همانطور که می‌دانید و اغلب تجریه کرده‌اید، بیماری کرونا عوارض متعددی از آسیب به سیستم عصبی تا تنفسی و حتی گوارشی را در زمان پسادرمان برای بسیاری از بیماران به جای گذاشت. ابتلا به کرونا و سرطان ریه در پی آن و یافتن ارتباط این دو بیماری نیز در ابتدای خیزش این بیماری تا هم اکنون به مسئله‌ای قابل بحث و تحقیق تبدیل شده است.
در حال حاضر با توجه به افزایش شیوع دوباره کرونا در کشور، لازم دانستیم تا در این مقاله‌ی بای بای سرطان عوارض این بیماری مرموز را که مهم‌ترین آن سرطان ریه است، مورد بحث و بررسی قرار دهیم.
درک ارتباط کرونا و سرطان
دوره‌ی اوج و همه‌گیری بیماری کووید ۱۹، چالش‌ها و نگرانی‌های متعددی را برای افراد در سراسر جهان ایجاد کرده بود؛ با شیوع دوباره‌ی این بیماری، برای کسانی که در حال حاضر با سرطان دست و پنجه نرم می‌کنند یا سابقه ابتلا به سرطان دارند، خطرات و عدم قطعیت‌های مرتبط با این ویروس حتی بیشتر هم خواهد بود.
در این قسمت از مقاله قصد داریم به راهنمای جامع و اطلاعات ارزشمندی در خصوص ارتباط کرونا و سرطان، اهمیت واکسیناسیون و اقدامات احتیاطی که لازم است افراد سرطانی برای محافظت از خود در شرایط کرونا انجام دهند، بپردازیم.
کووید ۱۹ چیست و چگونه به سرطان ارتباط دارد؟
کووید ۱۹ توسط ویروس کرونای جدید به نام SARS_COV_2 که از خانواده بزرگی از ویروس‌ها به نام کرونا است، ایجاد می‌شود.
در حالی که کرونا ویروس‌ها هم در انسان و هم در حیوانات رایج هستند، این نوع ذکر شده سویه جدیدی از این ویروس است که در اواخر سال ۲۰۱۹ ظهور کرده و از آن زمان باعث ایجاد یک بیماری همه‌گیر جهانی شده است.
برای افراد مبتلا به سرطان، خطرات مرتبط با کووید ۱۹ می‌تواند به طور قابل توجهی بالاتر باشد؛ درمانهای سرطان مانند شیمی درمانی، می‌توانند سیستم ایمنی فرد را به شدت تضعیف کنند که همین امر موجب می‌شود مبارزه با عفونت‌ها و عوامل خارجی برای بدن بسیار سخت و چالش برانگیز باشد.
علاوه بر این، مطالعات نشان داده است که افرادی که سابقه ابتلا به سرطان دارند، ممکن است در معرض خطر بیشتری در جهت ابتلا به بیماری شدید و خطرناک کووید ۱۹ قرار داشته باشند.
خطرات کرونا برای افراد مبتلا به سرطان
اگر در حال حاضر به سرطان مبتلا هستید و یا در گذشته به آن مبتلا بوده‌اید، مهم است که از خطرات احتمالی مرتبط با کرونا و سرطان آگاه باشید.
عواملی مانند ضعف سیستم ایمنی، سن بالا و سایر شرایط پزشکی می‌توانند خطر ابتلا به بیماری شدید ناشی از ویروس کرونا را افزایش دهند.
به طور خاص افراد مبتلا به سرطان خون ممکن است با خطر بالاتر عفونت‌های خونی طولانی مدت و مرگ ناشی از کووید ۱۹ به دلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی خود مواجه شوند.
موسسه ملی سرطان برای درک بهتر عوامل خطر و پیامدهای این بیماری در افراد سرطانی‌ای که مبتلا به کرونا شده‌اند، در حال انجام یک مطالعه در مقیاس بزرگ است.
در حقیقت، هدف این مطالعه ارائه بینش‌های ارزشمندی است که می‌تواند به پزشکان در مدیریت موثر درمان افراد مبتلا به سرطان و کووید ۱۹ کمک کند.
اهمیت واکسیناسیون کرونا در افراد مبتلا به سرطان
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که افراد مبتلا به سرطان می‌توانند برای محافظت از خود در برابر کووید ۱۹ انجام دهند، واکسینه کردن خود است.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، واکسیناسیون کووید ۱۹ را برای همه‌ی افراد ۶ ماه به بالا توصیه می‌کند؛ بخصوص افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای مانند سرطان هستند.
واکسیناسیون همچنان موثرترین راه برای جلوگیری از ابتلا به نوع شدید کرونا و بستری شدن در بیمارستان است. این امر به ویژه برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افرادی که تحت شیمی درمانی قرار دارند یا پیوند سلول‌های بنیادی انجام داده‌اند، بسیار مهم است.
در حالی که برخی از افرادی که از سیستم ایمنی ضعیف رنج می‌برند، ممکن است پاسخ ضعیف‌تری به واکسن‌ها داشته باشند اما همچنان مزایای واکسیناسیون بیشتر از خطرات و ریسک فاکتورهای آن است.
برای اطمینان از محافظت بهینه در برابر ویروس‌ها و انواع آن مهم است که بدن خود را در برابر کووید با واکسن‌های کووید ۱۹ به روز و ایمن نگه دارید.
در صورتی که اخیرا به کووید ۱۹ مبتلا شده‌اید، توصیه می‌شود حداقل سه ماه قبل از واکسینه شدن صبر کنید؛ به طور کلی علاوه بر خود شخص، اعضای خانواده، عزیزان و مراقبان افراد مبتلا به سرطان نیز باید واکسیناسیون را در اولویت قرار دهند تا یک لایه حفاظتی پیرامون شخص سرطانی ایجاد کنند.
نکات مراقبتی برای بیماران سرطانی در زمان کرونا
علاوه بر واکسیناسیون کرونا در افراد مبتلا به سرطان، اقدامات احتیاطی دیگری نیز وجود دارند که افراد مبتلا به سرطان می‌بایست برای به حداقل رساندن خطر ابتلا به کووید ۱۹ انجام دهند. این اقدامات عبارتند از:
ماسک زدن و فاصله‌گذاری فیزیکی:
استفاده از ماسک مناسبی که هم بینی و هم دهان را در مکان‌های عمومی بپوشاند، برای بیماران سرطانی ضروری است؛ علاوه بر این، حفظ فاصله حداقل ۲ متری از افراد خارج از خانواده می‌تواند خطر مواجه با بیماری کرونا را کاهش دهد.
پرهیز از شلوغی و فضاهایی با تهویه ضعیف:
بهتر است از مناطق شلوغ و فضاهای بسته با تهویه ضعیف که در آن ویروس ممکن است راحت‌تر پخش شود، دوری شود. در صورت امکان فعالیت‌های بیماران در محیط کاملا باز و یا در فضای بسته منزل انجام شود.
شستن مکرر دست‌ها:
افراد باید دست‌های خود را به طور کامل با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه بشویند. اگر آب و صابون در دسترس نیست، از اسپری‌ها یا محلول‌های ضد عفونی کننده‌ی دست استفاده شود.
لازم است که دست‌ها با ضد عفونی کننده‌هایی که درصد الکل آن‌ها حداقل ۶۰ درصد است، پاک شوند؛ چرا که پایین بودن درصد الکل، باعث کاهش عملکرد و ضد عفونی ناقص دست‌ها می‌شود.
تمیز کردن و ضدعفونی کردن:
افراد باید به طور مرتب سطوحی را که اغلب در خانه خود لمس می‌کنند مثل دستگیره‌های در، کلید‌های برق و میز و صندلی‌ها را تمیز و ضد عفونی کنند؛ این عمل می‌تواند به کاهش خطر انتقال سطحی ویروس کمک کند.
نظارت بر علائم و جست وجوی مراقبت‌های پزشکی:
بیماران مبتلا به سرطان و یا افرادی که ریسک بروز سرطام در آن‌ها بالاست، باید هوشیار باشند و از علائم اولیه‌ی کووید ۱۹ آگاه باشند. اگر افراد علائم عفونت مانند تب، سرفه یا مشکل در تنفس را تجربه کرده‌اند مهم است که آزمایش بدهند و به سرعت به دنبال دریافت مراقبت‌های پزشکی باشند.
با پیروی از این اقدامات احتیاطی ذکر شده، افراد مبتلا به سرطان می‌توانند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به کووید ۱۹ و ابتلا بیماری‌های ویروسی شدید را کاهش دهند.
برنامه‌ی درمانی کرونا در بیماران سرطانی
اگر فردی مبتلا به سرطان بوده و همچنین علائم عفونت کووید ۱۹ را در خود مشاهده می‌کند، بسیار مهم است که فورا به پزشک انکولوژیست خود مراجعه کرده تا تحت بررسی‌های آزمایشگاهی قرار گیرد.
داروهای لازم جهت درمانهای کرونا که امروزه برخلاف گذشته، راحت‌تر قابل تهیه هستند، باید تا نهایت چند روز پس از آغاز علائم بیماری شروع شوند، حتی اگر علائم خفیف و کم باشند.
وقتی نوبت به مدیریت درمان سرطان می‌رسد اما در کنار آن فرد به بیماری دیگری مثل کرونا مبتلا می‌شود، باید تصمیمات ویژه‌ای متناسب با شرایط بیمار گرفته شود؛ عواملی همچون نوع سرطان، اهداف مراقبتی و سلامت کلی بیمار از این دست خواهند بود.
در برخی موارد ابتلا به کرونا، ممکن است نیاز باشد تنظیم یا تغییری در روند درمان سرطان صورت گیرد اما باید بدانید که قبل از ایجاد هرگونه تغییر، مشورت با یک متخصص هماتولوژیست یا انکولوژیست امری واجب و ضروری است.
توجه به این نکته نیز مهم است که درمانهای کووید ۱۹ مانند استفاده از برخی داروها یا درمانهای خاص، ممکن است باعث بروز سمیت یا هم‌پوشانی و بروز تداخل دارویی با درمانهای سرطان باشند.
از این رو، به کارگیری نهایت توجه و هماهنگی بین ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی برای اطمینان از مراقبت بهینه و به حداقل رساندن خطرات احتمالی در بیمار، نکته‌ای حائز اهمیت است.
شیوع کرونا و تاثیر آن برغربالگری سرطان
همه‌گیری کرونا، تاثیر قابل توجهی بر جنبه‌های مختلف مراقبت‌های بهداشتی از جمله غربالگری سرطان داشته است. بسیاری از خدمات و چکاپ‌های پیشگیرانه، از جمله ماموگرافی، کولونوسکوپی و تست پاپ اسمیر در اوج همه‌گیری به تعویق افتاد و امکان انجام آن‌ها وجود نداشت.
مطالعات نشان داده‌اند که کرونا و تاثیر آن برغربالگری سرطان، به ویژه غربالگری سرطان سینه و سرطان دهانه رحم، در طول همه‌گیری‌های کووید ۱۹ کاهش قابل توجهی داشته است.
عواملی مانند دسترسی محدود به امکانات مراقبت‌های بهداشتی، ترس از قرار گرفتن در معرض ویروس و اختلال در خدمات مراقبت‌های بهداشتی در این دوران، موجب کاهش متقضیان غربالگری نسبت به گذشته شده است.
برای متخصصین و تیم‌های مراقبتی بسیار مهم است که بیماران و افراد عادی تمامی غربالگری‌های از دست رفته را از سر بگیرند؛ چرا که تشخیص زودهنگام سرطان از طریق غربالگری، نقش حیاتی در بهبود نتایج و افزایش شانس درمان موفقیت آمیز سرطان دارد.
سرطان شدیدترین عارضه‌ی کرونا
مطالعه‌ای در خصوص ارتباط بین عفونت‌های شدید همچون کرونا و سرطان های تشخیص داده نشده، انجام شد. این بررسی بر روی بیمارانی بود که به دلیل پیشرفت بسیار زیاد کرونا و درگیری شدیدی که در ریه‌های خود داشتند، در بخش مراقبت‌های ویژه‌ی بیمارستان بستری بوده‌اند.
محققین به دنبال تعیین این بودند که آیا افرادی که عفونت‌های شدید کووید ۱۹ را تجربه کرده‌اند، پس از گذشت ماه‌ها پس از بستری شدن در بیمارستان، در خطر ابتلابه سرطان قرار دارند یا خیر؟
این مطالعه نشان داد، افرادی که با تشخیص کرونای شدید در ICU بستری شده بودند در مقایسه با افرادی که این بیماری در آن‌ها خفیف‌تر بوده و نیازی به بستری در بیمارستان نداشتند، ۳۱ درصد بیشتر به سرطان‌های تشخیص داده نشده در طول دوران درمان و پسا درمان مبتلا می‌شوند.
افزایش خطر به ویژه برای انواع خاصی از سرطان‌ها مثل سرطان کلیه، سرطان خون، سرطان روده بزرگ و سرطان ریه وجود داشته است و میزان افزایش بروز این بیماری‌ها در این افراد قابل توجه بوده است.
با این حال تفاوت معنی داری بین دو گروه برای انواع دیگر سرطان مانند سرطان سینه، سرطان پروستات، سرطان کبد و سرطان مثانه یافت نشد.
عوارض کرونا (کووید ۱۹) بر بدن
در مقاله‌ای محققین در مورد مکانیسم‌های بالقوه‌ای که می‌توانند ارتباط میان کرونا و سرطان را شفاف کنند، توضیحاتی ارائه داده‌اند. ویروس کووید ۱۹ در درجه اول سیستم تنفسی حتی تنگی نفس را تحت تاثیر قرار می‌دهد و احتمال بروز سرطان ریه را در افرادی که به عفونت‌های شدید ویروسی مبتلا شده‌اند، افزایش می‌دهد.
علاوه بر این، ویروس کرونا ممکن است حالت‌های پیش انعقادی و پاسخ‌های التهابی ایجاد کند که می‌تواند باعث رشد و توسعه برخی سرطان‌ها شود.
در کنار تمامی موارد ذکر شده، این مطالعات نشان داد ابتلا به کرونا در مواردی باعث تشخیص بعضی سرطان‌ها نیز می‌شود؛ برای مثال افرادی که به واسطه ابتلا به کووید ۱۹ در ICU بستری شده‌اند، مکررا تحت اسکن ریه و آزمایش‌های خون قرار می‌گیرند که همین امر شانس تشخیص سرطان‌های ریه و یا سرطان خونی که ممکن است در بدن فرد وجود داشته باشد را افزایش می‌دهد.
در مقابل، سایر انواع سرطان‌ها ممکن است به میزان کمتری در دوران بستری در ICU تشخیص داده شوند؛ به این دلیل که غربالگری این سرطان‌ها در اولویت قرار نگرفته است.
این موضوع می‌تواند توضیح دهد که چرا برخی سرطان‌ها در افرادی که به علت تشدید علائم کرونا در ICU بستری شده بودند، شیوع بیشتری داشته است.
چه افرادی باید پس از دوران کرونا، غربالگری سرطان انجام دهند؟
به طور کلی متخصصین بر این باورند که انجام تست‌های غربالگری با توجه به پتانسیل ویروس کووید ۱۹ و میزان آسیب‌زا بودن آن می‌تواند بسیار مفید و سودمند باشد.
این غربالگری‌ها باید بیشتر در افرادی انجام شوند که به واسطه درگیری بیش از اندازه به این بیماری در بیمارستان‌ها بستری بوده‌اند و یا برای دریافت مراقبت‌های لازم به بخش‌های ویژه منتقل شده‌اند.
به طور کلی غربالگری در افراد مبتلا به کووید شدید می‌تواند سرطان‌هایی مانند سرطان روده بزرگ، سرطان کلیه، سرطان ریه و سرطان خون را تشخیص داده و موجبات درمان زود هنگام آن‌ها را فراهم کند.
بسیار مهم است که توجه داشته باشیم هنوز به طور قطع مشخص نیست که آیا عفونت کووید ۱۹ به طور مستقیم باعث سرطان می‌شود و یا این که صرفا به عنوان نشانگری برای سرطان‌های تشخیص داده نشده عمل می‌کند؛ بنابراین تحقیقات بیشتری برای روشن شدن مکانیسم‌های اصلی و تعیین کننده ارتباط بین کرونا و سرطان در پی آن، مورد نیاز است.
تاثیر شیوع کرونا بر مراقبت از بیماران سرطانی
همه‌گیری کووید ۱۹ تاثیر عمیقی بر مراقبت از بیماران مبتلا به سرطان در سراسر جهان داشته است؛ عوامل مختلفی مانند اختلال در سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی، تغییر در سیاست‌ها و رویه‌ها و تغییر در منابع به طور قابل توجهی بر ارائه برنامه‌های درمان سرطان و غربالگری آن تاثیر گذاشته است.
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، یکی از پیامدهای قابل توجه افزایش ابتلا به کرونا کاهش نرخ غربالگری سرطان است؛ طبق تحقیقات آماری که در خصوص میزان کاهش غربالگری‌های سرطان در طول همه‌گیری انجام شد، مشخص شد که غربالگری سرطان سینه ۹۰ درصد، سرطان روده بزرگ ۷۹ درصد و سرطان پروستات ۸۶ درصد کاهش داشته است.
این کاهش نرخ غربالگری نگرانی‌هایی را در خصوص تشخیص‌های دیرهنگام و تاثیرات منفی بالقوه آن بر نتایج درمان بیمار ایجاد کرده است.
کاهش غربالگری سرطان را می‌توان به عوامل مختلفی مرتبط با همه‌گیری کووید ۱۹ نسبت داد؛ ترس از ابتلا به ویروس، اختلال در خدمات مراقبت‌های بهداشتی و تغییر در اولویت‌های مراقبتی همگانی به کاهش دسترسی به برنامه‌های غربالگری سرطان کمک کرده‌اند.
استفاده از ماسک و واکسیناسیون در پیشگیری از کرونا در بیماران سرطانی
در مبارزه با کووید ۱۹، اقدامات پیشگیرانه مانند پوشیدن ماسک و واکسیناسیون نقش مهمی را داشته و خواهد داشت. تحقیقات پیرامون پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا، نشان داده است که ماسک‌ها در کاهش انتقال ویروس‌های تنفسی بسیار موثر هستند.
پیش از این، تاثیرات مثبت زدن ماسک و پیشگیری از ابتلای بیماری‌های تنفسی در آنفولانزاها ثابت شده بود و ماسک‌های صورت تاثیرات خود را از قبل از این بیماری نشان داده بودند.
واکسیناسیون همچنین از دیگر متودهای پیشگیری و کنترل شیوع بیماری کووید ۱۹ بوده است؛ توسعه و استقرار سریع واکسن‌های کووید ۱۹ در کاهش شدت بیماری، جلوگیری از بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر موثر بوده است.
طبق گفته‌ی محققان و نتایج تحقیقات صورت گرفته، ثابت شده است که واکسن‌ها در محافظت از افراد در برابر بیماری شدید و کاهش خطر انتقال آن‌ها اثربخش هستند.
نقش استفاده از ماسک و واکسیناسیون در پیشگیری از کووید ۱۹ با تاثیر بالقوه بر خطر سرطان مرتبط است؛ این اقدامات پیشگیرانه با کاهش بروز و شدت عفونت‌های کووید ۱۹ به طور غیرمستقیم در به حداقل رساندن عوارض و اثرات بالقوه درازمدت سرطان و پیامدهای ناخوشایند این بیماری کمک می‌کنند.
اهمیت حفظ امنیت روانی بیماران سرطانی در دوران کرونا
در صورتی که شما یا فردی که به او اهمیت میدهید به سرطان مبتلا باشد، وجود احساس نگرانی، اضطراب و احساسات منفی در وی کاملا طبیعی و نرمال است.
علاوه بر استرس و احساسات منفی ناشی از سرطان، استرس و نگرانی از جانب شیوع ویروس کرونا نیز ممکن است در کنار تمامی حس‌های ذکر شده، وجود داشته باشد.
در ادامه به چند نمونه از احساساتی که بیماران سرطانی در کنار ابتلا به کووید ۱۹ ممکن است تجربه کنند، اشاره می‌کنیم:
ترس:
سرطان یک بیماری زمینه‌ای است که باعث ایجاد نگرانی و ترس در همه ی افراد به خصوص مبتلایان به سرطان می‌شود؛ ترس از ابتلا به این بیماری طبیعی است اما این بدان معنی است که افراد ممکن است در معرض خطر بیشتر و عوارض جدی‌تری در برابر کووید ۱۹ باشند.
همچنین امکان دارد در کنار ترس از ابتلا به این بیماری، ترس این که درمان سرطان به تاخیر بیفتد نیز بیماران را عذاب دهد.
اضطراب:
بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان ممکن است در مورد ویروس کرونا و تاثیرات منفی که بر زندگی آن‌ها بگذارد، مضطرب هستند؛ چرا که دائما به این موضوع فکر می‌کنند که شاید با انجام کوچکترین کارها و یا رفتن به مراکز درمانی سرطان، به این ویروس مبتلا شوند و جان آن‌ها به خطر بیافتد.
تنهایی و انزوا:
طبق گفته‌ی تمامی متخصصین و پروتکل‌های بهداشتی که توسط سازمان بهداشت جهانی اعلام شده است، باید برای جلوگیری از شیوع هرچه بیشتر و عدم ابتلا به کرونا، فاصله گذاری‌های فیزیکی صورت گیرد.
بسیاری از افراد مبتلا به سرطان در زمان پاندمی کرونا از شلوغی‌ها و جمع‌های دوستانه دوری می‌کردند و در خانه‌های خود می‌ماندند؛ زیرا درمانهای سرطان سیستم بدنی آن‌ها را ضعیف می‌کند که همین امر می‌تواند ریسک ابتلا به کووید را در این افراد افزایش دهد و به همین دلیل بیماران مبتلا به سرطان منزوی و گوشه‌گیر می‌شوند.
عصبانیت:
کنار آمدن با سرطان و عوارض آن بسیار سخت است اما هنگامی که نگرانی‌هایی در خصوص ابتلا به کووید نیز به این مشکلات اضافه می‌شوند، خشم و عصبانیت بیماران بیش از پیش خواهد شد .
غم و اندوه:
ابتلا به کرونا و سرطان می‌تواند باعث ایجاد احساس غم و اندوه در افراد شود؛ زمانی که بیماران مبتلا به سرطان، درگیر این ویروس تنفسی می‌شوند، غم بسیار زیادی به آن‌ها هجوم می‌آورد، چرا که فکر می‌کنند با ابتلا به این بیماری عمرشان به سر آمده و امکان درمان و بقا برای آن‌ها وجود ندارد.
کاهش اثرات روحی کرونا در بیماران سرطانی
بیماران مبتلا به سرطان اگرچه با مشکلات بیماری خود دست و پنجه نرم می‌کنند اما می‌توانند با پیدا کردن روش‌هایی از شر احساسات منفی و مشکلاتی که کرونا و سرطان ایجاد می‌کنند، رها شوند.
درست است که کووید ۱۹ عرصه برقراری ارتباطات فیزیکی را برای بیماران سرطانی تنگ می‌کند اما با این حال بیماران می‌توانند با صحبت کردن با دیگران و به اشتراک گذاشتن احساسات خود، محدودیت‌های ایجاد شده را کنار بزنند.
فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و همچنین تماس‌های ویدیویی امکانی را فراهم کرده‌اند تا افراد با برقراری ارتباط با سایرین و بیان مشکلات درونی خود، بتوانند احساسی فوق العاده و شگفت انگیز را تجربه کنند.
محدودیت‌هایی که کرونا و سرطان برای بیماران ایجاد می‌کنند، ممکن است باعث ایجاد درماندگی و ناتوانی در افراد شود اما بیماران باید با تمرکز بر آنچه که می‌توانند انجام دهند، به خود انگیزه و انرژی بدهند و توانایی‌های خود را تقویت کنند.
به طور کلی پیروی از یک برنامه روزانه منظم، می‌تواند باعث هدفمندی و جلوگیری از روزمرگی نشدن زندگی شود؛ علاوه بر این، هدفمندی در زندگی بیماران سرطانی نشاط بیشتری برای ادامه زندگی به آن‌ها می‌بخشد.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان از دو روش به کشف رابطه‌ی میان کرونا و سرطان پرداختیم؛ ابتدا چالش‌های افراد سرطانی را در زمان شیوع کرونا بررسی کردیم و سپس سرطان را به عنوان یکی از عوارض بی‌شمار این بیماری معرفی کردیم.
در نهایت هم به تاثیرات عاطفی و روحی که هم کرونا و سرطان چه در افراد عادی و چه در مبتلایان به سرطان می‌گذارند، اشاره کردیم و راه‌حل‌هایی را برای جلوگیری از انزوای بیماران سرطانی در زمان همه گیری کرونا ارائه دادیم.
امید است روزی را در این جهان، خالی از بیماری و سرشار از لبخند همگانی شاهد باشیم.
منابع:
