من به عنوان فردی که شخصاً تحت تأثیر سرطان قرار گرفته‌ام، ماهیت طاقت فرسا این بیماری و سردرگمی را که می‌تواند از کلمات سرطانی و اصطلاحات پیچیده‌ای که برای توصیف آن به کار برده می‌شود، ناشی شود را درک می‌کنم.
برای پیمایش در دنیای سرطان با اطمینان و درک، لازم است بیماران و مراقبان خود را با زبان سرطان آشنا کنند. با رفع کردن ابهامات این زبان، برای برقراری ارتباط با متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد گزینه‌های درمانی و دفاع از سلامت خود مجهزتر خواهید شد.
لذا در این مقاله‌ی بای بای سرطان، من شما را از طریق اصطلاحات ضروری که هر بیمار و مراقبی باید در خصوص سرطان بداند، راهنمایی می‌کنم.
کلمات سرطانی؛ اصطلاحات و تعاریف رایج سرطان
برای کمک به شما در درک بیشتر زبان سرطان، در اینجا فهرستی از اصطلاحات رایج سرطان و تعاریف آن‌ها آورده شده است:
کارسینوم:
نوعی سرطان است که در پوست یا بافت‌هایی که اندام‌های داخلی را پوشانده‌اند، ایجاد می‌شود و در صورتی که این بیماری پیشرفته شود، درمان آن بسیار دشوار خواهد بود.
سارکوم:
سارکوم نوعی از سرطان است که در استخوان‌ها، ماهیچه‌ها یا بافت‌های همبند بدن ایجاد می‌شود.
متاستاز:
گسترش سرطان از محل اصلی خود به سایر قسمت‌های بدن را متاستاز می‌گویند که نشان دهنده وخامت بیماری و پیشرفته بودن آن است.
انکولوژیست:
پزشک متخصصی است که در تشخیص و درمان سرطان تخصص دارد و از ابتدا تا انتهای پروسه درمان سرطان در کنار بیماران خواهد بود.
بهبودی:
عدم وجود سرطان قابل تشخیص پس از درمان را بهبودی می‌گویند؛ به این معنی که فرد به طور کامل درمان شده است و دیگر نیازی به ادامه درمان ندارد.
مراقبت تسکینی:
مراقبت متمرکز بر بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماری‌های جدی مانند سرطان که در مراحل پیشرفته خود قرار دارند و دیگر امکان درمان مناسب آن‌ها وجود ندارد.
بقا:
مرحله مراقبت از سرطان که پس از پایان درمان آغاز می‌شود و بر سلامت جسمی و روحی بیمار تمرکز دارد.
عود:
بازگشت مجدد سرطان پس از یک دوره بهبودی را عود می‌گویند که پدیده‌ای بسیار شایع در افرادی است که پروسه درمان سرطان را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند.
پیامد احتمالی بیماری، از جمله شانس بهبودی یا بقای طولانی مدت سرطان را پیش آگهی می‌گویند.
پیشگیری از شیمی درمانی:
استفاده از داروها یا مواد دیگر برای جلوگیری یا به تاخیر انداختن پیشرفت سرطان را پیشگیری از سرطان می‌گویند. لازم به ذکر است که برای پیشگیری سرطان لزوما نیازی به استفاده از دارو نیست.
درک کلمات سرطانی تشخیص و سطح‌بندی سرطان
هنگام مواجهه با تشخیص سرطان، درک اصطلاحات مورد استفاده برای توصیف بیماری و سطح آن بسیار مهم است.
تشخیص سرطان با بیوپسی شروع می‌شود؛ جایی که نمونه کوچکی از بافت برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا مشخص شود آیا سلول‌های سرطانی بدخیم هستند یا خیر.
اگر سرطان تشخیص داده شود، ممکن است آزمایشات بیشتری برای تعیین سطح‌بندی بیماری انجام شود. سطح‌بندی به وسعت سرطان اشاره دارد و به تعیین برنامه درمانی مناسب کمک می‌کند.
سیستم‌های مرحله بندی رایج شامل سیستم TNM است که اندازه تومور، درگیری غدد لنفاوی و وجود متاستاز را ارزیابی می‌کند و سیستم مرحله ۰ تا ۴ که سرطان را بر اساس گسترش بیماری به مراحل مختلف طبقه‌بندی می‌کند.
اصطلاحات مرتبط با روش‌های رایج درمان سرطان
هنگامی که سرطان تشخیص داده شد، مهم است که با گزینه‌های مختلف درمانی موجود آشنا شوید. انتخاب درمان به عواملی مانند نوع و سطح سرطان و همچنین سلامت کلی بیمار بستگی دارد.
روش‌های درمانی رایج شامل جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی، ایمونوتراپی، درمان هدفمند و هورمون درمانی است.
جراحی شامل برداشتن تومور و بافت‌های اطراف آن است، در حالی که شیمی درمانی از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در سراسر بدن استفاده می‌کند.
در این بین پرتودرمانی ذرات پرانرژی را برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده به کار می‌گیرد. از طرفی ایمونوتراپی با تحریک سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان عمل می‌کند.
درمان هدفمند و هورمون درمانی نیز از دیگر متودهای درمانی سرطان هستند که به طور خاص سلول‌های سرطانی یا هورمون‌هایی را هدف قرار می‌دهند که باعث رشد آن‌ها می‌شوند.
انواع مختلف سرطان نیازمند رویکردهای درمانی متفاوتی هستند که هر کدام اصطلاحات خاص خود را دارند. در اینجا برخی از انواع درمان سرطان و کلمات سرطانی مرتبط با آن‌ها آورده شده است که به آن‌ها می‌پردازیم:
عمل جراحی:
برداشتن تومورها یا بافت‌های آسیب دیده از طریق یک عمل جراحی از رایج‌ترین متودهای درمانی سرطان است
شیمی درمانی:
استفاده از داروها برای از بین بردن سلول‌های سرطانی یا کاهش رشد آن‌ها را شیمی درمانی می‌گویند. این داروها علاوه بر سلول‌های سرطانی، سلول‌های سالم بدن را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند.
پرتو درمانی:
پرتودرمانی شامل استفاده از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی یا کوچک کردن تومورها خواهد بود که عوارض جانبی مختص به خود را نیز به همراه خواهد داشت.
ایمونوتراپی:
در ایمونوتراپی از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان استفاده می‌شود. در این متود تمرکز اصلی بر روی تقویت سیستم ایمنی جهت شناسایی راحت‌تر سلول‌های سرطانی خواهد بود.
درمان هدفمند:
درمان هدفمند از دیگر متود های درمانی است که در آن داروهایی که به طور خاص سلول‌های سرطانی یا ساختارهای حمایت کننده آن‌ها را هدف قرار می‌دهند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
هورمون درمانی:
هورمون درمانی، درمانی است که سطح هورمون‌ها را در بدن تغییر می‌دهد تا رشد سلول‌های سرطانی که به برخی هورمون‌ها وابسته هستند را کند یا متوقف کند.
پیوند سلول‌های بنیادی:
روشی که در آن سلول‌های بنیادی سالم به بدن تزریق می‌شوند تا جایگزین سلول‌های آسیب دیده یا تخریب شده شوند را پیوند سلول‌های بنیادی می‌گویند.
درمان فردی:
رویکردهای درمانی که بر اساس ویژگی‌های ژنتیکی یا بیومارکرهای خاص بیمار تنظیم می‌شوند و بهترین و مناسب‌ترین درمان را برای افراد در نظر می‌گیرند.
مراقبت تسکینی:
مراقبت متمرکز بر تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماری‌های جدی که امکان درمان آن دیگر وجود نخواهد داشت.
کلمات سرطانی مرتبط با علائم و عوارض سرطان
علائم و عوارض سرطان طیف بسیار گسترده‌ای دارد و بسته به نوع و مرحله بیماری و همچنین درمان دریافتی می‌تواند بسیار متفاوت باشد؛ بنابراین مهم است که با اصطلاحات مورد استفاده برای توصیف این علائم و عوارض جانبی آشنا باشید تا به طور مؤثر با متخصصان مراقبت‌های بهداشتی ارتباط برقرار کنید و به دنبال پشتیبانی مناسب باشید.
برخی از اصطلاحات رایج شامل خستگی، حالت تهوع، استفراغ، ریزش مو، نوروپاتی، کم خونی و موکوزیت خواهند بود.
خستگی به خستگی مفرط اشاره دارد و می‌تواند در نتیجه خود سرطان یا درمان انجام شده باشد. تهوع و استفراغ از عوارض جانبی رایج شیمی درمانی هستند و با دارو قابل کنترل خواهند بود؛ اگرچه در باقی متودهای درمانی نیز امکان بروز آن وجود دارد.
ریزش مو یا آلوپسی، از دیگر عوارض جانبی رایج برخی از درمان‌های سرطان است. نوروپاتی به آسیب یا اختلال در عملکرد اعصاب اشاره دارد و می‌تواند علائمی مانند بی‌حسی، گزگز یا درد ایجاد کند.
کم‌خونی وضعیتی است که با تعداد کم گلبول‌های قرمز مشخص می‌شود که می‌تواند منجر به خستگی و تنگی نفس شود.
موکوزیت التهاب و زخم غشاهای مخاطی است که اغلب در دهان و گلو ایجاد می‌شود و منجر به درد و مشکل در بلع خواهد شد.
تمامی این علائم که به صورت مختصر شکافته و توضیح داده شد ممکن است در همه‌ی افراد تحت درمان سرطان بروز پیدا نکنند و یا شدت آن در برخی بیشتر باشد.
کلمات کلیدی در دنیای سرطان برای بحث در مورد تحقیقات و آزمایشات بالینی
تحقیقات پیرامون سرطان نقش حیاتی در پیشبرد درک ما از این بیماری و ایجاد گزینه‌های درمانی جدید دارد. برای اطلاع از آخرین پیشرفت‌های تحقیقات سرطان، آشنایی با اصطلاحات کلیدی مورد استفاده در این زمینه ضروری است.
کارآزمایی‌های بالینی مطالعاتی هستند که ایمنی و اثربخشی درمان‌ها یا مداخلات جدید را ارزیابی می‌کنند. اصطلاحاتی مانند کارآزمایی تصادفی و کارآزمایی کنترل شده، دارونما، دوسوکور و رضایت آگاهانه معمولاً در زمینه کارآزمایی‌های بالینی استفاده می‌شوند.
کارآزمایی‌های تصادفی و کارآزمایی‌های کنترل شده شامل تخصیص تصادفی شرکت‌کنندگان به گروه‌های درمانی مختلف است.
در حالی که دارونما یک ماده غیرفعال است که در برخی کارآزمایی‌ها به عنوان ابزار مقایسه‌ای استفاده می‌شود. دوسوکور به طرح مطالعه‌ای اطلاق می‌شود که در آن نه شرکت کنندگان و نه محققین نمی‌دانند کدام درمان در حال انجام است.
رضایت آگاهانه فرآیند ارائه کلیه اطلاعات مرتبط در مورد یک کارآزمایی بالینی به شرکت کنندگان است تا بتوانند تصمیمی آگاهانه در مورد شرکت در کارآزمایی‌ها بگیرند.
واژگان مهم برای بحث در مورد پیشگیری از سرطان و عوامل خطر
پیشگیری یکی از جنبه‌های مهم مراقبت از سرطان است و درک کلمات سرطانی مرتبط با پیشگیری از سرطان و عوامل خطر می‌تواند بیماران و مراقبان را برای انتخاب آگاهانه در مورد سلامت خود توانمند کند.
عوامل خطر عواملی هستند که شانس ابتلا به سرطان را در افراد افزایش می‌دهند؛ این عوامل شامل سن، سابقه خانوادگی، قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی یا مواد سمی و عوامل سبک زندگی ناسالم مانند سیگار کشیدن یا رژیم غذایی نامناسب خواهند بود.
راهبردهای پیشگیری شامل اصلاح سبک زندگی مانند حفظ وزن در محدوده ایده‌آل، ورزش منظم، داشتن یک رژیم غذایی متعادل، اجتناب از مصرف دخانیات و الکل بیش از حد و محافظت از خود در برابر اشعه مضر UV است.
غربالگری یکی دیگر از جنبه‌های مهم پیشگیری از سرطان است و اصطلاحاتی مانند ماموگرافی، کولونسکوپی، پاپ اسمیر و تست PSA معمولا در این زمینه استفاده می‌شود.
ماموگرافی تصاویر اشعه ایکس از بافت سینه است که برای تشخیص سرطان سینه استفاده می‌شود، در حالی که کولونوسکوپی روشی است که به پزشکان اجازه می‌دهد روده بزرگ را از نظر علائم سرطان کولورکتال بررسی کنند.
پاپ اسمیر نیز ابزار غربالگری سرطان دهانه رحم است و آزمایش PSA سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات را در خون برای کمک به تشخیص سرطان پروستات اندازه‌گیری می‌کند.
واژه‌نامه کلی دنیای سرطان
برای ارائه یک درک جامع از اصطلاحات سرطان، در اینجا واژه نامه‌ای از اصطلاحات ضروری سرطان آورده شده است:
تومور:
توده غیرطبیعی از سلول‌ها که با تقسیم و رشد غیرقابل کنترل سلول‌ها تشکیل می‌شوند و می‌توانند ماهیتی خوش‌خیم و یا بدخیم داشته باشند.
خوش خیم:
به توده و یا بافتی گفته می‌شود که سرطانی نیست، به بافت‌های مجاور حمله نمی کند و به سایر قسمت‌های بدن نیز سرایت نکرده است.
بدخیم:
به سلول‌ها و توده‌های سرطانی بافت بدخیم گفته می‌شود که به بافت‌های مجاور حمله می‌کنند و می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن نیز گسترش یابد.
متاستاز:
گسترش سرطان از محل اصلی خود به سایر نقاط بدن را متاستاز می‌گویند که در نتیجه وخامت زیاد بیماری ایجاد می‌شود.
بیوپسی:
به برداشتن نمونه کوچکی از بافت برای بررسی زیر میکروسکوپ برای تعیین وجود سلول‌های سرطانی را بیوپسی می‌گویند.
سطح:
وسعت سرطان، از جمله اندازه تومور و اینکه آیا به غدد لنفاوی مجاور یا سایر اندام‌ها گسترش یافته است را سطح سرطان می‌گویند.
بهبودی:
عدم وجود سرطان قابل تشخیص پس از درمان را بهبودی می‌گویند.
مراقبت تسکینی:
مراقبت متمرکز بر بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به بیماری‌های جدی مانند سرطان که امکان درمان آن‌ها وجود ندارد.
پیش آگهی:
پیامد احتمالی بیماری، از جمله شانس بهبودی یا بقای طولانی مدت را پیش آگهی سرطان می‌گویند.
بقا:
مرحله مراقبت از سرطان که پس از پایان درمان آغاز می‌شود و بر ارتقای سلامت جسمی و روحی بیمار تمرکز دارد.
منابعی برای یادگیری بیشتر در مورد اصطلاحات و کلمات سرطانی
کاوش و یادگیری زبان سرطان می‌تواند چالش برانگیز باشد اما منابع متعددی برای کمک به بیماران و مراقبان برای یادگیری بیشتر در مورد اصطلاحات سرطان وجود دارد.
سازمان‌هایی مانند انجمن سرطان آمریکا، موسسه ملی سرطان و تحقیقات سرطان انگلستان اطلاعات جامعی در مورد سرطان، از جمله واژه‌نامه اصطلاحات رایج این بیماری را ارائه می‌دهند.
در این بین انجمن‌های آنلاین و گروه‌های پشتیبانی نیز می‌توانند منابع ارزشمندی برای برقراری ارتباط با افرادی باشند که با تجربیات مشابهی مواجه شده‌اند و از دانش آن‌ها بیاموزند.
علاوه بر این، متخصصان مراقبت‌های بهداشتی، از جمله پزشکان، پرستاران و مددکاران اجتماعی، می‌توانند راهنمایی‌ها و توضیحات ارزشمندی در مورد اصطلاحات مرتبط سرطان ارائه کنند.
مهم است که به یاد داشته باشید که تجربه همه افراد با سرطان منحصر به فرد است و درک زبان سرطان می‌تواند گاهی اوقات طاقت فرسا باشد؛ بنابراین بهتر است وقت خود را برای دریافت اطلاعات صرف کنید و در صورت نیاز از پرسیدن سوال یا شفاف‌سازی دریغ نکنید.
نکاتی برای درک اطلاعات مرتبط با سرطان از طریق مراقبین سلامت
ارتباط موثر با ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی برای دریافت بهترین مراقبت ممکن و درک گزینه‌های درمانی شما ضروری است. در اینجا چند نکته برای بهبود ارتباطات با تیم درمانی وجود دارد که به آن‌ها می‌پردازیم:
سؤالات خود را قبل از ویزیت آماده کنید:
سؤالات یا نگرانی‌هایی را که قبل از زمان مراجعه به پزشک دارید، یادداشت کنید تا مطمئن شوید هیچ چیز مهمی را فراموش نمی‌کنید و تمامی ابهامات ذهنی که برایتان ایجاد شده است، به طور کامل رفع شود.
یادداشت‌برداری کنید:
در طول مراجعات به پزشک متخصص، یادداشت‌برداری کنید یا شخصی را همراه خود بیاورید که بتواند برای شما یادداشت‌برداری کند؛ این موضوع به شما کمک می‌کند تا اطلاعات و دستورالعمل‌های مهم را به خاطر بسپارید و هیچ نکته مهمی از قلم نیوفتد.
توضیح بخواهید:
اگر چیزی را متوجه نشدید، از درخواست توضیح دریغ نکنید. ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی برای کمک به شما حضور دارند و می‌خواهند اطمینان حاصل کنند که همواره درک روشنی از تمامی مطالب توضیح داده شده، دارید.
صادق باشید:
علائم، نگرانی‌ها و ترجیحات خود را با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در میان بگذارید. این به مراقبین سلامت امکانی می‌دهد تا برنامه درمانی شما را با نیازهای خاص شما تنظیم کنند.
نظر دوم را جویا شوید:
اگر در مورد تشخیص یا طرح درمانی خود تردید یا نگرانی دارید، نظر دوم را از یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی دیگر در نظر بگیرید.
از تکنولوژی روز استفاده کنید:
از تکنولوژی استفاده کنید تا با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود در ارتباط باشید. بسیاری از بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها پورتال‌های بیمار یا خدمات بهداشتی از راه دور را ارائه می‌دهند که به شما این امکان را می‌دهد تا با پزشک یا پرستار خود از راه دور ارتباط برقرار کنید و دیگر نیازی به مراجعه حضوری به پزشکان نداشته باشید.
نقش همراهان بیمار در درک کلمات سرطانی
سرطان نه تنها بر خود بیماران بلکه بر نزدیکان آن‌ها نیز تأثیر می‌گذارد. به عنوان یک مراقب و همراه، مهم است که با همدلی با بیماران ارتباط برقرار کنید و از عزیزتان حمایت عاطفی کنید. در اینجا چند نکته وجود دارد که پرداختن به آن خالی از لطف نخواد بود:
فعالانه گوش دهید:
زمانی که عزیزتان احساسات یا نگرانی‌های خود را بیان می‌کند، حضور داشته باشید و مراقب باشید. از قطع صحبت یا ارائه توصیه‌های ناخواسته به وی خودداری کنید.
احساسات آن‌ها را تأیید کنید:
به عزیزتان اجازه دهید تا بداند که احساساتش مهم و قابل درک است. از نادیده گرفتن یا به حداقل رساندن احساسات بیمار اجتناب کنید.
ارائه پشتیبانی عملی:
در کارهای روزانه، مانند پخت و پز، نظافت یا انجام امور کمک کنید تا مقداری از بار بر دوش عزیزتان کاسته شود.
به خود مختاری و استقلال بیمار احترام بگذارید:
به عزیزتان اجازه دهید تا در مورد درمان و مراقبت خود تصمیم بگیرد و در صورت نیاز حمایت و راهنمایی، وارد عمل شده و حامی او باشید.
صبور باشید و درک کنید:
به یاد داشته باشید که عزیز شما ممکن است در طول سفر سرطان خود طیف وسیعی از احساسات را تجربه کند. لذا در این مسیر صبور و فهمیده باشید و در صورت نیاز به آن‌ها فضای کافی بدهید.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان به کلمات سرطانی و اصطلاحات مرتبط با بیماری سرطان اشاره کردیم و سعی کردیم این واژه‌های تخصصی را از زمان تشخیص تا درمان و حتی برخی علائم و عوارض بیان کنیم.
در ادامه نیز روش‌های کسب اطلاعات و نحوه برقراری ارتباط با تیم درمانی و پزشک را توضیح داده و همواره بر ارتباط صادقانه با مراقبین سلامت تأکید کردیم.
منابع:
