تست های آزمایشگاه تشخیص طبی برای سرطان

همانطور که می ­دانید، انجام آزمایش توسط آزمایشگاه ­ها مهم­ ترین نقش را در تشخیص انواع بیماری ­ها ایفا می­ کند. اما ساختار و نحوه فعالیت آزمایشگاه تشخیص طبی مسئله ­ای است که تا کنون آن طور که باید، به آن پرداخته نشده است. هدف از این مقاله بای بای سرطان، آشنایی شما با تست های آزمایشگاه تشخیص طبی، تاریخچه، اعضای شاغل در آن و هر آن چیزی است که باید در خصوص آزمایشگاه تشخیص طبی سرطان و نقش آن در تشخیص سرطان­ ها بدانید. 

تاریخچه آزمایشگاه تشخیص طبی

بقراط به عنوان پدر‌ علم ‌پزشکی نیز شناخته می‌شود، با اضافه کردن نمونه­‌گیری از مایعات داخلی بدن، ابتکاری در پروسه آزمایش­‌های تشخیصی ایجاد کرد.
تست مایعات با دیدن و چشیدن ادرار صورت می­‌گرفت، در واقع وجود حباب­ در سطح ادرار، نشان دهنده مشکلات کلیوی بوده و همچنین وجود مواردی همچون رسوب، خون و چرک در‌ ادرار، نشان دهنده بیماری در فرد بوده است.

پزشکان در آن زمان با ریختن ادرار بر روی زمین، قادر به تشخیص بیماری دیابت در افراد بودند؛ به این صورت که اگر مورچه‌ها در اطراف ادرار شخص جمع می­‌شدند، نشان دهنده ابتلای او به دیابت بود، چرا که ادرار فرد سرشار از گلوکز و سایر مواد قندی دیگر بوده است.

اولین آزمایشگاه تشخیص طبی

اولین آزمایشگاه تشخیص طبی، در بیمارستان جان هاپکینز در سال ۱۸۹۶ احداث شد. این آزمایشگاه، یک اتاق ۱۲ متر در ۱۲ متر بود و بودجه تهیه تمامی تجهیزات و وسایل داخلی آن نیز ۵۰ دلار بود.
قبل از احداث آزمایشگاه ­های تشخیص طبی، پزشکان تست­ ها و آزمایشات خود را در مطب ­ها و خانه­ ها­ی خود از بیماران می­ گرفتند.

در گذشته، پزشکان معتقد بودند که ایجاد آزمایشگاه­ تشخیص طبی سرطان و سایر بیماری‎­ها، بسیار هزینه بر و بیهوده خواهد بود .

زمان و فضای بسیار زیادی نیاز خواهد داشت اما با شیوع وبا و سل، آزمایشگاه­‌های تشخیص طبی بسیار ارزشمند و کاربردی تلقی شد.

آزمایشگاه تشخیص طبی چگونه است؟

آزمایشگاه تشخیص طبی، محلی است که در آن نمونه­‌های گرفته شده از بیماران برای انجام تست­‌های بیشتر و بررسی‌های دقیق­تر، به آن جا فرستاده می‌­شوند.

نتایج به دست آمده از بررسی نمونه ­ها، به تشخیص، درمان و پیشگیری از بروز سرطان و بسیاری از بیماری­ های مهم دیگر کمک می­ کند.
آزمایشگاه­­‌های تشخیص طبی سرطان، از لحاظ اندازه، پیچیدگی و تجهیزاتی که برای بررسی نمونه­ ها استفاده می­شود، با یکدیگر متفاوت خواهند بود.

در حقیقت حدود ۷۰ درصد از تصمیمات پزشکی، بر مبنای نتایجی است که از تست ­های آزمایشگاه تشخیص طبی حاصل می­ شود.

اعضای آزمایشگاه تشخیص طبی

هر آزمایشگاه­ تشخیص طبی، تیم مخصوص به خود را دارد که مسئولیت بررسی نمونه­ ها و ارائه نتایج را بر عهده دارند. در حقیقت در این آزمایشگاه­ ها، بخش ­های مختلفی وجود دارد و هرکدام از ‌آن­ها توسط شخصی خاص اداره می ­شود.

در ادامه اعضای اساسی یک آزمایشگاه طبی سرطان را بررسی می­ کنیم.

افرادی که در یک آزمایشگاه طبی فعالیت دارند ‌شامل:

1. آسیب شناس (Pathologist)
2. بیوشیمیست بالینی (Clinical biochemist)
3. دستیار آزمایشگاه (Laboratory assistant)
4. مدیر آزمایشگاه (Laboratory manager)
5. متخصص علوم آزمایشگاهی (Medical laboratory scientist)
6. تکنسین پزشکی آزمایشگاه (Medical laboratory technician)
7. تکنسین بافت شناسی (Histology technician)

انواع آزمایشگاه تشخیص طبی

در بیشتر کشورها، دو نوع آزمایشگاه طبی وجود دارد که نمونه­‌های بیماران را مورد بررسی قرار می­‌دهند.

آزمایشگاه‌­های بیمارستانی، چسبیده به بیمارستان هستند و نمونه­‌های گرفته شده از بیماران خود و افراد غیر بستری را مورد بررسی قرار می­‌دهند.

نوع دیگر، آزمایشگاه خصوصی است که متعلق به شخص معینی است و بیماران با مراجعه به آن، می‌­توانند تست­‌های تشخیص طبی یا تشخیصی تجویزی پزشک خود را انجام دهند.

در بعضی مواقع، نمونه‌ها را به دلیل بررسی دقیق­تر و یا نبود امکانات در آزمایشگاه فعلی، به آزمایشگاه تشخیص طبی سرطان دیگری منتقل می‌کنند تا مورد بررسی جامع ­تری قرار گیرند.
در اکثر کشورها، آزمایشگاه‌های تشخیص طبی با توجه به نوع آزمایشات و بررسی­‌هایی که صورت می‌گیرد، به وجود آمده است.

به عنوان مثال، بعضی از آزمایشگاه‌­های تشخیص طبی سرطان، مخصوص تشخیص­‌های مولکولی و ژنتیک سلولی هستند که اطلاعاتی نظیر تشخیص و درمان بیماری و همچنین تشخیص اختلالات سرطانی را بر عهده دارند.

تست ­های آزمایشگاه تشخیص طبی

انجام تست­ های تشخیص طبی، یک پروسه شایع است که جهت بررسی سلامت عمومی فرد انجام می­ شود.

این تست ­های آزمایشگاهی انواع مختلفی دارند، بعضی از آن­ها بر ارگان و سیستم خاصی متمرکزند، بعضی تست­ ها برای حضور یا عدم حضور یک ویروس یا میکروارگانیسم در بدن است و بعضی دیگر، برای بررسی میزان مواد شیمایی موجود در بافت و یا مایعات داخل بدن است.

در شرایط دیگر نیز، انجام تست ­های این آزمایشگاه، وظیفه تشخیصی خواهند داشت یعنی حضور یا عدم حضور بیماری و یا عوامل نگران کننده در بدن را مورد بررسی قرار می­ دهند.

شایع ­ترین و پرکاربردترین تست­ های آزمایشگاهی به شرح زیر است:

تست عملکرد ارگان­ها (Organ function tests) مثل BUN، بیلی‌ روبین و کراتینین

تست­ های غربالگری (Screening tests) مثل CBC، پاپ اسمیر و آنالیز ادرار

تست­ بیماری­ های عفونی (Infectious disease tests) مثل تب، گلو درد استرپتوکوکی

تست عفونت ­های مقاربتی (Sexually transmitted infection tests) مثل کلامیدیا، HIV   

تست­ تومورماکرهای سرطان  (Tumor and cancer marker tests) مثل PSA,CEA,AFP

تست­ های التهابی و خودایمنی (Inflammatory and autoimmune tests) مثل ANA,RF,CRP

تست بررسی سطح مواد معدنی و ویتامین­ ها (Nutrient and vitamin level tests) مثل کلسیم، منیزیم، ویتامین D و ویتامین B12

تست ­های بررسی سطوح هورمونی (Hormone level tests) مثل تستسترون،  FSH،LH

تست­ های سطح کلسترول (Cholesterol level tests) مثل LDL،  HDL، تری گلیسیرید

بعضی از این تست­‌ها، توسط پزشک متخصص تجویز می­‌شود تا یک نتیجه‌گیری کلی از سلامت عمومی بیمار حاصل شود.

پاپ اسمیر و CBC در چکاپ‌های سالیانه نقش موثری دارند و پزشکان با استفاده از آن­ها، سلامت کلی فرد را به صورت متناوب مورد بررسی قرار می­‌دهند.
تست­‌های ازمایشگاه تشخیص طبی با توجه به علائم و نشانه­‌هایی که بیماری در فرد ایجاد ‌می­‌کند، درخواست داده می‌شوند تا علت زمینه‌­ای بروز علائم فرد مشخص شود.
تست­‌های تشخیص طبی کاربرد دیگری هم دارند، به طوری که از این تست­‌ها در جهت بررسی روند بهبود و روند درمان سرطان نیز استفاده می­‌شود.

این روش، تومور مارکرهای سرطان را مورد مطالعه قرار می­‌دهد تا افزایش و کاهش آن­ها، نشان از تاثیرگذاری و عدم تاثیرگذاری روند درمانی در بیمار دارد.

روش‌های نمونه گیری در آزمایشگاه تشخیص طبی

پیشرفت تکنولوژی این ‌امکان را به متخصصین و تکنسین‌های آزمایشگاه تشخیص طبی می‌دهد که بتوانند تست‌های متفاوت و گوناگونی بر نمونه‌های بیمار، انجام دهند تا به بهترین و دقیق‌ترین نتیجه ممکن برسند.

شایع‌ترین و معمول‌ترین تست‌ها بر روی نمونه‌هایی انجام می‌شود که به طور مستقیم از مایعات یا بافت‌های درون بدن شخص گرفته می‌شوند؛ اگر چه نمونه‌هایی نیز وجود دارد که لازمه‌ی به دست آمدن آنها، انجام جراحی‌های کوچک یا بیهوشی کامل است.

نمونه‌گیری برای آزمایشگاه تشخیص طبی سرطان، به روش‌های مختلفی قابل انجام است که در ادامه به چند مورد از آنها اشاره می‌کنیم:

1. مایعاتی که به طور طبیعی از بدن دفع می‌شوند (Naturally eliminated fluids) که شامل ادرار، مدفوع، بزاق، خلط، مایع منی می‌باشد.
2. بافت‌های خارجی بدن (External body tissues) که شامل بیوپسی پوست، مو و ناخن دست‌ها می‌باشد.
3. مایعات و بافت‌های داخل بدن (Internal body fluids and tissues) شامل خون، مایع مغزی- نخاعی، مغز استخوان، بیوپسی سوزنی و بیوپسی ارگان‌ها می‌باشد.
4. سوابها (Swabs) شامل سواب ترشحات واژن، سواب بینی و حلق و سواب زخم‌ها می‌باشد.

ممکن است بعضی از این نمونه‌ها، توسط خود بیمار گرفته شود و به آزمایشگاه تشخیص طبی برای بررسی و آزمایشات تکمیلی تحویل داده شود؛ این نمونه‌ها شامل نمونه ادرار، مدفوع و بزاق می‌باشند.

در نمونه‌های دیگر، متخصصین باید شخصا از بیمار نمونه‌گیری کنند؛ این نمونه‌ها شامل سوابها، نمونه خون و مغز استخوان می‌باشد. 

کلام آخر

دنیای آزمایشگاه تشخیص طبی بسیار تخصصی‌تر و وسیع‌تر از آن است که در قالب یک مقاله کوتاه بگنجد اما تمام تلاش ما همواره بر این بوده است تا کاربردی‌ترین اطلاعات، در خلاصه‌ترین شکل ممکن، به شما عزیزان ارائه شود.

شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.

هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.

منابع: Timetoast timelines– My One Medical Source