یکی از بیماری‌هایی که اخیرا و بیش از پیش در بین بانوان شناخته شده است و درصد زیادی را به خود مبتلا کرده است، آندومتریوز است؛ اما آیا آندومتریوز و سرطان را می‌توان دو بیماری در امتداد یکدیگر دانست؟ و آیا ابتلا به آندومتریوز بدن را نسبت به ابتلا به انواع سرطان‌های زنانه، به خصوص سرطان رحم، مستعد می‌کند؟
در این مقاله‌ی بای بای سرطان هدف ما معرفی کامل بیماری آندومتریوز از علائم تا درمان و درک ارتباط آن با انواع سرطان‌هایی است که در بین بانوان رایج‌اند.
آندومتریوز چیست؟
آندومتریوز شرایطی است که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در سایر قسمت‌های بدن فرد رشد می‌کند. هنگامی که این بافت در مکان‌های نامناسب رشد می‌کند، می‌تواند باعث شود که بیمار طیفی از علائم ناراحت کننده‌ای را تجربه کند که بر روند زندگی روزمره وی تاثیرگذار باشند.
در این بین، برخی از افراد مبتلا به آندومتریوز نیز ممکن است با مشکلات ناباروری و همچنین موانعی برای باردار شدن مواجهه شوند.
آندومتر پوشش داخلی رحم خانم‌هاست. این بافت همان قسمتی است که در طول دوره قاعدگی دچار تخریب و ریزش می‌شود.
هنگامی که بانویی دچار قاعدگی می‌شود، این لایه از دیواره رحم دچار جدا شده، دچار فروپاشی می‌شود و بدن فرد را از طریق ادرار ترک می‌کند.
آندومتر در بارداری نیز نقش حیاتی ایفا می‌کند؛ چرا که این بخش از رحم در طول بارداری، مسئولیت حمایت از مراحل اولیه رشد جنین را برعهده دارد.
اثرات بیماری آندومتریوز بر بدن افراد:
هنگامی که فردی به آندومتریوز مبتلا می‌شود، بافت مشابه آندومتر بر روی سایر اندام‌ها یا ساختارها رشد می‌کند. این بافت می‌تواند در شکم، لگن و یا حتی سینه افراد نیز رشد کند.
بافت ایجاد شده از نظر هورمونی به شدت حساس و تاثیرپذیر است و می‌تواند در طول چرخه قاعدگی بیمار دچار التهاب شود.
علاوه بر ارتباط آندومتریوز و سرطان، این بیماری می‌تواند باعث ایجاد کیست‌های تخمدان، ضایعات سطحی بر روی اندام‌ها، چسبندگی ارگان‌ها و همچنین ایجاد بافت اسکار در بدن فرد شود.
برخی از ارگان‌ها و نقاط مختلف بدن که ممکن است به آندومتریوز مبتلا شوند، عبارتند از:
- قسمت‌های خارجی و پشت رحم
- لوله‌های فالوپ
- تخمدان
- واژن
- صفاق
- مثانه و حالب
- روده‌ها
- راست روده
- دیافراگم (عضله‌ای در نزدیکی قفسه سینه که نقش مهمی در تنفس دارد).
وخامت آندومتریوز:
آندومتریوز می‌تواند در صورت وخیم شدن بیش از حد، عارضه‌ای جدی به دنبال داشته باشد اما به طور کلی آندومتریوز یک بیماری شایع است که توانایی بر هم زدن تعادل زندگی روزانه بیماران را خواهد داشت.
این مشکل می‌تواند باعث ایجاد دردهای طولانی مدت، اختلال در چرخه قاعدگی و مشکلات باروری نیز شود. علائم آندومتریوز اغلب با درمان قابل کنترل است و یا به مرور زمان برطرف خواهند شد.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به آندومتریوز قرار دارند؟
همانطور که می‌دانید، آندومتریوز بیماری است که فقط در زنان بروز پیدا می‌کند. این بیماری بیشتر بانوان بین ۲۵ تا ۴۰ سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد و همچنین ممکن است در سنین نوجوانی نیز اتفاق بیوفتد و محدود به این سنین گفته شده نخواهد بود.
اگر چه در بسیاری از افراد پس از یائسگی، علائم آندومتریوز تسکین می‌یابد اما همچنان باعث ایجاد ناراحتی و درد در بیماران خواهد شد.
علائم اختصاصی بیماری آندومتریوز
علامت اصلی اندومتریوز درد لگن است و این درد اغلب با دوره‌های قاعدگی مرتبط است. اگر چه بسیاری از افراد در طول دوره قاعدگی خود، گرفتگی عضلات را تجربه می‌کنند اما کسانی که به آندومتریوز مبتلا هستند، اغلب درد قاعدگی را به طوری توصیف می‌کنند که بسیار بدتر از حد معمول است و همچنین این درد ممکن است با گذشت زمان نیز بدتر شود.
از دیگر علائم شایع اندومتریوز می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- قاعدگی‌های دردناک:
درد و گرفتگی لگن ممکن است قبل از قاعدگی شروع شود و تا چند روز بعد از آن ادامه یابد. همچنین امکان دارد در این دوارن بیمار درجاتی از کمردرد و معده درد را نیز تجربه کند؛ نام دیگر دوره‌های قاعدگی بسیار دردناک، دیسمنوره است.
- درد هنگام رابطه جنسی:
درد حین یا بعد از داشتن رابطه جنسی در آندومتریوز شایع است.
- درد همراه با اجابت مزاج یا دفع ادرار:
به طور کلی فرد مبتلا این علائم را قبل و یا در طول دوره قاعدگی تجربه خواهند کرد.
- خونریزی بیش از حد:
گاهی اوقات ممکن است دوره‌های قاعدگی شدید یا خونریزی بین دوره‌های قاعدگی رخ دهد.
- ناباروری:
اندومتریوز ابتدا در طی آزمایشات درمان ناباروری مشاهده می‌شود.
علائم دیگری نیز ممکن است بروز پیدا کنند که شامل خستگی، اسهال، یبوست، نفخ یا حالت تهوع خواهند بود؛ این علائم بیشتر قبل یا در طول دوره قاعدگی دیده می‌شوند.
دردهای شدید آندومتریوز
شدت درد بیماران نشانگر تعداد یا میزان رشد اندومتریوز در بدن افراد نخواهد بود؛ لذا بیماران ممکن است مقدار کمی بافت همراه با درد بسیار زیاد در بدن خود داشته باشند و یا از طرف دیگر بیمار ممکن است بافت اندومتریوز زیادی با درد کم و یا بدون درد داشته باشد.
با این حال برخی از افراد مبتلا به اندومترویز هیچ علائم خاصی ندارند و اغلب زمانی که در باردار شدن به مشکل بر می‌خورند و یا پس از انجام عمل‌های جراحی دیگری ممکن است متوجه بیماری خود شوند.
برای آن دسته از بیمارانی که از وجود علائم رنج می‌برند، گاهی اوقات ممکن است آندومتریوز مانند سایر شرایط به نظر برسد که می‌تواند دردهای لگنی را به وجود آورد.
درد لگن از طرفی ممکن است به دلیل ابتلای شخص به بیماری‌های التهابی لگن و یا کیست تخمدان باشد و یا ممکن است با سندرم روده تحریک پذیر(IBS) اشتباه گرفته شود که باعث مشکلاتی نظیر اسهال، یبوست و گرفتگی معده می‌شود.
بیماری IBS همچنین می‌تواند همراه با اندومتریوز رخ دهد. این امر، یافتن علت دقیق علائم را برای تیم‌های درمانی و مراقبتی بیماران دشوارتر می‌کند.
علل ایجاد اندومتریوز
علت دقیق آندومتریوز هنوز به طور کامل مشخص نیست اما برخی دلایل احتمالی ایجاد کننده این مشکل عبارتند از:
قاعدگی رتروگراد:
این مشکل زمانی رخ می‌دهد که خون قاعدگی به جای خارج شدن از بدن، از طریق لوله‌های فالوپ به داخل حفره لگنی جریان می‌یابد.
خون حاوی سلول‌های آندومتر و بافت پوشش داخلی رحم است. این سلول‌ها ممکن است به دیواره‌های لگن و سطوح اندام‌های این ناحیه بچسبند.
در ادامه سلول‌های نام برده شده امکان دارد در آنجا رشد کنند و در طول هر سیکل قاعدگی به ضخیم شدن و خونریزی ادامه دهند.
سلول‌های صفاقی تغییر شکل یافته:
متخصصان هورمون‌ها یا عوامل ایمنی را علت تبدیل برخی از سلول‌هایی که در قسمت داخلی شکم، به نام سلول‌های صفاقی قرار دارند، به سلول‌هایی شبیه به سلول‌های آندومتر که در داخل رحم قرار دارند، می‌دانند.
تغییر سلول‌های جنینی:
هورمون‌هایی مانند استروژن ممکن است سلول‌های جنینی را با ایجاد تغییراتی در آن‌ها به سلول‌های مشابه آندومتر در دوران بلوغ تبدیل کنند.
عارضه اسکار جراحی:
سلول‌های آندومتر امکان دارد به بافت اسکار ناشی از بریدگی ایجاد شده در حین جراحی در ناحیه معده، مانند سزارین بچسبند.
انتقال سلول‌های آندومتر:
عروق خونی یا سیستم مایع بافتی ممکن است سلول‌های آندومتر را به سایر قسمت‌های بدن منتقل کنند.
مشکلات سیستم ایمنی:
ایجاد یک مشکل در سیستم ایمنی بدن فرد می‌تواند باعث شود تا بدن نتواند بافت اندومتریوز را تشخیص دهد و از بین ببرد.
عوارض مهم آندومتریوز بر بدن
1- ناباروری:
عارضه اصلی اندومتریوز مشکل در بارداری و باروری است؛ به طوری که بیش از نیمی از افراد مبتلا به اندومتریوز برای باردار شدن دچار مشکل هستند.
برای اینکه بارداری اتفاق بیوفتد، لازم است تا یک تخمک از تخمدان آزاد شود. سپس تخمک باید از طریق لوله فالوپ عبور کند و توسط یک سلول اسپرم بارور شود.
در ادامه تخمک بارور شده باید خود را به دیواره رحم بچسباند تا شروع به رشد کند. آندومتریوز ممکن است لوله فالوپ را مسدود کند و از اتحاد تخمک و اسپرم جلوگیری کند.
اما به نظر می رسد که این وضعیت به روش‌های غیرمستقیم‌تری بر باروری تاثیر می‌گذار؛ به عنوان مثال، ممکن است به اسپرم یا تخمک آسیب برساند.
با این حال، بسیاری از مبتلایان به اندومتریوز خفیف تا متوسط هنوز هم می‌توانند باردار شوند و دوران حاملگی را با موفقیت به پایان برسانند.
متخصصان مراقبت‌های بهداشتی گاهی به مبتلایان به اندومتریوز توصیه می‌کنند که بچه‌دار شدن را به تاخیر نیندازند؛ به این دلیل که ممکن است با گذشت زمان شرایط جسمانی آن‌ها بدتر شود.
سرطان:
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که اندومتریوز خطر ابتلا به سرطان تخمدان را افزایش می‌دهد. اما خطر کلی سرطان تخمدان در طول زندگی بسیار کم است و در افراد مبتلا به اندومتریوز نیز این ریسک نسبتا کم خواهد بود.
اگر چه نادر است، اما نوع دیگری از سرطان به نام آدنوکارسینوم مرتبط با اندومتریوز می‌تواند در آینده در افرادی که آندومتریوز داشته‌اند، اتفاق بیفتد.
ارتباط آندومتریوز و سرطان
به طور کلی ابتلا به آندومتریوز باعث به وجود آمدن سرطان نمی‌شود، اگر چه این باور غلط در جامعه به وجود آمده است که اندومتریوز می‌تواند ریسک بروز سرطان‌های خاص را در بیماران افزایش دهد. لذا در ادامه به ارتباط بین آندومتریوز و سرطان های خاص در زنان خواهیم پرداخت.
آیا اندومتریوز می‌تواند ریسک بروز سرطان تخمدان را افزایش دهد؟
به باور متخصصین، داشتن اندومتریوز ممکن است با افزایش جزئی ابتلا به انواع خاصی از سرطان تخمدان مرتبط باشد.
بر اساس تحقیقات انجام شده، دلیل دقیق این افزایش جزئی به طور کامل شناخته نشده است اما اعتقاد بر این است که عوامل ژنتیکی و هورمونی به طور مشترک ممکن است در بروز این اتفاق نقش داشته باشند.
همچنین تحقیقات صورت گرفته بر روی نرخ بروز این بیماری، نتایج قابل توجهی را به همراه داشته است؛ طبق این تحقیقات، میانگین خطر ابتلا به سرطان تخمدان در طول زندگی ۱.۳ درصد خواهد بود که تمامی این اطلاعات از منابع موثق به دست آمده است.
این بدان معناست که از هر ۷۸ زن، تنها ۱ نفر فارغ از اینکه به اندومتریوز مبتلا است یا خیر، به سرطان تخمدان مبتلا می‌شود.
از طرف دیگر کمتر از ۲ درصد افرادی که از اندومتریوز رنج می‌برند، به سرطان تخمدان مبتلا می‌شوند؛ بنابراین درست است که خطر بروز سرطان تخمدان در مبتلایان به آندومتریوز بیشتر است اما تفاوت چندانی با افرادی که به این بیماری مبتلا نیستند، ندارند.
نفخ، اسهال و درد شکم از شایع‌ترین علائم سرطان تخمدان هستند. این علائم همچنین می‌توانند ناشی از شرایط غیرسرطانی نیز بروز پیدا کنند اما اگر فرد به طور مرتب این علائم را تجربه می‌کند بهتر است با یک متخصص انکولوژیست در خصوص علائم خود مشورت کند.
آیا آندومتریوز ریسک ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش خواهد داد؟
آندومتریوز با افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هیچ ارتباطی ندارد. براساس نظرات متخصصین، سرطان دهانه رحم معمولا به واسطه ابتلای فرد به سویه‌های ۱۶ و ۱۸ ویروس HPV یا پاپیلومای انسانی ایجاد می‌شود.
بر اساس آمارهای بدست آمده از سازمان جهانی بهداشت (WHO) ویروس HPV مسئول بیش از ۹۵ درصد سرطان‌های دهانه رحم است اما با این حال بهتر است افراد مبتلا به اندومتریوز به طور منظم غربالگری‌های سرطان دهانه رحم را طبق توصیه متخصصین انجام دهند.
افراد مبتلا به سرطان دهانه رحم به ندرت علائم اولیه را دارند اما به طور کلی علائم این سرطان شامل موارد زیر خواهد بود:
- خونریزی غیرطبیعی واژن
- خونریزی قبل و یا بعد از رابطه جنسی
- درد و ناراحتی شدید درناحیه لگن
- ترشحات غیرطبیعی واژن
- تغییرات عملکرد مثانه و روده
آیا اندومتریوز با افزایش خطر ابتلا به سرطان آندومتر در ارتباط است؟
با توجه به نظرات متخصصین حوزه سلامت، اندومتریوز ممکن است به میزان کمی ریسک بروز سرطان آندومتر را در زنان افزایش دهد.
طبق تحقیقاتی که بر روی تاثیر آندومتریوز بر روی افزایش ریسک ابتلا به سرطان اندومتر صورت گرفت، مشخص شد افرادی که قبل از ۴۰ سالگی به اندومتریوز مبتلا شده‌اند، در مقایسه با افزاد زیر ۴۰ سالی که به آندومتریوز مبتلا نشده‌اند، در معرض خطر بیشتری نسبت به ابتلا به این سرطان قرار دارند و سرطان اندومتر به میزان بیشتری در آن‌ها بروز پیدا خواهد کرد.
البته باید توجه داشت که ارتباط دقیق این دو بیماری هنوز به طور کامل مشخص نشده است اما التهاب مزمن در آندومتریوز ممکن است در افزایش حداقلی خطر ابتلا به سرطان موثر باشد.
بنابراین بسیار مهم است که افراد مبتلا به اندومتریوز از این ارتباط آگاه باشند و هر گونه نگرانی یا علائم را با یک متخصص زنان در میان بگذارند تا با نظارت مناسب و تشخیص زود هنگام از بروز مشکلاتی وخیم‌تر و جدی‌تر جلوگیری شود.
اگر چه اکثر افرادی که به سرطان آندومتر مبتلا می‌شوند، علائمی ندارند اما کسانی که علائم مربوط به این سرطان را دارند، اغلب حالات زیر را تجربه خواهند کرد:
- قاعدگی‌های نامنظم
- خونریزی پس از یائسگی
- ترشحات غیرطبیعی واژن
- تغییر در عادات روده یا مثانه
آیا اندومتریوز منجر به افزایش ریسک بروز سرطان سینه در زنان خواهد شد؟
در حالی که برخی از مطالعاتی که بر روی این بیماری صورت گرفت، بیان می‌کند که اندومتریوز به میزان کمی با افزایش ریسک بروز ابتلا به سرطان سینه مرتبط است، برخی دیگر از محققین و منابع، هیچ ارتباطی بین این دو بیماری در نظر نگرفته‌اند.
به باور محققین، سرطان سینه و اندومتریوز شرایط متفاوتی هستند و شواهد و نتایج فعلی ارتباط مستقیم بین این دو بیماری را به طور حتم تایید نمی‌کنند.
برای افراد مبتلا به آندومتریوز، ضروری است که به انجام غربالگری‌های معمول سرطان سینه ادامه دهند و سلامت کلی بافت سینه خود را با انجام معاینات شخصی و پیروی از دستورالعمل‌های توصیه شده برای ماموگرافی حفظ کنند.
با تکیه بر تمامی منابع موثق، غربالگری سرطان سینه باید از سن ۴۰ سالگی به بعد و به واسطه ماموگرافی آغاز شود.
بیمارانی که هرگونه توده یا بافت سفت را در سینه‌های خود احساس می‌کنند، باید با پزشک متخصص زنان مشورت کنند تا در اولین فرصت معاینات لازم برای آن‌ها در دستور کار قرار گیرد.
چگونه می‌توان از بروز سرطان در پی اندومتریوز جلوگیری نمود؟
طبق توصیه متخصصین انکولوژی، چه افراد به آندومتریوز مبتلا باشند و چه مبتلا نباشند مهم است که همواره مراقب سلامت عمومی خود باشند و غربالگری‌های توصیه شده به جهت تشخیص زود هنگام سرطان‌های مختلف و بر اساس سن ،سابقه خانوادگی و سایر عوامل خطر احتمالی انجام دهند.
علاوه بر این، موارد زیر می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان در افراد کمک کند:
- محدود کردن و یا ترک مصرف دخانیات
- تلاش برای عدم قرارگیری در معرض دود سیگار
- محافظت از پوست در برابر اشعه ماوراء بنفش
- محدود کردن و یا ترک مصرف الکل
چگونگی تشخیص آندومتریوز
در بسیاری از موارد، تشخیص آندومتریوز با علائمی که در بیمار نمود پیدا می‌کند آغاز می‌شود؛ قاعدگی‌های دردناک و سنگین ممکن است باعث شود که بیمار به مرکز سلامت یا پزشک متخصص زنان خود مراجعه کند.
به طور کلی در مراجعاتی که صورت می‌گیرد، پزشک متخصص ممکن است با پرسیدن سابقه پزشکی شخصی بیمار، در مورد بارداری‌های قبلی و همچنین بررسی سابقه ابتلای یکی از اعضای خانواده به آندومتریوز را مورد بررسی قرار داده و معاینات خود را تکمیل کند؛ از طرفی پزشک متخصص ممکن است معاینات ناحیه لگن را نیز در دستور کار قرار دهد.
در صورتی که پزشک نیازمند اطلاعات بیشتری باشد، احتمالا تصویربرداری‌هایی از ناحیه لگن را در دستور کار قرار می‌دهد.
سونوگرافی و سی تی اسکن از انواع متودهای تصویربرداری هستند که پزشکان با استفاده از آن‌ها نواحی موردنظر بدن بیمار را بررسی می‌کنند.
بسته به علائم موجود در بیمار، نتایج معاینات فیزیکی و سونوگرافی، ممکن است از MRI نیز جهت بررسی جزئیات بیشتر بافت اندومتریوز استفاده شود.
لاپاراسکوپی از دیگر متودهای مورد استفاده در تشخیص آندومتریوز است که علاوه بر تشخیص قطعی مشکل، به عنوان متود درمانی نیز به کار گرفته می‌شود.
لاپاراسکوپی، می‌تواند یک راه مفید و موثر برای تایید اندومتریوز باشد؛ زیرا جراح بیمار که این متود را انجام می‌دهد، می‌تواند از طریق یک دوربین بسیار کوچک که لاپاروسکوپ نام دارد، داخل بدن بیمار و ارگان‌های مختلف وی را مورد بررسی قرار دهد.
ممکن است در طول لاپاراسکوپی نمونه‌برداری‌های کوچک و یا بیوپسی انجام شود. بیوپسی برای تایید تشخیص آندومتریوز در بافت به آزمایشگاه ارسال می‌شود.
روش‌های درمان آندومتریوز
پزشک متخصص ممکن است برای ایجاد یک برنامه درمانی برای اندومتریوز بر اساس چند عامل که شامل موارد زیر است، مشخص می‌کند:
- شدت اندومتریوز بیمار
- برنامه‌های بیمار برای بارداری در آینده
- سن بیمار
- شدت علائم
در بسیاری از موارد، برنامه درمانی بیمار در درجه اول بر مدیریت درد و بهبود مشکلات باروری متمرکز است ( در صورتی که بیمار برای بارداری در آینده برنامه‌ای دارد )و این کار را می‌توان از طریق داروها و جراحی انجام داد.
داروها اغلب برای کمک به کنترل علائم اندومتریوز استفاده می‌شود که می‌تواند شامل داروهای ضددرد و هورمون درمانی باشد.
- درمان هورمونی اندومتریوز:
کنترل بارداری:
اشکال مختلفی از گزینه‌های سرکوب کننده هورمونی وجود دارند؛ از جمله گزینه‌های ترکیبی با استفاده از استروژن و پروژسترون یا گزینه‌هایی که فقط حاوی پروژسترون هستند.
این داروها به اشکال مختلف از جمله قرص‌های ضدبارداری خوراکی، پچ، حلقه واژینال، شات ضدبارداری، ایمپلنت Nexplanon و یا IUD وجود دارند.
این درمان‌های هورمونی اغلب به افراد کمک می‌کنند تا قاعدگی‌های سبک‌تر و دردناک‌تری داشته باشند. البته این متود برای بیمارانی که اقدام به بارداری می‌کنند، گزینه‌ای مناسب نیست.
داروهای هورمونی آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH):
این دارو در واقع برای متوقف کردن هورمون‌هایی که باعث ایجاد چرخه قاعدگی بیماران می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این داروها اساسا سیستم تناسلی بیمار را به عنوان راهی برای تسکین درد به حالت تعلیق در می‌آورد. داروهای GnRH را می‌توان به صورت قرص خوراکی، واکسن یا اسپری بینی مصرف کرد.
دانازول:
این نوع دیگری از داروهای هورمونی است که تولید هورمون‌هایی را که باعث شروع قاعدگی بیماران می‌شوند را متوقف می‌کنند.
در حین مصرف این دارو برای علائم آندومتریوز، بیماران ممکن است گاه به گاه دوره قاعدگی داشته باشند و یا امکان دارد این پروسه در آن‌ها به طور کامل متوقف شود.
با تمام این داروها، توجه به این نکته مهم است که در صورت قطع مصرف دارو، علائم بیماران ممکن است دوباره عود کنند.
مصرف این داروها در دوران بارداری یا در افرادی که به طور فعال در تلاش برای بارداری هستند، توصیه نمی‌شود. لذا قبل از شروع هر دارویی لازم است تا در مورد مزایا و معایب آن با پزشک متخصص مشورت شود.
آندومتریوز یک بیماری مزمن در نظر گرفته می‌شود. بسیاری از افراد پس از جراحی، تسکین درد آندومتریوز را تجربه می‌کنند اما علائم این بیماری ممکن است در عرض چند سال مجدد عود کند؛ درنهایت پزشک ممکن است از ترکیب روش جراحی با داروها برای حصول بهترین نتیجه استفاده کند.
کلام آخر
در این مقاله بای بای سرطان در مورد آندومتریوز به عنوان یک اختلال مهم و آسیب‌زا در بانوان صحبت کردیم. همچنین علائم مهم و علل اصلی بروز این بیماری را در بانوان مورد بررسی قرار داده، ارتباط آن را با انواع سرطان‌های زنانه مورد بررسی قرار داده و راه‌های تشخیص و درمان موجود برای حل این عارضه را برشمردیم.
در نهایت باید بدانید که این اختلال می‌تواند با مراجعات و چکاپ‌های منظم به پزشک مربوطه تا حد زیادی کنترل و درمان شود.
منابع:
