درست است که شروع فوری درمان سرطان مهم‌ترین اقدام در جهت رفع این بیماری است اما گاهی اوقات این درمان‌ها به نتیجه مطلوب نرسیده و با شکست در درمان سرطان مواجهه می‌شوند.
به همین دلیل است که خیلی از افراد از شروع مسیر درمانی سرطان هراس دارند و غالبا با تردید فراوان قدم در این راه می‌گذارند.
لذا در این مقاله‌ی بای بای سرطان هدف ما بررسی درمان‌هایی در خصوص بیماری سرطان است که گاها با عدم موفقیت و بهبودی رو به رو شده و پرداختن به چرایی این موضوع است.
شکست در درمان سرطان
سرطان را می‌توان یک دشمن بزرگ دانست که قرن‌ها بشریت را گرفتار خود کرده است. علی‌رغم پیشرفت‌های قابل توجه در علم پزشکی، هنوز گروهی از بیماران وجود دارند که با شروع درمان سرطان، نتایج مطلوبی دریافت نمی‌کنند.
درک دلایل شکست درمان در توسعه استراتژی‌های موثر برای مبارزه با این بیماری کشنده بسیار مهم است. در این مقاله، ماهیت پیچیده درمان سرطان را بررسی خواهیم کرد، به عوامل مختلف موثر در شکست درمان را می‌پردازیم و روند و پیشرفت‌هایی را که نویدبخش آینده‌ی درمان این بیماری هستند را روشن می‌کنیم.
- درک انواع مختلف درمان‌های سرطان:
درمان سرطان طیف وسیعی از رویکردها از جمله جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، ایمونوتراپی و درمان هدفمند را در برمی‌گیرد.
هر روش درمانی جنبه‌های مختلف سلولهای سرطانی یا ریز محیط آن‌ها را هدف قرار می‌دهد. جراحی شامل حذف فیزیکی تومور است؛ در حالی که پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می‌کند.
از سوی دیگر، در متود شیمی درمانی نیز از داروهای معینی برای از بین بردن سلولهای سرطانی در سراسر بدن استفاده می‌شود.
ایمونوتراپی از قدرت سیستم ایمنی برای شناسایی و از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می‌کند و در عین حال درمان هدفمند به طور خاص مولکول‌ها یا مسیرهایی را هدف قرار می‌دهد که برای رشد سلولهای سرطانی ضروری هستند.
عواملی که به شکست درمان سرطان منجر می‌شوند:
با وجود درمان‌های متنوع سرطان که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند، احتمال شکست درمان‌های به کار گرفته شده برای بهبود این بیماری همچنان یکی از چالش‌های مهم بیماران و متخصصین است.
عوامل متعددی در این عدم موفقیت درمان تاثیرگذارند؛ از ویژگی‌های ذاتی سلولهای سرطانی تا عوامل مرتبط با بیمار ممکن است در این مشکل دخیل باشند.
یکی از عوامل مهم، ایجاد مقاومت در برابر درمان است. به طور کلی سلولهای سرطانی سازگاری قابل توجهی دارند و می‌توانند جهش‌های ژنتیکی را در خود ایجاد کنند که آن‌ها را در برابر داروهای مورد استفاده در درمان سرطان مقاوم می‌کند.
این مقاومت می‌تواند ناشی از جهش‌هایی باشد که قبل از شروع پروسه درمان رخ داده و یا جهش‌هایی است که در طول دوره درمان به وجود می‌آیند.
یکی‌دیگر از عوامل موثر در این امر، ناهمگنی تومور است که به تنوع جهش‌های ژنتیکی و فنوتیپی درون تومور اشاره دارد.
این ناهمگنی می‌تواند منجر به وجود سلولهای سرطانی شود که به درمان مقاوم بوده و در نتیجه پروسه درمان با شکست مواجهه خواهد شد.
دلایل رایج برای عدم تاثیر و شکست در درمان سرطان:
چندین دلیل متداول وجود دارد که چرا درمان‌های سرطان ممکن است نتایج مطلوب را در افراد ایجاد نکنند. یکی از دلایل، عدم رسیدن داروی کافی به محل تومور و سلولهای سرطانی موردنظر است.
سلولهای سرطانی می‌توانند مکانیسم‌هایی را برای فرار از داروهای مورد استفاده در پروسه درمان ایجاد کنند و یا با تغییرات کوچکی در محیط اطراف خود، سدی برای جلوگیری از نفوذ دارو ایجاد کنند.
دلیل دیگر، پیدایش مقاونت دارویی است؛ سلولهای سرطانی می‌توانند دچار جهش‌های ژنتیکی شوند و با واسطه آن در برابر داروهای مورد استفاده مقاومت کنند.
علاوه بر این، وجود حداقل بیماری باقی مانده که در آن تعداد کمی از سلولهای سرطانی پس از درمان باقی می‌مانند، می‌تواند منجر به عود مجدد بیماری شود.
در نهایت، پیچیدگی و ناهمگونی تومورها، شناسایی رویکرد درمانی بهینه برای هر بیمار را چالش برانگیز می‌کند و منجر به بروز نتایج نامطلوب در روند درمانی می‌شود.
نقش جهش‌های ژنتیکی در پیدایش مقاومت درمانی:
همانطور که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، جهش‌های ژنتیکی نقش مهمی در ایجاد مقاومت درمانی دارند. سلولهای سرطانی می‌توانند جهش‌هایی را منجر شوند که به داروهای مورد استفاده در درمان مقاومت می‌کند.
این جهش‌ها می‌توانند فرآیندهای سلولی مختلف از جمله جذب دارو، متابولیسم و مکانیسم‌های ترمیم DNA را تحت تاثیر قرار دهند.
به عنوان مثال جهش در ژن‌های دخیل در انتقال دهنده‌های دارو می‌تواند ورود داروها به سلولهای سرطانی را کاهش داده و آن‌ها را مقاوم کند.
به طور مشابه، جهش در ژن‌های ترمیم DNA می‌تواند توانایی سلولهای سرطانی برای ترمیم آسیب DNA ناشی از درمان را مختل کند.
درک جهش‌های خاص موجود در تومور بیمار می‌تواند تصمیمات درمانی را هدایت کند و به شناسایی استراتژی‌های جایگزین برای غلبه بر مقاومت به وجود آمده، کمک کند.
- تاثیر ناهمگونی تومور بر اثربخشی درمان:
ناهمگونی تومور چالش مهمی در درمان سرطان ایجاد می‌کند. در داخل یک تومور، ممکن است جمعیتی از سلولهای سرطانی با ویژگی‌های ژنتیکی و فنوتیپی متمایز وجود داشته باشد.
این ناهمگونی می‌تواند منجر به تفاوت در پاسخ درمانی در میان مناطق مختلف تومور شود. در حالی که برخی از سلولهای سرطانی ممکن است به درمان حساس باشند، برخی دیگر ممکن است ذاتا در برابر درمان مقاوم باشند.
این ناهمگونی می‌تواند منجر به ریشه کنی ناقص تومور و عود دوباره بیماری شود. برای مقابله با این چالش، محققان در حال بررسی رویکردهای نوآورانه‌ای مانند بیوپسی مایع هستند که امکان تشخیص جهش‌های ژنتیکی و سایر نشانگرهای زیستی در سلولهای تومور در گردش یا DNA بدون سلول را فراهم می‌کند.
با توصیف جامع‌تر ناهمگونی تومورها، می‌توان استراتژی‌های درمانی شخصی سازی شده را برای هدف قرار دادن زیرجمعیت‌های خاصی از سلولهای سرطانی ایجاد کرد و کارایی درمان را بهبود بخشید.
غلبه بر مقاومت درمانی از طریق درمان هدفمند
درمان‌های هدفمند به عنوان یک رویکرد امیدوارکننده برای غلبه بر مقاومت درمانی در سرطان ظهور کرده‌اند. برخلاف شیمی درمانی سنتی که هم سلولهای سرطانی و هم سلولهای طبیعی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، درمان هدفمند به طور خاص مولکول‌ها یا مسیرهایی را هدف قرار می‌دهد که برای بقا و رشد سلولهای سرطانی حیاتی هستند.
با تمرکز بر آسیب پذیری‌های خاص سلولهای سرطانی، درمان‌های هدفمند می‌توانند مکانیسم‌های مقاومت دارویی را دور بزنند و به نتایج درمانی بهتری دست یابند.
نمونه‌هایی از درمان هدفمند شامل مهارکننده‌های تیروزین کیناز هستند که مسیرهای سیگنالی خاص درگیر در رشد سلولهای سرطانی را مسدود می‌کنند و با مهار کردن ایست بازرسی ایمنی، توانایی سیستم ایمنی را برای شناسایی و تخریب سلولهای سرطانی افزایش می‌دهند.
ترکیب درمان‌های هدفمند در رژیم‌های درمانی بیماران سرطانی می‌تواند نرخ پاسخ به درمان و نتایج بقا را برای بیماران مبتلا به سرطان‌های مقاوم به درمان بهبود بخشد.
- اهمیت درمان شخصی در درمان سرطان:
به کارگیری درمان فردی در زمینه بهبود سرطان، با ارائه رویکردهای متناسب بر اساس ترکیب ژنتیکی منحصر به فرد و ویژگی‌های تومور، مورد توجه قرار گرفته است.
با تجزیه و تحلیل مشخصات ژنتیکی تومور بیمار، انکولوژیست‌ها می‌توانند جهش‌ها یا تغییرات خاصی را که باعث رشد سلولهای سرطانی می‌شوند، شناسایی کنند.
این اطلاعات می‌تواند تصمیمات درمانی را هدایت کند و انتخاب درمان‌هایی که احتمالا موثر هستند را امکان پذیر می‌سازد.
درمان فردی فراتر از پروفایل ژنتیکی است و فاکتورهای دیگری مانند بافت شناسی تومور، الگوهای بیان ژن و عوامل خاص بیمار را در بر می‌گیرد.
با شخصی سازی برنامه‌های درمانی برای هر بیمار، درمان فردی پتانسیل بهبود نتایج درمان و به حداقل رساندن خطر شکست درمان را در پی خواهد داشت.
متودها و پیشرفت‌های نوظهور در درمان سرطان
حوزه درمان سرطان با پیشرفت‌های هیجان انگیز متعددی دائما در حال تحول است. یکی از زمینه‌های امیدوارکننده تحقیقات، توسعه روش‌های ایمنی است که نقاط بازرسی ایمنی را هدف قرار می‌دهد یا سیستم ایمنی را تحریک می‌کند تا پاسخ ضدسرطانی قوی‌تری ایجاد کند.
یکی‌دیگر از حوزه‌های مورد توجه، استفاده از علم پزشکی دقیق است که در آن تصمیمات درمانی بر اساس مشخصات ژنتیکی تومور بیمار است.
علاوه بر این، ظهور فناوری‌های توالی یابی نسل بعدی، توانایی ما را برای تجزیه و تحلیل چشم‌انداز ژنتیکی تومورها متحول کرده است و منجر به کشف اهداف درمانی جدید می‌شود.
پیشرفت در سیستم‌های دارورسانی هدفمند در بهبود اثربخشی درمان نیز نویدبخش است. این روند‌ها و پیشرفت‌های نوظهور، امیدی را برای بیمارانی که شکست در درمان را تجربه کرده‌اند، فراهم می‌کند و راه را برای به کار گیری درمان‌های موثرتر و شخصی سازی شده سرطان در آینده هموار می‌کند.
کلام آخر
در این مقاله بای بای سرطان به مسئله شکست در درمان سرطان و عوامل تاثیرگذار در بروز این اتفاق صحبت کردیم و راه‌هایی را که همچنان در حال بررسی و رشد هستند در جهت رفع ناکامی در درمان سرطان معرفی کردیم.
همچنین نوید از آینده‌ای روشن در امر جلوگیری از شکست در درمان سرطان‌های مقاوم به درمان دادیم تا دوباره بذر امید را در دل بیمارانی که در درمان سرطان ناکام مانده‌اند، کاشته باشیم.
منابع:
