همه‌ی شما با روش تشخیصی آندوسکوپی برای بررسی دستگاه گوارش و اختلالات مربوط به آن، آشنا هستید. جالب است بدانید که یکی از شیوه‌های نوین انجام آندوسکوپی، با استفاده از کپسول های آندوسکوپی که همچون قرص‌های معمولی هستند، می‌باشد. اما این که آندوسکوپی کپسولی در چه کسانی قابل انجام است و پاسخ‌دهی آن تا چه اندازه قابل اطمینان است، موضوعاتی است که در ادامه‌ی این مقاله بای بای سرطان قصد داریم به آنها بپردازیم.
کپسول های آندوسکوپی چیست؟
آندوسکوپی کپسولی، روشی است که در آن از دوربین‌های بدون سیم کوچکی جهت تصویربرداری از دستگاه گوارش استفاده می‌شود.
در این پروسه، دوربینی کوچک در داخل کپسولی به اندازه یک کپسول ویتامین قرار داده می‌شود که بیمار آن را میبلعد.
بعد از آن که کپسول وارد سیستم گوارشی فرد می‌شود، دوربین کار گذاشته شده شروع به عکسبرداری می‌کند و تمامی تصاویر گرفته شده، توسط دستگاهی که به دور کمر بیمار بسته شده است ثبت و ضبط می‌شود.
آندوسکوپی کپسولی، به پزشکان این امکان را می‌دهد تا آن قسمت‌هایی از روده باریک و دستگاه گوارش که در پروسه آندوسکوپی معمولی قابل رویت نیستند را مورد مشاهده و بررسی قرار دهند.
در آندوسکوپی معمولی، از لوله‌ای باریک و منعطف استفاده می‌شود که در بالای آن دوربینی تعبیه شده است و این دوربین تصاویری از دستگاه گوارش برای متخصصین گوارش مهیا می‌کند.
این لوله یا از طریق دهان و یا از طریق رکتوم وارد دستگاه گوارش بیمار می‌شود.
کاربردهای کپسول های آندوسکوپی
در استفاده از هرکدام از متودهای تصویربرداری تشخیصی، علت‌های مختلفی وجود دارد؛ چرا که هرکدام از این متودها، قابلیت‌ها و کاربردهای مخصوص به خود را دارند.
پزشک متخصص به دلایل زیر استفاده از کپسول‌های آندوسکوپی را برای بیمار تجویز می‌کند:
۱- علت‌یابی خونریزیهای دستگاه گوارش:
شایع‌ترین علت استفاده از متود آندوسکوپی کپسولی، بررسی و یافتن علت خونریزیهای روده باریک می‌باشد.
۲- تشخیص بیماری‌های التهابی روده نظیر بیماری کرون:
کپسول های آندوسکوپی، می‌توانند نقاطی از روده باریک که دچار التهاب شده است را مشخص کنند.
۳- تشخیص سرطان‌های دستگاه گوارش:
آندوسکوپی کپسولی، می‌تواند تومورها و بافت‌های غیرطبیعی روده باریک و سایر نقاط دستگاه گوارشی را تشخیص دهند.
۴- تشخیص بیماری سلیاک:
این متود از تصویربرداری تشخیصی در بعضی موارد می‌تواند در ارزیابی و تشخیص واکنش ایمنی دستگاه گوارش نسبت به مصرف گلوتن توسط بیمار کاربرد داشته باشد.
۵- معاینه مری:
متخصصین تایید کرده‌اند که این نوع از آندوسکوپی در ارزیابی و بررسی علت بزرگی عروق در عضله مری که دهان را به معده متصل می‌کند، کاربرد دارد.
۶- غربالگری پولیپ:
اشخاصی که دچار سندرم‌های ارثی هستند که باعث رشد پولیپ در روده باریک آنها می‌شود، می‌توانند از مزایای آندوسکوپی کپسولی بهره ببرند.
۷- اگر نتیجه تست های تصویربرداری دیگر واضح و غیرکاربردی باشند، پزشک متخصص انجام آندوسکوپی کپسولی را جهت کسب اطلاعات مورد نیاز خود از سیستم گوارشی بیمار، درخواست می‌کند.
آمادگی های لازم قبل از آندوسکوپی کپسولی
قبل از انجام پروسه آندوسکوپی کپسولی، پزشک متخصص توصیه‌هایی می‌کند تا پروسه به بهترین شکل ممکن انجام شود.
در صورت انجام ندادن توصیه‌های ذکر شده، ممکن است اختلالی در فرد ایجاد شود که پزشک مجبور شود انجام آندوسکوپی کپسولی را به تعویق بی‌اندازد.
- برای تهیه عکس های واضح از سیستم گوارشی، بیمار نباید تا ۱۲ ساعت قبل از انجام پروسه چیزی بخورد یا چیزی بنوشد.
در بعضی از کیس‌ها، پزشک برای فرد داروهای ملین تجویز می‌کند تا روده‌های باریک به طور کامل تمیز و پاک شود چرا که در نهایت تصاویر بهتری در اختیار متخصصین گوارش قرار می‌گیرد.
- به دلیل این که بعضی داروها ممکن است تاثیرات منفی بر کپسول های آندوسکوپی و تصویرهای گرفته شده بگذارد، پزشک توصیه می‌کند تا فرد از مصرف یکسری از داروهای خاص قبل از انجام پروسه خودداری کند.
- در بیشتر موارد، فرد یک روز پس از استفاده از کپسول های آندوسکوپی، می تواند به کارهای روزمره خود برسد اما باید از انجام فعالیت‌های ورزشی سنگین و استرس زا مثل وزنه‌برداری دوری کند.
اگر شغل فرد فعالیت فیزیکی شدیدی را ایجاب می‌کند، بهتر است قبل از انجام آن با پزشک متخصص مشورت کند تا از بروز اختلال در پروسه جلوگیری شود.
کپسول های آندوسکوپی چگونه انجام می شود؟
در روز انجام پروسه، تیم مراقبتی تمامی مراحل و اقدامات ضروری را با بیمار مرور می‌کند تا فرد از آمادگی کامل برای انجام این فرآیند برخوردار باشد.
لازم است قبل از شروع پروسه، از بیمار خواسته شود تا لباس‌های بالا تنه خود را در بیاورد تا تیم مراقبتی بتوانند پچ‌های مخصوص را به شکم بیمار بچسبانند.
هر پچ شامل آنتن و سیم است که به دستگاه اصلی که ضبط کننده تمامی تصاویر است، متصل می‌شود. بیمار دستگاه ضبط را که بر روی کمربندی خاص قرار دارد، به دور کمر خود می‌بندد .
تصاویر گرفته شده توسط دوربین، به دریافت کننده‌ی پچ‌ها فرستاده می‌شود و سپس تصاویر از طریق سیم‌های رابط به دستگاه ضبط منتقل می‌شوند تا در آن جا ثبت و ذخیره شوند.
بعد از آن که دستگاه ضبط متصل و آماده شد، از بیمار خواسته می‌شود تا کپسول حاوی دوربین را همراه با آب قورت دهد، پوشش لغزنده کپسول باعث بلع راحت‌تر آن می‌شود.
بعد از بلع کپسول های آندوسکوپی، بیمار تا پایان پروسه چیزی حس نخواهد کرد و قادر است به انجام کارهای روزمره خود بپردازد اما باید از انجام فعالیت‌های فیزیکی شدید مثل دویدن، پریدن و سایر فعالیت‌های استرس‌زا و سنگین خودداری کند.
پس از بلعیدن کپسول های آندوسکوپی
- بیمار موظف است بعد از استفاده از کپسول های آندوسکوپی، تا ۲ ساعت از مایعات پاک و تمیز استفاده کند.
بعد از ۴ ساعت بیمار می‌تواند وعده غذایی سبک مثل سوپ یا آش بخورد مگر آن که پزشک به دلایل پزشکی خاص بیمار را از مصرف مواد غذایی، منع کرده باشد.
- پروسه آندوسکوپی کپسولی، یا بعد از ۸ ساعت کامل خواهد شد و یا پروسه بعد از دفع کپسول توسط بیمار پایان می‌یابد.
کپسول های آندوسکوپی یکبار مصرف بوده و بعد از استفاده به همراه مدفوع دفع خواهند شد.
- بعد از اتمام پروسه تمامی پچ‌ها از بیمار جدا شده و کمربند حاوی دستگاه ضبط تصویر نیز باز خواهد شد و برای انجام پروسه بعدی ضد عفونی و آماده می‌شود.
- بعد از اتمام فرآیند، کپسول آندوسکوپی ممکن است بین چند ساعت تا چند روز از بدن بیمار دفع شود که با توجه به متفاوت بودن حرکات و عادات گوارشی هر فرد زمان دفع آن نیز متفاوت خواهد بود.
- اگر بیمار بعد از ۲ هفته کپسول را در مدفوع خود مشاهده نکند، پزشک متخصص بلافاصله تست اسکن اشعه X برای بیمار تجویز می‌کند تا از حضور کپسول در بدن وی اطمینان حاصل کند.
عوارض آندوسکوپی کپسولی
پروسه‌ای ایمن است اما ممکن است عوارض جانبی کمی نیز به همراه داشته باشد.
ممکن است کپسولی که در طول پروسه از آن استفاده می‌شود، در روده‌ها گیر کند و نتواند طی حرکات دفعی از بدن خارج شود.
ریسک بروز این اتفاق در افرادی که مشکلات زمینه‌ای گوارشی دارند، بیشتر است.
مشکلاتی مانند وجود تومور در مسیر دفع، بیماری کرون و یا جراحی‌های پیشین در ناحیه روده که باعث باریک شدن مسیر گوارشی فرد می‌شود.
در صورتی که بیماری از دردهای شکمی رنج می‌برد و ریسک باریک بودن مسیر گوارشی در او بالاست، پزشک متخصص عکسبرداری سی تی اسکن را قبل از استفاده از کپسول‌های آندوسکوپی برای بیمار تجویز می‌کند تا از عدم بروز این عارضه اطمینان حاصل کند.
البته در صورتی که سی تی اسکن هم هیچ نشانی از باریک بودن مسیر گوارشی ندهد، باز هم احتمال گیر کردن کپسول وجود دارد.
دفع آندوسکوپی کپسولی
اگر در طی زمان مقرر، کپسول از بدن بیمار خارج نشود و هیچ علائم و نشانه نگران کننده‌ای نیز از خود بروز ندهد، پزشک به کپسول زمان بیشتری برای دفع شدن اختصاص می‌دهد اما اگر گیر کردن کپسول باعث بروز انسداد در روده‌ها و سیستم گوارش شود، پزشک با انجام عمل جراحی و یا استفاده از آندوسکوپی معمول، اقدام به خارج کردن مستقیم کپسول از بدن بیمار می‌کند.
در مواردی دیگر ممکن است پزشک متخصص از کپسول‌های بازکننده استفاده کند؛ به این صورت که پس از عبور کپسول باز کننده از مسیر گوارشی، کپسول‌های آندوسکوپی را نیز به همراه خود خارج خواهد کرد.
علائم هشدار دهنده کپسول های آندوسکوپی
انسداد روده توسط کپسول های آندوسکوپی، علائم و نشانه‌های خاصی دارد که در صورت بروز آنها مراجعه به پزشک ضروری خواهد بود. این علائم شامل:
- درد شکمی
- نفخ
- تهوع و استفراغ
- تب بالا
- درد شدید قفسه سینه
- مشکل بودن بلع برای بیمار
منابع:
