زمانی که سلولهای عصبی نابالغ تحت هجوم سرطان قرار می‌گیرند و آلوده به بیماری سرطان می‌شوند، نوروبلاستوما پدید می‌آید. پس همانطور که پیداست، نوروبلاستوم نیز یکی از انواع سرطان است که به قسمت‌های خاصی از بدن و فراتر از ارگان‌ها سرایت می‌کند.
نکته قابل توجه در خصوص نوروبلاستوما (neuroblastoma) این است که احتمال ابتلای کودکان به این سرطان بیش از سایرین است و این مسئله‌ای است که نوروبلاستوم را از سایر سرطان‌های هم رده‌ی آن متمایز می‌کند. در ادامه‌ی این مقاله، هدف شناخت کامل نوروبلاستوم و روند تشخیصی-درمانی آن خواهد بود.
نوروبلاستوما چیست؟
سرطانی است که سلولهای عصبی نابالغ را در نقاط مختلف بدن تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری غالبا غدد فوق کلیوی را که اندازه‌ای کوچک داشته و بر روی کلیه قرار دارند را درگیر می‌کند، چرا که ساختار سلولهای غده فوق کلیه شباهت زیادی به سلولهای عصبی دارد.
اگر چه میتواند در سایر نقاط بدن مثل شکم، قفسه‌ی سینه، گردن، نقاطی نزدیک به ستون فقرات و یا هر نقطه‌ای از بدن که دارای سلولهای عصبی باشد را درگیر کند.
neuroblastoma در کودکان ۵ سال و کودکان زیر ۵ سال شیوع بیشتری دارد، البته که این بیماری در کودکانی با سنین بالاتر نیز ممکن است رخ دهد اما احتمال وقوع آن بسیار کم است.
بعضی از انواع نوروبلاستوما خود به خودی از بین می‌روند و نیازی به مداخله‌ی درمانی نخواهند داشت اما در طرف دیگر گروهی از این بیماری قرار دارد که نیازمند متودها درمانی مختلف برای بهبود و درمان بیمار است که این متودهای درمانی با توجه به فاکتورهای مختلفی اتخاذ می‌شوند.
نحوه ایجاد نوروبلاستوما
به طور کلی همه‌ی سرطان‌ها با یک جهش ژنتیکی آغاز می‌شوند. این جهش‌ها باعث می‌شوند که سلولهای سالم بدن به رشد غیرقابل توقف خود ادامه دهند و به هیچ پیام و سیگنالی مبنی بر توقف و کاهش سرعت رشد پاسخ ندهند.
سلولهای سرطانی به صورت غیرقابل کنترلی رشد کرده و تکثیر می‌شوند، تا جایی که تجمع این سلولهای غیرطبیعی منجر به بروز تومور در بدن بیمار میشود.
در سلولهای عصبی نوروبلاستوم نابالغ که جنین به عنوان قسمتی از مرحله رشد خود ایجاد می‌کند، بروز پیدا می‌کند.
به دنبال رشد و بلوغ جنین، نوروبلاستوم‌ها نیز به تدریج تبدیل به سلولهای عصبی، فیبر و سلول‌هایی که غده‌های فوق کلیه را می‌سازند، می‌شوند.
بیشتر نوروبلاستوم‌ها به هنگام تولد نوزاد بالغ هستند اما تعداد اندکی از این سلول‌ها ممکن است در نوزادان تازه متولد شده، بالغ نشده باشند.
در این شرایط، با گذشت زمان نوروبلاستوم‌های نابالغ یا به بلوغ می‌رسند و از بین می‌روند و یا باعث به وجود آمدن تومور و نوروبلاستوما در نوزاد می‌شوند.
متخصصین شاید بتوانند علت بروز نوروبلاستوما را تشخیص دهند اما علت اصلی بروز جهش‌های ژنتیکی که در وهله اول اتفاق می‌افتد، همچنان ناشناخته باقی مانده است.
عوارض ناشی از نوروبلاستوما
مشکلات و عوارضی که به دنبال بروز و ابتلا به این بیماری ممکن است برای بیمار ایجاد شوند، شامل:
۱. انتشار و متاستاز سرطان:
همانند سایر سرطان‌ها، نوروبلاستوما نیز در صورت عدم تشخیص به موقع و درمان مناسب، پیشرفته شده و به ارگان‌ها و بخش‌های دیگر بدن متاستاز می‌دهد.
این سرطان ممکن است ارگان‌هایی همچون گره‌های لنفاوی، مغر استخوان، کبد، پوست و استخوان‌ها را درگیر کند.
۲. تحت فشار قرار دادن طناب نخاعی:
تومورهای ایجاد شده به واسطه نوروبلاستوما، ممکن است با بزرگ شدن و رشد خود به ستون فقرات فشار وارد کنند و طناب نخاعی را تحت فشار قرار دهند که این امر موجب درد، بی‌حسی و در نهایت فلج شدن بیمار میشود.
۳. علائم و نشانه‌هایی که به دلیل ترشحات تومورها ایجاد می‌شوند:
سلولهای نوروبلاستوما ممکن است مواد شیمیایی از خود ترشح کنند که باعث تحریک کردن سلولهای طبیعی شده و در ادامه منجر به بروز سندرم پارانئوپلاستیک در بیماران شود.
این سندروم بسیار نادر است و باعث به وجود آمدن حرکات سریع چشم و عدم هماهنگی مناسب چشم در افراد مبتلا میشود.
همچنین neuroblastoma ممکن است باعث بروز سندرومی دیگر شود که عارضه‌هایی مثل تورم شکم و اسهال را برای بیمار به همراه خواهد داشت.
علائم بیماری نوروبلاستوما
علائم و نشانه‌ها با توجه به این که سرطان کدام نقطه از بدن را درگیر کرده است و یا به چه ارگان‌هایی متاستاز داده است، میتواند متفاوت ظاهر شود.
البته که علائم اولیه این بیماری، ممکن است با مشکلات رایجی که در طول دوران نوزادی پیش می‌آید شباهت زیادی داشته باشد .
علائم شامل موارد زیر است:
- تورم شکم و وجود درد در این ناحیه (در برخی بیماران این علائم به شکل مشکلات در دفع ادرار و یبوست بروز می‌یابد).
- تنگی نفس و مشکل بودن بلع
- وجود توده‌های قابل لمس در ناحیه گردن
- بروز توده‌های آبی رنگ در پوست بخصوص در اطراف ناحیه چشم
- ضعف پاها و راه رفتن نامتعادل، همچنین وجود بی‌حسی در قسمت‌های پایینی بدن نیز در بعضی موارد ذکر شده است.
- خستگی، بی‌انرژی بودن، پوست رنگ پریده، کاهش اشت‌ها و به دنبال آن کاهش وزن
- حرکات تند چشم و عضلات که بسیار نادر است.
سطح بندی نوروبلاستوما
مانند تمام سرطان‌های کشف شده، نوروبلاستوما نیز برای میزان وخامت خود درجه بندی و سطح بندی دارد که نشان دهنده آن است که آیا سرطان متاستاز داده است و در این صورت، این انتشار به چه میزان است؟
در حقیقت، دانستن این که نوروبلاستوما در چه سطحی قرار دارد و میزان وخامت بیماری چقدر است به متخصصین کمک می‌کند تا بهترین متود درمانی را برای فرد بیمار اتخاذ کنند.
سیستم سطح بندی که برای نوروبلاستوما استفاده میشود شامل:
| نوع سطح | توضیحات |
| سطح L1 | در این سطح، سرطان فقط یک قسمت از بدن را درگیر کرده است و به بخش‌های دیگر بدن متاستاز نداده است. بنابراین چون بیماری در مراحل اولیه است، میتوان با عمل جراحی آن را به طور کامل درمان کرد. |
| سطح L2 | در این سطح، سرطان یک قسمت از بدن را درگیر کرده است و به نقاط دیگر بدن متاستاز نداده است اما نمیتوان در این سطح از بیماری از عمل جراحی برای خارج کردن ایمن توده‌های بدخیم استفاده کرد. |
| سطح M | سرطان در این سطح پیشرفت کرده و به قسمت‌های دیگر بدن متاستاز می‌دهد. |
| سطح Ms | سرطان قسمت‌های زیادی از بدن را درگیر کرده است و در بدن پخش شده است و بخش‌هایی مثل پوست، کبد و مغز استخوان را در کودکان زیر ۱۸ ماه درگیر کرده است. |
تشخیص نوروبلاستوما
تست‌ها و پروسه‌هایی که با استفاده از آنها میتوان neuroblastoma را تشخیص داد شامل:
۱. معاینه فیزیکی:
پزشک متخصص با انجام معاینه فیزیکی، علائم و نشانه‌های بیماری بررسی می‌کند و در این بین در خصوص عادات و رفتارهای کودک نیز سوال می‌پرسد.
۲. آزمایش خون و ادرار:
با استفاده از این تست ممکن است علت بروز علائم بیماری در کودک مشخص شود. از آزمایش ادرار برای بررسی مقدار مواد شیمیایی که سلولهای نوروبلاستوم تولید می‌کنند، استفاده میشود.
۳. تست‌های تصویربرداری :
با استفاده از متودهای تصویربرداری مثل اسکن اشعه X ، سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی میتوان توده‌ها و تومورهای ایجاد شده به واسطه نوروبلاستوما را تشخیص داد.
۴. نمونه گیری از بافت درگیر:
اگر در بدن بیمار تومور و یا توده‌ای وجود داشته باشد، با استفاده از بیوپسی نمونه‌ای از آن گرفته میشود تا در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گیرد.
بررسی‌های صورت گرفته در آزمایشگاه نوع و مشخصه‌های ژنتیکی سلول‌هایی که درگیر سرطان شده‌اند را تعیین می‌کند. این اطلاعات به پزشک این امکان را می‌دهد که متود درمانی مناسب را برای بیمار در نظر بگیرد.
۵. نمونه گیری از مغز استخوان:
در مواردی ممکن است از مغز استخوان و استخوان بیمار نمونه‌هایی تهیه شود تا مشخص شود سرطان متاستاز داده است یا خیر.
درمان قطعی نوروبلاستوم
متودهای درمان نوروبلاستوما با توجه به فاکتورهای مختلفی اتخاد میشود. فاکتورهایی مثل سن، سطح سرطان و نوع سلول‌هایی که دچار بیماری شده‌اند در مسیر تصمیم‌گیری موثر خواهند بود.
با توجه به اطلاعات بدست آمده، پزشک نوع درمان مناسب را برای کودک مشخص می‌کند که در ادامه این انواع متودهای درمانی احتمالی را بررسی می‌کنیم:
- جراحی:
در کودکانی که نوروبلاستوما با ریسک بسیار کم دارند، انجام عمل‌جراحی برای برداشتن تومور به وجود آمده بهترین راه درمان است. اینکه تومور به طور کامل برداشته شود یا خیر به اندازه، محل به وجود آمدن تومور و ارگان‌های اطراف آن بستگی دارد.
بیمارانی که مبتلا به نوروبلاستوما می‌شوند، میتوانند از مزایای شیمی درمانی بهره‌مند شوند. در این شرایط پزشک با ترکیب چند داروی شیمی درمانی قبل از انجام عمل جراحی، به کوچک کردن و افزایش شانس برداشتن کامل تومور کمک می‌کند. در بیمارانی که بیماری از وخامت بیشتری برخوردار است از داروهای شیمی درمانی با دوز بالاتر استفاده میشود.
در بیمارانی که عمل جراحی و شیمی درمانی برای آنها مفید واقع نشده است، از رادیوتراپی استفاده میشود. در کودکانی که نوروبلاستوما در آنها پیشرفت کرده است از دوز بالاتری از تشعشات استفاده میشود تا بعد از انجام عمل جراحی و شیمی درمانی، از بروز دوباره سرطان جلوگیری شود.
- پیوند مغز استخوان:
در کودکانی که بیماری در آنها از وخامت بیشتری برخوردار است، از پیوند مغز استخوان استفاده میشود. قبل از انجام پیوند، از استخوان و خون فرد نمونه‌ها و سلولهای بنیادی لازم گرفته میشود سپس از شیمی درمانی و رادیوتراپی برای از بین بردن سلولهای سرطانی باقی مانده در بافت استفاده میشود تا محیط برای پیوند مغز استخوان آماده شود.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع:
