یکی از سرطان‌های ناشناخته و غالبا بدخیمی که تاکنون چندان مورد توجه و بررسی قرار نگرفته است، سرطان دماغ است. این سرطان به این علت که سینوس و دماغ مسیر یکسانی دارند، بیشتر نواحی سینوسی و بینی را همراه با هم درگیر می‌کند. در این مقاله بای بای سرطان هدف ما بررسی سرطان بینی، ورم بینی و علائم آشکار و پرخطری است که ممکن است چندان مورد توجه قرار نگیرند.
سرطان دماغ چیست؟
فضای داخل بینی، فضایی است پشت بینی قرار دارد و جایی است که هوا از آن طریق به سمت گلو و حلق حرکت می‌کند.
سینوس‌های بینی قسمت‌هایی پر از هوا هستند که کل فضای پشت بینی را احاطه می‌کنند. سیسنوس‌های پشت بینی شامل:
سینوس‌های ماگزیلاری:
این سینوس‌ها در گونه‌ها قرار دارند.
سینوس‌های اتموئید:
این سینوس‌ها دقیقا بر روی پل بینی و بین دو چشم قرار گرفت‌هاند.
سینوس‌های فرونتال:
این سینوس در قسمت پیشانی و بالای چشم‌ها قرار دارد.
سینوس‌های اسفنوئید:
این سینوس دقیقا در پشت استخوان اتموئید صورت قرار دارد.
سرطان زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های سالم بدن کنترل خود را از دست می‌دهند و به صورت غیرقابل توقفی رشد و تقسیم می‌شوند که همین امر باعث ایجاد تومورها و توده‌ها سرطانی در نواحی بینی خواهد شد.
البته تومورهای ایجاد شده همیشه سرطانی نیستند و گاها می‌توانند خوشخیم و غیرسرطانی نیز باشند اما در هر صورت این توده‌ها باید در سریع‌ترین زمان ممکن تحت درمان قرار گیرند.
زمانی که تومور سرطانی بدخیم است به این معنی است که سلول‌های این تومور با رشد بیرویه و پخش شدن در بدن، منجر به متاستاز می‌شوند.
تومور خوشخیم نیز ممکن است بیرویه رشد کند اما به سایر ارگان‌ها و قسمت‌های بدن پخش نمی‌شود و آنها را درگیر نمی‌کند لذا میتوان از طریق عمل جراحی این دسته از تومورها را بدون وجود ریسک بازگشت آنها خارج کرد.
تومورهایی که در سینوس‌های پشت بینی و فضای داخلی بینی ایجاد می‌شوند، معمولا بدخیم هستند.
دو نوع وسیعی از سرطان‌ها در ناحیه سر و گردن ایجاد می‌شود که سرطان دماغ یکی از خطرناکترین انواع آن است که به سرعت پیشرفت کرده و حتی می‌تواند کشنده باشد.
اگر چه سرطان بینی بیشتر در سینوس‌های پشت بینی ایجاد می‌شود اما شروع سرطان معمولا در سینوس ماگزیلاری است که از آن جا به سایر سینوس‌ها نیز سرایت می‌کند.
علائم سرطان بینی
این گونه سرطان، همانند سایر بیماری‌ها علائم و نشانه‌های خاص خود را دارد که از شایع‌ترین آن میتوان به ورم دماغ و گرفتگی بینی اشاره کرد.
قطعا پزشکان و متخصصین با مشاهده علائم زیر به وجود سرطان در ناحیه بینی و سینوس‌های آن مشکوک می‌شوند.
این علائم شامل:
- انسداد بینی و ورم دماغ که به مرور زمان از بین نمی‌رود و معمولا فقط یکی از سوراخ های بینی را درگیر می‌کند.
- خون‌ریزی‌های شدید بینی
- کاهش توانایی و حس بویایی که باعث تغییر و یا عدم عملکرد چشایی نیز می‌شود.
- آبریزش بینی که می‌تواند همراه با خون دماغ باشد و معمولا قرمز رنگ و یا صورتی رنگ خواهد بود.
این علائم بسیار مشابه علائم سرماخوردگی و سینوزیت‌هایی است که در فصول مختلف بخصوص زمستان ایجاد می‌شوند بنابراین در صورت بهبود پیدا نکردن علائم و تشدید آنها احتمال وجود توده و یا سرطان در ناحیه بینی بیش از پیش خواهد بود.
عوارض مراحل حاد سرطان دماغ
در شرایطی که سرطان دماغ وارد فاز حادتر می‌شود، علائم شدیدتر و وخیم‌تر خواهند شد و باعث بروز عارضه‌هایی همچون:
- درد و بی‌حسی در صورت به خصوص در قسمت بالایی گونه‌ها که به مرور زمان بهبود پیدا نمی‌کند.
- گره‌های لنفاوی متورم در ناحیه گردن که نشان از وجود بیماری و عفونت است.
- کاهش دید محیطی و در شرایط حاد، وقوع درجاتی از دوبینی برای فرد
- اشک ریزش که با گذشت زمان بدتر شده و از بین نمی‌رود.
- احساس درد و فشار در یکی از گوش‌ها
- وجود توده‌هایی در صورت، بینی و یا سقف دهان که ورم دماغ را در پی دارد.
تشخیص سرطان بینی
در صورت وجود هرکدام از علائم و عارضه‌های ذکر شده، بهتر است بیمار به پزشک مراجعه کند.
پزشک با بررسی و شرح حال‌گیری، بیمار را به متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع می‌دهد تا با تجویز آزمایشات مربوطه و روش‌های تشخیصی، ریشه و منشاء مشکلات بیمار را تشخیص دهد.
تست‌هایی که پزشک ممکن است برای تشخیص سرطان دماغ تجویز کند:
۱- آندوسکوپی بینی
که در این روش، لوله‌ای نازک، بلند و منعطف را که در بالای آن دوربین و چراغی کوچک تعبیه شده است، از طریق بینی وارد می‌کنند تا فضای داخل بینی و پشت بینی را مورد بررسی قرار دهند.
این پروسه می‌تواند بسیار اذیت کننده و دردناک باشد به همین دلیل قبل از آغاز فرآیند از اسپری‌های بی‌حسی موضعی برای بی‌حس کردن انتهای حلق و بینی استفاده می‌شود.
۲- بیوپسی
که در آن از بافت مورد نظر نمونه‌های لازم گرفته می‌شود تا بررسی‌های بیشتر آزمایشگاهی و تخصصی بر روی نمونه انجام شود. این فرآیند در طول پروسه آندوسکوپی به واسطه ابزار مخصوص انجام خواهد شد.
۳- استفاده از سوزن مخصوص
در مواقعی نیز جهت بررسی متاستاز دادن سرطان، از مایعات و گره‌های لنفاوی اطراف ناحیه صورت و بینی با استفاده از سوزنی مخصوص نمونه‌گیری می‌شود.
چنانچه وجود سرطان بینی و سینوس در بیمار ثابت شود، پزشک با تجویز تست‌هایی مثل سی تی اسکن، ام آر آی، پت اسکن و سونوگرافی میزان وخامت و سطح سرطان را در فرد مشخص می‌کند.
درمان سرطان دماغ
معمولا استفاده از روش‌های درمانی با توجه به چند فاکتور معین برای بیمار در نظر گرفته می‌شوند.
فاکتورهایی مثل میزان وخامت سرطان، میزان متاستاز و پخش شدن سرطان در قسمت‌های مختلف بدن از جمله سر و گردن و همچنین میزان سلامت عمومی و قدرت سیستم ایمنی بدن بیمار.
با توجه به این عوامل، روش درمانی انتخابی نیز ممکن است متفاوت باشد؛ روش‌های درمانی به کار گرفته شده برای درمان سرطان دماغ شامل:
۱- جراحی
با هدف خارج کردن تومور بدخیم در ناحیه بینی و سینوس‌های اطراف آن می‌تواند یکی از روش‌های درمانی موثر باشد. عمل جراحی می‌تواند یا به صورت عمل جراحی باز و یا به صورت میکرو جراحی که از طریق آندوسکوپی انجام می‌شود، صورت گیرد.
۲- با استفاده از رادیوتراپی
که در آن از امواج پرانرژی استفاده می‌شود، میتوان سلول‌های سرطانی را از بین برد و یا تومورهای بدخیم را قبل از انجام عمل جراحی کوچک کرد همچنین از این روش برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده بعد از عمل جراحی نیز استفاده می‌شود.
۳- شیمی درمانی
از دیگر روش‌های درمانی است، جایی که از داروهای ضدسرطانی با دوز بالا برای کوچکتر کردن و کاهش سرعت رشد تومور استفاده می‌شود و یا بعد از انجام عمل جراحی خارج سازی تومور، ریسک عود دوباره سرطان را تا مقدار زیادی کاهش می‌دهد.
در مواقعی که سرطان در مراحل اولیه خود تشخیص داده شود، از تک درمان برای از بین بردن سرطان استفاده می‌شود اما در مواقعی که سرطان در مراحل پیشرفته‌تری قرار دارد، از بیش از یک روش و یا ترکیب چند روش درمانی برای از بین بردن بیماری استفاده می‌شود.
سلول‌های درگیر در سرطان بینی
فضای داخلی بینی و فضای پشت بینی شامل چندین نوع متفاوت از سلول است که سرطان می‌تواند این سلول‌ها راتحت تاثیر خود قرار دهد.
نوع سلول‌ها و بیماری که آنها را درگیر می‌کند بسیار مهم است؛ چرا که پزشکان از طریق شناخت نوع سلول بیمار می‌توانند متودهای درمانی مناسب را انتخاب کرده و سرعت رشد سرطان دماغ را در این سلول‌ها مشخص کنند.
سلول‌هایی که سرطان می‌تواند آنها را درگیر کند و باعث بروز بدخیمی شود شامل:
۱- سرطان سلول‌های سنگفرشی:
این نوع از سرطان بینی و سینوس‌ها، شایع‌ترین نوع این بیماری است. سلول‌های سنگفرشی سلول‌هایی هستند که لایه‌ای نازک بر روی سطح داخلی بینی ایجاد می‌کنند و ورم دماغ یکی از علائم ابتلا به آن خواهد بود.
۲- سرطان سلول‌های غده موکوزی:
دومین نوع شایع از سرطان دماغ و سینوس‌های بینی است که غدد موکوزی را درگیر می‌کند و باعث ایجاد تومور در این سلول‌ها می‌شود.
3- ملانوم:
این نوع از سلول‌ها که ملانوسیت نیز نام دارند، باعث ایجاد رنگدانه‌های پوستی هستند. سرطان‌هایی که در این سلول‌ها ایجاد می‌شوند، بسیار تهاجمی و بدخیم خواهند بود البته تنها ۱ درصد از سرطان‌هایی که در بینی به وجود می‌آیند را شامل می‌شود.
۴- پاپیلوم معکوس:
بیماری‌هایی که در این سلول‌ها به وجود می‌آید، خوشخیم هستند و تنها ۱۰ الی ۱۵ درصد این سلول‌ها ممکن است سرطانی شوند.
۵- سلول‌های عصبی بینی:
این نوع از سرطان بینی، سلول‌های عصبی که مسئول بویایی بدن هستند را درگیر می‌کند. در این سرطان، سلول‌های سقف دهان درگیر شده و در صورت درمان نشدن، ممکن است حس بویایی فرد را به طور کل مختل کند.
۶- لنفوم:
این نوع سرطان، لنف‌های اطراف بینی را درگیر می‌کند. سلول‌های لنفاوی اطراف بینی با ایجاد مایعی بیرنگ، لنفوسیت‌ها را در بدن جا به جا می‌کنند که این مایع بیرنگ در بینی به صورت موکوز در می‌آید.
تومور دماغ چیست؟
در واقع بروز تومور (Nasal) را میتوان سرآغازی بر ایجاد سرطان دماغ دانست؛ سرطان بینی و سینوس‌های اطراف آن، زمانی ایجاد می‌شود که جهشی در DNA سلول‌های پوشاننده بینی ایجاد شود که عملکرد نرمال سلول را مختل کرده و باعث رشد بیرویه آن می‌شود.
سلول‌های طبیعی به صورت روتین تقسیم می‌شوند و در نهایت پس از اتمام عمرشان می‌میرند اما سلول‌های سرطانی تقسیمات نامنظم داشته و نمی‌میرند و منجر به بروز تومور و توده‌هایی در سطح داخلی دماغ می‌شوند.
اگر این سلول‌های غیرطبیعی به وجود آمده سرطانی شوند، ممکن است با جدا شدن و متاستاز به سایر قسمت‌های بدن آن نواحی را نیز درگیر کنند.
کلام آخر
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع:
