صحبت از اثرگذاری سرطان بر باروری غالبا در خصوص بانوان بوده است کما اینکه باروری مردان نیز می‌تواند با کاهش تعداد اسپرم بخاطر سرطان تحت تاثیر قرار گیرد.
اما اینکه چه سرطان‌هایی باعث کاهش تعداد اسپرم در مردان می‌شوند و شناخت راه‌های حفظ باروری در آقایانی که در دوران سرطان به سر می‌برند، از جمله مسائلی هستند که در این مقاله‌ی بای بای سرطان مورد بحث و بررسی قرار می‌دهیم.
کاهش تعداد اسپرم بخاطر سرطان
هنگامی که نوبت به سرطان و درمان آن می‌رسد، یکی از جنبه‌هایی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، تاثیری است که این بیماری و درمان‌های مرتبط با آن، می‌توانند هم بر باروری بانوان و هم بر باروری مردان اعمال کنند.
باروری به توانایی یک فرد در داشتن فرزند و بارور کردن شریک زندگی گفته می‌شود و ناباروری نیز به ناتوانی در انجام این امر گفته می‌شود.
درمان‌های سرطان مانند شیمی درمانی، پرتودرمانی، عمل جراحی، هورمون درمانی و سایر درمان‌ها همگی می‌توانند بر باروری مردان تاثیر منفی بگذارند و اختلالاتی در این امر ایجاد کنند.
از این رو در این قسمت از مقاله، اطلاعات جامعی از راه‌های مختلفی که درمان سرطان می‌تواند بر باروری مردان تاثیر بگذارد، اشاره می‌کنیم و همچنین گزینه‌های حفظ باروری و مقابله با کاهش تعداد اسپرم بخاطر سرطان را در مردان بررسی می‌کنیم.
درک باروری در مردان:
قبل از پرداختن به اثرات درمان سرطان بر باروری مردان، بسیار مهم است که بدانیم باروری در مردان چگونه است و با وجود چه مکانیسم‌هایی مردان قابلیت بارور کردن بانوان را دارند.
به طور کلی تولید اسپرم در لوله‌های اسپرم‌ساز داخل بیضه‌های آقایان صورت می‌گیرد. این لوله‌های اسپرم‌ساز، مسئول تولید اسپرم‌های بالغی هستند که توانایی بارور کردن تخمک در خانم‌ها را دارند.
اسپرم‌ها در مایع منی که مایعی است که در طول فعالیت جنسی از بدن خارج می‌شود، به سمت خارج حمل می‌شوند. میزان تولید اسپرم توسط هورمون‌ها به ویژه هورمون تستوسترون که توسط سلول‌های دیگر در بیضه‌ها تولید شده است، تنظیم می‌شود.
تاثیرات شیمی درمانی بر کمبود تعداد اسپرم
همانطور که می‌دانید، شیمی درمانی یکی از رایج‌ترین متودهای درمانی سرطان است که عمدتا در آن از داروهای ضدسرطانی برای از بین بردن یا کند کردن روند رشد سلول‌های سرطانی بهره می‌برند.
از آن جایی که این داروها تخصص یافته و هدفمند نیستند، بر تمامی سلول‌هایی که سرعت تقسیم بالایی دارند، علاوه بر سلول‌های سرطانی، اثر گذاشته و سلول‌های سالم بدن را نیز تحت تاثیر قرار خواهند داد.
سلول‌های اسپرم و یا لوله‌هایی که وظیفه ساخت اسپرم‌ها را برعهده دارند نیز تحت تاثیر اثرات مضر داروهای شیمی درمانی قرار می‌گیرند که البته اثرات خاص شیمی درمانی بر باروری مردان، به نوع داروهای مورد استفاده، دوز و مدت زمان درمان با آن‌ها بستگی دارد.
برخی از داروهای شیمی درمانی که به عنوان عوامل آلکیله کننده شناخته می‌شوند، بیشتر به روند تولید و کاهش تعداد اسپرم آسیب می‌رسانند.
نمونه‌هایی از این داروها عبارتند از بوسولفان، کارموستین، کلرامبوسیل، سیس پلاتین، سیکلوفسفامید، لوموستین، مکلورتامین، ملفالان و پروکابازین.
با این حال باید به این نکته توجه نمود که میزان و خطر بروز ناباروری از فردی به فرد دیگر متفاوت است و برخی از افراد ممکن است ناباروری موقتی را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است با ناباروری دائمی مواجه شوند.
شیمی درمانی همچنین می‌تواند ساختار ژنتیکی اسپرم را تحت تاثیر قرار دهد و به طور بالقوه منجر به بروز نقایص مادرزادی در جنین شود.
داروهای ضدسرطانی مورد استفاده در شیمی درمانی همچنین می‌توانند بر شکل کلی و مورفولوژی اسپرم‌ها نیز تاثیر بگذارند که همین امر موجب می‌شود که اسپرم‌ها به دلیل شکل غیرطبیعی خود، توانایی ادغام شدن و نفوذ به تخمک را از دست بدهند.
لازم به ذکر است که مطالعات اخیر نشان داده است که آسیب‌های DNA اسپرم که ناشی از شیمی درمانی و داروهای مورد استفاده در آن است، پس از اتمام درمان ترمیم شده و خطر بروز نقایص مادرزادی را در نوزاد کاهش می‌دهد.
بسیار مهم است که قبل از شروع پروسه شیمی درمانی، بیماران در خصوص تاثیر بالقوه این متود درمانی بر باروری و کمبود تعداد اسپرم بخاطر سرطان، با تیم مراقبتی و پزشک متخصص خود مشورت کنند و گزینه‌های حفظ باروری مانند بانک اسپرم را در نظر داشته باشند.
اثرات پرتودرمانی بر باروری مردان
پرتودرمانی نیز از دیگر متودهای درمان سرطان است که در آن از اشعه ایکس پرانرژی یا دیگر اشکال پرتوها و ذرات پرانرژی، جهت هدف قرار دادن و تخریب سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند.
به جهت این که پرتودرمانی نمی‌تواند ذرات باردار و اشعه ایکس را به صورت دقیق فقط و فقط به سلول‌های سرطانی بتاباند، به همین دلیل ممکن است سلول‌های سالم بدن نیز در این مسیر آسیب ببینند.
یکی از نقاط حساس و سلول‌های سالمی که ممکن است بیشترین تاثیر را پرتودرمانی بگیرند، ناحیه تناسلی و سلول‌های مسئول ساخت و تولید اسپرم هستند.
تاثیرات منفی پرتودرمانی در باروری به عوامل مختلفی از جمله ناحیه تحت درمان، دوز مصرفی و این که آیا از تکنیک‌های محافظ جهت محافظت از بیضه‌ها در آقایان استفاده می‌شود یا خیر، بستگی خواهد شد.
پرتودرمانی ناحیه لگن که ممکن است برای سرطان‌هایی مانند سرطان پروستات، سرطان رکتوم، مثانه و یا مقعد استفاده شود نیز یکی دیگر از علل کاهش تعداد اسپرم بخاطر سرطان و درمان‌های آن خواهد بود.
میزان تاثیر این روش بر باروری، به دوز پرتوهای مورد استفاده در ناحیه لگن نیز بستگی دارد. در برخی موارد پرتودرمانی ممکن است باعث ناباروری موقت شود و روند تولید اسپرم در عرض چند ماه به حالت عادی خود بازگردد.
با این حال استفاده از دوزهای بالاتر پرتوها جهت درمان سرطان‌های بسیار پیشرفته‌تر، می تواند منجر به ناباروری دائمی در مردان شود.
از طرف دیگر پرتودرمانی ناحیه سر و مغز می‌تواند به غده هیپوفیز آسیب برساند؛ این غده نقش مهمی در تولید هورمون از جمله هورمون‌های دخیل در تولید اسپرم ایفا می‌کند.
بنابراین امکان دارد پرتودرمانی مغز بر تولید، تعداد اسپرم و میل جنسی افراد تاثیر بگذارد. به همین خاطر ضروری است تا قبل از انجام پرتودرمانی، بیماران با عوارض احتمالی این روش درمانی و راهکارهای پیشگیری از این عوارض توسط پزشکان مربوطه آشنا شوند.
جراحی سرطان‌های مردانه و ناباروری
عمل جراحی که از متودهای درمانی تهاجمی سرطان محسوب می‌شود، اغلب برای برداشتن تومورهای سرطانی یا اندام‌های تحت تاثیر سرطان استفاده می‌شود؛ بسته به محل و وسعت جراحی، این متود درمانی می‌تواند بر باروری مردان تاثیر گذاشته و منجر به درجاتی از ناباروری شود.
برای مثال برداشتن یک بیضه با عمل جراحی که به عنوان ارکیکتومی شناخته می‌شود، یک درمان رایج برای سرطان بیضه است و اکثر مردانی که یک بیضه سالم دارند، همچنان می‌توانند به طور طبیعی صاحب فرزند شوند.
با این حال، نرخ باروری ممکن است در مردانی که تحت ارکیکتومی قرار گرفته‌اند کمتر باشد؛ بنابراین مهم است که در مورد امکان ذخیره اسپرم، از طریق بانک اسپرم و قبل از انجام عمل جراحی، مشورت و تحقیقات لازم با پزشک صورت گیرد.
در برخی موارد، امکان دارد به دلیل پیشرفت سرطان در مردان، نیاز به برداشتن هر دو بیضه باشد که به عنوان ارکیکتومی دو طرفه شناخته می‌شود.
این عمل جراحی باعث ناباروری دائمی آقایان خواهد شد؛ زیرا بدن دیگر توانایی تولید اسپرم را نخواهد داشت و با کمبود تعداد اسپرم بخاطر سرطان مواجه می‌شود، با این حال باید به این نکته اشاره کنیم که توانایی نعوظ معمولا تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد.
عمل جراحی که برای برداشتن پروستات انجام شده و به عنوان پروستاتکتومی شناخته می‌شود نیز می‌تواند بر باروری بیماران تاثیر بگذارد؛ در طی این روش، لوله‌هایی که اسپرم را حمل می کنند ( وازدفران) مسدود می‌شوند و در نتیجه ناباروری دائمی رخ خواهد داد.
علاوه بر این، انجام جراحی‌هایی برای سرطان مثانه، مجرای ادراری یا روره بزرگ ممکن است به اعصاب مسئول عملکرد نعوظ آسیب برسانند و به طور بالقوه منجر به اختلال در نعوظ شوند اما در این بین، تکنیک‌های جراحی محافظ عصب ممکن است در برخی موارد به حفظ عملکرد نعوظ کمک کنند.
هورمون‌تراپی؛ آخرین تیر سرطان بر باروری مردان مبتلا به سرطان
هورمون‌درمانی اغلب برای درمان سرطان پروستات و با کاهش تولید تستوسترون که به رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کند، استفاده می‌شود.
با این حال وجود تستوسترون برای تولید اسپرم نیز ضروری است؛ بنابراین هورمون‌درمانی می‌تواند منجر به کاهش تولید و کمبود تعداد اسپرم شود و به طور بالقوه بر میزان باروری مردان تاثیر بگذارد.
لازم به ذکر است که هورمون‌درمانی بسته به نوع سرطان و داروهای خاص مورد استفاده، می‌تواند بر باروری تاثیر متفاوتی بگذارد. به عنوان مثال مردان مبتلا به سرطان سینه که داروی تاموکسفین را مصرف می‌کنند، ممکن است افزایش تولید اسپرم را تجربه کنند.
در نهایت، صحبت و گفت وگو در خصوص تاثیرات بالقوه هورمون‌درمانی بر باروری، با تیم درمانی و پزشک متخصص جهت درک بهتر شرایط فردی بیماران بسیار مهم است.
نقش سایر درمان‌های سرطان بر باروری آقایان
علاوه بر شیمی درمانی، پرتودرمانی، عمل جراحی و هورمون‌تراپی، سایر درمان‌های سرطان نیز می‌توانند بر باروری مردان و کاهش تعداد اسپرم بخاطر سرطان موثر باشند.
پیوند سلول‌های بنیادی، مانند پیوند مغز استخوان، شامل شیمی درمانی با دوز بسیار بالا و گاهی پرتو درمانی است. این درمان‌های فشرده می‌توانند به طور قابل توجهی بر تولید و تعداد اسپرم تاثیر بگذارند و منجر به ناباروری دائمی شوند.
ایمونوتراپی و درمان هدفمند که از متودهای تازه و جدید مورد استفاده در درمان سرطان هستند، بسته به داروهای خاصی که در طول پروسه درمان برای بیماران تجویز می‌شود هم ممکن است تاثیرات متفاوتی بر باروری داشته باشند و فرد را برای مدت کوتاه و یا به صورت دائم نابارور کنند.
از این رو بسیار مهم است که بیماران و متخصصین قبل از شروع پروسه درمان، با یکدیگر مشورت کنند تا تمامی جوانب و خطرات احتمالی درمان انتخابی در نظر گرفته شود و تمامی گزینه‌های موجود برای حفظ باروری بیمار مورد بررسی قرار گیرند.
حفظ باروری مردان در طول درمان سرطان
همانطور که پیش‌تر به آن پرداختیم،درمان‌های سرطان می‌توانند بر باروری مردان تاثیرات منفی و جبران نشدنی بگذارند؛ البته باید به این نکته توجه نمود که لزوما همه‌ی مردانی که تحت درمان سرطان قرار می‌گیرند، ناباروری را تجربه نمی کنند.
برخی از مردان ممکن است همچنان توانایی باروری طبیعی را چه در طول پروسه درمان و چه بعد از اتمام آن داشته باشند اما با این حال لازم است که بیماران اقدامات احتیاطی لازم را برای جلوگیری از بارداری شریک زندگی در آقایان و یا بارداری خود شخص در صورت خانم بودن بیماران، در طول پروسه درمان انجام دهند؛ زیرا متودهای درمانی سرطان به طور بالقوه می‌توانند به جنین در حال رشد آسیب برسانند.
در صورتی که بیماران نگران حفظ باروری خود در دوران درمان سرطان هستند، بسیار مهم است که با تیم مراقبتی خود گفت و گو کنند تا در نهایت بهترین اقدامات برای آن‌ها توصیه شود.
متخصصین می‌توانند اطلاعاتی خاص برای وضعیت بیماران ارائه دهند و مراجعه کنندگان خود را در خصوص گزینه‌های موجود برای حفظ باروری راهنمایی کنند.
بانک اسپرم یکی از روش‌هایی است که معمولا برای حفظ باروری در آقایان توصیه می‌شود. این فرآیند شامل جمع‌آوری و انجماد نمونه‌های اسپرم افراد قبل از شروع پروسه درمان سرطان است که به بیماران این امکان را می‌دهد تا در آینده از نمونه‌های گرفته شده برای تکنیک‌های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF ) استفاده کنند.
ضمن اینکه مهم است بدانید که نتایج اقدامات کمک باروری می‌تواند به طور قابل توجهی از فردی تا فردی دیگر متفاوت باشد. تولید اسپرم ممکن است طی چند ماه و یا حتی چند سال پس از درمان به حالت عادی خود بازگردد.
شمارش منظم اسپرم و مشاوره با متخصص باروری، می‌تواند به نظارت بر وضعیت باروری بیماران کمک کند. اگر مشکلات احتمالی باروری باعث ایجاد احساساتی مثل اضطراب و استرس در افراد شود، بهره‌مندی از حمایت‌های عاطفی با مراجعه به تیم مراقبتی و یا مشاوره می‌تواند در کنترل این احساس بسیار مفید و موثر عمل کند.
ناباروری در آقایان؛ فراتر از سرطان
ناباروری یک مشکل بسیار رایج است که هم مردان و هم زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ در این بین به دلایل مختلفی ناباروری در مردان ۲۰ درصد از همه موارد را شامل می‌شود.
در حالی که اغلب ناباروری در زنان بیشتر اتفاق می‌افتد اما برای مردان نیز بسیار مهم است که تحت آزمایشات باروری قرار گیرند.
انجام آزمایش‌های زود هنگام در افراد می‌تواند به شناسایی هرگونه مشکل زمینه‌ای کمک کند و اطلاعات ارزشمندی را در اختیار زوج‌ها قرار دهد؛ در ادامه علل ناباروری مردان، فرآیند تشخیصی و گزینه‌های مختلف درمانی موجود را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
علل کمبود تعداد اسپرم و ناباروری در مردان
ناباروری مردان را می‌توان به عوامل مختلفی از جمله مشکلات تولید اسپرم، عملکرد اسپرم یا تحویل اسپرم نسبت داد. این مسائل می‌تواند ناشی از مشکلات پزشکی و سبک زندگی آقایان باشند.
علل پزشکی ناباروری و کاهش تعداد اسپرم در مردان:
اختلالات اسپرم :
مشکلات تولید اسپرم مانند تعداد کم اسپرم (الیگواسپرمی) و یا عدم وجود اسپرم (آزواسپرمی)، می‌تواند به طور قابل توجهی بر باروری آقایان تاثیر بگذارد؛ مسائل دیگری مانند تحرک ضعیف اسپرم یا مورفولوژی غیرطبیعی نیز از عوامل ناباروری در مردان محسوب می‌شود.
عفونت:
عفونت‌های دستگاه تناسلی، از جمله عفونت‌های مقاربتی مانند کلامیدیاو سوزاک، می‌توانند منجر به عدم باروری در مردان شوند. درمان سریع این عفونت‌ها در حل کردن مشکلات باروری آقایان کمک کننده خواهد بود.
مشکلات ساختاری:
برخی از مردان ممکن است با ناهنجاری‌های ساختاری آلت به دنیا بیایند که این ناهنجاری‌ها مانع از جریان مناسب و صحیح اسپرم می‌شوند؛ مانند انسداد در بیضه‌ها یا ناهنجاری دستگاه تناسلی که در مواقعی با انجام عمل‌های جراحی و مداخلات تهاجمی، می‌توان این مشکلات مادرزادی را اصلاح و درمان کرد.
انزال رتروگراد:
در این وضعیت، مایع منی به جای انتقال از طریق آلت تناسلی به سمت خارج از بدن، به سمت عقب برگشته و وارد مثانه خواهد شد. انزال رتروگراد می‌تواند ناشی از شرایطی مانند دیابت، برخی از داروها یا جراحی‌های قبلی باشد.
گزینه‌های درمانی متعددی برای رفع این مشکل در دسترس هستند که با انجام آن‌ها می‌توان از برگشت مایع منی به سمت مثانه و اصلاح جهت حرکت آن استفاده نمود.
اختلالات ژنتیکی:
شرایط ژنتیکی نادر مانند فیبروزکیستیک یا اختلالات کرموزومی، می‌تواند بر باروری مردان تاثیر بگذارد. برای رفع این شرایط، ممکن است جهت تولید اسپرم یا رشد اندام درمانی مناسب، توسط پزشکان متخصص و تیم مراقبتی توصیه شود.
مشکلات محیطی:
قرارگرفتن در معرض سموم، فلزات سنگین، آفت کش‌ها، تشعشعات و سایر خطرات محیطی می‌توانند بر تولید و عملکرد اسپرم‌ها تاثیر بگذارند.
چاقی بیش از حد و کم‌تحرکی:
اضافه وزن و یا داشتن سبک زندگی کم فعالیت، می‌تواند از عوامل دخیل در ناباروری مردان شمرده شود. ورزش منظم و انجام فعالیت‌های فیزیکی روزانه از عوامل بسیار مهم در حفظ سلامت و باروری آقایان است.
استرس روانی:
استرس می‌تواند تاثیرات منفی قابل توجهی بر باروری آقایان داشته باشد و همچنین اثرات منفی بر سطح هورمون‌ها و عملکرد جنسی این افراد داشته باشد.
متخصصین توصیه می‌کنند که آقایان از طریق استفاده از تکنیک‌ها و متودهای تمدد اعصاب و یا یافتن ورزش و یا فعالیت آرامش‌بخش میزان استرس خود را کاهش دهند تا از بروز عوارض جانبی احتمالی جلوگیری کنند.
تشخیص ناباروری آقایان
هنگامی که زوجی برای باردار شدن با مشکل مواجه می‌شوند، برای هر دو طرف بسیار مهم است که ارزیابی‌های لازم و کامل را انجام دهند تا علت زمینه‌ای را بیابند و آن را حل کنند.
برای مردان فرآیندهای تشخیصی شامل معاینه فیزیکی بیضه‌ها و تجزیه و تحلیل مایع منی در آزمایشگاه‌های تخصصی خواهد بود.
معاینه فیزیکی:
در طول معاینه فیزیکی، فرد متخصص اندام تناسلی بیمار را از نظر وجود هرگونه ناهنجاری ساختاری یا علائم عفونت ارزیابی می‌کند.
آنالیز منی:
آنالیز مایع منی یک آزمایش بسیار مهم و حیاتی است که کمیت، کیفیت و حرکت اسپرم‌ها را در مایع منی ارزیابی می‌کند. این تجزیه و تحلیل به شناسایی مشکلات بالقوه تولید، تحرک و مورفولوژی اسپرم کمک می‌کند.
در صورتی که تجزیه و تحلیل اولیه مایع منی نشان دهنده ناهنجاری باشد، ممکن است آزمایشات بیشتری توسط پزشک متخصص تجویز شود.
این آزمایشات اضافی می‌توانند شامل آزمایش خون برای ارزیابی سطح هورمون‌های بدن، آزمایش ژنتیک و متودهای تصویربرداری برای ارزیابی اندام‌های تولید مثل باشند.
درمان مشکلات باروری مردان مبتلا به سرطان
انتخاب درمان مناسب برای کمبود تعداد اسپرم و ناباروری مردان، به علت زمینه‌ای و شدت بیماری بستگی دارد. گزینه‌های درمانی مختلفی از جمله اصلاحات سبک زندگی و مداخلات کلینیکی در دسترس هستند که با استفاده از آن‌ها می‌توان مشکلات زمینه‌ای بیماران را حل نمود.
درمان از طریق اصلاحات سبک زندگی:
انتخاب‌های سبک زندگی سالم:
حفظ وزن سالم، اجتناب از سوء مصرف مواد و کاهش سطح استرس می‌تواند تاثیر مثبتی بر بهبود باروری داشته باشد.
تغییرات رژیم غذایی:
یک رژیم غذایی مغذی غنی از آنتی اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند سلامت اسپرم‌ها را تضمین کند. مصرف مواد غذایی خاصی مانند روی و اسید فولیک با بهبود کیفیت و تعداد اسپرم ارتباط مستقیمی دارد.
ورزش:
ورزش منظم می‌تواند به بهبود سلامت کلی از جمله عملکرد تولید مثل کمک کند. با این حال از انجام ورزش بیش از حد باید اجتناب شود، زیرا ممکن است تاثیر منفی بر باروری داشته باشد.
حمایت روانی:
مقابله با ناباروری در هر یک از زوجین می‌تواند از نظر عاطفی برای این افراد بسیار سخت و چالش برانگیز باشد؛ بنابراین ارائه خدماتی همچون مشاوره‌های مختص این دوران و راهنمایی‌هایی در جهت بهبود شرایط روحی و کنار آمدن با این مشکل می‌تواند موثر و سودمند باشد.
مداخلات پزشکی برای درمان ناباروری مردان:
هورمون درمانی:
عدم تعادل هورمونی که منجر به ناباروری مردان می‌شود را می‌توان از طریق درمان جایگزین هورمونی و یا مصرف داروهایی که با هدف تنظیم سطح هورمون تجویز می‌شوند، درمان نمود.
درمان‌های جراحی:
مداخلات جراحی ممکن است برای اصلاح ناهنجاری‌های ساختاری مانند واریکوسل یا انسداد در دستگاه تناسلی توصیه شوند. روش‌هایی مانند وازوواستومی و یا وازواپیدیدیوستومی می‌توانند جریان مناسب و صحیح اسپرم را بازیابی کنند و باروری آقایان را بهبود بخشند.
تکنیک‌های کمک باروری:
در مواردی که بارداری طبیعی برای آقایان امکان پذیر نباشد، تکنیک‌های کمک باروری می‌توانند برای زوج‌ها امیدوار کننده و اثربخش باشند؛ این تکنیک‌ها شامل لقاح داخل رحمی (IUI)، لقاح آزمایشگاهی (IVF)، تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی (ICSI) و استخراج اسپرم از بیضه‌ها (TESE) خواهد بود.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان به یک چالش بزرگ یعنی کاهش تعداد اسپرم بخاطر سرطان و ناباروری مردان در دوران درمان و پسا درمان این بیماری پرداختیم و برخی از روش‌های درمان سرطان را که منجر به ناباروری نسبی افراد می‌شوند را بررسی کردیم.
همچنین علاوه بر علل کمبود تعداد اسپرم بخاطر سرطان، سایرعلل عدم باروری در آقایان را برشمردیم و نحوه تشخیص و راه‌های درمان آن‌ها را ارائه نمودیم.
در پایان امید داریم با خواندن این مقاله، افرادی که اطلاعاتی در خصوص ناباروری در مردان نداشتند، بتوانند به خود یا شریک زندگی خود در این مسیر کمک کنند.
منابع:
