داروی اگزمستان یا آروماسین از داروهای پراستفاده و کاربردی در درمان سرطان سینه به شمار می‌رود؛ از طرفی می‌دانیم که روند درمان هر سرطانی با توجه به نوع و مرحله‌ی آن متفاوت است اما در هر مرحله از سرطان دارو درمانی وجود داشته و پای ثابت درمان به شمار می‌رود.
از این رو، در این مقاله‌ی بای بای سرطان قصد داریم به طور جزئی کاربرد این دارو، مکانیسم و عوارض جانبی که ممکن است برای بیماران در پی داشته باشد را توضیح دهیم؛ پس اگر شما بیماری هستید که داروی exemestane برایتان تجویز شده است، این مقاله را از دست ندهید.
نحوه عملکرد داروی اگزمستان در بدن
یکی از رایج‌ترین سوالاتی که ممکن است برای مصرف کنندگان این دارو پیش بیاید مکانیسم عمل و یا نحوه تاثیر این دارو بر بدن است؛ باید بدانید که به طور کلی آروماسین جزو دسته داروی هورمونی است.
آروماسین با مهار آنزیم آروماتاز که مسئول تبدیل آندروژن‌ها ( هورمون‌های جنسی ) به استروژن است، عمل می‌کند. اگزمستان با کاهش سطح استروژن در بدن، سلول‌های سرطانی سینه را که از گیرنده‌های مثبت استروژن بهره‌مند هستند و به هورمون استروژن که برای رشد و تکثیر نیاز دارند، محروم می‌کند و این روند به کاهش یا توقف پیشرفت بیماری کمک می‌کند.
به طور کلی به شکل قرص در دسترس است و معمولا متخصصین یکبار در روز مصرف آن را توصیه می‌کنند. این دارو باید هر روز در ساعت معینی، با یا بدون غذا مصرف شود.
پیروی از دوز تجویز شده و مدت زمان درمان، طبق توصیه ارائه دهنده‌های مراقبت‌های بهداشتی و پزشک مربوطه امری مهم و حائز اهمیت خواهد بود.
داروی اگزمستان و سرطان سینه
این روزها، سرطان سینه یک بیماری رایج است که زنان بسیاری را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. در طول سالیان سال با پیشرفت تکنولوژی و علم پزشکی، متودها و روش‌های مختلف و کاربردی جهت درمان بهتر و با پاسخ‌دهی بیشتری برای سرطان سینه کشف شده‌اند که جان بسیاری از زنان را نجات داده و گزینه‌های بسیار زیادی را جهت انتخاب متودهای درمانی در اختیار متخصصین و بیماران قرار می‌دهد.
یکی از گزینه‌ها، استفاده از این دارو است که با نام عمومی اگزمستان نیز شناخته می‌شود و یک مهار کننده آروماتاز است. در این قسمت از مقاله به بررسی نقش‌های مختلف آروماسین در درمان سرطان سینه، اثربخشی آن در مقایسه با سایر داروهای ضدسرطان سینه، عوارض جانبی احتمالی و استفاده از آن برای کاهش خطر بروز سرطان سینه در افراد پرخطر خواهیم پرداخت.
درک آروماسین:
آروماسین یک داروی خوراکی است که در دسته مهار کننده‌های آروماتاز قرار می‌گیرد. این دارو با مسدود کردن آنزیم آروماتاز که مسئول تبدیل آندروژن‌ها به استروژن است، عمل می‌کند.
با مهار این فرآیند، aromasin سطح استروژن را در بدن کاهش می‌دهد و در نتیجه آن رشد تومورها و سلول‌های سرطانی که استفاده مستقیمی از استروژن به عنوان یک عامل رشد داشتند را محدود و در مواقعی متوقف می‌کند.
از داروی آروماسین در درمان‌های کمکی و حمایتی سرطان نیز استفاده می‌شود و طبق تحقیقاتی که صورت گرفته است، مشخص شد که مصرف اگزمستان به عنوان یک داروی حمایتی، بسیار نتیجه‌بخش بوده و باعث درمان هرچه سریع‌تر سرطان شده است.
درمان کمکی و حمایتی به درمانی اطلاق می‌شود که پس از عمل جراحی و یا سایر درمان‌های اولیه، برای کاهش خطر عود سرطان انجام می‌شود.
آروماسین به طور گسترده و به عنوان یک گزینه درمانی کمکی برای زنان در دوران پساقائدگی مبتلا به سرطان پستان، در مراحل اولیه سرطان حاوی گیرنده هورمونی مثبت مورد مطالعه قرار گرفته است.
بررسی اثربخشی آروماسین در سرطان پستان
بررسی‌های که پیرامون این دارو صورت گرفته است، نتایج امیدوار کننده‌ای را در سرطان پستان، هم در مراحل اولیه و هم در مراحل پیشرفته، نشان داده است.
در مراحل اولیه سرطان سینه، تغییر مصرف از تاموکسفین به آروماسین پس از دوره‌ای خاص، در افزایش بقای عاری از بیماری در مقایسه با ادامه درمان تک دارویی با تاموکسفین موثرتر بوده است.
در افرادی که به سرطان پیشرفته سینه مبتلا بودند، آروماسین اثری معادل سایر درمان‌های هورمونی مانند استفاده از مژسترول و فولوسترانت، به خصوص در بیمارانی که نسبت به تاموکسفین یا مهار کننده‌های آروماتاز غیراستروئیدی مقاوم بودند، نشان داده است.
علاوه بر تمامی این موارد، داروی اگزمستان ممکن است در طولانی کردن زمان عود مجدد سرطان سینه در طولانی مدت، در مقایسه با تاموکسفین بهتر و موثرتر باشد.
مقایسه عملکرد آروماسین و تاموکسفین در سرطان سینه
تاموکسفین از دیگر داروهای رایج درمان هورمونی در سرطان سینه است که به طور کلی به مدت ۵ سال به عنوان یک درمان کمکی و حمایتی برای سرطان سینه تجویز می‌شود.
با این حال طبق تحقیقاتی که پیرامون این سرطان و درمان‌های آن صورت گرفت، مشخص شد تغییر داروی حمایتی مورد استفاده از تاموکسفین به آروماسین، پس از ۲ الی ۳ سال از درمان با تاموکسفین، می‌تواند مزایای بیشتری را برای بیماران مبتلا به سرطان سینه به همراه داشته باشد.
در یک کارآزمایی بین المللی بسیار بزرگ، مطالعاتی که پیرامون داروی اگزمستان صورت گرفت، نشان داد که زنان یائسه‌ای که پس از ۲ تا ۳ سال درمان با تاموکسفین، به مصرف آروماسین روی آورده‌اند، در مقایسه با آن‌هایی که تا پایان دوره درمان از تاموکسفین استفاده می‌کردند، تاخیر در عود سرطان سینه و کاهش عوارض جانبی پس از درمان مشاهده شده است؛ بنابراین بهتر است در درمان‌های حمایتی از هر دو داروی تاموکسفین و آروماسین استفاده شود.
نقش داروی اگزمستان در کاهش خطر سرطان سینه
تحقیقات صورت گرفته بر روی آروماسین، بیانگر آنند که این دارو علاوه بر کاربردهایی که به عنوان درمان‌های حمایتی و تکمیلی سرطان سینه دارد، به عنوان یک داروی پیشگیری کننده در کاهش خطر بروز سرطان در زنان یائسه‌ای که نسبت به سایر زنان در معرض خطر بیشتری قرار دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
طبق مطالعات و کارآزمایی‌های بالینی که که بر روی بیماران مبتلا به سرطان سینه انجام شده بود، مشخص شد که زنانی که از داروی آروماسین استفاده می‌کردند، در مقایسه با افرادی که از دارونماهای خاص بهره می‌بردند و یا هیچ دارویی مصرف نمی‌کردند، به طور قابل توجهی از ابتلا به سرطان‌های پیشرفته سینه مصون بودند.
این کاهش خطر حتی بیشتر از داروهای تاموکسفین و رالوکسفینی بود که بیماران جهت پیشگیری از سرطان سینه مصرف می‌کردند.
توجه به این نکته ضروری است که اثرات جانبی طولانی مدت آروماسین جهت کاهش بروز سرطان هنوز مشخص نیست و تحقیقات بیشتری پیرامون آن در حال انجام است اما به طور کلی پوکی استخوان، درد مفاصل و علائم یائسگی به عنوان عوارض جانبی بالقوه این دارو گزارش شده است.
عوارض جانبی آروماسین
مانند هر داروی دیگری که در فرآیند درمان سرطان و یا درمان هر بیماری دیگر استفاده می‌شود، این دارو نیز عوارض جانبی مختص خود را دارد، البته با اینکه داروی exemestane عوارضی از خود بروز می‌دهد اما به طور کلی افراد به خوبی آن‌ها را تحمل می‌کنند.
عوارض جانبی رایج و معمول آروماسین شامل گرگرفتگی، تعریق، درد عضلات یا مفاصل، خستگی، سردرد، سرگیجه و علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ و اسهال خواهد بود؛ در این بین، یکی از جنبه‌های نگران کننده در مورد داروی آروماسین، تاثیرات مخرب آن بر سلامت استخوان است.
مهار کننده‌های آروماتاز به طور کلی خطر شکستگی و پوکی استخوان را افزایش خواهند داد. با این حال بروز این عوارض جانبی ممکن است در بین افراد متفاوت بروز پیدا کند و در همه با یک شدت معینی ایجاد نشود.
لازم به ذکر است که امروزه تحقیقات بیشتری برای درک کامل و مدیریت این خطرات و عارضه‌ها مورد نیاز است.
شایع‌ترین عوارض جانبی داروی اگزمستان یا آروماسین
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، آروماسین نیز مانند هر دارویی می‌تواند عوارض جانبی متوسط تا شدیدی ایجاد کند. شدت و فراوانی این عوارض جانبی ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی از عوارض جانبی رایج داروی اگزمستان عبارتند از:
1- درد مفاصل:
آروماسین ممکن است باعث درد و یا سفتی مفاصل بیماران شود که در اکثر مواقع مشکل حرکتی برای افراد ایجاد نمی‌کند، مگر آن که مشکلات زمینه‌ای مفصلی در بیمار وجود داشته باشد.
برای درمان و رفع این عارضه جانبی، نیاز به انجام اقدامات خاصی نیست و اغلب می‌توان آن را با مسکن‌های بدون نسخه یا داروهای تجویز شده، کنترل نمود.
2- گرگرفتگی:
بسیاری از زنان در حین مصرف داروی aromasin دچار گرگرفتگی یا احساس گرما و تعریق ناگهانی می‌شوند. زنانی که در در دوران قاعدگی و یا یائسگی قرار می‌گیرند، معمولا دچار گرگرفتگی خواهند شد؛ بنابراین از آن جایی آروماسین یک داروی هورمونی است و باعث کاهش سطح استروژن می‌شود، گر گرفتگی ایجاد می‌کند.
تغییرات سبک زندگی و استفاده از درمان‌های جایگزین هورمونی تحت نظر پزشک، ممکن است به کاهش این علائم کمک کند.
3- خستگی:
خستگی مرتبط با سرطان، یک عارضه رایج در تمامی بیمارانی است که تحت درمان این بیماری قرار می‌گیرند؛ لذا افرادی که تحت درمان با داروی آروماسین هستند نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
مدیریت سطوح انرژی بدن، انجام فعالیت‌های فیزیکی و ورزش کردن به صورت منظم، استراحت و خواب کافی، مصرف غذاهای سالم و انرژی‌بخش، می‌تواند به مبارزه و رفع این عارضه جانبی کمک کند.
4- تهوع و استفراغ:
برخی از بیماران ممکن است در حین مصرف داروی اگزمستان حالت تهوع و یا استفراغ خفیف را تجربه کنند. مصرف دارو همراه با غذا یا تقسیم دوز آن در طول روز، ممکن است به کاهش این علائم کمک کند.
5- پوکی استخوان:
آروماسین می‌تواند منجر به کاهش تراکم استخوان و یا نازک شدن استخوان‌ها که به پوکی استخوان نیز شناخته می‌شود، کمک کند. بیمارانی که اگزمستان مصرف می‌کنند، می‌توانند با انجام اسکن‌های منظم تراکم استخوان و مکمل‌های مناسب کلسیم و ویتامین D، به حفظ سلامت استخوان خود کمک کنند.
توجه به این نکته مهم است که عوارض جانبی نام برده شده، تنها عوارض جانبی بالقوه آروماسین نیستند و عوارض شدیدتری نیز ممکن است در افراد تحت درمان با این دارو رخ دهد.
در نتیجه، در صورتی که بیماران هرگونه عوارض جانبی غیرمعمول یا شدیدی را در زمان مصرف این دارو تجربه کردند، بسیار مهم و ضروری است که برای دریافت راهنمایی‌های مناسب و مفید به متخصصین و یا پزشک انکولوژیست خود مراجعه کنند.
عوارض جانبی نادر داروی اگزمستان
پیش‌تر به عوارض جانبی شایع exemestane اشاره کردیم اما در موارد بسیار نادر یعنی از هر ۱۰۰۰ نفر ۱ نفر ممکن است پس از مصرف آروماسین دچار عوارض جانبی بسیار شدیدی شوند.
در صورتی که عوارض جانبی بسیار شدیدی رخ داد، بیمار باید بلافاصله به اورژانس مراجعه کند تا اقدامات درمانی فوری برای او صورت گیرد.
عوارض جانبی شدیدی که با مصرف آروماسین به ندرت ممکن است رخ دهند، شامل موارد زیر است:
- بالا رفتن ناگهانی فشار خون حتی در بیمارانی که سابقه فشار خون بالا را ندارند.
- افسردگی و مشکلات روحی از عوارض شدید و دیررس مصرف آروماسین است که ممکن است در همه بروز پیدا نکند.
- بروز مشکلات قلبی شدید مانند حمله قلبی، درد قفسه سینه و یا نارسایی قلبی بخصوص در بیمارانی که هیچ مشکل زمینه‌ای قلبی نداشته‌اند.
- عده‌ی بسیار اندکی از بیماران ممکن است واکنش‌های شدید آلرژیک نسبت به مصرف این دارو داشته باشند که باعث تنگی نفس‌های شدید و کاهش سطح هوشیاری خواهد شد.
پیش از مصرف داروی آروماسین باید بدانید!
قبل از مصرف داروی اگزمستان یا آروماسین باید یکسری نکات مراقبتی و پیشگیرانه را مد نظر دهید که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
- در صورتی که بیماران به داروی آروماسین و یا هرگونه داروی دیگری حساسیت دارند، باید قبل از مصرف این دارو، این موضوع را با پزشک متخصص خود در میان بگذارند تا با صلاح‌دید پزشک آروماسین تجویز نشود و یا دارویی با کارایی مشابه و به جای آن در نظر گرفته شود.
- بیماران باید قبل از مصرف داروی آروماسین، لیستی از تمامی داروهای دیگری که با نسخه و یا بدون نسخه مصرف می‌کنند و یا قصد مصرف کردن آن را دارند، به پزشک خود ارائه دهند.
این لیست می‌تواند شامل ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی نیز باشد و لزوما محدود به داروهای شیمیایی و گیاهی نخواهد بود. داروهایی که در صورت مصرف حتما باید ذکر شوند شامل کاربامازپین، کارباترول، اپیتول، تگرتول و داروهایی که حاوی استروژن هستند مثل درمان‌های جایگزینی هورمونی و داروهای ضدبارداری هورمونی ( قرص‌های ضدبارداری، چسب‌ها، حلقه‌ها و تزریقات)، فنوباربیتال، فنی‌توئین (دیلانتین) و ریفماپین خواهند بود.
- پزشک متخصص ممکن است قصد تغییر دوز داروی بیماران را داشته باشد یا بیماران را از نظر عوارض جانبی احتمالی تحت نظر داشته باشد.
- بیماران در صورتی که از گیاهان دارویی خاص و یا دمنوش‌های مختلف استفاده می‌کنند، باید این مسئله را با پزشک متخصص خود درمیان بگذارند تا در صورتی که این داروها با یکدیگر تداخل دارند، تدابیری برای رفع آن در نظر گرفته شود.
- اگر که بیماران از مشکلاتی همچون پوکی استخوان، بیماری‌های کبدی و یا کلیوی رنج می‌برند، بهتر است قبل از مصرف آروماسین آن را با پزشک خود در میان بگذارند.
- چنانچه که بیماران باردار هستند و یا قصد بارداری دارند، باید به پزشک خود اطلاع دهند تا از تجویز آروماسین برای آن‌ها صرف نظر شود.
بیماران باید یک هفته قبل از شروع مصرف دارو، تست بارداری بدهند و تنها در صورتی که این تست منفی شود، پروسه درمانی با آروماسین آغاز خواهد شد.
افراد همچنین باید در طول پروسه درمان و همچنین تا یک ماه پس از اتمام درمان با آروماسین، از اقدامات پیشگیرانه بارداری استفاده کنند و در صورتی که در حین مصرف آروماسین باردار شدند، فورا باید با پزشک متخصص خود تماس بگیرند تا اقدامات اورژانسی جهت قطع دارو و حفظ یا سقط جنین انجام شود؛ چرا که مصرف داروی اگزمستان می‌تواند به جنین آسیب برساند.
- در زمانی که بیماران در دوران شیردهی به فرزند خود قرار دارند، پزشک متخصص از داروی آروماسین استفاده نخواهد کرد.
در صورتی که استفاده از آروماسین در دوران شیردهی ضروری باشد، پزشک متخصص تا ۱ ماه پس از اتمام مصرف دارو بیمار را از شیر دادن به فرزند خود منع می‌کند؛ به این دلیل که با وارد شدن این دارو به بدن نوزاد، آسیب‌های جدی و جبران ناپذیری ممکن است ایجاد شود.
نحوه نگهداری از داروی اگزمستان
از دیگر نکاتی که حائز اهمیت است، نحوه نگهداری از قرص آروماسین است. عده‌ای از بیماران ممکن است به دلیل عدم آگاهی صحیح از نحوه نگهداری داروها ناخواسته باعث فاسد شدن آن‌ها شوند و در صورت مصرف داروهای فاسد، امکان بروز مشکلات سلامتی جدی وجود خواهد داشت.
از طرفی ناآگاهی بیماران ممکن است باعث از بین رفتن خاصیت داروها شود که این امر ممکن است منجر به آن شود که داروی اگزمستان تاثیرات لازم را نداشته باشد و ناکارآمد شود.
به طور کلی آروماسین باید در ظرفی در بسته و به دور از دسترس کودکان قرار گیرد. این دارو باید در دمای اتاق و به دور از گرما و رطوبت شدید نگهداری شود تا خاصیت شیمیایی دارو حفظ شود.
داروهای غیرضروری و یا حتی آروماسینی که فاسد شده و تاریخ مصرف آن گذشته است، باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و یا سایر افراد به اشتباه آن‌ها را مصرف نکنند.
بسیار مهم است که این دارو در چاه توالت ریخته نشود و بهتر است برای یافتن بهترین روش دور ریختن داروها، از داروسازها و متخصصین این حوزه مشورت گرفته شود.
همانطور که گفته شد، مهم است که تمام داروها از دید و دسترس کودکان دور نگه داشته شوند؛ زیرا بسته‌بندی قرص‌ها، قطره‌های بینی و چشم، کرم‌ها و یا داروهای استنشاقی در برابر کودکان مقاوم نیستند و کودکان به راحتی می‌توانند آن‌ها را باز کرده و مصرف کنند.
بنابراین برای محافظت از کودکان در برابر مسمومیت، لازم است که همیشه درپوش‌های قرص‌ها و سایر داروها به خوبی سفت و محکم شده و بلافاصله در مکانی امن و به دور از دسترس و دید کودکان قرار داده شوند.
مصرف آروماسین برای بدن‌سازها
در مواردی مشاهده شده است که افرادی بدون نسخه پزشک و بدون داشتن هیچ اطلاعاتی در خصوص داروی آروماسین، از این دارو در ورزش‌های بدنسازی و فیتنس استفاده می‌کنند؛ شاید این سوال پیش بیاید که آیا مصرف این دارو برای این افراد بدون عوارض و اشکال است؟
با توجه به تحقیقات صورت گرفته پیرامون این دارو و همچنین طبق گفته‌ی متخصصین، آروماسین تنها در موارد درمان سرطان‌های سینه اولیه و پیشرفته منع مصرف ندارد و در غیر این صورت، مصرف آن به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود؛ از این رو، افرادی که از این دارو بدون تجویز پزشک استفاده می‌کنند، در حال سوء استفاده هستند و هیچ پزشکی این دارو را بجز موارد ذکر شده، تجویز نخواهد کرد.
همانطور که می‌دانید آروماسین حاوی ماده فعال اگزمستان است که یک نوع استروئید است. آروماسین با اتصال به آروماتاز که آنزیمی در بدن است که مسئول تبدیل تستوسترون ( هورمون جنسی اصلی مردان) به استروژن (هورمون جنسی زنانه )است، عمل می‌کند.
به این دلیل مصرف این دارو باعث افزایش سطح تستوسترون در بدن می‌شود که افزایش این هورمون در بدن، منجر به افزایش رشد عضلات و تسریع روند بهبودی آن‌ها در بدنسازی خواهد شد.
مصرف آروماسین برای اهداف بدنسازی، به نوعی سوء استفاده و سوء مصرف از دارو و مصرف داروهای غیرمجاز محسوب می‌شود. همچنین آژانس جهانی ضد دوپینگ نیز آروماسین را به عنوان یک ماده ممنوعه برای هر رشته ورزشی، علی الخصوص بدنسازی فهرست کرده است.
در صورت فراموش کردن یک نوبت از داروی اگزمستان، چه باید کرد؟
یکی از مهم‌ترین ترس‌هایی که بیماران تحت درمان با این دارو، با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، فراموش کردن مصرف یک نوبت از دارو است و مدام به این موضوع فکر می‌کنند که اگر فراموش کنند که داروی خود را مصرف کنند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
هنگامی که بیماران فراموش می‌کنند که قرص خود را در موعد مقرر مصرف کنند، باید بلافاصله با پزشک متخصص خود تماس بگیرند.
در صورتی که مدت زمان زیادی از زمان مشخص شده برای دریافت دارو نگذشته باشد، ممکن است پزشک از بیمار خود بخواهد تا داروی خود را مصرف کند و هیچ مشکلی نیز پیش نخواهد آمد و یا ممکن است بخواهد که دوز فراموش شده را کنار بگذارند و دارو را در زمان تعیین شده در روز بعد مصرف کنند.
افرادی که به دلایل مختلفی فراموش می‌کنند که داروی اگزمستان خود را بخورند، به هیچ عنوان نباید برای جبران دوز فراموش شده در روز بعد دوز دارویی خود را دو برابر کنند؛ چرا که این کار علاوه بر این که بسیار خطرناک است، همچنین باعث می‌شود که عوارض جانبی داروی آروماسین بسیار شدیدتر شوند.
در صورتی که بیماران مدام فراموش می‌کنند که داروی خود را مصرف کنند، می‌توانند از اپلیکیشن‌های یادآوری کننده دارویی استفاده کنند و یا ساعت گوشی خود را تنظیم کنند تا در زمان مشخصی مصرف دارو را به آن‌ها یادآوری کند.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان در مورد کلیه‌ی نکاتی که به داروی اگزمستان مربوط است، دانستیم و آن را از اصلی‌ترین داروهای پیشگیری کننده و درمان کننده‌ی سرطان سینه در بانوان دانستیم.
همچنین در خصوص شرایط نگهداری و نکاتی که باید قبل از مصرف این دارو بدانید، صحبت کردیم و شایع‌ترین عوارض جانبی آروماسین را شناختیم.
امیدواریم با خواندن این مقاله اطلاعات مفیدی در خصوص داروی اگزمستان یا آروماسین کسب کرده باشید.
منابع:
