هموروئید (بواسیر) یکی از بیماری‌های شایع گوارشی است که بسیاری از افراد، به‌ویژه در سنین بالاتر، آن را تجربه می‌کنند. این بیماری ممکن است با علائمی مانند خونریزی، درد و خارش همراه باشد، اما سؤال مهم این است: آیا هموروئید میتواند به سرطان تبدیل شود؟ در این مقاله از «بای بای سرطان»، با نگاهی علمی و جامع به این موضوع خواهیم پرداخت.
بی‌شک یکی از عوارض مهمی که یبوست در پی دارد، هموروئید خواهد بود. در حقیقت این بیماری غالبا بر اثر زور زدن زیاد و فشار به مقعد و نواحی اطراف آن ایجاد می‌شود.
هموروئید چیست؟
به عروق متورم در ناحیه رکتوم و مقعد گفته می‌شود که میتواند به صورت داخلی و در قسمت داخلی رکتوم ایجاد شود و یا به صورت خارجی در زیر پوست مقعد بروز پیدا کند.
به طور تقریبی از هر ۴ فرد بالغ، ۳ نفر در دورانی از زندگی خود دچار این بیماری میشوند. در واقع میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود اما دلیل اصلی آن ناشناخته است.
خوش‌بختانه گزینه‌های موثری برای درمان هموروئید وجود دارند که بسیار از مبتلایان میتوانند با استفاده از آنها مشکل خود را به صورت خانگی درمان کنند.
میتواند باعث ایجاد خونریزی، درد، خارش و تحریکات در ناحیه مقعدی شود اما سرطان زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌ها رشدی غیرقابل کنترل داشته باشند و باعث ایجاد توده‌ها و تومورهای سرطانی در کولون و رکتوم شوند.
هموروئید خارجی در زیر پوست مقعد ایجاد می‌شود در حالی که نوع داخلی در لایه داخلی رکتوم زائده‌هایی ایجاد می‌کند که معمولا توسط خود بیمار قابل لمس نیست و به ندرت باعث ایجاد مشکل برای بیمار می‌شود اما زور زدن و تحریک کردن بسیار زیاد در هنگام دفع مدفوع، باعث بروز علائمی همچون:
- خونریزی دردناک در هنگام دفع مدفوع ایجاد می‌شود که بیمار با مشاهده لخته‌های خون بر روی مدفوع و سرویس بهداشتی متوجه آن خواهد شد.
- با فشار مدفوع به مقعد باعث بیرون زدگی آن شده و درد و خونریزی به همراه خواهد داشت.
به نقل از سایت Mayo Clinic، بواسیر (هموروئید) وریدهای متورم در ناحیه مقعد و پایین رکتوم هستند که میتوانند باعث درد، خارش و خونریزی شوند.
اما نوع سوم همورویید ترومبوز شده می‌باشد که زمانی رخ می‌دهد که خون در یکی از نوع خارجی ایجاد شده، تجمع پیدا کند، لخته شود و باعث بروز ترومبوز شود که در این شرایط علائمی همچون:
- درد بسیار شدید
- تورم
- عفونت‌های مزمن
- ایجاد توده‌ای سفت و سخت در ناحیه مقعد
تفاوت هموروئید و سرطان روده
لازم به ذکر است که علائم هموروئید و انواع خاصی از سرطان بخصوص سرطان کولون و سرطان مقعد، میتوانند بسیار مشابه باشند.
این علائم شامل خون‌ریزی‌های مقعدی و یا توده‌هایی است که در ناحیه رکتوم ایجاد شده‌اند. در توجیه خون‌ریزی‌های مقعدی و دردهای رکتوم، هموروئید بسیار محتمل‌تر از سرطان‌های کولون و مقعد می‌باشد.
اگر چه غیرممکن است که خود بیمار بتواند با توجه به علائم و نشانه‌هایی که دارد تشخیص دهد که آیا مبتلا به هموروئید شده است و یا سرطان، بنابراین بهتر است بیمار در اولین فرصت برای تشخیص صحیح و درمان به پزشک مربوطه مراجعه کند.
علائم هموروئید
شامل:
- خارش، درد و سوزش که در ناحیه ابتدای مقعد و ورودی رکتوم
- دردی که با دفع مدفوع بیشتر می‌شود.
- خونریزی رکتوم که با هربار دفع مدفوع بیشتر از قبل می‌شود.
- وجود خون در مدفوع
از طرف دیگر، معمولا در مراحل اولیه علائمی از خود بروز نمی‌دهد بنابراین افرادی که ریسک بروز سرطان کولون در آنها بیش از دیگران است، ضروری است چکاپ‌های لازم و غربالگری‌های سالیانه را انجام دهند .
بعضی از علائم هموروئید که در صورت پیشرفت بیماری ممکن است در بیمار بروز پیدا کند، شامل:
- حرکات تاخیری و کند روده
- وجود خون در مدفوع
- خونریزی از ناحیه رکتوم
- احساس نیاز به دفع و تخلیه مدفوع که از بین نمی‌رود.
- احساس فشار و درد در ناحیه شکم
- مشکلات غیرقابل توجیح روده مانند اسهال ناگهانی و یبوست شدید
آیا هموروئید باعث سرطان می‌شود؟
یکی از سوال‌های اساسی که برای بیماران به وجود می‌آید، آن است که آیا ابتلا به همورویید میتواند منجر به بروز سرطان‌های روده و کولون شود؟
درست است که هموروئید باعث خون‌ریزی‌های ناحیه مقعد می‌شود که میتواند نشان از بروز بیماری‌های بسیار جدی در دستگاه گوارش باشد و در راس آنها سرطان قرار دارد، اما باید به این نکته اشاره کرد که ارتباطی به بروز سرطان‌ها ندارد.
بنابراین سرطان‌های روده به واسطه هموروئید در بیماران به وجود نمی‌آید و صرفا ممکن است علائم مشابهی را برای فرد ایجاد کنند.
بیمار برای تشخیص علت خون‌ریزی‌های مقعدی به پزشک متخصص مراجعه می‌کند و در این شرایط، پزشک با انجام معاینات فیزیکی و کولونسکوپی، ناحیه داخلی رکتوم را مورد بررسی قرار می‌دهد.
چگونه هموروئید را از سرطان تشخیص دهیم؟
تشخیص تفاوت بین هموروئید و سرطان روده یا مقعد از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا هر دو بیماری میتوانند علائم مشابهی مثل خونریزی، درد و احساس توده در ناحیه مقعد ایجاد کنند. با این حال، تفاوت‌های مهمی میان آنها وجود دارد که پزشکان در روند تشخیص به آنها توجه دارند.
هموروئید معمولاً با زور زدن در هنگام دفع، نشستن طولانی مدت یا یبوست مزمن همراه است و خونریزی آن معمولاً روشن و روی سطح مدفوع یا روی دستمال توالت دیده می‌شود. در حالی‌که خونریزی ناشی از سرطان معمولاً تیره‌تر بوده و ممکن است با کاهش وزن، تغییر در اجابت مزاج و خستگی مفرط همراه باشد.
از سوی دیگر، توده‌های سرطانی معمولاً به‌صورت پیوسته رشد می‌کنند و با درد مداوم، تغییر در قطر مدفوع و احساس عدم تخلیه کامل روده همراه‌اند. اما توده‌های هموروئیدی ممکن است پس از چند روز با درمان‌های خانگی کاهش یابند یا حتی ناپدید شوند.
برای تشخیص قطعی، پزشک ممکن است معاینه مقعدی، آزمایش خون، کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی تجویز کند. در صورت وجود علائم هشداردهنده مانند خونریزی مداوم یا کاهش وزن بی‌دلیل، انجام کولونوسکوپی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
تشخیص به‌موقع سرطان روده یا مقعد میتواند جان بیمار را نجات دهد. بنابراین در صورت شک، مراجعه به پزشک و انجام بررسی‌های لازم ضروری است.
عوامل ایجاد هموروئید
عروق ناحیه مقعد و رکتوم میتوانند تحت فشار قرار گیرند و متورم و دردناک شوند بنابراین هموروئید به علت افزایش فشار در ناحیه تحتانی رکتوم ایجاد می‌شود.
در ادامه به چند عامل که باعث افزایش فشار در ناحیه رکتوم و بروز همورویید می‌شود، اشاره می‌کنیم:
- زور زدن و وارد کردن فشار بیش از حد به خود برای دفع مدفوع ممکن است باعث بیرون زدگی‌های روده و تحت فشار قرار گرفتن رکتوم شود.
- نشستن طولانی مدت در سرویس بهداشتی و یا هر محل دیگری باعث افزایش فشار نیروی جاذبه بر رکتوم و عروق اطراف آن می‌شود.
- وجود اسهال و یبوست‌های سنگین و مزمن که طولانی مدت اتفاق بیوفتد.
- افراد چاق ممکن است فشار زیادی را در ناحیه رکتوم متحمل شوند.
- برقراری رابطه جنسی مقعدی میتواند از دیگر دلایل افزایش فشار بر روی عروق رکتوم باشد.
- رژیم غذایی کم فیبر باعث خشکی مدفوع شده که در ادامه باعث آسیب به بافت داخلی رکتوم و افزایش فشار در این ناحیه می‌شود.
با بالا رفتن سن، ریسک بروز افزایش می‌یابد به این دلیل که بافت حمایت کننده عروق در رکتوم به مرور زمان ضعیف شده و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهد که همین امر باعث بروز انواع هموروئید در افراد مسن می‌شود.
در افراد باردار نیز احتمال بروز بسیار بالاست؛ چرا که وزن نوزاد درون شکم مادر فشار مضاعفی را بر روی ناحیه رکتوم اعمال می‌کند.
عوارض هموروئید
هنگامی که بیمار به هموروئید مبتلا می‌شود، ممکن است مشکلاتی به واسطه آن برایش ایجاد شود که البته بروز آنها بسیار نادر است. در ادامه به تعدادی از این مشکلات اشاره می‌کنیم:
۱. کم خونی یا آنمی:
این مشکل بسیار نادر است و زمانی ایجاد می‌شود که بیمار مبتلا به هموروئید در طول دفع مدفوع خون زیادی از دست دهد که منجر به کم خونی فرد می‌شود و در صورت عدم پیگیری، بیمار علائمی همچون بی‌حالی، رنگ پریدگی و ضعف را تجربه خواهد کرد.
۲. هموروئید خفه شده:
در این شرایط خونرسانی به عروق متورم و هموروئیدهای داخلی ایجاد شده، قطع می‌شود که این موضوع باعث بروز دردهای بسیار شدید در بیمار می‌شود.
۳. لخته خون:
شرایطی که خون در هموروئیدهای داخلی و یا خارجی جمع می‌شود، باعث بروز لخته‌های خون می‌شود که تهدید کننده حیات نیست اما میتواند بسیار دردناک باشد.
معمولا در شرایط حاد پزشک برای کاهش علائم و درد بیمار با انجام عمل جراحی، آن را خارج می‌کند و یا لخته‌های خون موجود در آن را تخلیه می‌کند تا از فشار داخلی آن ناحیه کاسته شود.
پیشگیری از هموروئید: نکاتی برای حفظ سلامت روده
پیشگیری از هموروئید به‌ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی یا یبوست‌های مکرر دارند، اهمیت زیادی دارد. مهم‌ترین گام در این زمینه، اصلاح سبک زندگی و عادات غذایی است.
اولین و مهم‌ترین توصیه، مصرف روزانه کافی فیبر از طریق میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات است. فیبر به نرم شدن مدفوع کمک می‌کند و احتمال یبوست را کاهش می‌دهد، که در نهایت فشار وارده به ناحیه رکتوم را کمتر می‌کند.
نوشیدن آب کافی در طول روز نیز ضروری است. بدن برای هضم بهتر غذا و حرکت نرمتر مدفوع به آب نیاز دارد. افرادی که مایعات کافی نمی‌نوشند، بیشتر دچار یبوست و در نتیجه هموروئید میشوند.
از دیگر نکات مهم، کاهش زمان نشستن در سرویس بهداشتی است. برخی افراد عادت دارند مدت طولانی در توالت بمانند، که این کار فشار زیادی به عروق مقعد وارد می‌کند. بهتر است در صورت عدم احساس نیاز فوری، از تلاش برای دفع مدفوع خودداری شود.
فعالیت بدنی منظم، مانند پیاده‌روی روزانه یا ورزش‌های سبک نیز باعث بهبود حرکات روده می‌شود و از یبوست پیشگیری می‌کند. همچنین کنترل وزن و کاهش چاقی شکمی نیز در پیشگیری از هموروئید مؤثر است.
خانم‌های باردار نیز با رعایت رژیم غذایی سالم و تحرک مناسب میتوانند خطر بروز هموروئید را در دوران بارداری کاهش دهند. در صورت نیاز، مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه توصیه می‌شود.
درمان‌های پزشکی برای هموروئیدهای پیشرفته
اگر درمان‌های خانگی و دارویی برای کنترل هموروئید مؤثر واقع نشوند، پزشک ممکن است روش‌های پیشرفته‌تری را برای درمان پیشنهاد دهد. بسته به نوع، شدت و محل هموروئید، روش‌های مختلفی وجود دارد.
یکی از روش‌های رایج، بستن با کش لاستیکی (Rubber Band Ligation) است. در این روش، کشی کوچک به پایه هموروئید داخلی بسته می‌شود تا جریان خون به آن قطع شود و بافت مرده به‌طور طبیعی از بین برود.
اسکلروتراپی یکی دیگر از روش‌های غیرجراحی است که در آن محلولی مخصوص به هموروئید تزریق می‌شود تا باعث کوچک شدن و جمع شدن آن شود. این روش معمولاً برای هموروئیدهای خفیف تا متوسط کاربرد دارد.
برای هموروئیدهای پیشرفته یا عودکننده، ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد. هموروئیدکتومی جراحی کاملی برای برداشتن هموروئید است که اگرچه دوران نقاهت آن نسبتاً طولانی‌تر است، اما در برخی موارد تنها راهکار مؤثر خواهد بود.
نوعی جراحی دیگر به نام هموروئیدوپکسی یا استاپلر وجود دارد که مخصوص هموروئیدهای داخلی است و بدون ایجاد برش، با استفاده از منگنه پزشکی، بافت اضافی را جمع می‌کند.
پزشک متخصص پس از بررسی دقیق وضعیت بیمار، مناسب‌ترین روش درمانی را توصیه خواهد کرد. مراجعه به پزشک در مراحل اولیه بیماری، احتمال نیاز به جراحی را کاهش می‌دهد.
درمان هموروئید داخلی
در شرایطی میتوان علائم سرطان مقعد یا سرطان رکتوم را با درمان‌های خانگی کاهش داد که در ادامه به این درمان‌ها اشاره کوتاهی خواهیم کرد:
۱. مصرف غذاهای پر فیبر باعث نرمتر شدن مدفوع می‌شود که این مسئله باعث کاهش فشار به عروق متورم در هنگام دفع مدفوع می‌شود.
۲. استفاده از کرم‌های موضعی هموروئید نیز میتواند کمک کننده باشد، چرا که باعث کاهش تورم و درد در ناحیه مورد نظر می‌شود.
۳. نشستن بر روی ظرفی پر از آب گرم به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه برای افراد مبتلا به هموروئید بسیار مفید است. این عمل باعث افزایش خونرسانی به عروق متورم شده و درد و تورم آن را کاهش می‌دهد.
۴. در صورتی که بیمار درد زیادی را تحمل می‌کند با مصرف مسکن‌ها میتواند درد خود را تسکین دهد که البته بهتر است هرچه سریعتر برای درمان قطعی مشکل خود اقدام کند.
اگر لخته خونی در هموروئید ایجاد شود، پزشک متخصص با انجام عمل جراحی اقدام به تخلیه آن و برداشتن خواهد کرد. این عمل در صورتی که ۷۲ ساعت بعد از ایجاد لخته خون انجام شود، بیشترین تاثیر را خواهد داشت.
تنها عده‌ی اندکی از بیماران مبتلا به این بیماری واجد شرایط جراحی هستند که در این شرایط، پزشک متخصص با برداشتن کل و یا استفاده از کش‌های مخصوص که خونرسانی به همورویید را مختل می‌کنند، اقدام به درمان این مشکل می‌کنند.
عفونت خون چیست؟
همانطور که در مقالات قبل توضیح داده شد، عفونت خون زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها به واسطه عفونی شدن ارگانی دیگر و یا بخشی دیگر از بدن، وارد جریان خون شوند که در صورت عدم درمان باعث بروز شوک سپتیک در فرد میشوند.
ریسک ابتلا به عفونت‌های خونی در اشخاصی که به سرطان مقعد یا سرطان رکتوم مبتلا میشوند، بسیار بیشتر از سایرین است؛ چرا که ممکن است هموروئید دچار پارگی و زخم‌های سطحی شود و از آنجایی که محیط روده و رکتوم حاوی باکتری‌های مفید و مضر است، این باکتری‌ها میتوانند از طریق زخم‌های ایجاد شده وارد جریان خون شوند و خون را عفونی کنند .
به همین دلیل بهتر است سرطان مقعد یا سرطان رکتوم در اسرع وقت درمان شود تا از بروز مشکلات این چنینی جلوگیری شود.
سوالات پرتکرار درباره هموروئید و سرطان
آیا هموروئید میتواند باعث سرطان شود؟
خیر. این بیماری به خودی خود باعث سرطان نمی‌شود. اما علائم آن مثل خونریزی مقعدی ممکن است شبیه به سرطان روده یا مقعد باشد، به همین دلیل بررسی توسط پزشک بسیار مهم است.
چگونه بفهمم خونریزی مربوط به هموروئید است یا سرطان؟
تنها راه تشخیص قطعی، مراجعه به پزشک و انجام معاینات و آزمایش‌هایی مانند کولونوسکوپی است. خون روشن معمولاً به این عارضه مربوط است، ولی هر نوع خونریزی باید بررسی شود.
آیا هموروئید درمان قطعی دارد؟
بله. هموروئید در بسیاری از موارد با درمان‌های خانگی یا دارویی به‌خوبی کنترل و حتی درمان می‌شود. در موارد شدید ممکن است نیاز به درمان‌های پیشرفته یا جراحی باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
اگر دچار خونریزی مکرر، درد شدید، توده در ناحیه مقعد، کاهش وزن ناگهانی یا تغییر در اجابت مزاج شده‌اید، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید.
آیا هموروئید خطرناک است؟
در بیشتر موارد نه، اما اگر درمان نشود، میتواند باعث عوارضی مثل لخته خون، کم‌خونی، یا عفونت شود. همچنین ممکن است با بیماری‌های جدی‌تر اشتباه گرفته شود.
آیا ممکن است هموروئید و سرطان همزمان وجود داشته باشند؟
بله، این امکان وجود دارد. به همین دلیل، حتی اگر فرد مبتلا به هموروئید باشد، در صورت وجود علائم نگران‌کننده باید بررسی‌های دقیق‌تری انجام شود.
چگونه می‌توانم از بروز هموروئید یا عود آن جلوگیری کنم؟
رعایت رژیم غذایی پر فیبر، نوشیدن آب کافی، پرهیز از یبوست، فعالیت بدنی منظم و اجتناب از نشستن طولانی در توالت از راه‌های مؤثر پیشگیری هستند.
کلام آخر
هموروئید گرچه بیماری شایعی است، اما در صورت بی‌توجهی میتواند کیفیت زندگی فرد را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. آگاهی از علائم، تفاوت آن با بیماری‌های جدی‌تری مثل سرطان، و همچنین رعایت نکات پیشگیرانه و درمان به‌موقع، کلید مدیریت مؤثر این بیماری است. اگر با علائمی مانند خونریزی، درد یا توده در ناحیه مقعد مواجه شدید، از مراجعه به پزشک نترسید. تشخیص زودهنگام همیشه نجات‌بخش است.
فراموش نکنید که هدف ما در بای بای سرطان تنها درمان نیست؛ ما همراه شماییم تا امید، آرامش و آگاهی را در مسیر سلامت دوباره‌تان زنده نگه داریم. قوی بمانید و قدم به قدم به سوی بهبودی حرکت کنید
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
