یا توده‌هایی در معده مشاهده می‌شود با وارد کردن ابزاری خاص از طریق آندوسکوپ، از بافت مشکوک و یا توده نمونه برداری می‌شود تا آزمایش‌های بیشتری برای تشخیص بیماری صورت گیرد.

پس از اتمام، آندوسکوپ به آرامی از دهان بیمار خارج می‌شود و بیمار ممکن است احساس نفخ و وجود گاز بسیار شدید در معده بکند، گرفتگی گلو و گلود درد از دیگر علائم پس از انجام آندوسکوپی روده و معده خواهد بود.

جواب آندوسکوپی

نتیجه نهایی آندوسکوپی معده، با توجه به شرایط و نوع فرآیندی که صورت گرفته است، می‌تواند متفاوت باشد.

 اگر به قصد بررسی و تشخیص زخم‌های معده انجام شده باشد، نتیجه بلافاصله بعد از اتمام‌ فرآیند 

در اختیار بیمار قرار خواهد گرفت.

اما اگر در طی فرآیند، شک به وجود سرطان معده یا توده غیرقابل توضیح در فرد وجود داشته باشد، نمونه‌برداری یا بیوپسی انجام می‌شود و اعلام نتیجه با توجه به بررسی نمونه در آزمایشگاه تا حدود دو هفته در شرایط غیر اورژانسی، طول خواهد کشید.

مدت زمان آندوسکوپی

در صورتی که همراه با سایر فرآیندهای تشخیصی دیگر نباشد، به طور متوسط بین 15 تا 30 دقیقه به طول می‌انجامد. البته حضور بیمار از دو ساعت قبل در مراکز تشخیصی الزامی است.

شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.

هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.

منابع: MFMER– Healthline Media