یکی از روشهای تشخیصی پرکاربرد در تشخیص سرطانهای دستگاه گوارش، آندوسکوپی است. استفاده از آندوسکوپی صرفا محدود به معده و دستگاه گوارش نمیشود، بلکه از این روش تشخیصی در اکثر نواحی داخلی بدن استفاده میشود. اما کاربرد اصلی آن در تشخیص بیماریها و ناهنجاریهای دستگاه گوارش خواهد بود. در ادامه این مقاله بای بای سرطان آندوسکوپی معده، آندوسکوپی روده و نقش آنها در تشخیص انواع سرطان را بررسی خواهیم کرد.
آندوسکوپی برای تشخیص چیست؟
آندوسکوپی، فرآیندی تشخیصی درمانی است که در آن لولهای بلند و نازک وارد بدن میشود تا ارگانهای داخلی را مورد بررسی قرار دهد؛ سیستم گوارشی از مهمترین این ارگانها است.
از آندوسکوپی همچنین برای تصویربرداری، جراحی و سایر فعالیتها نیز استفاده میشود.
آندوسکوپی معده، غیر تهاجمی است و لولهی نازک آن از طریق حفراتی که در بدن وجود دارد مثل دهان و مقعد وارد بدن بیمار میشود.
البته این فرآیند میتواند از طریق ایجاد کردن شکافی کوچک بر روی بدن نیز انجام شود؛ برای مثال با ایجاد شکاف بر روی زانو و یا شکم، میتوان تاندونها و بافت زانو و همچنین ارگانهای داخلی شکم را مورد بررسی قرار داد.
با پیشرفت تکنولوژی و همچنین پیشرفت آندوسکوپی، ریسک انجام این فرآیند بسیار پایین آمده است. به طوری که خروجی این روش، تصاویری با کیفیت بالا و با جزئیات خواهد بود.
سریع بودن آن نیز از دیگر مزیتهای این روش به شمار میرود. همین امر باعث شده است که آندوسکوپی، به یکی از روشهای تشخیصی مهم و قابل اتکا تبدیل شود.
دلایل انجام آندوسکوپی معده
آندوسکوپی معده و سایر نواحی بدن، بسیار مفید و پرکاربرد هستند و در بررسی سیستمهای مختلف بدن از آنها استفاده میکنند.
نتیجه نهایی این فرآیند، با توجه به علت انجام آن متفاوت خواهد بود. در ادامه به سه دلیل اصلی انجام آندوسکوپی اشاره میکنیم:
۱- تحقیق و بررسی (Investigation)
اگر بیماری دچار علائمی همچون تهوع، درد شکم، اختلالات تنفسی، زخمهای معده، درد و اشکال در بلع و یا خونریزیهای سیستم گوارشی باشد، برای بررسی نواحی داخل بدن و یافتن علت بروز این مشکلات در بیمار استفاده خواهد شد.
۲- تایید یک تشخیص (Confirmation of a diagnosis)
می تواند با تسهیل فرآیند بیوپسی، وجود بیماریهایی نظیر سرطان را در بدن تشخیص و تایید کند.
۳- درمان (Treatment)
برای درمان مستقیم بعضی اختلالات به وجود آمده استفاده میشود؛ برای مثال از این متود برای خارج کردن و سوزاندن پولیپها و یا سوزاندن عروق خونی معده و نواحی دیگر استفاده میشود.
در بعضی از موقعیتها، به صورت ترکیبی با سونوگرافی انجام میشود.
به این صورت که با استفاده از آندوسکوپی، امکان دسترسی به ارگانهایی که سونوگرافی از روی سطح بدن به آنها دسترسی ندارد را مهیا میکند تا تصاویر لازم از ارگان مورد نظر گرفته شود.
کاربرد آندوسکوپی
برای تشخیص و بررسی اختلالات بخشهای مختلفی از بدن استفاده میشود، بخشهایی که توسط این متود در بدن مورد بررسی قرار میگیرند شامل:
۱- دستگاه گوارش:
به بررسی مری، معده، دئودنوم، روده کوچک (enteroscopy)، روده بزرگ و کلون (colonoscopy)، مجاری صفراوی، رکتوم (rectoscopy) و مقعد (anoscopy) میپردازد و وجود هرگونه اختلال و بیماری را در این ارگانها تایید یا رد میکند.
۲- سیستم تنفسی:
بخشهای مختلفی از سیستم تنفسی مثل بینی (rhinoscopy) و بخش پایینی سیستم تنفسی (bronchoscopy) را مورد بررسی و ارزیابی قرار میدهد.
۳- گوش:
متخصصین با استفاده از متود (otoscopy) گوش و مجرای گوش را مورد بررسی قرار میدهند.
۴- مجاری ادراری:
این بخش به روش (cystoscopy) برای بررسی احتمال وجود هرگونه بیماری مورد مطالعه قرار میگیرد.
۵-دستگاه تناسلی زن:
در این نوع، پزشک متخصص بخشهای مختلف دستگاه تناسلی زن را مورد ارزیابی قرار میدهد.
پزشک بخشهایی مثل دهانه رحم (colposcopy)، رحم (hysteroscopy) و لولههای فالوپ (falloposcopy) را به لحاظ شکل و عملکرد بررسی میکند.
۶- آندوسکوپی با ایجاد برشی در سطح بدن:
بخشهای داخلی بدن، جاهایی که از طریق حفراتی که در بدن وجود دارند قابل دسترسی نیستند، نیازمند ایجاد برشی در سطح بدن هستند تا اسکوپ یا همان لوله باریک از طریق آن وارد بدن شده و به بررسی ارگانهای داخلی بپردازد.
بخشهایی که از این طریق مورد بررسی قرار میگیرند شامل فضای شکم و لگن (laparoscopy)، مفاصل (arthroscopy)، ارگانهای داخل قفسه سینه (thoracoscopy and mediastinoscopy) میباشد.
علت انجام آندوسکوپی معده
پزشک متخصص ممکن است به دلایل زیر آندوسکوپی معده را برای بیمار تجویز کند:
- میتواند روشی قابل توضیح برای بررسی علائمی باشد که در معده و دستگاه گوارش رخ میدهد.
این علائم شامل سوزش سر دل، تهوع، استفراغ، درد شکم، اشکال در بلع و خونریزیهای گوارشی باشد.
- برای نمونهبرداری از بافت معده یا بیوپسی برای تشخیص بیماریهایی که باعث بروز نشانههایی مثل کمخونی، خونریزی معده، التهاب و اسهال میشود،کمک گرفته میشود.
همچنین از این متود تصویربرداری در تشخیص سرطانهای معده و قسمت فوقانی دستگاه گوارش نیز استفاده میشود.
- از آندوسکوپی معده علاوه بر تشخیص و معاینه، در درمان نیز میتوان استفاده کرد.
با استفاده از ابزار خاصی میتوان عروقی که دچار خونریزی شده است را سوزاند تا خونریزی متوقف شود. همچنین میتوان در گشاد کردن مری که دچار تنگی شده است و از بین بردن پولیپها از آندوسکوپی استفاده کرد.
از آندوسکوپی روده در بررسیهای روده نیز استفاده میشود که به آن کولونسکوپی میگویند.
- بیمار در فرآیند کولونسکوپی، نیمه هوشیار است و پزشک صرفا داروی بیحسی و آرامبخش به آنها میدهد تا بیمار کمتر اذیت شود. از این متود برای بررسی زخمها و بیماریهای روده استفاده میشود.
اکثر آندوسکوپها از تکنولوژی به نام تصویربرداری باریک باند استفاده میکنند. این تکنولوژی، به متخصص این امکان را می دهد تا سلولهای پیشسرطانی و سرطانهای اولیه را، راحتتر و سریعتر تشخیص دهد.
آمادگی قبل از انجام آندوسکوپی معده
پزشک متخصص قبل از انجام، اقداماتی را ذکر میکند که حتما باید رعایت شود. این اقدامات شامل موارد زیر هستند:
- قبل از انجام آندوسکوپی معده و روده، نباید تا ۸ ساعت چیزی بخورید یا بیاشامید. این اقدام به این دلیل است که معده برای بررسی دقیقتر و بهتر باید خالی باشد.
با نظر پزشک لازم است مصرف تمامی داروهای ضد انعقادی قبل از آندوسکوپی متوقف گردد چون هنگام انجام آندوسکوپی معده ممکن است، نقاطی از معده دچار پولیپ یا توده باشد که نیاز به نمونهبرداری یا سوزاندن داشته باشد.
به همین دلیل مصرف این داروها قطع میشود تا از بروز خونریزیهای شدید حین انجام آندوسکوپی جلوگیری شود .
- اگر بیمار دچار بیماریهای خاصی مثل دیابت، فشار خون بالا و مشکلات قلبی است، پزشک متخصص با صلاح دید خود دوز داروهای خاص آنها را تعیین میکند تا اختلالی در فرآیند آندوسکوپی معده ایجاد نشود.
- قبل از انجام آندوسکوپی، بهتر است بیمار تمامی داروها و مکملهایی که مصرف میکند را با پزشک مرکز در میان بگذارد.
آندوسکوپی معده با بیهوشی
نحوه انجام آندوسکوپی معده با آندوسکوپی روده شباهت بسیاری دارد. در هنگام آندوسکوپی معده، از بیمار خواسته میشود تا بر روی میز به پشت و یا به پهلو دراز بکشد تا اقدامات لازم انجام شود.
در آندوسکوپی معده، از داروهای آرامبخش و بیهوشی استفاده میشود. با توجه به ترجیح بیمار میتوان از هرکدام از روشها استفاده کرد.
در استفاده از آرامبخش بیمار کمی خوابآلود میشود اما میتواند دستورالعملهایی که پزشک به او میدهد را دنبال کند.
در بیهوشی کامل، بیمار هیچ احساس ناراحتی و دردی را احساس نمیکند. البته باید به این نکته توجه کرد که در بیهوشی کامل، بیمار نیازمند مراقبتهای تخصصیتر و دقیقتری است و هزینه فرآیند نیز بیشتر خواهد بود.
سپس پزشک متخصص، پس از وارد کردن از بیمار میخواهد تا آن را ببلعد تا از طریق مری وارد معده شود.
پس از وارد کردن وسیله به داخل معده، با استفاده از دوربینی که وجود دارد عکسبرداری میکند و به دنبال هرگونه مشکل و اختلال در بافت معده میگردد.
با وارد کردن هوا به داخل مری، آندوسکوپ راحتتر حرکت میکند و بیمار دچار تنگی نفس نخواهد شد.
هنگامی که هوا وارد مری میشود، بیمار ممکن است احساس پری بیش از حد در مری داشته باشد که طبیعی خواهد بود.
در شرایطی که بیمار مشکوک به سرطان معده است و یا تودههایی در معده مشاهده میشود با وارد کردن ابزاری خاص از طریق آندوسکوپ، از بافت مشکوک و یا توده نمونه برداری میشود تا آزمایشهای بیشتری برای تشخیص بیماری صورت گیرد.
پس از اتمام، آندوسکوپ به آرامی از دهان بیمار خارج میشود و بیمار ممکن است احساس نفخ و وجود گاز بسیار شدید در معده بکند، گرفتگی گلو و گلود درد از دیگر علائم پس از انجام آندوسکوپی روده و معده خواهد بود.
جواب آندوسکوپی
نتیجه نهایی آندوسکوپی معده، با توجه به شرایط و نوع فرآیندی که صورت گرفته است، میتواند متفاوت باشد.
اگر به قصد بررسی و تشخیص زخمهای معده انجام شده باشد، نتیجه بلافاصله بعد از اتمام فرآیند
در اختیار بیمار قرار خواهد گرفت.
اما اگر در طی فرآیند، شک به وجود سرطان معده یا توده غیرقابل توضیح در فرد وجود داشته باشد، نمونهبرداری یا بیوپسی انجام میشود و اعلام نتیجه با توجه به بررسی نمونه در آزمایشگاه تا حدود دو هفته در شرایط غیر اورژانسی، طول خواهد کشید.
مدت زمان آندوسکوپی
در صورتی که همراه با سایر فرآیندهای تشخیصی دیگر نباشد، به طور متوسط بین 15 تا 30 دقیقه به طول میانجامد. البته حضور بیمار از دو ساعت قبل در مراکز تشخیصی الزامی است.
شاید کلیشهای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیهی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع: MFMER– Healthline Media
2 پاسخ
من باید انجام بدم اما نمیدونم کدوم مرکز برم که طرف قرارداد بیمم باشه
درود بر شما
معمولا همون پزشک که درخواست اندوسکوپی داده مرکز رو معرفی میکنه