سرطان مقعد رشد غیر طبیعی سلول های اطراف مقعد یا کانال رکتوم است. سرطانی که در این ناحیه رخ می دهد یکی از شایع ترین انواع آن بوده و گاهی نیز با عفونت ویروسی همراه است که می تواند باعث سرطان های دیگر بشود.در قدم اول با معاینه مقعد، پزشک یک شرح حال گرفته تا متوجه وضعیت بیمار بشود و علائم سرطان مقعد را بررسی می کند.
سرطان مقعد معمولاً با پرتودرمانی و شیمی‌درمانی درمان می‌شود و جراحی برای سرطان‌هایی که هنوز به مرحله پیشرفته بیماری نرسیده اند یا زمانی که سایر درمان‌ها با شکست مواجه شده‌اند، استفاده می‌شود.
مجرای مقعد در واقع یک کانال است که مواد زائد در طی مدفوع از بدن خارج می شوند. بیماران باید با دیدن کوچکترین علائمی در مقعد خود فرآیند معاینه مقعد در مراکز درمانی را انجام دهند.
سرطان مقعد توسط سلول های اطراف مقعد و داخل دهانه یا کانال مقعد ایجاد می شود.
سرطان مقعد اغلب از نوع سرطان سلولی فلسی است سرطان های نادر دیگری نیز در کانال مقعد رخ می دهند، مانند دو نوع: تومور(GIST) و ملانوم که هر کدام نیاز به مشاوره و درمان مناسب دارند.
سلول‌هایی که سرطانی یا بدخیم شده‌اند اما هنوز به بافت‌های عمیق‌تر حمله نکرده‌اند را اصطلاحا HGAIN یا «نئوپلازی درون اپیتلیال با درجه بالا» می گویند. اگرچه این وضعیت ممکن است نشان دهنده پیشرفت بیماری باشد، اما سرطان مقعد محسوب نمی شود و درمان آن متفاوت است.
تشخیص این تفاوت توسط پزشک معالج یا جراح کولون و رکتوم انجام می شود. دلیل اصلی تبدیل سلول ها به تومور هنوز مشخص نیست، اما اعتقاد بر این است که سیستم ایمنی ضعیف بیمار تقش مهمی در این خصوص دارد.
علائم سرطان مقعدی چیست؟
علائم سرطان مقعد با برخی از بیماری های مزمن مقعد شباهت زیادی دارد به همین دلیل لازم است بیماران با احساس کوچکترین مشکل یا بروز علامت خاصی در ناحیه مقعد به پزشک مراجعه کنند تا پزشک با معاینه مقعد مووضع را بررسی کند. به عنوان مثال علائم بیماری بواسیر شباهت هایی با علائم سرطان مقعد دارد که لازم است با انجام روش های تشخیصی مطمئن و نمونه برداری نوع و منشا دقیق بیماری مشخص شود.
علائم سرطان مقعد می تواند شامل موارد زیر باشد:
- خونریزی از پایین (خونریزی مقعدی)
- خارش و درد در اطراف مقعد
- توده های کوچک در اطراف مقعد
- ترشح مخاط از مقعد
- از دست دادن کنترل روده (بی اختیاری روده)
تشخیص سرطان مقعد
مؤسسه ملی بهداشت و مراقبت عالی (NICE) در دستورالعمل‌های ۲۰۱۵ خود توصیه می‌کند پزشکان عمومی باید فردی را که دارای توده مقعدی یا زخم مقعدی غیرقابل توضیح است ارجاع دهند.
برخی از آزمایشاتی که ممکن است بر حسب شرایط در بیمارستان انجام شود شامل موارد زیر است:
- سیگموئیدوسکوپی – یک لوله نازک و انعطاف پذیر با دوربین کوچک و نور در قسمت پایینی بدن قرار می گیرد تا هرگونه ناهنجاری را بررسی کند.
- پروکتوسکوپی – داخل راست روده با استفاده از ابزار لوله مانند توخالی (پروکتوسکوپی) با نور در انتهای آن بررسی می شود.
- بیوپسی –یک نمونه بافت کوچک از مقعد در طی سیگموئیدوسکوپی یا پروکتوسکوپی برداشته می‌شود تا بتوان آن را در آزمایشگاه زیر میکروسکوپ بررسی کرد.
پس از انجام آزمایشات بالا پزشک می تواند سرطان را به شکل اولیه تشخیص دهد و در قدم بعدی با انجام اسکن مطمئن شود آیا سرطان صرفا در ناحیه مقعد بوده یا توسط خون و یا لنف به سایر بافت های مجاور نیز گسترش یافته است.
در این مرحله استیج سرطان مقعد مشخص شده و پزشک معالج پروتکل های درمانی لازم را انجام می دهد.
نشانه های سرطان مقعد و درمان سرطان مقعدی
همانطور که اشاره شد سرطان مقعد نشانه های متعددی داشته که در صورت بروز باید بررسی شوند.
درمان این سرطان به نوع سرطان و میزان گسترش آن بستگی دارد. رایج ترین درمان ها شامل جراحی برای برداشتن سرطان مقعد در مراحل اولیه است.
درمان ها ترکیبی از شیمی درمانی و پرتودرمانی است که برای اکثر سرطان های مقعد در مرحله 2 و یا 3 استفاده می‌شود.
باید گفت اغلب سرطان های مقعد با ترکیب شیمی درمانی و پرتو درمانی مهار و حتی اگر شرایط بیمار مساعد باشد درمان می شوند و موارد متعددی در شانس موفقیت پروتکل درمانی موثر هستند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
- وجود بیماری مزمن دیگر در کنار سرطان
- وضعیت تغذیه بیمار قبل و بعد از شروع شیمی درمانی
- سابقه مصرف دارو
- سن بیمار
- پاسخ بدن بیمار به پروتکل های درمانی
- روحیه بیمار و….
اما با توجه به موارد زیر پزشک می تواند نوع پروتکل درمانی را شروع کند:
مرحله اول، محل تومور در مقعد است، وجود ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) یا سایر بیماری های سرکوب شده ایمنی و..
در شیمی درمانی داروهایی استفاده می شود که سلول های سرطانی را از بین می برد. برخی از شیمی درمانی‌ها را می‌توان از طریق دهان مصرف کرد، اما در اغلب مواقع شیمی درمانی به شکل سرم برای بیمار تزریق می شود.
در پرتو درمانی اشعه X به سلول های سرطانی تمرکز شده و آنها را از بین می برد. لازم به ذکر است پرتو درمانی و شیمی‌درمانی به این دلیل با یکدیگر استفاده می شوند که پروتکل درمانی حداکثر کارایی خود را داشته باشد.
جراحی برای سرطان در مراحل اولیه
در مراحل اولیه این سرطان با معاینه مقعد، اگر هنوز وارد دیواره نشده باشد، با برداشتن کامل پوست آسیب دیده سرطان قابل درمان است. برخی از تومورهای کوچکتر (به اندازه کمتر از نیم اینچ) که روی دیواره مقعد رشد می کنند را می توان با جراحی برداشت.
این تومورهای کوچکتر معمولاً نیازی به درمان بیشتر با پرتودرمانی یا شیمی درمانی ندارند. به این عمل جراحی برداشت موضعی می گویند.
برداشتن شکم پرینه (APR)
روش جراحی APR یک نوع جراحی برای درمان سرطان در قسمت پایین رکتوم یا مقعد، نزدیک به عضلات اسفنکتر است. این جراحی که مقعد، رکتوم و کولون سیگموئید را برمی‌دارد، روشی کمتر تهاجمی است که به جای یک برش بزرگ، پنج یا شش برش کوچک را بر روی شکم انجام می دهد.
در این روش جراحی بیمار به طور کامل بیهوش می شود و چیزی را احساس نمی کند.
مراحل جراحی APR:
در ادامه این روش را به طور مختصر و کلی بررسی می کنیم
- آماده سازی کولون سیگموئید و رکتوم برای برداشتن
- آماده سازی مقعد برای برداشتن
- انجام کولوستومی
پولیپ مقعد
پولیپ رکتوم در واقع یک سلول کوچک است که روی پوشش روده بزرگ تشکیل می شود. بیشتر پولیپ های روده بزرگ بی ضرر هستند.
اما با گذشت زمان، برخی از پولیپ های روده بزرگ می توانند به سرطان روده بزرگ تبدیل شوند که اغلب در مراحل بعدی کشنده است.
به طور کلی پولیپ ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
- غیر پلاستیکی
- نئوپلاستیک
پولیپ های غیرپلاستیک شامل پولیپ هایپرپلاستیک، پولیپ های التهابی و پولیپ های خونی می شوند. اما جای نگرانی خاصی نیست چون این نوع از پولیپ ها به سرطان تبدیل نمی شوند
اما پولیپ های نئوپلاستیک شامل آدنوم ها و پولیپ‌های دندانه دار بوده و به طور کلی، هر چه پولیپ بزرگتر باشد، امکان ابتلا به سرطان رکتوم بالاتر است.
هر کسی ممکن است پولیپ روده بزرگ را در طول زندگی خود تجربه کند. اگر 50 سال یا بیشتر دارید، خطر ابتلای به پولیپ در شما بیشتر است.
همینطور باید اضافه کرد اگر چاق هستید یا دارای اضافه وزن هستید، سیگاری هستید یا سابقه شخصی یا خانوادگی پولیپ روده بزرگ یا سرطان روده بزرگ دارید، در معرض خطر بیشتری قرار دارید.
پولیپ روده بزرگ معمولاً در مراحل اولیه بدون علامت است با معاینه مقعد قابل رویت نیست. پولیپ رکتوم پس از رشد قابل رویت بوده که سریعا باید به پزشک مراجعه کرد.
کولونوسکوپی بسیار مهم است زیرا پولیپ های روده بزرگ که در مراحل اولیه تشخیص داده می شوند معمولاً به طور ایمن و کامل برداشته می شوند.
موثر ترین برای پیشگیری از سرطان روده بزرگ غربالگری منظم و دوره ای پولیپ است.
علل ابتلا به سرطان مقعد
علت دقیق سرطان مقعد همچنان ناشناخته است، با این‌حال عوامل خطر خاصی در ارتباط با این بیماری وجود دارند؛ به عنوان مثال بیشتر موارد، سرطان مقعد با انواع خاصی از ویروسHPV مرتبط است اما توجه به این نکته مهم است که اکثر افراد مبتلا به ویروس HPV به سرطان مقعد مبتلا نمی‌شوند.
عوامل خطر و علل ایجاد سرطان مقعد شامل موارد زیر است:
- مصرف داروهای سرکوب کننده ایمنی که داروهایی هستند که سیستم ایمنی افراد را تضعیف میکنند تا از آسیب رسیدن به سایر سلول‌های سالم بدن جلوگیری شود.
همانطور که میدانید در بیمارانی که به تازگی پیوند عضو انجام داده‌اند نیز از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده می‌شود تا عضو تازه پیوند زده شده، به عنوان یک عامل خارجی و آسیب‌زا شناسایی نشود.
- ابتلا به ویروسHIV (ویروس نقص ایمنی انسانی)
اچ آی وی خطر ابتلا به سرطان مقعد را افزایش می‌دهد؛ زیرا این این ویروس سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار داده و در صورتی که فرد رابطه مقعدی محافظت نشده داشته باشد، ممکن است به بیماری‌های ناحیه مقعد و حتی سرطان مبتلا شود.
- به طور کلی افرادی که چندین شریک جنسی دارند و دائما روابط محافظت نشده برقرار میکنند، بیشتر در معرض ابتلا به ویروس HPV هستند که در نتیجه خطر ابتلا به سرطان مقعد را افزایش می‌دهند.
- افرادی که از واکسن‌های گارداسیل و یا مشابه آن استفاده نکردند، در برابر اشکال مختلف ویروس HPV قرار می‌گیرند که از علل شایع ابتلا به سرطان مقعد است.
- طبق تحقیقات صورت گرفته بر روی سرطان مقعد، مشخص شد که افزایش سن یکی از عوامل ایجاد کننده این بیماری است؛ بنا به گفته‌ی محققین، افراد بالای ۵۵ سال در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
- افراد سیگاری به واسطه وارد کردن مواد سمی که در ساختار سیگار وجود دارد به ریه‌های خود، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان مقعد قرار می‌گیرند.
اگر چه افرادی که به طور مکرر در طول روز سیگار می‌کشند، در معرض ابتلا به تمامی انواع سرطان‌ها هستند به همین دلیل است که متخصصین توصیه به ترک سیگار میکنند.
- فیستول مقعدی یا بیرون زدگی غیرطبیعی مقعد از دیگر عواملی است که باعث بروز سرطان مقعد خواهد شد.
- افرادی که به سایر سرطان‌ها مانند سرطان رکتوم، سرطان رحم، سرطان واژن و یا سرطان دهانه رحم مبتلا می‌شوند، ممکن است به واسطه متاستاز بیماری از سایر قسمت‌های بدن به مقعد، به سرطان مقعد مبتلا شوند.
تفاوت بواسیر و سرطان مقعدی
هموروئید در واقع به شکل وریدهای متورم شبیه واریس در مقعد و پایین رکتوم خود را نشان می دهد.
هموروئید می تواند در داخل راست روده (بواسیر داخلی) یا زیر پوست اطراف مقعد (بواسیر خارجی) در افراد ایجاد شود.
در حال حاضر برای درمان بواسیر درمان های قوی و موثری وجود دارد.
یکی موارد مهم در سرطان مقعد تشخیص دادن صحیح علائم بواسیر است چون خیلی از افراد این دو را با یکدیگر اشتباه می گیرند.
هموروئید خارجی
- ایجاد خارش یا سوزش در ناحیه مقعد
- احساس درد یا ناخوشی در اطراف کیست ایجاد شده
- مشاهده محسوس تورم مقعد
- این نوع از بواسیر خونریزی می کند
هموروئید داخلی
همانطور که از نامش پیداست در داخل رکتوم ایجاد می شود. این نوع از بواسیر به ندرت بیمار را اذیت می کند و معمولاً قابل مشاهده نیست ، اما زور زدن زیاد یا تحریک در هنگام اجابت مزاج می تواند علائم زیر را ایجاد کند:
- مقدار کمی خون قرمز روشن روی دستمال توالت یا داخل توالت
- هموروئید پرولاپس باعث درد می شود
- خونریزی در بیماران مبتلا به هموروئید داخلی
هموروئید ترومبوتیک
با معاینه مقعد اگر خون در خارج از تومور جمع شود و تومور ایجاد کند، مشکلات زیر را ایجاد می کند:
- درد شدید
- ورم
- التهاب
- یک توده سفت در نزدیکی مقعد
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
آیا سرطان مقعدی درمان دارد؟
بله، سرطان مقعدی درمان پذیر است، اما این بستگی به مرحله و تراکم و پخش بیماری دارد.
آیا سرطان مقعد کشنده است؟
بله، سرطان مقعد یک بیماری جدی و پرخطر است که می تواند تاثیرات بسیار مخربی بر روی سلامت بدن داشته باشد.
سرطان مقعد چقدر شایع است؟
سرطان مقعد نسبتاً نادر است
تفاوت سرطان مقعد با هموروئید چیست؟
سرطان مقعد و هموروئید دو بیماری متفاوت هستند. هموروئید، یک اختلال عروقی است که معمولا با تورم و خونریزی در منطقه مقعدی همراه است.
