مولتیپل میلوما چیست؟ درمان جدید بیماری مولتیپل میلوما

تا به کنون از سرطان‌های زیادی که می‌توانند اکثر قسمت‌های بدن را در برگیرند، صحبت کردیم اما در این مقاله قصد داریم نوع دیگری از سرطان به نام مولتیپل میلوما را معرفی کنیم که سلول‌های پلاسما را مورد هدف و حمله قرار می‌دهد.

این مسئله که سرطانی شدن سلول‌های پلاسما می‌توانند منجر به بروز چه عوارض هولناکی در قسمت‌های مختلف بدن از جمله مغز استخوان شوند و پیشگیری از ابتلا به این نوع سرطان، از مهم‌ترین مواردی هستند که در این مقاله‌ی بای بای سرطان به آن‌ها می‌پردازیم.

مولتیپل میلوما؛ از آغاز بروز

گفتیم که مولتیپل میلوما نوعی سرطان است که سلول‌های پلاسما را که بخش بسیار مهمی از سیستم‌ ایمنی و بدن هستند‌، تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ لازم به ذکر است که سلول‌های پلاسما مسئول تولید آنتی‌بادی‌هایی هستند که به مبارزه با عوامل آلوده کننده خارجی و عفونت‌های بدن کمک می‌کنند.

هنگامی که سلول‌های پلاسما سرطانی می‌شوند، مطابق انتظارات به طرز غیرقابل کنترلی شروع به رشد و تکثیر می‌کنند و در مغز استخوان‌ تجمع می‌یابند که این امر موجب بروز عوارض جانبی مختلفی از جمله ضعیف شدن استخوان‌ها، کم‌خونی و افزایش خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها و عفونت‌ها خواهد شد.

روند سرطانی شدن پلاسما:

براساس گفته‌ی متخصصین هنوز مشخص نیست که چه‌ چیزی باعث به وجود آمدن این بیماری در افراد می‌شود اما چیزی که واضح است این مسئله است که مولتیپل میلوما با سرطانی شدن یک سلول پلاسما در مغز استخوان شروع می‌شود.

مغز استخوان ماده‌ نرم داخل استخوان‌هاست که در آن سلول‌های خونی نظیر گلبول‌های قرمز و سلول‌های ایمنی ساخته می‌شوند.

همانطور که می‌دانید سلول‌های سالم با سرعت مشخصی رشد می‌کنند و در زمان مشخصی نیز از بین رفته و می‌میرند اما سلول‌های سرطانی از این قوانین پیروی نمی‌کنند.

آن‌ها سلول‌های اضافی بسیار زیادی را تولید می ‌کنند که بسیار بیشتر از نیاز بدن فرد است. به طور کلی سلول‌های پلاسما موجود در مغز استخوان تا زمانی که بدن به آن‌ها نیاز دارد، زنده می‌مانند و سپس می‌میرند اما در زمان ابتلا به مولتیپل میلوما، سلول‌های سرطانی در مغز استخوان جمع می‌شوند و سلول‌های سالم خون را از بین می‌برند که این امر خستگی شدید فرد و عدم توانایی وی در مبارزه با عفونت را به همراه دارد.

سلول‌های میلوما همانند سلول‌های سالم شروع به ساخت آنتی‌بادی می‌کنند که این آنتی‌بادی‌ها مانند آنتی‌بادی‌های مونوکلونال یا پروتئین‌های M توسط بدن مورد استفاده قرار نمی‌گیرند؛ بنابراین پروتئین‌های M در بدن تجمع پیدا می‌کنند و باعث ایجاد مشکلات متعدد از جمله آسیب به کلیه‌ها می‌شوند.

در این بین، سلول‌های میلوما به واسطه آسیب‌هایی که در استخوان‌ها ایجاد می‌کنند خطر شکستگی استخوان‌ها را نیز افزایش می‌دهند.

علائم و نشانه‌های هشداردهنده سلول‌های پلاسما

به باور متخصصین، مولتیپل میلوما در مراحل اولیه هیچ‌ علائمی از خود بروز نمی‌دهد؛ بنابراین شناسایی و تشخیص آن در مراحل اولیه بسیار سخت و دشوار خواهد بود.

با این حال با پیشرفت بیماری، ممکن است علائم مختلفی در فرد به وجود بیاید؛ علائم شایع مولتیپل میلوما شامل دردهای شدید استخوانی به ویژه استخوان‌ ستون فقرات یا قفسه سینه، ابتلا به انواع عفونت‌ها به صورت مکرر، کاهش وزن ناخواسته و بدون دلیل، ضعف بدنی و کمبود انرژی، کبودی و یا خونریزی بسیار آسان خواهد بود.

در این بین برخی از بیماران ممکن‌ است علائم مربوط به تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی در بدن مانند مشکلات کلیوی با تشنگی بیش از حد را نیز تجربه کنند.

• درد استخوان:

مولتیپل میلوما می‌تواند باعث درد در استخوان‌های آسیب دیده در نواحی پشت،‌ دنده‌ها یا باسن شود. این عارضه اغلب یک درد مبهم است که ممکن است با حرکت بدتر شود.

• شکستگی استخوان و فشردگی نخاع:

مولتیپل میلوما می‌تواند منجر به ضعف استخوان‌ها و افزایش احتمال شکستگی آن‌ها شود. در این بین ستون فقرات و استخوان‌های بلند ( بازوها و پاها) اغلب تحت تاثیر بیشتری قرار می‌گیرند.

شکستگی‌های ستون فقرات می‌تواند باعث دررفتگی و یا خارج شدن بخش‌های مختلف ستون فقرات مقل مهره‌ها و دیسک بین مهره‌ای شود که همین امر منجر به ایجاد درد و در مواقعی فشردگی طناب نخاعی خواهد شد.

فشردگی طناب نخاعی نیز باعث بروز احساسات مختلفی می‌شود؛ این احساسات شامل سوزن سوزن‌ شدن‌ دست‌ها و پاها، بی‌حسی و ضعف در پاها و مشکلات کنترل ادرار و مدفوع خواهند بود.

اگر فردی با علائم فشردگی نخاع مواجه شد باید فورا به دنبال کمک پزشکی باشد؛ چرا که این عارضه یک موقعیت اورژانسی تهدید کننده حیات محسوب می‌شود و نیازمند درمان فوری است.

• کم‌خونی:

ابتلا به مولتیپل میلوما می‌تواند بر تولید سلول‌های خونی در مغز استخوان تاثیر منفی بگذارد که همین‌ امر موجب کمبود گلبول‌های قرمز( کم‌خونی) می‌شود؛ این مشکل همچنین می‌تواند به عنوان یک عارضه جانبی درمان میلوما نیز رخ دهد. در این بین بیمارانی که از کم‌خونی‌ رنج‌ می‌برند ممکن است احساس خستگی، ضعف و تنگی‌ نفس کنند.

• عفونت‌های مکرر:

افراد مبتلا به مولتیپل میلوما به خصوص در برابر عوامل بیماری‌زا و عفونت‌ها نسبت به سایرین آسیب‌پذیرتر هستند، زیرا این بیماری سیستم ایمنی را تضعیف کرده و اختلالاتی را در دفاع طبیعی بدن در برابر عفونت و بیماری ایجاد می‌کند.

• افزایش سطح کلسیم خون:

وجود سطوح بالایی از کلسیم در خون (هایپرکلسمی) می‌تواند در افراد مبتلا به مولتیپل میلوما ایجاد شود‌؛ چرا که به واسطه ابتلا به این بیماری، مقدار زیادی  کلسیم از طریق آسیب‌های شدیدی که به استخوان‌ها وارد شده است، به خون آزاد می‌شود.

علائم هایپرکلسمی معمولا شامل موارد زیر خواهد بود:

1. تشنگی شدید
2. احساس بیماری
3. دل درد
4. یبوست
5. گیجی و خواب آلودگی

• خونریزی غیرمعمول:

برخی از افراد مبتلا به مولتیپل میلوما کبودی و خونریزی غیرمعمول مانند خونریزی‌های مکرر بینی، خونریزی لثه و قاعدگی‌های سنگین را تجربه خواهند کرد.

این عارضه به این دلیل به وجود می‌آید که سرطان‌ اجازه ساخت سلول‌های لخته کننده خون به نام‌ پلاکت را نمی‌دهند.

• غلظت خون:

در برخی از افراد، مولتیپل میلوما می‌تواند باعث غلیظ شدن بیش از حد خون شود. این عارضه به دلیل پروتئین‌های اضافی است که سلول‌های سرطانی میلوما اغلب تولید می‌کنند.

لازم به ذکر است که غلظت خون همچنین باعث تاری‌دید، سردرد، سرگیجه، خونریزی از لثه یا بینی و تنگی نفس نیز می‌شود.

• آسیب کلیوی:

آسیب به کلیه می‌تواند در افراد مبتلا به مولتیپل میلوما رخ دهد که در نهایت منجر به اختلال در عملکرد صحیح کلیه‌ها خواهد شد. در طولانی مدت این عارضه موجب نارسایی کلیه و از کار افتادن این ارگان حیاتی در بیمار می‌شود.

علائم نارسایی کلیه که به واسطه ابتلا به مولتیپل میلوما به وجود‌ آمده است، می‌تواند شامل مواردی همچون کاهش وزن ناگهانی و کم‌اشتهایی، متورم شدن مچ پا و پا، خستگی‌ و کمبود انرژی، تنگی‌ نفس، خارش پوست، احساس بیماری و سکسکه‌ای که از بین نمی‌رود، باشد.

در صورتی که بیمار مبتلا به ملوتیپل میلوما علائم نارسایی کلیوی داشته باشد باید بلافاصله اقدامات درمانی لازم را دریافت کند؛ چرا که این عارضه یکی دیگر از شرایط تهدید کننده حیات است و نیاز به پیگیری و درمان به موقع دارد.

عوامل ایجاد کننده مولتیپل میلوما

همانند تمامی سرطان‌ها و بیماری‌های مزمن، مولتیپل میلوما نیز به واسطه وجود ریسک فاکتورهایی احتمال بروز بیشتری در بیماران پیدا می‌کند که در ادامه به چند‌ نمونه از این ریسک فاکتورها اشاره می‌کنیم:

1- پیری:

اکثر افراد بالای ۶۰ سال یا کسانی که در آستانه ۶۰ سالگی قرار دارند، در معرض ابتلا به میلوما قرار دارند.

2- جنسیت مذکر:

به طور کلی طبق نتایج تحقیقات صورت گرفته، مشخص شد که مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا به مولتیپل میلوما قرار دارند.

3- نژاد سیاهپوست:

هنوز علت اصلی آن مشخص نیست اما ابتلا به این بیماری می‌تواند یک موضوع کاملا ژنتیکی باشد که بیان می‌کند افراد سیاهپوست نسبت به افراد سفید پوست و یا زرد پوست بیشتر در‌ معرض ابتلا به میلوما قرار دارند.

4- سابقه خانوادگی:

زمانی که خواهر، برادر و یا والدین فردی به مولتیپل میلوما مبتلا می‌شوند، خطر ابتلا به این بیماری در آن فرد نیز بسیار زیاد خواهد بود.

لازم به ذکر است این عوامل تنها ریسک فاکتورهایی هستند که ممکن است میزان بروز مولتیپل میلوما را در افراد افزایش دهند؛ در غیر این صورت، هیچ راهی برای پیشگیری و جلوگیری از ابتلا به این نوع سرطان وجود ندارد.

عاقبت بیماری مولتیپل میلوما و مسیر پیشرفت آن

در مراحل اولیه، بیماری ممکن است به‌خوبی کنترل شود و بیماران می‌توانند با کیفیت زندگی مناسبی به زندگی خود ادامه دهند. اما به مرور زمان، مولتیپل میلوما ممکن است با توجه به پاسخ بیمار به درمان و پیشرفت بیماری، عوارض مختلفی ایجاد کند:

1. عود بیماری: یکی از ویژگی‌های مولتیپل میلوما این است که ممکن است پس از درمان‌های اولیه، دوباره عود کند. با هر بار عود، بیماری معمولاً به درمان مقاوم‌تر می‌شود و مدیریت آن دشوارتر خواهد بود.
2. کاهش کیفیت زندگی: با پیشرفت بیماری، بیماران ممکن است با مشکلاتی مانند درد استخوان، شکستگی‌های استخوان، خستگی مفرط، کاهش سیستم ایمنی و عفونت‌های مکرر روبه‌رو شوند.
3. عوارض کلیوی: مولتیپل میلوما می‌تواند بر عملکرد کلیه‌ها تأثیر منفی بگذارد و در موارد شدید، منجر به نارسایی کلیه شود.
4. کم‌خونی و ضعف: با گسترش بیماری در مغز استخوان، تولید سلول‌های خونی مختل شده و بیماران دچار کم‌خونی، ضعف و خستگی شدید می‌شوند.
5. مشکلات سیستم ایمنی: کاهش تولید گلبول‌های سفید باعث تضعیف سیستم ایمنی و افزایش خطر عفونت‌ها می‌شود.

پیش‌آگهی و درمان‌های نوین

اگرچه مولتیپل میلوما به‌عنوان یک بیماری غیرقابل‌درمان شناخته می‌شود، اما درمان‌های جدید مانند داروهای هدفمند، ایمونوتراپی و پیوند مغز استخوان توانسته‌اند به میزان قابل‌توجهی طول عمر و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشند.

پیش‌آگهی بیماری بسته به وضعیت بیمار و پاسخ به درمان متغیر است. برخی از بیماران ممکن است سال‌ها با بیماری زندگی کنند و به درمان‌ها به‌خوبی پاسخ دهند، در حالی که در برخی دیگر، بیماری با سرعت بیشتری پیشرفت می‌کند.

در مجموع، عاقبت بیماری مولتیپل میلوما به شدت متغیر است. هدف اصلی در مدیریت این بیماری، کنترل علائم، بهبود کیفیت زندگی و افزایش طول عمر بیمار از طریق درمان‌های موجود است. مشاوره با پزشک متخصص و پیگیری منظم، نقش حیاتی در مدیریت بیماری و بهبود نتایج درمانی دارد.

از تشخیص تا درمان مولتیپل میلوما

اگر فردی مشکوک به مولتیپل میلوما باشد، پزشک متخصص انجام یک سری آزمایشات تشخیصی را جهت تایید و اطمینان از تشخیص بیماری تجویز می‌کند.

این آزمایشات ممکن‌ است شامل آزمایش خون‌ برای بررسی سطوح غیرطبیعی پروتئین و ارزیابی عملکرد کلیه باشند؛ پزشک همچنین ممکن است بیوپسی مغز استخوان را جهت بررسی سلول‌های پلاسمای موجود در آن در دستور کار قرار دهد.

از طرف دیگر، تست‌های رایج تصویربرداری تشخیصی مانند اسکن اشعه ایکس و یا اسکن MRI برای تشخیص ضایعات یا شکستگی‌های استخوانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در مرحله آخر نیز امکان دارد متخصص مربوطه انجام آزمایشات ژنتیکی را جهت شناسایی هرگونه جهش‌های ژنتیکی احتمالی در بیمار ضروری بداند.

مراحل و پروگنوز مولتیپل میلوما:

به طور کلی مولتیپل میلوما بر اساس وسعت بیماری‌ و وجود عواملی مانند عملکرد کلیه و سطح پروتئین‌های خاصی در خون سطح بندی می‌شود.

سیستم سطح‌بندی به تعیین پروگنوز و هدایت تصمیمات درمانی کمک می‌کند. سطوح بیماری از سطح یک که در آن بیماری موضعی است و پیش آگهی عموما مساعد است تا سطح سه که در آن بیماری به قسمت‌های مختلف بدن گسترش یافته است، متغیر خواهد بود.

پیش آگهی مولتیپل میلوما در سال‌های اخیر به لطف پیشرفت و ارتقای گزینه‌های درمانی موجود در جهت درمان این بیماری، به طور قابل توجهی بهبود یافته است.

متاستاز مولتیپل میلوما

مولتیپل میلوما بیشتر به دلیل ایجاد توده‌های توموری (پلاسموسیتوما) در استخوان‌های مختلف بدن گسترش می‌یابد. سلول‌های سرطانی در این بیماری تمایل دارند که در سراسر مغز استخوان پخش شوند، که می‌تواند منجر به عوارضی مانند:

• آسیب استخوانی: منجر به درد استخوان، شکستگی‌ها و ضعیف شدن استخوان‌ها می‌شود.
• اختلال عملکرد کلیه: به دلیل رسوب مواد سرطانی در کلیه‌ها، مولتیپل میلوما می‌تواند باعث نارسایی کلیه شود.
• کم‌خونی: رشد سلول‌های سرطانی در مغز استخوان مانع از تولید سلول‌های خونی سالم می‌شود.

بنابراین، گسترش مولتیپل میلوما بیشتر در چارچوب استخوان‌ها و مغز استخوان باقی می‌ماند و به این دلیل از مفهوم متاستاز در سایر سرطان‌ها متمایز است.

گزینه‌های درمانی برای مولتیپل میلوما:

درمان مولتیپل میلوما معمولا ترکیبی از چند متود درمانی مختلف با توجه به شدت بیماری و نیاز بیمار خواهد بود که متناسب با شرایط بیمار می‌تواند دستخوش تغییرات شود.

اهداف اصلی درمان مولتیپل میلوما کنترل بیماری، تسکین علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار است. متودهای درمانی به کار گرفته شده جهت درمان مولتیپل میلوما شامل شیمی درمانی، پیوند سلول‌های بنیادی، درمان هدفمند و مراقبت‌های حمایتی خواهند بود.

به کارگیری شیمی‌درمانی‌ برای درمان مولتیپل میلوما

شیمی‌درمانی یکی از گزینه‌های درمانی رایج جهت بهبود بیماری مولتیپل میلوما است. این متود درمانی شامل استفاده از داروهای قوی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی یا کند کردن روند رشد آن‌ها است.

با توجه به داروهای خاصی که بیمار استفاده می‌کند و همچنین سلامت عمومی فرد، شیمی‌درمانی می‌تواند به صورت خوراکی و یا داخل وریدی تجویز شود.

در حالی که شیمی درمانی می‌تواند در کاهش اندازه تومورها و کنترل بیماری بسیار موثر باشد اما از طرف دیگر نباید نسبت به عوارض جانبی که این متود درمانی به‌همراه دارد غافل شویم؛ این عوارض شامل حالت تهوع، ریزش موی شدید و افزایش حساسیت بدن نسبت به عفونت خواهد بود.

درمان جدید بیماری مولتیپل میلوما

در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های زیادی در درمان مولتیپل میلوما (Multiple Myeloma) صورت گرفته است. این پیشرفت‌ها به بهبود کیفیت زندگی و افزایش طول عمر بیماران کمک کرده‌اند. درمان‌های جدید بر کنترل بیماری، کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت آن تمرکز دارند. در اینجا به جدیدترین روش‌های درمانی برای مولتیپل میلوما می‌پردازیم:

1. داروهای هدفمند (Targeted Therapy)

داروهای هدفمند بر روی سلول‌های سرطانی تأثیر گذاشته و به روش‌های خاصی رشد و تکثیر آن‌ها را مهار می‌کنند:

• مهارکننده‌های پروتئازوم (Proteasome Inhibitors): داروهایی مانند بورتزومیب (Velcade) و کارفیلزومیب (Kyprolis) با جلوگیری از تجزیه پروتئین‌های سلولی در سلول‌های سرطانی، باعث مرگ این سلول‌ها می‌شوند.
• مهارکننده‌های هیستون دی‌استیلاز (HDAC Inhibitors): داروی پانوبیناستات (Farydak) از این گروه است که با تغییر در ساختار پروتئین‌های سلولی، تکثیر سلول‌های سرطانی را مهار می‌کند.

2. ایمونوتراپی (Immunotherapy)

درمان‌های ایمونوتراپی به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و از بین ببرد:

• آنتی‌بادی‌های مونوکلونال: داروهایی مانند داراتومومب (Darzalex) و ایساطوکسماب (Sarclisa) به پروتئین‌های سطحی سلول‌های میلومایی متصل می‌شوند و باعث فعال شدن سیستم ایمنی بدن برای حمله به این سلول‌ها می‌شوند.
• سلول‌های CAR-T: یکی از جدیدترین و پیشرفته‌ترین روش‌های ایمونوتراپی است. در این روش، سلول‌های ایمنی بدن بیمار (سلول‌های T) استخراج شده، در آزمایشگاه تغییر ژنتیکی داده می‌شوند تا گیرنده‌های خاصی بر روی سطح آن‌ها ایجاد شود که به سلول‌های سرطانی میلومایی متصل شوند. سپس این سلول‌های تقویت‌شده به بدن بیمار بازگردانده می‌شوند. دارویی مانند Idecabtagene vicleucel (Abecma) نمونه‌ای از این روش درمانی است.

3. داروهای مهارکننده پروتئین‌های BCL-2

مهارکننده‌های BCL-2 مانند ونتوکلاکس (Venclexta) هدف اصلی‌شان پروتئین‌های خاصی است که در سلول‌های سرطانی میلومایی باعث زنده ماندن و تکثیر آن‌ها می‌شوند. این داروها با مهار این پروتئین‌ها، منجر به مرگ سلول‌های سرطانی می‌شوند.

4. درمان‌های ترکیبی

در سال‌های اخیر، ترکیب چندین روش درمانی با هم یکی از موفق‌ترین استراتژی‌ها برای درمان مولتیپل میلوما شده است. به عنوان مثال، ترکیب داروهای هدفمند با ایمونوتراپی یا ترکیب شیمی‌درمانی با پیوند سلول‌های بنیادی می‌تواند به بهبود نتایج درمانی کمک کند.

5. پیوند سلول‌های بنیادی

پیوند سلول‌های بنیادی (Stem Cell Transplantation) همچنان یکی از روش‌های اصلی درمان مولتیپل میلوما است. در این روش، سلول‌های بنیادی سالم بیمار به او تزریق می‌شوند تا مغز استخوان دوباره تولید سلول‌های خونی طبیعی کند. در برخی موارد، پیوند سلول‌های بنیادی می‌تواند باعث ایجاد دوره‌های طولانی‌مدت خاموشی بیماری شود.

درمان‌های جدید و نوآورانه برای مولتیپل میلوما در حال گسترش هستند و امید به بهبود کیفیت زندگی و افزایش طول عمر بیماران را به‌طور چشمگیری افزایش داده‌اند. انتخاب روش درمانی مناسب به عوامل مختلفی مانند سن بیمار، وضعیت سلامت عمومی، مرحله بیماری و پاسخ به درمان‌های قبلی بستگی دارد. مشاوره با یک پزشک متخصص آنکولوژی برای انتخاب بهترین برنامه درمانی بسیار مهم است.

طول عمر بیماران مولتیپل میلوما

در سال‌های اخیر، با پیشرفت در روش‌های درمانی مانند داروهای جدید، پیوند مغز استخوان، و روش‌های هدفمند درمانی، طول عمر متوسط بیماران مبتلا به مولتیپل میلوما به طور قابل توجهی افزایش یافته است. به طور کلی:

• در مراحل اولیه: در صورت تشخیص زودهنگام و شروع درمان‌های موثر، بیماران ممکن است 5 تا 10 سال یا بیشتر زندگی کنند.
• در مراحل پیشرفته: طول عمر ممکن است کوتاه‌تر باشد، اما هنوز هم درمان‌های مدرن می‌توانند بهبود قابل توجهی در کیفیت و مدت زمان زندگی ایجاد کنند.

میانگین بقا

بر اساس مطالعات، نرخ بقای 5 ساله برای بیماران مولتیپل میلوما در حال حاضر حدود 50% تا 60% است. این نرخ به معنای آن است که نیمی از بیماران تا 5 سال پس از تشخیص زنده می‌مانند. البته، این میانگین کلی است و بسیاری از بیماران، به‌ویژه آن‌هایی که به درمان‌ها به‌خوبی پاسخ می‌دهند، می‌توانند بسیار بیشتر از این زمان زندگی کنند.

عوامل مؤثر بر طول عمر

طول عمر در بیماران مولتیپل میلوما به عوامل متعددی بستگی دارد:

• مرحله بیماری: در مراحل اولیه بیماری، نرخ بقای بیشتری مشاهده می‌شود.
• پاسخ به درمان: بیماران که به درمان‌های جدید مانند داروهای هدفمند و ایمونوتراپی پاسخ خوبی می‌دهند، معمولاً عمر طولانی‌تری دارند.
• سن بیمار: بیماران جوان‌تر که وضعیت سلامت عمومی بهتری دارند، ممکن است مدت زمان بیشتری زندگی کنند.

در نهایت، مشاوره با پزشک متخصص برای ارزیابی وضعیت خاص هر بیمار و ارائه برنامه درمانی مناسب، نقش مهمی در مدیریت بیماری و بهبود کیفیت زندگی دارد.

درمان مولتیپل میلوما با سلولهای بنیادی

پیوند‌ سلول‌های بنیادی، روشی است که شامل جایگزینی مغز استخوان سرطانی و بیمار‌ با سلول‌های بنیادی سالم است. این سلول‌های بنیادی را می‌توان از بدن خود بیمار (پیوند اتولوگ) و یا از اهدا کننده خاصی (پیوند آلوژنیک) جمع‌آوری کرد.

پیوند سلول‌های بنیادی اغلب به صورت ترکیبی با متود شیمی‌درمانی با دوز بالا برای به حداکثر رساندن شانس موفقیت پیوند مغز استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ چرا که این متود درمانی به بهبودی بیمار کمک می‌کند و می‌تواند باعث شود که فرد عمر‌ طولانی‌تری داشته باشد.

لازم به ذکر است که پیوند‌ مغز استخوان خطرات مختص به خود را دارد که ممکن است در طول درمان برای بیمار به وجود بیاید؛ این خطرات شامل عفونت و بیماری پیوند‌ در مقابل میزبان خواهند بود.

نقش مراقبت‌های حمایتی در بیماران مبتلا به مولتیپل میلوما

مراقبت‌های حمایتی نقش بسیار مهمی در مدیریت مولتیپل‌ میلوما ایفا می‌کند. هدف آن بهبود رفاه کلی، کیفیت زندگی بیمار و همچنین رسیدگی به هرگونه عوارض جانبی سرطان و یا متود‌های درمانی‌ مرتبط با‌ آن خواهد بود.

مراقبت‌های حمایتی ممکن است شامل‌ مدیریت درد برای بهبود شرایط زندگی، فیزیوتراپی جهت کمک به بیماران برای مقابله با‌ چالش‌های فیزیکی مواجه‌ با سرطان‌ باشد.

رژیم غذایی بیماران مولتیپل میلوما

رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به مولتیپل میلوما نقش بسیار مهمی در بهبود کیفیت زندگی، مدیریت علائم و افزایش مقاومت بدن در برابر عوارض ناشی از بیماری و درمان‌های آن مانند شیمی‌درمانی و پیوند سلول‌های بنیادی دارد. اگرچه هیچ رژیم غذایی خاصی نمی‌تواند مولتیپل میلوما را درمان کند، اما مصرف مواد غذایی سالم و مناسب می‌تواند به حمایت از سیستم ایمنی، حفظ انرژی و بهبود وضعیت کلی سلامت بیماران کمک کند. در ادامه به نکات کلیدی در رژیم غذایی بیماران مولتیپل میلوما می‌پردازیم:

1. مصرف پروتئین کافی

پروتئین برای بازسازی بافت‌ها، حفظ عضلات و تقویت سیستم ایمنی ضروری است. بیماران مولتیپل میلوما ممکن است در نتیجه بیماری یا درمان، عضلات خود را از دست بدهند. برای حفظ سلامت عمومی و جلوگیری از تحلیل عضلانی، مصرف منابع پروتئینی باکیفیت توصیه می‌شود:

• منابع پروتئینی مناسب: گوشت سفید (مرغ، ماهی)، تخم‌مرغ، لبنیات کم‌چرب، حبوبات (مانند لوبیا، عدس)، آجیل و مغزها.
• در صورت عدم تحمل یا کاهش اشتها، مصرف مکمل‌های پروتئینی نیز با توصیه پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند مفید باشد.

2. غذاهای غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها

آنتی‌اکسیدان‌ها به مقابله با استرس اکسیداتیو و کاهش التهاب در بدن کمک می‌کنند. مصرف میوه‌ها و سبزیجات غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند در بهبود وضعیت کلی سلامت بیماران موثر باشد:

• میوه‌ها: توت‌ها (توت‌فرنگی، بلوبری)، انگور، انار، سیب.
• سبزیجات: اسفناج، کلم بروکلی، هویج، فلفل دلمه‌ای رنگی.

3. مصرف کافی مایعات

هیدراته نگه‌داشتن بدن بسیار مهم است، به‌ویژه برای بیمارانی که تحت درمان‌های تهاجمی مانند شیمی‌درمانی قرار دارند. مصرف مایعات کافی به کاهش عوارضی مانند یبوست، خستگی و خشکی دهان کمک می‌کند:

• روزانه حداقل 8 لیوان آب مصرف کنید. در کنار آن، مصرف مایعاتی مانند آب‌میوه‌های طبیعی، دمنوش‌های گیاهی و سوپ‌ها نیز مفید است.
• مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین را کاهش دهید، زیرا ممکن است باعث دفع بیشتر آب از بدن شوند.

4. غذاهای پرانرژی و سالم

برخی از بیماران مولتیپل میلوما ممکن است در اثر بیماری و درمان‌ها، دچار کاهش وزن و کاهش اشتها شوند. در این شرایط، مصرف غذاهای پرانرژی اما سالم اهمیت دارد:

• منابع پرانرژی سالم: مغزها (مانند بادام، گردو)، آووکادو، روغن زیتون، حبوبات.
• غذاها را به تعداد وعده‌های کوچک و در فواصل منظم تقسیم کنید تا از کاهش وزن جلوگیری شود.

5. مصرف فیبر کافی

برای حمایت از سلامت دستگاه گوارش، مصرف فیبر از منابع طبیعی مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل (مانند برنج قهوه‌ای، نان سبوس‌دار) و حبوبات توصیه می‌شود. فیبر به جلوگیری از یبوست، که ممکن است به‌ویژه در نتیجه مصرف داروها ایجاد شود، کمک می‌کند.

6. محدودیت در مصرف قند و شکر

مصرف زیاد قند و شکرهای ساده می‌تواند به مشکلات متابولیک و افزایش وزن ناخواسته منجر شود. علاوه بر این، قندهای تصفیه‌شده فاقد مواد مغذی ضروری هستند. به‌جای مصرف قندها، از منابع طبیعی مانند میوه‌ها برای دریافت شیرینی‌های طبیعی استفاده کنید.

7. مکمل‌های تغذیه‌ای با توصیه پزشک

• کلسیم و ویتامین D: بیماران مولتیپل میلوما در معرض خطر کاهش تراکم استخوانی قرار دارند. مکمل‌های کلسیم و ویتامین D می‌توانند به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک کنند.
• اسیدهای چرب امگا-3: مصرف ماهی‌های چرب (مانند سالمون) یا مکمل‌های امگا-3 ممکن است به کاهش التهاب کمک کند.

8. پرهیز از غذاهای پرخطر

بیماران مولتیپل میلوما به دلیل ضعف سیستم ایمنی، بیشتر در معرض عفونت‌ها قرار دارند. بنابراین، باید از مصرف غذاهایی که خطر عفونت دارند، پرهیز کنند:

• غذاهای خام یا نیم‌پز: مانند گوشت، ماهی، تخم‌مرغ نپخته.
• محصولات لبنی غیرپاستوریزه: از مصرف شیر و محصولات لبنی غیرپاستوریزه پرهیز کنید.

9. غذاهای کم‌نمک

مصرف زیاد نمک می‌تواند به افزایش فشار خون و مشکلات قلبی منجر شود. از آنجا که برخی از داروهای درمانی ممکن است باعث احتباس مایعات شوند، مصرف نمک را محدود کنید.

جدول پیشنهادی برای رژیم غذایی روزانه بیماران مولتیپل میلوما

رژیم غذایی متعادل و سرشار از مواد مغذی می‌تواند نقش مهمی در مدیریت مولتیپل میلوما و کاهش عوارض جانبی درمان‌های آن داشته باشد. انتخاب غذاهای سالم، مصرف کافی مایعات، رعایت بهداشت غذایی و مشاوره با متخصص تغذیه می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

تاثیرات آزمایشات بالینی برای درمان مولتیپل میلوما

کارآزمایی‌های بالینی، مطالعاتی تحقیقاتی هستند که درمان‌ها یا ترکیب‌های درمانی جدید را برای مولتیپل میلوما را ارزیابی می‌کنند. شرکت در یک کارآزمایی بالینی، می‌تواند دسترسی بیماران را به درمان‌های ابتکاری و جدید که ممکن است از طریق گزینه‌های درمانی استاندارد در دسترس نباشد، فراهم کند.

کارآزمایی‌های بالینی همچنین به پیشرفت دانش پزشکی و توسعه درمان‌های موثرتر برای بیماران مبتلا به مولتیپل میلوما کمک می‌کنند. لذا لازم است بیماران علاقه‌مند به شرکت در کارآزمایی‌های بالینی باید این گزینه را با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود در میان بگذارند.

زندگی با بیماری مولتیپل میلوما

زندگی با مولتیپل میلوما می‌تواند چالش برانگیز باشد اما اقداماتی وجود دارند که بیماران می‌توانند در این بین برای بهبود کیفیت زندگی خود‌ انجام‌ دهند.

حفظ یک سبک زندگی سالم‌ با استفاده از یک رژیم غذایی متعادل، انجام ورزش منظم و استراحت کافی ضروری است. بیماران همچنین باید برنامه درمانی خود را دنبال کنند و در‌ جلسات منظم معاینات پزشکی شرکت کنند. 

علاوه بر این دریافت حمایت از دوستان، خانواده یا گروه‌های حمایتی برای کمک به مقابله با جنبه‌های عاطفی و عملی زندگی با مولتیپل میلوما می‌تواند مفید باشد.

درمان‌های جایگزین و مکمل برای بیماری مولتیپل میلوما:

برخی از افراد مبتلا به مولتیپل میلوما ممکن است درمان‌های جایگزین یا مکمل را برای تکمیل درمان‌ سرطان‌ خود در نظر بگیرند. این درمان‌ها ممکن است شامل طب سوزنی، ماساژ، مکمل‌های گیاهی یا تکنیک‌های ذهن‌ و بدن مانند مدیتیشن یا یوگا باشند.

درست است که این درمان‌ها برخی از علائم را تسکین دهند یا بهزیستی کلی را بهبود بخشند، لذا مهم است که کلیه روش‌های درمانی توسط تیم مراقبت‌های بهداشتی با بیماران در میان‌ گذاشته شود تا افراد مطمئن شوند که گزینه‌های درمانی انتخاب شده ایمن بوده و با درمان‌های معمول تداخلی ایجاد نمی‌کنند.

مولتیپل میلوما در کودکان؛ ازعلل تا علائم

همانطور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، مولتیپل میلوما نوعی سرطان است که بر سلول‌های پلاسما که مسئول تولید آنتی بادی برای کمک به مبارزه با عفونت‌ها هستند، تاثیر منفی می‌گذارد.

در کودکان، ایجاد مولتیپل میلوما در درجه اول به دلیل ناهنجاری‌های ژنتیکی بروز پیدا می کند؛ با این حال علت دقیق این جهش‌های ژنتیکی به خوبی شناخته نشده است.

توجه به این نکته ضروری است که مولتیپل میلوما در کودکان بسیار نادر است و کمتر از ۱ درصد از سرطان‌های کودکان را تشکیل می‌دهد.

علائم و نشانه‌های مولتیپل میلوما در کودکان بسته به میزان وخامت بیماری و نواحی از بدن که تحت تاثیر قرار گرفته است، می‌تواند متفاوت باشد.

علائم شایع مولتیپل میلوما همانند بروز این بیماری در بزرگسال است و تفاوت چندانی در آن وجود ندارد؛ بنابراین بسیار مهم است که والدین از این علائم آگاه باشند و در صورت تداوم و یا بدتر شدن آن‌ها سریعا کودک خود را نزد پزشک ببرند.

علل دقیق مولتیپل میلوما در کودکان همچنان ناشناخته باقی مانده است و علت دقیقی برای آن تشخیص داده نشده است اما با این حال محققان چند عامل خطر بالقوه را شناسایی کرده‌اند که ممکن است احتمال بروز این بیماری را در کودکان افزایش دهد.

این عوامل خطر شامل سابقه خانوادگی ابتلا به مولتیپل میلوما، قرار گرفتن در معرض اشعه یا برخی مواد شیمیایی و برخی از اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون است.

توجه به نکته ضروری است که داشتن یک یا چند مورد از این عوامل خطر به طور حتم باعث به وجود آمدن این بیماری در کودکان نخواهد شد.

طبق تحقیقات صورت گرفته مشخص شد که کودکان‌ بدون هیچ گونه فاکتور خطر شناخته شده هنوز هم می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند، اما‌ با اینحال تحقیقات بیشتری برای درک کامل علل و عوامل خطر مرتبط با مولتیپل میلوما در کودکان مورد نیاز است.

تشخیص و درمان مولتیپل میلوما در کودکان

به دلیل نادر بودن مولتیپل‌ میلوما در کودکان، تحقیقات و پیشرفت‌ها در درمان این بیماری در سنین پائین بسیار محدود است. ولی تلاش‌های مداومی برای بهبود نتایج و توسعه درمان‌های هدفمندتر برای کودکان‌ مبتلا به مولتیپل میلوما در حال انجام است.

کارآزمایی‌های بالینی برای افزایش درک جامعه و درمان موثر مولتیپل میلوما در کودکان ضروری است و والدین تشویق می‌شوند تا در صورت لزوم، فرزند خود را در این کارآزمایی‌ها ثبت نام کنند.

تحقیقات اخیر بر شناسایی جهش‌های ژنتیکی و ناهنجاری‌های خاص مولتیپل میلوما در کودکان متمرکز شده است. این یافته‌ها ممکن است به توسعه درمان‌های هدفمند منجر شود که می‌تواند نتایج درمان را در کودکان بهبود بخشد و عوارض جانبی را نیزکاهش دهد.

لذا برای والدین بسیار مهم‌ است که از آخرین تحقیقات و پیشرفت‌ها در زمینه مولتپیل میلوما کودکان مطلع شوند تا از وجود بهترین مراقبت ممکن برای کودک خود اطمینان حاصل کنند.

مولتیپل میلوما در کودکان را می‌توان به دو نوع تقسیم نمود؛ مولتیپل میلوما اولیه و مولتیپل میلوما ثانویه. مولتپیل میلومای اولیه زمانی رخ می‌دهد که سرطان از مغز استخوان منشا می‌گیرد و سلول‌های پلاسما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

از سوی دیگر، مولتیپل میلومای ثانویه زمانی رخ می‌دهد که سرطان از قسمت دیگری از بدن به مغز استخوان گسترش می‌یابد.

کاهش بار روانی تشخیص بیماری در کودکان

تشخیص مولتیپل میلوما در کودکان می‌تواند برای والدین و کل خانواده بسیار سنگین‌ و ویرانگر باشد. برای والدین ضروری است که از سلامت عاطفی و روانی خود مراقبت کنند و در عین حال از فرزند خود در طول پروسه درمان مراقبت کنند و حمایت‌های لازم را در اختیارش قرار دهند.

در این بین استفاده از تجربیات سایر والدینی که موقعیت‌های مشابهی را تجربه کرده‌اند، می تواند برای مقابله با چالش‌های مولتیپل میلوما مفید باشد.

ارتباط آزادانه و صادقانه با کودک در مسیر درمان امری مهم‌ و ضروری است. ارائه اطلاعات متناسب با سن و پاسخ به سوالاتی که ممکن است کودک در ذهن خود داشته باشد نیز از دیگر‌ نکات مهم در طول درمان است.

ایجاد یک محیط حمایتی و مثبت می‌تواند به کاهش مقداری از بار عاطفی مرتبط  با این بیماری که والدین و کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد، کمک کند.

جدیدترین اخبار سرطان خون مولتیپل میلوما

اخیراً پیشرفت‌های چشمگیری در درمان مولتیپل میلوما گزارش شده است. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که روش‌های جدید درمانی، به‌ویژه داروهای هدفمند و ایمنی‌درمانی، می‌توانند بهبود قابل‌توجهی در کنترل بیماری و افزایش بقا داشته باشند.

یکی از این پیشرفت‌ها، رژیم چهارتایی دارویی DARZALEX FASPRO است که در یک مطالعه فاز 3، بهبود چشمگیری در درمان بیماران مبتلا به مولتیپل میلوما نشان داده است. این رژیم دارویی، خطر پیشرفت بیماری یا مرگ را تا 43 درصد در بیماران کاهش داده است【301】.

همچنین، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) اخیراً دو روش درمانی CAR T-cell به نام‌های کارویکتی (Carvykti™) و آبکما (Abecma®) را برای درمان مولتیپل میلوما تأیید کرده است. این درمان‌ها که در گذشته برای بیمارانی با چهار خط درمانی ناموفق تجویز می‌شدند، اکنون برای بیمارانی که حداقل یک یا دو خط درمانی قبلی داشته‌اند نیز مجاز هستند. در مطالعات، این روش‌های درمانی توانسته‌اند زمان پیشرفت بیماری را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهند【302】.

این پیشرفت‌ها نشان‌دهنده امیدواری‌های جدید در مدیریت مولتیپل میلوما و افزایش طول عمر بیماران است.

کلام آخر

در این مقاله‌ی بای بای سرطان در خصوص مولتیپل میلوما که نوعی سرطان است که سلول‌های پلاسما را مورد حمله و هجوم خود قرار می‌دهد، صحبت کرده و علائم مهم و شرایط تشخیص و درمان آن را بررسی کردیم.

همچنین این بیماری را بیشتر برای افراد بزرگسال دانسته و ابتلا به آن را در کودکان نادر دانستیم؛ البته در ادامه نیز نکاتی را در مورد کودکانی که ممکن است به این بیماری مبتلا شوند و نحوه درمان آن‌ها بیان کردیم.

منابع:

• Crown
• Cleveland Clinic
• cancer Council
• Mayo Foundation for Medical Education and Research