یکی از روش‌های موثر در تشخیص و گاها کمک کننده در مراحلی از درمان سرطان‌های ریه و غدد لنفاوی، جراحی مدیاستینوسکوپی است. اهداف انجام مدیاستینوسکوپی و کاربرد آن وابسته به شرایط سرطان بیمار و نظر پزشک متفاوت است. در این مقاله بای بای سرطان به طور کامل صفر تا صد این فرآیند را بررسی خواهیم کرد.
مدیاستینوسکوپی چیست؟
پروسه‌ای است که در آن پزشک متخصص نواحی مربوط به مدیاستینوم را مورد بررسی قرار می‌دهد. مدیاستینوم، فضایی است پشت استرنوم و بین دو ریه که شامل:
گره‌های لنفاوی، قلب و عروق بزرگ آن، نای که هوا از آن عبور میکند، مری که مواد غذایی را به سمت معده هدایت میکند و غده تیموس که بخشی از سیستم ایمنی را تشکیل می‌دهد، است.
این ناحیه با استفاده از ابزاری خاص به نام مدیاستینوسکوپ مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مدیاستینوسکوپ، لوله‌ای بلند، نازک و انعطاف‌پذیر است که در بالای آن دوربین و چراغی کوچک دارد و این امکان را به پزشک متخصص می‌دهد تا ارگان‌ها و ساختارهای مدیاستینوم را با کمک آن مورد بررسی قرار دهد.
همچنین تصاویر توسط دوربین، به وسیله‌ی سیستمی ثبت و ضبط میشود تا در صورت نیاز دوباره به آنها رجوع شود.
این پروسه معمولا برای برداشتن گره‌های لنفاوی در کسانی که به سرطان ریه مبتلا هستند کاربرد دارد.
این گره‌های لنفاوی برداشته و مورد بررسی قرار می‌گیرند تا میزان پخش‌شدگی و متاستاز سرطان ریه در فرد مشخص شود و در نهایت این امر به متخصصین در انتخاب روش درمانی مناسب برای بیمار کمک میکند.
مدیاستینوسکوپی و سرطان
جراحی مدیاستینوسکوپی همچنین برای تشخیص بیماری‌های زیر کاربردی خواهد بود.
- سرطان برونش
- سرطان ساختارهای دیگر فضای مدیاستینوم
- عفونت و التهاب
- سرطانی که از سیستم لنفاوی شروع و شامل بیماری هوچکین نیز میشود.
- سارکوئیدوز که نوعی بیماری است که موجب بروز التهاب در ارگان‌هایی مثل کبد، ریه و طحال میشود.
- وجود تومور در غده تیموس
مدیاستینوسکوپی در چه کسانی نباید انجام شود؟
در بعضی از مواقع، بیمار نباید مدیاستینوسکوپی انجام دهد، این موضوع علل مختلفی دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- بیماری که سابقه انجام مدیاستینوسکوپی قبلی، جراحی قلب و یا سایر جراحی‌های قفسه سینه داشته باشد.
- اشخاصی که سابقه جراحی گردن و مهره‌های گردنی داشته باشند.
- هر مشکل پزشکی که ممکن است مانع انجام پوزیشن صحیح گردن در طول پروسه شود.
- کسانی که باردار هستند.
- انسداد ورید بزرگی که خون را از قسمت فوقانی بدن به سمت قلب باز می‌گرداند. (ورید اجوف فوقانی)
- افراد با بیماری‌های مزمن قلبی
آمادگی‌های لازم قبل از انجام مدیاستینوسکوپی
قبل از انجام پروسه مدیاستینوسکوپی، پزشک توصیه‌ها و توضیحات لازم را به بیمار خواهد داد تا با رعایت آنها پروسه به بهترین شکل انجام شود و اختلالی در نتیجه آن ایجاد نشود.
بهتر است قبل از شروع پروسه، نکات زیر رعایت شود:
- داروهایی که توسط بیمار مصرف میشوند به خصوص رقیق کننده‌های خون، باید قبل از مدیاستینوسکوپی قطع شوند و یا دوز آنها با توجه به تجویز و صلاحدید پزشک تغییر کند.
- بهتر است بیمار ۸ ساعت قبل از پروسه چیزی نخورد و ننوشد تا در صورت تحریک رفلکس گگ (عق زدن) بیمار، مشکلاتی نظیر آسپیراسیون و سایر مشکلات حین جراحی مدیاستینوسکوپی برای فرد پیش نیاید.
- از آن جایی که این فرآیند تحت بیهوشی کامل انجام میشود، بهتر است تا بعد از کم شدن و از بین رفتن اثرات جانبی ماده بیهوشی شخصی کنار بیمار حضور داشته باشد تا مراقبت‌های لازم را انجام داد.
- پزشک ممکن است برای بررسی میزان سلامت عمومی فرد و یا اطمینان از عدم وجود اختلالات دیگر، تست‌های تشخیصی دیگری نیز قبل از مدیاستینوسکوپی تجویز کند تا اطلاعات کاملی را در مورد بیماری فرد به دست آورد.
مدیاستینوسکوپی چگونه انجام میشود؟
نحوه انجام جراحی مدیاستینوسکوپی، مدت زمان آن و همچنین مدت زمانی که بیمار در بیمارستان بستری خواهد بود، میتواند با توجه به شرایط هر شخص، متفاوت باشد و بستگی سلامت عمومی فرد و متودی که پزشک متخصص استفاده میکند، خواهد داشت.
در بیشتر کیس‌ها نحوه انجام پروسه به شکل زیر خواهد بود:
از بیمار خواسته میشود تا لباس‌های خود را در بیاورد و گان مخصوص بیمارستان به تن کند، همچنین شخص باید تمامی جواهرات و لوازم با ارزشی که بر تن دارد را خارج کند.
سپس بیمار بر روی تخت دراز می‌کشد تا پرستار راه وریدی مطمئنی برای بیمار تعبیه کند.
بیمار در طول پروسه، تحت بیهوشی کامل خواهد بود به این علت که تا جایی که ممکن است فرد دردی متحمل نشود.
داروی بیهوشی معمولا از طریق راه وریدی تزریق و بین ۵ الی ۱۰ دقیقه زمان می‌برد تا ماده بیهوشی اثر کند.
بعد از بیهوش شدن بیمار، پزشک راه هوایی پیشرفته یا لوله‌گذاری انجام می‌دهد و لوله به دستگاهی به نام ونتیلاتور متصل میشود تا ریتم تنفسی بیمار حفظ شود و اکسیژن مورد نیاز او در حین انجام فرآیند، مهیا شود.
همچنین لازم است در طول پروسه میزان فشار خون، ضربان قلب و تنفس بیمار دائما ارزیابی شود.
قبل از مدیاستینوسکوپی، موهای زائد محل جراحی باید تراشیده و محل مورد نظر با مواد ضدعفونی، استریل گردد.
سپس پزشک متخصص با ایجاد برشی کوچک در بالای استرنوم، پروسه را آغاز میکند.
پزشک با استفاده از وارد کردن انگشت به داخل مسیری که ایجاد کرده است، گره‌های لنفاوی آن ناحیه را معاینه میکند.
سپس مدیاستینوسکوپ از طریق برشی، وارد میشود و در صورت نیاز به انجام بیوپسی از گره‌های لنفاوی، نمونه‌گیری میشود.
عمل‌های جراحی و درمانی در صورت نیاز در طول پروسه مدیاستینوسکوپی انجام خواهند شد.
بعد از اتمام پروسه، مدیاستنوسکوپ از بدن بیمار خارج می‌گردد و برش ها با بخیه دوخته می شود و محل جراحی با پانسمان استریل پوشانده میشود.
در نهایت، نمونه‌ها طی بیوپسی به آزمایشگاه ارسال می‌گردد تا آزمایش‌های لازم روی آنها انجام شود.
لوله بعد از اتمام پروسه در اتاق عمل خارج میشود و یا ممکن است در اتاق ریکاوری این امر صورت بگیرد.
ریکاوری بعد از مدیاستینوسکوپی
بعد از اتمام پروسه، بیمار تا پایدار شدن شرایطش مدتی را در اتاق ریکاوری سپری خواهد کرد.
بیمار ممکن است هنگامی به هوش می‌آید، احساس خواب‌آلودگی و گیجی داشته باشد که از علائم استفاده از داروهای بیهوشی و مسکن است.
تیم مراقبتی قبل، هنگام و بعد از مدیاستینوسکوپی همواره علائم حیاتی بیمار مثل ریتم تنفسی، ضربان قلب و فشار خون او را مورد ارزیابی قرار می‌دهند.
بعد از انتقال بیمار به اتاق ریکاوری، از قفسه سینه اسکن اشعه X می‌گیرند تا وضعیت بیمار از لحاظ خونریزی داخلی و یا وجود هوا در فضای پلور ریه بررسی شود.
قبل از مرخص شدن از بیمارستان، بخیه‌های روی برش‌های جراحی به لحاظ نداشتن عفونت و خونریزی چک میشوند.
پزشک متخصص توصیه‌های مورد نیاز برای حفظ نظافت شخصی و حمام کردن را به بیمار گوشزد میکند. اگر برای بستن شکاف ایجاد شده از بخیه استفاده شود، بیمار باید بعد از چند روز برای کشیدن آن به مطب پزشک یا بیمارستان مراجعه کند اما اگر از نوار چسبهای مخصوص استفاده شود، بیمار بهتر است که محل را خشک نگه دارد و بعد از چند روز، چسبها خود به خود خشک شده و جدا میشوند.
بیمار میتواند برای کاهش درد از داروهای مسکن استفاده کند و اگر مشکلات غلظت خون دارد، باید صبر کند تا دوران ریکاوریاش تمام شود سپس با نظر پزشک مصرف مجدد داروهای مربوطه را آغاز کند؛ چرا که مصرف داروهای رقیق کننده مثل آسپیرین، باعث افزایش خونریزی میشوند.
بعد از انجام جراحی مدیاستینوسکوپی، بیمار نباید تا چند روز فعالیتهای فیزیکی شدید انجام دهد اما میتواند فعالیتهای روزانه خود را شروع کند و از رژیم غذایی که پزشک برای او تجویز کرده است، استفاده کند.
علائم هشدار پس از مدیاستینوسکوپی
اگر بیمار در مرحله ریکاوری هرکدام از علائم زیر را داشته باشد، باید به پزشک مراجعه کند:
- تب بالای ۳۸ درجه یا بیشتر
- وجود علائم قرمزی و تورم در محل جراحی
- نشت خون و سایر مایعات از محل جراحی بیمار
- افزایش درد در اطراف محل جراحی
- سرفه‌های خونآلود
- دردهای شدید قفسه سینه
- بروز هرگونه تغییر در صدا و ریتم تنفسی
عوارض فرآیند مدیاستینوسکوپی
همه‌ی پروسه‌های تشخیصی-درمانی ممکن است ریسکها و عوارض جانبی داشته باشند که مدیاستینوسکوپی نیز از این قاعده مستثنی نیست. در ادامه به چند نمونه از عارضه‌های جانبی مهم این پروسه اشاره خواهیم کرد:
- خونریزی
- عفونت
- فلج دائم و یا موقت عصب حنجره که باعث بروز صدایی شبیه به اسب میشود.
- ورود هوا به فضای جنب که باعث روی هم خوابیدن و کلاپس ریه شده که به آن پنوموتوراکس میگویند.
- ورود هوا به فضای زیر پوست که آمفیزم زیرپوستی نیز نامیده میشود.
- ایجاد سوراخ و پارگی بافت مری، نای، عروق خونی بزرگ قلب که بسیار نادر است.
البته باید به این نکته توجه کرد بروز عوارض جانبی جراحی مدیاستینوسکوپی در افراد، میتواند ارتباط مستقیمی با میزان سلامت عمومی و سایر فاکتورهای دیگر داشته باشد.
با توجه به معاینات، پزشک متخصص میتواند قبل از انجام فرآیند عوارضی که احتمال بروز آنها بیشتر است را به بیمار خاطر نشان کند.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع:
