پس از انجام تست‌های تصویربرداری و تشخیص تومور یا بافت غیرطبیعی توسط پزشک، نوبت به تعیین ماهیت توده یا تومور یافت شده میرسد و تومور یافت شده باید به لحاظ سرطانی بودن یا نبودن و خوشخیمی یا بدخیمی مورد بررسی دقیق آزمایشگاهی قرار بگیرد. انجام این کار تنها با مطالعه و بررسی مستقیم بافت مورد نظر امکان‌پذیر خواهد بود لذا در این زمان متخصصین از روش نمونه برداری یا بیوپسی بافت یا توده موردنظر کمک می‌گیرند. در ادامه‌ی این مقاله بای بای سرطان قصد داریم به روش کار بافت برداری و نحوه انجام آن به طور کامل بپردازیم.
هنگامی که به بیوپسی فکر می‌کنیم، غالبا این متود تشخیصی را فقط و فقط با سرطان مرتبط می‌دانیم. درست است که بیوپسی نقش بسیار مهمی در شناسایی سلولهای سرطانی دارد اما پتانسیل ارائه اطلاعات ارزشمند دیگری در خصوص شرایط غیرسرطانی را نیز دارد که در این قسمت به این موضوع خواهیم پرداخت.
بیوپسی چیست؟
همانطور که پیشتر گفتیم، پزشک متخصص در صورت مشاهده بافت‌های غیرطبیعی و شک به وجود سرطان در فرد، از بیوپسی جهت رفع ابهامات خود و تایید وجود یا عدم وجود بافت سرطانی استفاده میکند.
در بافت برداری، پزشک از بافت غیرطبیعی که احتمال سرطانی بودن آن زیاد است، نمونه‌گیری میکند.
نمونه گرفته شده توسط پزشک به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا توسط پاتولوژیست در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار گیرد.
تست‌های دیگری که توسط پزشکان تجویز می‌شوند، فقط میتوانند وجود سرطان در بدن را تشخیص بدهند اما تنها بیوپسی است که میتواند مشخص کند کدام سلولهای بدن در کدام قسمت سرطانی شده‌اند.
پتانسیل غیرسرطانی بیوپسی:
متود تشخیصی بیوپسی که شامل استخراج نمونه کوچک از بافت و یا سلولهای موردنظر برای بررسی آزمایشگاهی است، به طور سنتی برای تشخیص سرطان مورد استفاده قرار میگیرد.
با این حال، تحقیقات اخیر نشان داده است که بیوپسی همچنین میتواند اطلاعات مهمی را در مورد شرایط غیرسرطانی در انواع دیگری از بیماریها نشان دهد.
به عنوان مثال، بیوپسی از ضایعات پوستی میتواند به شناسایی اختلالات خود ایمنی مانند پسوریازیس یا لوپوس کمک کند.
به طور مشابه، بیوپسی از کبد میتواند اطلاعاتی را در مورد شرایط غیرسرطانی و بیماریهایی همچون هپاتیت یا بیماری کبد چرب در اختیار پزشک متخصص قرار دهد.
انواع روش های بیوپسی
نمونه برداری انواع مختلفی دارد که کاربرد هرکدام از آنها به محل سلولهای سرطانی بستگی دارد. انواع روش‌های بیوپسی شامل:
۱- سوزنی:
در این نوع از بافت برداری، پزشک متخصص سوزنی باریک، توخالی و نازک را وارد بدن بیمار میکند تا از سلولهای بافت و یا مایعات آن محل، نمونه‌برداری کند.
این نوع از بیوپسی، شایع‌ترین نوع آن است و زمانی استفاده می‌شود که توده‌ها از زیر پوست قابل لمس باشند.
۲- جراحی:
در این نوع، پزشک از متود جراحی برای نمونه‌گیری از بافت استفاده میکند؛ به این صورت که جراح با ایجاد شکافی در بدن، از بافتی که به نظر مشکوک میرسد، نمونههای لازم را میگیرد.
۳- آندوسکوپیک:
لوله‌ای باریک و منعطف است که در بالای آن چراغ و دوربینی کوچک تعبیه شده تا پزشک به وسیله آن بتواند بخش‌های داخلی بدن را مورد بررسی قرار دهد.
در طول این پروسه علاوه بر مشاهدات، امکان نمونه‌برداری از بافت‌های مشکوک نیز وجود خواهد داشت که برای تشخیص سرطان در ناحیه مورد بررسی، بسیار مفید و کاربردی است.
۴- لاپاروسکوپیک:
در این نوع، مشابه بیوپسی آندوسکوپیک از نواحی داخلی بدن شامل لگن و شکم بافت برداری می‌شود، تنها تفاوتی که وجود دارد در نحوه ورود ابزار نمونه‌برداری به بدن است که در نوع لاپاروسکوپیک از طریق برش‌های ایجاد شده در سطح بدن و در نوع آندوسکوپیک از طریق دهان و رکتوم این امر صورت میگیرد.
۵- مایع:
به آزمایش کردن نمونه خونی که از بیمار به منظور تشخیص سرطان گرفته شده است، بیوپسی مایع می‌گویند.
بیوپسی مایع، از ریسک و عوارض جانبی کمتری نسبت به دیگر انواع آن برخوردار است که به پزشکان این امکان را میدهد تا بتوانند تا چندین بار از این روش در یک بیمار استفاده کنند.
بیوپسی توسط چه کسانی قابل انجام است؟
ممکن است این سوال برای هرکس پیش بیاید که انجام پروسه بیوپسی بر عهده چه کسانی است و چه کسانی قادر به انجام بافت برداری هستند.
اشخاصی که میتوانند این پروسه را انجام دهند، با توجه به نوع بیوپسی و آن نقطه‌ای از بدن که نمونه‌گیری از آن صورت میگیرد، میتوانند متفاوت باشند اما به طور کلی میتواند توسط اشخاص زیر انجام شود:
- جراح
- رادیولوژیست که متخصص بررسی تصاویر پزشکی است.
- اونکولوژیست که متخصص درمان سرطان است.
- پاتولوژیست که متخصص بررسی نمونههای گرفته شده برای تشخیص بیماری است.
- سیتولوژیست که متخصص بررسی بیماریهای سلولهای بدن است
- ژنیکولوژیست که متخصص سلامت زنان است.
- درماتولوژیست که متخصص بررسی مشکلات پوستی است.
اقدامات لازم قبل از انجام بیوپسی
یکی از دغدغه‌های اصلی برای شخصی که قرار است این پروسه را انجام دهد، شرایط آمادگی قبل از نمونه برداری است.
در حقیقت، با توجه به نوع بیوپسی که صورت میگیرد، اقدامات آماده‌سازی اشخاص متفاوت خواهد بود؛
به عنوان مثال برای انجام بیوپسی سوزنی، نیاز به انجام اقدامات خاصی نیست و تنها کافیست که لباس‌های خود را درآورده و گان بپوشید اما سایر بافت برداری‌ها نیازمند انجام اقدامات پیشرفته‌تری برای آمادگی قبل از پروسه خواهند بود.
نگران نباشید چرا که تیم مراقبتی تمام نکات لازم را برای شما توضیح خواهند داد تا فرآیند به بهترین شکل ممکن انجام شود.
برخی از این اقدامات در ادامه آورده شده‌اند.
- بیمار قبل از انجام پروسه، حتما باید از پزشک خود مشورت بگیرد که آیا ممنوعیت‌های غذایی و نوشیدنی قبل از بیوپسی برای او وجود دارد یا خیر و در صورت وجود ممنوعیت، باید بداند تا چند ساعت قبل از انجام پروسه باید ناشتا باشد.
- بیمار بهتر است لیستی از تمامی داروها و مکمل‌های غذایی را که مصرف میکند، در اختیار پزشک متخصص قرار دهد.
همچنین پزشک تاکید دارد که قبل از انجام بیوپسی، بیمار نباید از داروهای رقیق کننده خون مثل آسپیرین استفاده کند چرا که مصرف این دارو، باعث افزایش احتمال خونریزی در فرد می‌شود.
- اگر بیمار حساسیتی نسبت به داروی خاص و یا هرگونه ماده دیگر دارد، باید به پزشک اطلاع دهد تا اختلالی در روند فرآیند ایجاد نشود.
- بهتر است قبل از انجام پروسه بیوپسی در مرکز درمانی مربوطه، بابت تحت پوشش بودن و طرف قرار داد بودن آن مرکز با بیمه درمانی خود اطمینان حاصل کنید.
انواع یافته‌های غیرسرطانی در بیوپسی:
انواع مختلفی از یافته‌های غیرسرطانی وجود دارد که از طریق این روش قابل تشخیص هستند. یکی از این یافته‌ها وجود التهاب است که میتواند نشان دهنده وجود یک عفونت یا یک بیماری خود ایمنی در بدن باشد.
بیوپسی همچنین میتواند تومورهای خوشخیمی را که تومورهای غیرسرطانی هستند، شناسایی کند که بسته به محل و اندازه، این تومورها ممکن است همچنان به مداخله پزشکی نیاز داشته باشند.
علاوه بر تمامی این موارد ذکر شده، این روش قادر است وجود فیبروز را نشان دهد که از لحاظ پزشکی تشکیل بافت اسکار بیش از حد در اندام‌هایی مانند کبد و یا ریه‌ها است.
با شناسایی شرایط و قابلیت‌های غیرسرطانی، بیوپسی امکان مداخله و درمان زود هنگام را در برخی بیماریها فراهم میکند.
بیوپسی چگونه انجام می‌شود؟
با توجه به محل انجام پروسه نمونه برداری، بیمار ممکن است در حالت دراز کشیده به پشت و یا نشسته باشد و در طول انجام بیوپسی، از بیمار خواسته شود تا نفس خود را حبس کند و یا بی‌حرکت بماند.
قبل از انجام بافت برداری، تیم مراقبتی برای بیمار با توجه به محل انجام نمونه‌گیری، از داروهای مسکن جهت کاهش درد او استفاده می‌کنند و در صورت حساس بودن محل و سخت‌تر بودن پروسه، استفاده از بی‌حسی‌های موضعی و بیهوشی کامل نیز کاربرد خواهد داشت.
روند ریکاوری بیمار نیز مانند پروسه آن، وابسته به نوع بیوپسی صورت گرفته است که میتواند از 1 روز تا چند هفته متفاوت باشد.
بیمار ممکن است در همان روز ترخیص شود و ممنوعیتی برای انجام کارهای روزمره خود نداشته باشد و یا ممکن است به دلیل سخت‌تر بودن پروسه بیوپسی، نیاز به بستری شدن در بیمارستان و یا استراحت مطلق در خانه برای طی کردن فرآیند ریکاوری خود داشته باشد.
اگر بیمار تحت بیهوشی کامل بوده باشد، به دلایل عوارض جانبی ماده بیهوشی و حالات گیجی حاصل از آن، بهتر است پس از ترخیص تا ۲۴ ساعت یکی از نزدیکان و یا دوستان وی، کارهای ضروری و مورد نیاز فرد را انجام دهد.
عوارض بعد از بیوپسی
این که بیمار بعد از انجام این روش تشخیصی چه احساسی داشته باشد، با نوع بیوپسی صورت گرفته ارتباط مستقیم دارد اما به طور کلی در اشخاصی که این عمل را انجام می‌دهند علائم و مشکلات زیر دیده می‌شود:
- وجود احساس درد در اطراف نواحی نمونه برداری که معمولا طی ۲ الی ۳ روز کمتر و یا به طور کل برطرف می‌شود.
- پزشک متخصص داروهای مسکن خاص برای کاهش درد بیمار تجویز خواهد کرد.
- پرستاران و تیم مراقبتی تا چند ساعت پس از اتمام پروسه، بیمار را تحت مراقبت و ارزیابی قرار می‌دهند تا بیمار از لحاظ بروز خونریزی در محل بیوپسی کنترل شود و علائم حیاتی وی پایدار شود.
- بعد از اتمام پروسه، از بیمار آزمایش خون گرفته می‌شود به این جهت که تعداد گلبول‌های قرمز فرد مورد بررسی قرار گیرد تا احتمال بروز خون‌ریزی‌های داخلی چک شود.
- پزشک متخصص اسکن اشعه X برای بیمار تجویز میکند تا ارگانی که بافت برداری روی آن صورت گرفته، مورد ارزیابی قرار گیرد.
- داروهای بیهوشی و مخصوص جراحی معمولا باعث بروز علائم کسلی و خواب‌آلودگی در فرد می‌شوند بنابراین بهتر است بیمار از انجام کارهای تخصصی و نیازمند تمرکز مدتی بعد از اتمام پروسه خودداری کند.
علائم هشدار پس از بیوپسی
پزشک مربوطه تمامی نکاتی که بیمار باید برای مراقبت از محل بافت برداری در دوره ریکاوری انجام دهد را در اختیار او قرار میدهد تا فرد از بروز بیماریهای عفونی و التهابات در امان بماند.
با این حال در صورت بروز علائم و نشانه‌های زیر بیمار باید سریعا به پزشک مراجعه کند:
- بروز علائم قرمزی و تورم در محل انجام
- وجود درد شدید
- تب بالا
- خونریزی ادامه‌دار در محل نمونه برداری
نتیجه بیوپسی
این که چه زمانی و چگونه نتیجه نهایی به دست بیمار میرسد، از سری سوالات مهمی است که قبل از انجام پروسه از پزشکان پرسیده می‌شود.
نتیجه نهایی که به عنوان گزارش پاتولوژی نیز نام برده می‌شود، ممکن است بسیار سریع یعنی ظرف ۲ روز و یا طولانی‌تر یعنی حداکثر ظرف ۱۰ روز آماده شود.
مدت زمانی که طول می‌کشد تا نتیجه نهایی آماده شود، به تعداد تست‌هایی که روی نمونه گرفته شده انجام می‌شود، بستگی دارد.
با توجه به تست‌های صورت گرفته بر روی نمونه، میتوان تشخیص داد که آیا سرطان در بدن بیمار وجود دارد یا خیر و اگر وجود دارد چه نوعی می‌باشد.
بلافاصله بعد از آماده شدن نتیجه بیوپسی بیمار، از طرف آزمایشگاه با بیمار تماس گرفته می‌شود تا جهت دریافت گزارش پاتولوژی خود به بیمارستان مراجعه کند.
اهمیت تشخیص دقیق در بیوپسی:
تشخیص دقیق بسیار مهم است؛ چه بیوپسی برای سرطان یا شرایط غیرسرطانی انجام شود. تشخیص اشتباه میتواند منجر به به کارگیری درمان‌های غیرضروری و یا تاخیر در دریافت مراقبت‌های مناسب شود.
برای آسیب شناسان ضروری است که نمونه‌ها را به دقت بررسی کرده و یافته‌ها را به طور دقیق تفسیر کنند.
این امر مستلزم توجه دقیق به جزئیات، تجربه و همکاری با سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی است. تشخیص دقیق تضمین میکند که بیماران مناسب‌ترین و موثرترین درمان را برای شرایط خاص خود دریافت کنند.
باورهای غلط رایج در خصوص بیوپسی و سرطان:
چندین تصور غلط در خصوص بیوپسی و ارتباط آن با سرطان وجود دارد. یکی از تصورات غلط رایج این است که انجام این روش باعث گسترش سرطان در بدن می‌شود و منجر به انتشار سرطان به سایر نقاط بدن منتشر می‌شود که این شرایط مانع از درمان بیمار شده و مرگ وی را به همراه خواهد داشت.
در حقیقت، بیوپسی به صورت کنترل شده انجام می‌شود و باعث گسترش سلولهای سرطانی در هیچ کجای بدن نخواهد شد.
از دیگر تصورات غلط در خصوص این متود میتوان به این موضوع اشاره نمود که منفی بودن نتیجه به معنای عدم وجود سرطان در شخص است.
در خصوص این باور غلط باید بیان کرد که ممکن است مواردی وجود داشته باشند که سلولهای سرطانی از دست رفته یا نمونه بیوپسی نماینده کل بافت سرطانی و یا تومور نبوده باشد.
لذا برای بیماران مهم است که این باورهای غلط را درک کنند و با ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی خود صحبتی آزادانه داشته باشند.
پیشرفت‌های تحقیقاتی در استفاده از بیوپسی برای شرایط غیرسرطانی:
زمینه استفاده از بیوپسی برای شرایط غیرسرطانی در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری داشته است. محققان، ویژگی‌های مولکولی و ژنتیکی بافت‌های غیرسرطانی به دست آمده از این روش برای درک بهتر مکانیسم‌های زمینه‌ای بیماریهای مختلف بررسی کرده‌اند.
این دانش و اطلاعات بدست آمده امکان رویکردهای درمانی هدفمندتر و شخصی‌سازی شده را فراهم می‌کنند.
به عنوان مثال با تجزیه و تحلیل مشخصات ژنتیکی بیوپسی کبد، پزشکان میتوانند دارو و دوز بهینه را برای بیماران مبتلا به هپاتیت تعیین کنند.
این پیشرفت‌های حاصله این پتانسیل را دارند که با فعال کردن درمان‌های مناسب برای شرایط غیرسرطانی، مراقبت‌های بهداشتی را متحول کنند.
برای نشان دادن پتانسیل غیرسرطانی بیوپسی اجازه دهید به چند مطالعه موردی بپردازیم. در یک مطالعه، محققان از بیوپسی بافت کلیه برای شناسایی بیماری کلیوی مراحل اولیه در بیماران مبتلا به دیابت استفاده کردند.
با تشخیص بیماری در مراحل اولیه، مداخلاتی برای کاهش سرعت پیشرفت آن و بهبود نتایج بیمار انجام شد.
مطالعه موردی دیگری شامل بیوپسی بافت ریه در بیماران مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD ) بود.
عمل انجام شده بر روی این بیماران تغییرات سلولی خاصی را نشان داد که توسعه درمان‌های هدفمند را برای کاهش علائم و بهبود عملکرد ریه هدایت می‌کرد.
این مطالعات موردی نشان میدهد که چگونه میتوانند بینش‌های ارزشمندی را در خصوص شرایط غیرسرطانی ارائه دهند و تصمیم‌گیری‌های درمانی را ارائه دهند.
احتمالات و آینده بیوپسی‌های غیرسرطانی:
پتانسیل بیوپسی‌های غیرسرطانی بسیار فراتر از کاربردهای فعلی است. همانطور که تحقیقات برای کشف نشانه‌های مولکولی و ژنتیکی بیماریهای مختلف ادامه دارد، این روش این پتانسیل را دارند که به ابزاری قدرتمند برای پزشکی تبدیل شوند.
با تجزیه و تحلیل ویژگی‌های منحصر به فرد بافت‌های یک فرد، پزشکان میتوانند درمان‌ها را با نیازهای خاص آنها تنظیم کنند، کارایی درمان را به حداکثر برسانند و عوارض جانبی را نیز تا حد بسیار زیادی کاهش دهند.
علاوه بر این، نمونه برداری‌های غیرسرطانی نیز ممکن است با شناسایی علائم اولیه شرایط قبل از پیشرفت به مرحله شدیدتر و پیشگیری از بیماری کمک کنند.
پیامدهای آینده این روش امیدوار کننده است و پتانسیل‌های زیادی برای بهبود مراقبت از بیمار دارد.
چگونه میتوان از بیوپسی برای درمان فردی استفاده کرد:
هدف درمان فردی ارائه برنامه‌های درمانی فردی بر اساس ویژگی‌های منحصر به فرد بیمار است. این روش نقش حیاتی در دستیابی به این هدف دارد.
پزشکان با تجزیه و تحلیل ساختار ژنتیکی و مولکولی بافت‌هایی که از طریق این روش به دست می‌آیند، میتوانند نشانگرهای زیستی خاصی را شناسایی کنند که موثرترین گزینه‌های درمانی را برای بیمار نشان می‌دهند.
برای مثال، بیوپسی از تومور ریه میتواند جهش‌های ژنتیکی را نشان دهد که توسط داروهای خاص هدف قرار می‌گیرند.
این اطلاعات به پزشکان اجازه میدهد تا مناسب‌ترین درمان را تجویز کنند و شانس کسب نتایج موفقیت آمیز را افزایش دهند.
بیوپسی ابزاری ارزشمند در عصر درمان فردی تبدیل شده است که امکان درمان‌های مناسب‌تری را فراهم میکند که موثرتر بوده و عوارض جانبی کمتری دارند.
منابع:
