با یافتن علائم بالینی به نفع سرطان حنجره و گلو در فرد، پزشک انجام تست‌های تشخیصی را جهت اطمینان از تشخیص بیماری، در دستور کار قرار میدهد. یکی از این مهمترین تست‌ها، لارنگوسکوپی است که به طور تخصصی و مستقیم قادر است سرطان‌ها و تومورهای حنجره و گلو را تشخیص داده و تا حدودی به درمان آنها بپردازد. در ادامه‌ی این مقاله بای بای سرطان، لارنگوسکوپی حنجره و کاربردهای این فرآیند را بیشتر بررسی خواهیم کرد.
لارنگوسکوپی چیست؟
روشی است که این امکان را به پزشک متخصص میدهد تا بتواند حنجره و بافت گلو را واضح و از نزدیک، مشاهده و بررسی کند.
حنجره محل قرارگیری تارهای صوتی است که با عبور هوا از آنها، اصوات تولید می‌شوند؛ بنابراین بسیار مهم است که این بخش را تا جایی که امکان دارد از بروز هرگونه بیماری و مشکل دور نگه داریم.
حنجره در بالای لوله تراشه یا نای قرار دارد، با عبور هوا از حنجره تارهای صوتی شروع به لرزش می‌کنند که همین امر باعث تولید صدا می‌گردد و فرد از این طریق میتواند صبحت کند.
متخصص گوش و حلق و بینی، پزشکی است که مسئول انجام پروسه لارنگوسکوپی خواهد بود.
در طول پروسه، پزشک متخصص آیینهای در گلوی بیمار یا ابزاری به نام لارنگوسکوپ در دهان فرد قرار میدهد، البته در شرایطی ممکن است هر دو ابزار باهم و کنار هم استفاده می‌شوند.
لازم است این پروسه تحت مراقبت‌های خاص و با حضور تیم پزشکی در مطب پزشک و یا در کیلینیک‌های تخصصی انجام شود.
انواع لارنگوسکوپی
از لارنگوسکوپی در موقعیت‌های مختلفی از جمله تشخیص سرطان حنجره و گلو در کسانی که مشکوک به ابتلا به این بیماری هستند، استفاده میشود.
در ادامه به انواع لارنگوسکوپی حنجره اشاره می‌کنیم:
1- لارنگوسکوپی غیرمستقیم
در آن آیینهای در گلو می‌گذارند و از چراغی برای روشن کردن داخل گلو استفاده میشود.
این آیینه به دسته‌ای بلند متصل است و در امتداد سقف دهان حرکت میکند و این امکان را به پزشک میدهد تا با مشاهده گلو و نواحی اطراف آن، وجود هرگونه توده سرطانی، بافت‌های غیر طبیعی و هرگونه تورم را مورد ارزیابی قرار دهد.
قبل از انجام این پروسه، پزشک با استفاده از اسپری بیحسی موضعی قسمت انتهایی دهان را بیحس میکند تا رفلکس گگ (عق زدن) بیمار فعال نشود.
2- لارنگوسکوپی مستقیم منعطف
پزشک با استفاده از لوله‌ای نازک که در قسمت بالایی آن چراغ و لنزی کوچک قرار دارد، تصاویری با جزئیات و دقیق از محل موردنظر دریافت میکند.
در این نوع لارنگوسکوپی، لوله ای باریک و آغشته به ژل بیحسی از طریق بینی به حلق وارد می‌گردد.
این پروسه تقریبا ۱۰ دقیقه طول خواهد کشید و همچنین در طول انجام آن میتوان از ابزاری خاص برای نمونه‌گیری از تومورها و بافت‌های غیرطبیعی که در گلو مشاهده میشود، استفاده کرد.
در نهایت، نمونه برای تشخیص سرطانی بودن یا نبودن بافت به آزمایشگاه ارسال می‌گردد.
به نقل از وب‌سایت Cleveland Clinic: لارنگوسکوپی روشی است که پزشکان برای بررسی حنجره (جعبه صدا) از آن استفاده می‌کنند. در این روش، یک لوله نازک به نام لارنگوسکوپ، که دارای نور، لنز و دوربین ویدئویی است، به‌کار می‌رود تا پزشک بتواند به‌دقت حنجره را مشاهده کند. این ابزار ممکن است دارای وسایلی باشد که پزشک بتواند با استفاده از آنها بافت‌هایی را از حنجره بردارد.
3- لارنگوسکوپی سفت مستقیم
پروسه‌ای است که باید در اتاق عمل تحت بیهوشی کامل انجام شود.
در این متود پزشک با استفاده از لارنگوسکوپ سفت حلق و نواحی اطراف آن را برای وجود هرگونه تومور و بافت سرطانی مورد بررسی قرار میدهد.
در طی بررسی‌های گلو، پزشک سایر نقاط مثل دهان و بینی را نیز بررسی میکند؛ چرا که احتمال پخش شدن سرطان حنجره و حلق به سایر نقاط وجود خواهد داشت.
ممکن است در طی فرآیند پزشک نمونه برداری برای میزان وخامت سرطان و این که آیا سرطان متاستاز داشته است یا خیر، انجام دهد.
لارنگوسکوپی و سرطان
لارنگوسکوپی حنجره علاوه بر تشخیص سرطان حنجره و گلو، در تشخیص سایر بیماری‌ها و مشکلات دیگر نیز نقش دارد. در صورت وجود هرکدام از مشکلات زیر، پزشک انجام لارنگوسکوپی را برای بیمار ضروری می‌داند. مشکلاتی نظیر:
- سرفه‌های مزمن
- سرفه‌های خون آلود
- گرفتگی صدا شبیه به صدای اسب
- درد گلو
- مشکلات تنفسی و ریتم نامنظم
- مشکل بودن و سختی در بلع
- درد شدید گوش که از قبل وجود داشته است.
- وجود توده و بافت غیرطبیعی در گلو و حساسیت در لمس
از لارنگوسکوپی علاوه بر مشاهده و بررسی علت بروز علائم بالا، با هدف درمانی و در خارج سازی اجسام خارجی از گلو نیز استفاده میشود.
نقش لارنگوسکوپی در پیگیری بیماران مبتلا به سرطان حنجره
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که لارنگوسکوپی تنها برای تشخیص اولیه سرطان حنجره کاربرد دارد، اما در واقع این روش ابزار مهمی برای پیگیری وضعیت بیماران پس از درمان نیز محسوب میشود. پس از پایان دوره‌های درمانی مانند جراحی، پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی، پزشک برای اطمینان از موفقیت درمان و عدم بازگشت سرطان (عود)، به‌صورت دوره‌ای از لارنگوسکوپی استفاده میکند.
در این بررسی‌ها، پزشک به‌طور مستقیم تارهای صوتی، بافت‌های اطراف، ناحیه جراحی یا پرتودرمانی را مشاهده کرده و هرگونه نشانه مشکوک به بازگشت تومور یا رشد غیرطبیعی بافت را بررسی میکند. همچنین اگر علائمی مانند گرفتگی صدا، سرفه‌های مزمن یا احساس وجود توده در بیمار عود کند، لارنگوسکوپی به پزشک امکان میدهد که در سریع‌ترین زمان علت آن را تشخیص داده و اقدامات درمانی لازم را انجام دهد.
پیگیری منظم با لارنگوسکوپی باعث میشود هرگونه تغییر در بافت حنجره در مراحل اولیه شناسایی شده و شانس کنترل موفق بیماری افزایش یابد. این بررسی‌ها معمولاً طبق برنامه‌ای مشخص توسط متخصص گوش، حلق و بینی یا انکولوژیست انجام میشود.
سایر کاربردهای لارنگوسکوپی
از لارنگوسکوپ، به علاوه بر تست‌های تشخیصی و اقدامات درمانی در فرآیند اینتوباسیون یا لوله‌گذاری نیز استفاده میشود.
در این شرایط، زمانی که راه هوایی بیمار مسدود است و یا بیمار تنفس خود به خودی ندارد، از این لوله‌ها استفاده میشود تا بیمار از طریق ونتیلاتور تنفس داشته باشد.
برای انجام این فرآیند، از لارنگوسکوپ جهت هدایت لوله به صورت درست و دقیق به سمت نای و حنجره استفاده میشود.
آمادگی‌های لازم قبل از انجام لارنگوسکوپی حنجره
قبل از انجام پروسه لارنگوسکوپی، جهت دستیابی به بهترین نتیجه، لازم است اقداماتی انجام شود تا اختلالی در نتیجه نهایی ایجاد نشود.
- با توجه به نوع داروی بیهوشی و بیحسی که پزشک برای بیمار استفاده میکند و همچنین نوع لارنگوسکوپی که قرار است برای بیمار انجام شود، بهتر است بیمار بین 8 الی 12 ساعت قبل از انجام پروسه، چیزی نخورد و نیاشامد.
- بهتر است لیستی از داروهایی که بیمار مصرف میکند تهیه شود تا در صورتی که مصرف داروها اختلالی در روند لارنگوسکوپی حنجره ایجاد می‌کنند، مصرفشان توسط پزشک قطع شود.
- همچنین بهتر است از داروهای رقیق کننده خون مثل آسپیرین، یک هفته قبل از انجام لارنگوسکوپی با نظر و مشورت با پزشک، استفاده نشود.
- با توجه به استفاده از داروهای مسکن و بیهوشی در طول پروسه، بهتر است یکی از نزدیکان برای انجام کارهای مورد نیاز بیمار در محل حضور داشته باشد.
لارنگوسکوپی چگونه انجام میشود؟
پزشک متخصص، قبل از انجام لارنگوسکوپی حنجره، تست‌های تشخیصی دیگری برای علتیابی بروز علائم برای بیمار تجویز میکند؛ تست‌هایی مثل اسکن اشعه X ، سی تی اسکن، معاینات فیزیکی و بلعیدن باریوم.
بعد از بررسی‌های صورت گرفته، برای مشاهده مستقیم حنجره و حلق از لارنگوسکوپی استفاده میشود. این متود تشخیصی با توجه به اقدامات تشخیصی-درمانی که صورت میگیرد، میتواند بین ۵ الی ۴۵ دقیقه طول بکشد.
دو نوع لارنگوسکوپی حنجره وجود دارد که پزشک متخصص با استفاده از آنها به بررسی حنجره می‌پردازد.
- در متود غیرمستقیم، بیمار بر روی صندلی با پشتی بلند مینشیند و داروهای مسکن و بیحس کننده به گلو اسپری میشود. پزشک زبان بیمار را با گاز استریل میپوشاند تا راه هوایی او بسته نشود.
سپس پزشک متخصص با وارد کردن آیینهای به داخل گلو، آن ناحیه را مورد بررسی قرار میدهد. در ادامه پزشک از بیمار میخواهد تا با ایجاد صدا حنجرهها را به حرکت درآورد و اجسام خارجی که ممکن است در آن گیر کرده باشند را خارج میکند.
- لارنگوسکوپی مستقیم، در بیمارستان و مطب پزشک تحت بیهوشی و یا بیحسی کامل انجام میشود. لوله‌ای نازک به نام لارنگوسکوپ از طریق بینی وارد حلق شده و از آن جا وارد حنجره میشود.
در بالای این لوله نازک، دوربین و چراغ تعبیه شده است که به وسیله آن میتوان تصاویری از محیط داخلی حنجره و حلق تهیه کرد و در صورت نیاز ممکن است از بافت داخلی حلق و یا حنجره نمونه‌گیری شود.
چنانچه بیمار تحت بیحسی و بیهوشی نباشد، در صورت ورود لارنگوسکوپ به حلق رفلکس گگ او فعال شده و باعث آسپیراسیون و خفگی بیمار میشود.نتایج لارنگوسکوپی، توسط پزشک متخصص به صورت آنی اعلام خواهد شد اما اگر در طول لارنگوسکوپی حنجره،نمونه‌گیری و بیوپسی انجام شود، مدت زمان اعلام نتیجه این پروسه بیشتر خواهد شد به طوری که از چند روز تا چند هفته طول خواهد کشید تا نتایج آن اعلام شود.
ملاحظات لارنگوسکوپی در کودکان و سالمندان
انجام لارنگوسکوپی در گروه‌های سنی حساس مانند کودکان و سالمندان نیاز به مراقبت‌ها و ملاحظات خاصی دارد. این گروه‌ها به دلیل ویژگی‌های فیزیولوژیکی و شرایط سلامتی خاص خود، ممکن است در برابر این پروسه آسیب‌پذیرتر باشند و واکنش متفاوتی نشان دهند.
🔹 کودکان
در کودکان، حنجره کوچک‌تر، واکنش‌های دفاعی (مثل رفلاکس گگ و اسپاسم) قوی‌تر، و اضطراب از محیط‌های پزشکی بسیار شایع‌تر است. به همین دلیل:
- بیهوشی عمومی یا آرام‌بخشی ملایم در بسیاری از موارد استفاده میشود تا کودک بدون ترس و حرکات ناگهانی تحت بررسی قرار گیرد.
- گاهی اوقات لازم است لارنگوسکوپی سفت مستقیم در اتاق عمل انجام شود تا ایمنی کامل فراهم شود.
- همکاری نزدیک با والدین، توضیح مراحل به زبان ساده و استفاده از محیط‌های دوستانه کودک‌محور، در کاهش اضطراب کودک مؤثر است.
- در مواردی که کودک به بیماری‌های مادرزادی یا عفونت‌های مکرر گلو مبتلاست، لارنگوسکوپی نقش حیاتی در تشخیص زودهنگام دارد.
🔹 سالمندان
در سالمندان، معمولاً با مشکلات زمینه‌ای مانند بیماری‌های قلبی، فشار خون، ضعف بلع، یا استفاده از داروهای ضدانعقاد مواجه هستیم که انجام پروسه را پیچیده‌تر میکند:
- پیش از انجام لارنگوسکوپی باید شرح حال کامل و بررسی داروها انجام شود، به‌ویژه داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین یا آسپیرین.
- در صورت وجود اختلال در بلع یا تنفس، پزشک ممکن است روش‌های غیرتهاجمی‌تر را انتخاب کند یا سطح بیحسی را تنظیم نماید.
- پایش دقیق علائم حیاتی قبل، حین و بعد از انجام لارنگوسکوپی اهمیت زیادی دارد.
- در صورت نیاز به نمونه‌برداری، بافت سالمند معمولاً حساس‌تر و شکننده‌تر است، بنابراین تکنیک نمونه‌برداری با دقت بیشتری انجام میشود.
در مجموع، انجام لارنگوسکوپی در کودکان و سالمندان باید توسط پزشکان باتجربه و با همکاری تیم تخصصی انجام شود. توجه به تفاوت‌های سنی، جسمی و روانی این بیماران نقش مهمی در موفقیت و ایمنی پروسه خواهد داشت.
ملاحظات روانی پیش از لارنگوسکوپی
برای بسیاری از بیماران، شنیدن اینکه قرار است وسیله‌ای وارد گلو یا بینی‌شان شود، باعث اضطراب، ترس یا حتی مقاومت در برابر انجام لارنگوسکوپی میشود. این واکنش کاملاً طبیعی است و بیشتر افراد حتی بدون سابقه اضطراب خاص، در مواجهه با چنین فرآیندی دچار نگرانی می‌شوند.
ترس‌های رایج بیماران شامل موارد زیر است:
- احساس خفگی یا تنگی نفس در حین انجام تست
- فعال شدن رفلکس عق‌زدن (gag reflex)
- درد یا ناراحتی در ناحیه گلو
- نگرانی از شنیدن یک خبر بد مانند تشخیص سرطان
اما خبر خوب این است که اکثر این ترس‌ها با راهنمایی و حمایت درست کاملاً قابل مدیریت هستند. پزشکان متخصص و تیم درمانی معمولاً پیش از انجام لارنگوسکوپی به بیمار توضیح می‌دهند که این پروسه چقدر ایمن است و دقیقاً چگونه انجام میشود. همچنین:
🔹 بیحسی موضعی یا آرام‌بخش سبک به کاهش احساس ناراحتی کمک میکند.
🔹 توضیح مرحله به مرحله فرآیند به بیمار حس کنترل و امنیت میدهد.
🔹 حضور همراه در برخی موارد میتواند نقش مهمی در کاهش اضطراب ایفا کند.
🔹 تشویق بیمار به تنفس عمیق و آرام قبل از شروع، تنش بدنی را کاهش میدهد.
بیماران باید بدانند که ترس از لارنگوسکوپی به‌مراتب از خود بیماری خطرناک‌تر نیست. گاهی تنها با همین بررسی ساده و کوتاه، میتوان یک مشکل را در مراحل اولیه تشخیص داد و از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.
ریکاوری بعد از لارنگوسکوپی
بعد از انجام لارنگوسکوپی حنجره، بیمار تا مدتی به صورت مستقیم تحت نظر خواهد بود تا علائم حیاتی وی ثابت شده و از عدم وجود مشکل در بیمار اطمینان حاصل شود.
دهان و حلق بیمار ممکن است تا چند ساعت بعد از عمل، بیحس بماند که در این صورت بیمار اجازه ندارد چیزی بخورد یا بنوشد تا زمانی که بیحسی موضعی دهان بیمار از بین برود.
بعد از از بین رفتن بیحسی بیمار دچار گلو درد، سرفه‌ای که در ابتدا ممکن است خون آلود باشد و تغییرات صدا و شبیه شدن آن به صدای اسب میشود که جای نگرانی نیست و تا چند روز بعد از پروسه، این علائم بر طرف خواهند شد.
اگر لارنگوسکوپی به صورت پروسه سرپایی انجام شود، بیمار پس از چند ساعت میتواند به خانه بازگردد اما نیازمند اقدامات مراقبتی تا پایان از بین رفتن اثرات داروی بیحسی خواهد بود.
پزشک متخصص بعد از اتمام لارنگوسکوپی و هوشیاری کامل بیمار، کلیه اقداماتی که لازم است بیمار رعایت کند و انجام دهد و یا اقداماتی که انجام دادن آن آسیبزا خواهد بود را برای بیمار ذکر میکند.
عوارض لارنگوسکوپی
بروز عوارض جانبی بعد از پروسه لارنگوسکوپی در بیمار بسیار نادر است اما با توجه به شرایط بیمار و نوع لارنگوسکوپی که صورت میگیرد، ممکن است عوارضی بروز پیدا کند که شامل:
- کنده شدن و شکستن دندان در طول پروسه لارنگوسکوپی
- حساسیت و واکنش شدید بدن به داروی بیهوشی
- درد زبان با تغییرات حس چشایی به طور موقت
- ایجاد تغییرات در صدا و شبیه شدن صدای بیمار به اسب
- خون‌ریزی‌های شدید در گلو و حلق
تفاوت لارنگوسکوپی با سایر روش‌های بررسی حنجره و گلو
برای تشخیص مشکلات حنجره و گلو، پزشکان از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. هر یک از این روش‌ها مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارد. در این میان، لارنگوسکوپی یک روش دقیق و مستقیم برای مشاهده تارهای صوتی، ساختارهای داخلی حنجره و بررسی تومورهاست. اما گاهی ممکن است پزشک برای بررسی گسترده‌تر یا تشخیص افتراقی، از آندوسکوپی عمومی یا سی‌تی‌اسکن (CT Scan) نیز استفاده کند. در جدول زیر، تفاوت‌های این روش‌ها را از نظر نوع مشاهده، کاربرد، دقت و مزایا بررسی کرده‌ایم:
| روش بررسی | نوع مشاهده | دقت در بررسی حنجره | نمونه‌برداری ممکن؟ | مزایا | محدودیت‌ها |
|---|---|---|---|---|---|
| لارنگوسکوپی | مشاهده مستقیم حنجره و تارهای صوتی | بسیار بالا | بله | مشاهده دقیق و فوری، امکان نمونه‌برداری | نیاز به بیحسی یا بیهوشی، احتمال تحریک گلو |
| آندوسکوپی عمومی | مشاهده مسیر تنفس، مری و معده | متوسط | گاهی | بررسی کلی‌تر ساختارهای گلو و مری | وضوح کمتر برای بررسی اختصاصی حنجره |
| سی‌تی‌اسکن (CT Scan) | تصویر غیرمستقیم با استفاده از اشعه X | متوسط تا بالا | خیر | بررسی وسعت توده و متاستاز، بدون نیاز به ورود ابزار | تابش اشعه، عدم امکان مشاهده جزئیات دقیق بافت نرم |
در نهایت، انتخاب روش مناسب به علائم بیمار، نیاز به نمونه‌برداری، و تشخیص اولیه پزشک بستگی دارد. معمولاً لارنگوسکوپی در اولویت قرار میگیرد، چرا که علاوه بر تشخیص، امکان نمونه‌برداری هم فراهم میکند که برای بررسی‌های سرطانی بسیار ضروری است.
تفاوت لارنگوسکوپی با فیبرواُپتیک اندوسکوپی یا نازوفارنگوسکوپی
اگرچه لارنگوسکوپی یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای بررسی مستقیم حنجره و تارهای صوتی است، اما در برخی شرایط خاص پزشکان از روش‌های پیشرفته‌تری مثل فیبرواُپتیک اندوسکوپی یا نازوفارنگوسکوپی نیز استفاده می‌کنند. این روش‌ها با استفاده از یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر که دارای دوربین و نور است، از طریق بینی وارد گلو می‌شوند و امکان بررسی دقیق‌تری از حلق فوقانی، مجرای بینی و حنجره را فراهم می‌کنند.
فیبرواُپتیک اندوسکوپی بیشتر برای ارزیابی مشکلات عملکردی مانند اختلال بلع، تغییرات صوتی و انسداد بینی کاربرد دارد، در حالی‌که لارنگوسکوپی اغلب با هدف تشخیص تومورها، بررسی تارهای صوتی و حتی نمونه‌برداری انجام میشود.
سؤالات پرتکرار بیماران درباره لارنگوسکوپی
آیا لارنگوسکوپی درد دارد؟
خیر، این پروسه معمولاً بدون درد است. با استفاده از بیحسی موضعی یا بیهوشی، بیمار ناراحتی خاصی حس نمی‌کند.
بعد از لارنگوسکوپی تا چه مدت صدا طبیعی میشود؟
تغییرات صدا معمولاً تا چند روز باقی می‌ماند و به تدریج به حالت طبیعی بازمی‌گردد.
چه زمانی نتیجه بیوپسی از لارنگوسکوپی آماده میشود؟
اگر نمونه‌برداری انجام شده باشد، معمولاً نتایج آن بین چند روز تا نهایتاً دو هفته بعد آماده خواهد شد.
آیا بعد از لارنگوسکوپی میتوان غذا خورد؟
خیر، تا زمانی که اثر بیحسی به‌طور کامل از بین نرفته نباید چیزی خورد یا نوشید، معمولاً این زمان چند ساعت طول می‌کشد.
کلام آخر
لارنگوسکوپی حنجره یکی از مهمترین ابزارهای تشخیصی و درمانی برای شناسایی زودهنگام سرطان‌ها و بیماری‌های ناحیه گلو و حنجره است. انجام این تست ممکن است در ابتدا نگران‌کننده به نظر برسد، اما واقعیت این است که هرچه تشخیص سریع‌تر و دقیق‌تر انجام شود، شانس درمان مؤثر و به‌موقع نیز افزایش می‌یابد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با علائمی مانند گرفتگی صدا، سرفه‌های مزمن یا مشکلات بلع روبه‌رو هستید، به تعویق انداختن مراجعه به پزشک را فراموش نکنید. ما در «بای بای سرطان» همراه شماییم تا این مسیر درمانی را با امید، آگاهی و آرامش طی کنید.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
