سرطان خون همچون سرطانهای دیگر انواع مختلفی دارد و هر یک از این انواع، طیفی از علائم مخصوص به خود را در بدن بیمار ایجاد میکنند.
سرطان ALL یا سرطان خون لنفوبلاستیک یکی از انواع متعدد سرطان خون است که در این مقالهی بای بای سرطان قصد داریم از چیستی تا چگونگی ایجاد آن را بررسی کرده و علائم و علل بروز این نوع سرطان را بیان کنیم.
مروری بر چیستی سرطان ALL
سرطان خون حاد لنفوبلاستیک (ALL) نوعی از سرطان خون است که گلبولهای سفید خون، به ویژه لنفوسیتها را تحت تاثیر قرار میدهد.
این سرطان از مغز استخوان، جایی که سلولهای خونی تولید میشوند، شروع میشود. سرطان ALL با تولید سریع لنفوبلاستهای غیرطبیعی که گلبولهای سفید نابالغ هستند، مشخص میشود.
این سلولهای غیرطبیعی به سرعت تکثیر میشوند و سلولهای طبیعی را از بین میبرند که در نهایت این فرآیند منجر به کاهش تولید سلولهای خونی سالم میشود.
سرطان خون حاد لنفوبلاستیک میتواند هم در کودکان و هم در بزرگسالان رخ دهد اما در کودکان شایعتر است. این سرطان، شایع ترین نوع سرطان خون در کودکان است که حدود 25 درصد از سرطانهای دوران کودکی را تشکیل میدهد.
در بزرگسالان ALL سرطانی نسبتاً نادر است و تنها حدود 1 درصد از سرطانهای بزرگسالان را تشکیل میدهد. علت دقیق بروز سرطان ALL ناشناخته است اما عوامل خطر خاصی شناسایی شدهاند که در بخش بعدی مقاله به آنها خواهیم پرداخت.
انواع و زیر گروههای سرطان ALL:
انواع و زیر انواع مختلفی از سرطان ALL وجود دارد. این بیماری، که بر اساس نوع خاص لنفوسیت آسیب دیده و ویژگیهای ژنتیکی سلولهای سرطانی طبقه بندی میشود شامل دو نوع اصلی B-cell ALL. و T-cell ALL است.
سلول B- ALL رایجترین نوع این سرطان است که حدود 85 درصد از کل را تشکیل میدهد. در این نوع از ALL نوع خاصی از لنفوسیت به نام سلولهای B را تحت تاثیر قرار میگیرند که مسئول تولید آنتی بادی برای مبارزه با عفونتها هستند؛ T-cell ALL نیز بر نوعی از لنفوسیت به نام سلولهای T تأثیر میگذارد که در تنظیم پاسخ ایمنی نقش دارند.
در این انواع اصلی، زیرگروههای بیشتری بر اساس جهشهای ژنتیکی و عوامل دیگر وجود دارد. این زیرگروهها میتوانند بر پیش آگهی و گزینههای درمانی این نوع تأثیر بگذارند.
لذا برای متخصصان مراقبتهای بهداشتی مهم است که نوع و نوع زیرگروه را تعیین کنند تا در نهایت با توجه به نوع سرطان ALL، متودهای درمانی فردی مناسب جهت بهبود بیماری و کاهش عوارض جانبی در نظر گرفته شود.
علل و عوامل خطر سرطان ALL
علت دقیق سرطان ALL ناشناخته است اما محققان عوامل خطر خاصی را شناسایی کردهاند که ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. این عوامل خطر عبارتند از:
استعداد ژنتیکی:
برخی از شرایط ژنتیکی، مانند سندرم داون و سندرم Li-Fraumeni، با افزایش خطر ابتلا به سرطان ALL مرتبط هستند.
قرار گرفتن در معرض تشعشع:
سطوح بالا و قرار گرفتن طولانی در معرض اشعه، مانند پرتودرمانی برای سایر سرطانها یا انفجار بمب اتمی، با افزایش خطر ابتلا به سرطان ALL مرتبط است.
قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی:
قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی مانند بنزن و داروهای شیمی درمانی خاص، ممکن است خطر ابتلا به سرطان ALL را افزایش دهد.
جهشهای ژنتیکی ارثی:
جهشهای ژنتیکی ارثی از جمله ژنهایی مانند TP53 و IKZF1، با افزایش خطر ابتلا به سرطان خون ALL مرتبط است.
برخی عفونتها:
برخی عفونتهای ویروسی مانند ویروس لوسمی سلول T انسانی (HTLV-1) و ویروس اپشتین بار (EBV) با افزایش خطر ابتلا به سرطان ALL در ارتباط خواهند بود.
توجه به این نکته مهم است که داشتن یک یا چند مورد از این عوامل خطر لزوماً به این معنی نیست که یک فرد به ALL مبتلا میشود.
بسیاری از افراد مبتلا به سرطان ALL مبتلا میشوند، هیچ فاکتور خطر قابل شناسایی ندارد و هر فردی که این عوامل خطر را داشته باشد، به این بیماری مبتلا نخواهد شد.
علائم و نشانههای سرطان خون ALL
علائم و نشانههای سرطان ALL میتواند بسته به سطح بیماری و اندامهای آسیب دیده متفاوت باشد. برخی از علائم و نشانههای رایج این بیماری شامل موارد زیر خواهند بود:
خستگی:
احساس خستگی و ضعف که حتی با استراحت کافی نیز بهبود پیدا نمیکند.
عفونتهای مکرر:
ضعف سیستم ایمنی میتواند منجر به عفونتهای مکرر مانند سرماخوردگی، آنفولانزا و سایر عفونتهای تنفسی شود.
کبودی و خونریزی آسان:
این سرطان میتواند بر تولید پلاکتها که مسئول انعقاد خون هستند، تأثیر بگذارد و در ادامه منجر به کبودی آسان، خونریزی بینی و خونریزی طولانی مدت پس از بریدگی شود.
رنگ پریدگی پوست و تنگی نفس:
سرطان ALL میتواند باعث کاهش گلبولهای قرمز خون و در نهایت منجر به کم خونی شود؛ کم خونی نیز در ادامه موجب بروز علائمی همچون رنگ پریدگی پوست، خستگی و تنگی نفس خواهد شد.
درد استخوان و مفاصل:
سرطان ALL میتواند باعث درد در استخوانها و مفاصل، به ویژه در بازوها و پاها شود.
بزرگ شدن غدد لنفاوی:
تورم غدد لنفاوی، به ویژه در گردن، زیر بغل و کشاله ران، میتواند نشانه سرطان ALL باشد.
درد و تورم شکم:
سرطان خون ALL در مواردی باعث بزرگ شدن کبد و طحال شده که در نهایت درد و تورم شکم را در پی دارد.
این علائم و نشانهها منحصر به سرطان ALL نیست و همچنین میتواند ناشی از شرایط دیگری نیز باشد. لذا اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، مهم است که برای تشخیص مناسب با یک متخصص مراقبتهای بهداشتی مشورت کنید.
روند تشخیص سرطان ALL
تشخیص سرطان ALL شامل ترکیبی از ارزیابی تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و تستهای آزمایشگاهی است. متخصص مراقبتهای بهداشتی در مورد علائم بیمار، تاریخچه پزشکی و هر گونه عوامل خطری سوال خواهد کرد.
آنها همچنین یک معاینه فیزیکی برای بررسی علائم سرطان ALL انجام خواهند داد؛ مانند بررسی بزرگ شدن غدد لنفاوی یا بزرگ شدن کبد یا طحال.
انجام آزمایشات کلینیکی برای تشخیص سرطان ALL ضروری است. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
شمارش کامل خون (CBC):
یک CBC سطح انواع مختلف سلولهای خونی از جمله گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکتها را اندازهگیری میکند. در سرطان ALL سطوح غیرطبیعی این سلولها ممکن است وجود داشته باشند.
آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان:
این روش شامل برداشتن نمونه کوچکی از مغز استخوان از استخوان لگن یا جناغ است. سپس نمونه زیر میکروسکوپ بررسی میشود تا وجود سلولهای غیرطبیعی در آن بررسی شود.
تجزیه و تحلیل سیتوژنتیک:
این آزمایش به دنبال تغییرات خاص در کروموزومهای سلولهای سرطانی است. این تغییرات میتواند به شناسایی زیرگروه سرطان ALL کمک کند و هدایت تصمیمات درمانی را تسهیل کند.
فلوسیتومتری:
فلوسیتومتری برای تجزیه و تحلیل ویژگیهای سلولهای سرطانی استفاده میشود و میتواند به تعیین نوع خاص لنفوسیت آسیب دیده و مرحله بیماری کمک کند.
پس از تشخیص سرطان ALL تایید شده است، ممکن است آزمایشهای بیشتری برای تعیین وسعت بیماری و گسترش آن به سایر قسمتهای بدن انجام شود؛ این اطلاعات برای ایجاد یک برنامه درمانی مناسب مهم است.
گزینههای درمانی برای سرطان خون حاد لنفوبلاستیک یا ALL
درمان سرطان ALL معمولاً شامل ترکیبی از شیمی درمانی، پرتودرمانی و پیوند سلولهای بنیادی است. برنامه درمانی خاص به عواملی مانند سن بیمار، سلامت کلی، نوع فرعی سرطان ALL و پاسخ به درمانهای اولیه بستگی دارد. در ادامه به چند نمونه از درمانهای رایج سرطان ALL خواهیم پرداخت:
شیمی درمانی:
شیمی درمانی درمان اصلی سرطان ALL است؛ این درمان شامل استفاده از داروهای قوی برای از بین بردن سلولهای سرطانی است. شیمی درمانی ممکن است در مراحل مختلف از جمله القاء، تثبیت و نگهداری بیماری نیز انجام شود.
پرتودرمانی:
پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میکند. اغلب این روش در ترکیب با شیمی درمانی برای درمان نواحی خاصی از بدن که تحت تاثیر سرطان ALL قرار گرفتهاند، استفاده میشود.
پیوند سلولهای بنیادی:
پیوند سلولهای بنیادی که به عنوان پیوند مغز استخوان نیز شناخته میشود، ممکن است برای برخی از موارد پرخطر سرطان ALL توصیه شود؛ این روش شامل جایگزینی مغز استخوان بیمار با سلولهای بنیادی سالم، از اهداکننده یا سلولهای خود بیمار است.
درمان هدفمند:
درمان هدفمند یک رویکرد درمانی جدیدتر است که به طور خاص ناهنجاریهای سلولهای سرطانی را هدف قرار میدهد و در عین حال آسیب به سلولهای سالم را به حداقل میرساند.
این نوع درمان در حال حاضر برای سرطان ALL خیلی کاربرد ندارد و ممکن است در ترکیب با سایر درمانها در آینده استفاده شود.
ایمونوتراپی:
ایمونوتراپی از سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با سرطان استفاده میکند و میتواند سیستم ایمنی را برای شناسایی و حمله به سلولهای سرطانی تحریک کند؛ تاثیرگذاری ایمونوتراپی هنوز برای سرطان ALL در حال مطالعه است و این روش همچنان یک گزینه درمانی استاندارد نیست.
برای بیماران مهم است که در مورد مزایا و خطرات بالقوه هر گزینه درمانی با تیم مراقبتهای بهداشتی خود صحبت کنند؛ برنامه درمانی ممکن است بر اساس پاسخ بیمار به درمان و هرگونه عوارض جانبی تجربه شده، تنظیم شود.
پیش آگهی و میزان بقای بیماران مبتلا به سرطان خون ALL
پیش آگهی این سرطان بسته به عواملی مانند سن بیمار، پاسخ به درمان و وجود جهشهای ژنتیکی خاص و نوع فرعی سرطان ALL متفاوت است.
به طور کلی، پیش آگهی سرطان ALL در طول سالها به طور قابل توجهی بهبود یافته است، به خصوص در کودکان.
نرخ بقای پنج ساله برای کودکان مبتلا به سرطان ALL حدود 90 درصد است. در بزرگسالان، میزان بقای پنج ساله کمتر است و از 40٪ تا 50٪ متغیر است.
با این حال، توجه به این نکته مهم است که میزان بقا، تخمینهای آماری است و نتایج فردی میتواند متفاوت باشد.
پیشرفتها در گزینههای درمانی، مانند درمانهای هدفمند و ایمونوتراپی، به طور مداوم برای بهبود نتایج برای بیماران مبتلا به این سرطان در حال بررسی هستند و از این رو برای بیماران مهم است که از آخرین تحقیقات و گزینههای درمانی موجود مطلع شوند.
پشتیبانی و منابع برای بیماران مبتلا به سرطان ALL
تشخیص سرطان ALL هم برای بیمار و هم برای عزیزانش میتواند طاقت فرسا باشد. با این حال، پشتیبانی و منابع متعددی برای کمک به هدایت این سفر وجود دارد که در ادامه به آنها میپردازیم:
گروههای حمایتی:
پیوستن به یک گروه حمایتی میتواند حمایت عاطفی و احساس اجتماعی بودن را برای بیماران فراهم کند. این به بیماران و خانوادههایشان اجازه میدهد با افرادی که تجربههای مشابهی را تجربه کردهاند یا یا شاهد این موضوع بودهاند، ارتباط برقرار کنند.
مشاوره و درمان:
جستجوی مشاوره یا درمان حرفهای میتواند به افراد کمک کند تا با چالشهای عاطفی و روانی مرتبط با سرطان ALL کنار بیایند.
درمانگران همواره میتوانند فضای امنی برای ابراز احساسات، رفع ترسها و توسعه راهبردهای مقابلهای برای بیماران فراهم کنند.
سازمانهای حمایت از بیمار:
چندین سازمان حمایت از بیمار وجود دارد که به حمایت از افراد مبتلا به سرطان ALL اختصاص یافته است. این سازمانها اطلاعات، منابع و کمک در جهت یابی سیستم مراقبتهای بهداشتی ارائه میکنند.
برنامههای کمک مالی:
درمان سرطان میتواند گران باشد و برنامههای کمک مالی میتوانند به کاهش بخشی از بار مالی بیماران کمک کند. این برنامهها ممکن است در جهت پرداخت هزینههای پزشکی، هزینههای حمل و نقل و سایر هزینههای مرتبط با درمان کمک کنند.
مواد آموزشی:
بسیاری از سازمانها و موسسات بهداشتی مطالب آموزشی در مورد سرطان ALL از طریق بروشورها، وب سایتها و انجمنهای آنلاین به بیماران ارائه میدهند.
این منابع میتوانند اطلاعات ارزشمندی در مورد بیماری، گزینههای درمانی و استراتژیهای مقابلهای ارائه دهند.
برای بیماران و خانوادههای آنها همواره مهم است که برای حمایت و استفاده از این منابع تلاش کنند. ایجاد یک شبکه پشتیبانی قوی میتواند تفاوت قابل توجهی در مدیریت چالشهای سرطان ALL ایجاد کند.
تحقیق و پیشرفت در درمان سرطان ALL
تحقیقات نقش مهمی در پیشبرد درک و درمان سرطان ALL در حال انجام است؛ به طوری که دانشمندان و متخصصان مراقبتهای بهداشتی به طور مداوم در حال مطالعه این بیماری برای شناسایی رویکردهای درمانی جدید و بهبود نتایج برای بیماران هستند.
تحقیقات ژنتیکی:
تحقیقات ژنتیکی با هدف شناسایی جهشها و ناهنجاریهای ژنتیکی خاص در سلولهای سرطانی میتواند اطلاعات خوبی را در اختیار محققین بگذارد.
این دانش میتواند به توسعه درمانهای هدفمندی کمک کند که به طور خاص این ناهنجاریها را هدف قرار داده و منجر به درمانهای موثرتر شود..
ایمونوتراپی:
ایمونوتراپی حوزه تحقیقات فعال در درمان سرطان ALL است. دانشمندان در حال بررسی رویکردهای مختلف ایمنی درمانی، مانند سلول درمانی CAR-T هستند که شامل اصلاح سلولهای ایمنی خود بیمار برای شناسایی و کشتن سلولهای سرطانی است.
توسعه دارو:
محققان در حال توسعه داروهای جدید و آزمایش داروهای موجود برای اثربخشی آنها در درمان سرطان ALL هستند؛ این داروها ممکن است مسیرهای خاصی را هدف قرار دهند که در رشد و بقای سلولهای سرطانی نقش دارند.
پزشکی دقیق:
هدف پزشکی دقیق شخصیسازی درمان بر اساس ویژگیهای فردی هر بیمار و سرطان آنها است. این رویکرد فاکتورهایی مانند جهش های ژنتیکی، پاسخ به درمان و سایر نشانگرهای زیستی را برای تنظیم برنامههای درمانی در نظر میگیرد.
آزمایشات بالینی:
آزمایشات بالینی برای آزمایش رویکردهای درمانی جدید و ارزیابی ایمنی و اثربخشی آنها ضروری است. بیماران مبتلا به سرطان ALL ممکن است فرصت شرکت در کارآزماییهای بالینی را داشته باشند که میتواند دسترسی به درمانهای پیشرفته را فراهم کند و به پیشرفت دانش پزشکی کمک کند.
برای بیماران مهم است که در مورد امکان شرکت در کارآزماییهای بالینی با تیم مراقبتهای بهداشتی خود صحبت کنند؛ کارآزماییهای بالینی امیدی برای نتایج بهبود یافته است و ممکن است برای برخی از بیماران گزینه مناسبی باشد.
مدیریت عوارض درمان و سرطان خون حاد لنفوبلاستیک
همه درمانهای سرطان میتوانند عوارض جانبی مختلفی ایجاد کنند. برای بیماران مهم است که از این مسائل بالقوه آگاه باشند و از نزدیک با تیم مراقبتهای بهداشتی خود برای مدیریت موثر آنها همکاری کنند.
حالت تهوع و استفراغ:
داروهای شیمی درمانی میتوانند باعث تهوع و استفراغ شوند. در این بین داروهای ضداستفراغ میتوانند به کاهش این علائم کمک کنند.
البته مهم است که این داروها را طبق تجویز مصرف کنید و هر گونه نگرانی را به تیم مراقبتهای بهداشتی اطلاع دهید.
ریزش مو:
برخی از داروهای شیمی درمانی میتوانند باعث ریزش مو شوند. این مسئله میتواند برای بسیاری از بیماران ناراحت کننده باشد.
از کلاه گیس، روسری و کلاه میتوان برای پوشاندن سر و ایجاد اعتماد به نفس و اطمینان خاطر در این مدت استفاده کرد.
خستگی:
خستگی یکی از عوارض شایع درمان سرطان ALL است و مهم است که به اندازه کافی استراحت کنید و انرژی خود را حفظ کنید. انجام فعالیتهای بدنی سبک مانند پیادهروی نیز میتواند به کاهش خستگی کمک کند.
خطر عفونت:
درمان سرطان ALL میتواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند و بیماران را مستعد ابتلا به عفونتها کند. رعایت بهداشت خوب، اجتناب از تماس با افراد بیمار و گزارش سریع هر گونه علائم عفونت به تیم مراقبت بهداشتی بسیار مهم است.
زخمهای دهان:
شیمی درمانی میتواند باعث زخمهای دهان شود. حفظ بهداشت دهان و دندان، استفاده از دهانشویههای توصیه شده توسط تیم مراقبتهای بهداشتی و پرهیز از غذاهای تند یا اسیدی میتواند به مدیریت این زخمها کمک کند.
آثار عاطفی و روانی:
درمان این سرطان میتواند تاثیر قابل توجهی بر سلامت عاطفی و روانی بیماران داشته باشد. برای رویارویی با این چالشها، مهم است که از عزیزان، مشاوران یا گروههای حمایتی کمک بگیرند.
بیماران باید آشکارا با تیم مراقبتهای بهداشتی خود در مورد هر گونه عوارض جانبی یا عوارضی که تجربه میکنند، صحبت کرده و ارتباط برقرار کنند. تیم درمانی نیز میتوانند برای مدیریت موثر این مسائل، راهنمایی و پشتیبانی موثری به بیماران ارائه دهند.
داشتن یک سبک زندگی سالم در طول و بعد از درمان سرطان ALL
داشتن یک سبک زندگی سالم در طول و بعد از درمان A.L.L برای حفظ سلامت کلی بسیار مهم است. درمان سرطان ALL که معمولاً شامل شیمی درمانی و گاهی پرتودرمانی است، میتواند بر بدن تأثیر بگذارد. اتخاذ عادات سالم میتواند به کاهش عوارض جانبی درمان و کمک به بهبودی کمک کند.
یک رژیم غذایی متعادل برای تأمین مواد مغذی مورد نیاز بدن برای بهبود و عملکرد بهینه ضروری است. مهم است که انواع میوهها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئینهای بدون چربی را در وعدههای غذایی خود بگنجانید.
اجتناب از غذاهای فرآوری شده، میان وعدههای شیرین و مقادیر زیاد نمک نیز میتواند به یک سبک زندگی سالم کمک کند؛ علاوه بر این، هیدراته ماندن با نوشیدن آب کافی در طول روز حیاتی است.
ورزش منظم میتواند به بهبود قدرت بدنی، مدیریت خستگی و تقویت خلق و خوی کمک کند. درگیر شدن در فعالیتهای کم تأثیر مانند پیادهروی، شنا یا یوگا میتواند مفید باشد اما مهم است که قبل از شروع هر رژیم ورزشی با تیم مراقبتهای بهداشتی خود مشورت کنید. تیم درمانی شما میتوانند بر اساس شرایط فردی شما راهنمایی و توصیههایی ارائه کنند.
پیوند سلولهای بنیادی برای سرطان خون ALL:
در برخی موارد، پیوند سلولهای بنیادی ممکن است به عنوان بخشی از درمان لوسمی حاد لنفوبلاستیک توصیه شود.
پیوند سلولهای بنیادی شامل جایگزینی مغز استخوان بیمار با سلولهای بنیادی سالم اهدا کننده است. این روش تولید سلولهای خونی سالم را مجددا آغاز کرده و میتواند شانس بهبودی طولانی مدت را افزایش دهد.
پیوند سلولهای بنیادی میتواند یک فرآیند پیچیده و فشرده باشد که شامل چندین مرحله مانند درمان شرطی، پیوند واقعی و مراقبتهای پس از پیوند است.
همکاری نزدیک با تیم مراقبتهای بهداشتی خود برای درک خطرات و مزایای بالقوه این گزینه درمانی بسیار مهم است. آنها میتوانند شما را از طریق فرآیند تصمیم گیری راهنمایی کنند و در طول کل سفر پیوند حمایت کنند.
زندگی با سرطان A.L.L:
زندگی با سرطان A.L.L نیازمند یک رویکرد پیشگیرانه برای مدیریت بیماری و حفظ رفاه کلی است. مهم است که در مراجعات پزشکی منظم شرکت کنید و از برنامه درمانی مشخص شده توسط تیم مراقبتهای بهداشتی خود پیروی کنید.
این برنامههای درمانی ممکن است شامل شیمی درمانی، پرتودرمانی یا پیوند سلولهای بنیادی، بسته به ویژگیهای خاص سرطان A.L.L شما باشد.
در این دوران چالش برانگیز نباید حمایت عاطفی را دست کم گرفت. تجربه طیفی از احساسات از جمله ترس، اضطراب و غم طبیعی است.
جستجوی مشاوره یا درمان حرفهای میتواند فضای امنی برای بیان و پردازش این احساسات فراهم کند. خانواده و دوستان نیز میتوانند نقش مهمی در ارائه حمایت عاطفی ایفا کنند، بنابراین مهم است که در مورد نیازهای خود با آنها ارتباط برقرار کنید.
کلام آخر
در این مقالهی بای بای سرطان به سرطان ALL یا سرطان خون حاد لنفوبلاستیک پرداخته و چگونگی ایجاد آن را بر گذر بر علائم و علل آن، بیان کردیم.
در ادامه نیز انواعی از راههای تشخیصی و درمانی این سرطان را معرفی کرده و بر دنبال کردن توصیههای تیم درمان توسط بیماران تأکید کردیم.
منابع: