تاکنون در خصوص بسیاری از درمان‌های سرطان صحبت کرده‌ایم، حال یکی‌دیگر از انواع درمان‌های سرطان براکی تراپی است. در حقیقت این روش را میتوان به نوعی رادیوتراپی داخلی یا پرتو درمانی داخلی نامید که با عوارض کمتری برای بیمار همراه است. اما اینکه براکی تراپی دقیقا به چه صورت انجام می‌گیرد، برای چه سرطان‌هایی کاربرد دارد و چه عوارضی را در پی دارد، موضوعاتی هستند که در این مقاله‌ی بای بای سرطان قصد پرداختن به آنها را داریم.
براکی تراپی چیست؟
فرآیند درمانی است که برای درمان سرطان‌های خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پروسه به رادیوتراپی داخلی نیز شناخته می‌شود؛ چرا که برای درمان انواع سرطان‌ها، قطعه‌ای رادیواکتیو را در بدن بیمار کار می‌گذارند.
از آنجایی که این متود نوعی رادیوتراپی در نظر گرفته می‌شود، آن را از لحاظ کاربرد با رادیوتراپی خارجی مورد مقایسه قرار می‌دهند.
رادیوتراپی خارجی متود درمانی است که در آن دستگاهی به صورت دورانی به دور بیمار می‌چرخد و از زوایای مختلفی پرتوهایی را به محل مورد نظر می‌تاباند.
البته باید به این نکته توجه کرد که در براکی تراپی، تیم درمانی و پزشک متخصص می‌توانند از دوز بالاتری از مواد پرتوزا استفاده کنند که این امکان در رادیوتراپی خارجی وجود ندارد؛ به دلیل اینکه در براکی تراپی، پرتوها به صورت مستقیم به محل درگیر با سرطان پرتاب می‌شوند و بافت‌های سالم اطراف کمتر در معرض این پرتوها قرار می‌گیرند، در نتیجه استفاده از این روش باعث کاهش بروز عوارض جانبی می‌شود.
مدت زمان کلی پروسه درمان Brachytherapy بسیار کوتاه‌تر است؛ چون که دوز بالاتری از پرتوها را میتوان به صورت ایمن و به یکباره برای بیمار استفاده کرد بنابراین تعداد جلسات درمانی مورد نیاز کمتر بوده و شخص در معرض پرتوهای کمتری قرار خواهد گرفت.
در چه سرطان‌هایی از براکی تراپی استفاده می‌شود؟
همانطور که پیش‌تر گفتیم، غالبا برای درمان انواع سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر چه در بعضی شرایط در اشخاصی که مشکلات قلبی دارند نیز ممکن است کاربردی باشد.
از آنجایی که یکی از انواع پیشرفته‌ی رادیوتراپی است، از آن میتوان برای درمان انواع سرطان استفاده کرد که در ادامه به چند نمونه از این سرطان‌ها اشاره می‌کنیم:
- تومورهای مغزی
- سرطان سینه
- سرطان دهانه رحم
- سرطان کیسه صفرا
- سرطان پروستات
- سرطان پوست
زمانی که این روش برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد، هم میتواند به صورت درمان مفرد برای بیمار تجویز شود و هم میتواند به همراه سایر متودهای درمانی به کار گرفته شود.
برای مثال از براکی تراپی بعد از عمل جراحی میتوان استفاده کرد تا تمامی سلول‌های سرطانی باقی مانده نیز به واسطه پرتوهای رادیواکتیو Brachytherapy از بین بروند.
انواع براکی تراپی
پروسه درمانی با قرار دادن مواد رادیو اکتیو در بدن و دقیقا در محل وجود سرطان صورت می‌گیرد. اینکه این مواد رادیواکتیو چگونه وکجا قرار داده شوند، به فاکتورهایی مثل محل و وسعت سرطان، سلامت کلی فرد و اهداف درمانی پزشک بستگی دارد .
این مواد به دو صورت درون حفره بدن و درون بافت مورد استفاده قرار می‌گیرند که در ادامه توضیح مختصری پیرامون هر دوی این روش‌ها ارائه می‌دهیم.
قرار دادن مواد رادیواکتیو درون حفره بدن:
به این روش براکی تراپی درون حفره‌ای نیز گفته می‌شود. در طول این روش درمانی، یک دستگاه حاوی مواد رادیواکتیو در یکی از حفرات بدن مثل نای و یا واژن قرار داده می‌شود.
دستگاهی که حاوی مواد رادیواکتیو است، میتواند به شکل یک سیلندر و یا لوله باشد که کاملا متناسب با حفره‌ی مورد نظر طراحی شده است. پس از کارگذاری سیلندر درون حفره بدن، پزشک متخصص با استفاده از روش‌های تصویربرداری مثل سی‌تی‌اسکن و سونوگرافی از قرار گیری صحیح و کارآمدی آن اطمینان حاصل میکند.
قرار دادن مواد رادیواکتیو درون بافت بدن:
به این نوع براکی تراپی بینابینی گفته می‌شود که در آن، دستگاه حاوی مواد رادیواکتیو در بین بافت قرار می‌گیرد و این بافت میتواند بافت سینه و یا پروستات باشد.
در براکی تراپی بینابینی، پزشک متخصص با استفاده از لوله‌های باریک خاص، دستگاه‌های حاوی مواد رادیواکتیو که به اندازه یک دانه برنج هستند را در محل مورد نظر قرار میدهد. استفاده از متودهای تصویربرداری مثل سی تی اسکن و سونوگرافی به متخصصین کمک می‌کنند تا این دستگاه‌ها را در بهترین و موثرترین محل قرار دهند.
براکی تراپی کم‌دوز (LDR):
در این روش، دوز کمی از مواد رادیواکتیو برای مدت زمان طولانی در بدن بیمار قرار می‌گیرد.
براکی تراپی پرفشار (HDR):
در این روش، دوز بالایی از مواد رادیواکتیو برای مدت زمان کوتاه‌تری استفاده می‌شود.
عوارض براکی تراپی
این روش درمانی نیز مانند سایر متودهای درمانی سرطان، طیفی از عوارض جانبی برای بیمار به همراه دارد. این عوارض می‌توانند یا به صورت کوتاه مدت و یا بلند مدت سلامت روحی و جسمی بیمار را تحت تاثیر قرار دهند.
بعضی از عوارض براکی تراپی در طول روند درمان و یا بلافاصله پس از اتمام آن بروز پیدا می‌کنند و معمولا پس از ۲ هفته بهبود پیدا می‌کنند؛ در ادامه به چند نمونه از عوارض جانبی کوتاه مدت این روش درمانی می‌پردازیم:
۱. زخمی و دردناک شدن پوست در ناحیه درمانی:
یکی از اولین عارضه‌های جانبی این روش است و بیمار پس از اتمام روند درمان بهتر است از ناحیه‌ی تحت درمان محافظت کند؛ چرا که پوست در آن ناحیه بسیار حساس بوده و ممکن است دچار زخم شود.
۲. ضعف فیزیکی و ایجاد احساس خستگی
پرتو درمانی داخلی باعث ضعف فیزیکی و ایجاد احساس خستگی در بیمار می‌شود که معمولا پس از چند روز و نهایت چند هفته بهبود پیدا میکند. این خستگی مانند خستگی‌های ایجاد شده ناشی از فعالیت فیزیکی نیست بلکه این اتفاق پاسخ بدن به درمان بوده که در حال ترمیم سلول‌ها و بافت‌های آسیب دیده است.
۳. اسهال
رادیوتراپی داخلی میتواند باعث بروز اسهال و در مواقعی گرفتگی‌هایی در ناحیه معده شود. این عوارض غالبا یک هفته پس از شروع درمان بروز پیدا می‌کنند.
این روش همچنین میتواند باعث بروز عوارض طولانی مدت در بیماران شود که ممکن است ماه‌ها و یا حتی بیش از یکسال فرد را درگیر کند؛ حتی در مواردی این عوارض جانبی می‌توانند تا آخر عمر بیمار همراه او باشند.
عوارض براکی تراپی که ممکن است به صورت طولانی مدت ادامه داشته باشد، شامل:
- مشکلات مثانه و روده
- مشکلات استخوان
- یائسگی زودرس در خانم‌ها
- آسیب‌های عصبی
- تورم در کشاله ران و پاها
مزایای براکی تراپی یا رادیوتراپی داخلی
در مقایسه با سایر متودهای درمانی رادیوتراپی، مزایای بسیار بیشتری دارد که در ادامه به برخی از آنها می‌پردازیم:
- این متود درمانی ر ا میتوان همزمان با عمل جراحی برداشتن بافت سرطانی انجام داد که اینکار موجب کوتاه‌تر شدن زمان درمان می‌شود.
- از آنجایی که دستگاه‌های حاوی مواد رادیواکتیو در کنار بافت سرطانی و یا نزدیکی تومور قرار داده می‌شوند، درمان انتخابی تاثیرگذاری بسیار بیشتری خواهد داشت و همچنین از دوز های پایین‌تری از مواد رادیواکتیو برای درمان استفاده می‌شود.
- به دلیل اینکه در حین انجام از مواد رادیواکتیو با دوز پایین استفاده می‌شود، عوارض جانبی ناشی از این مواد نیز بسیار کمتر خواهد بود.
- طبق تحقیقات صورت گرفته بر روی بیمارانی که از پرتو درمانی داخلی برای درمان سرطان خود بهره برده‌اند، مشخص شد که احتمال عود دوباره سرطان در این اشخاص تا حد بسیاری زیاد کم است و حتی ممکن است دیگر سرطان در فرد بروز پیدا نکند.
جدول مزایا و معایب براکی تراپی
| مزایا | معایب |
|---|---|
| کمتر بودن عوارض جانبی: به دلیل تمرکز پرتوها بر روی ناحیه سرطانی و کاهش تاثیر بر بافت‌های سالم اطراف. | نیاز به دقت بالا: برای قرار دادن دقیق مواد رادیواکتیو. |
| درمان سریع‌تر: مدت زمان جلسات درمانی کوتاه‌تر است. | عوارض جانبی احتمالی: مانند درد و زخم در ناحیه درمان، خستگی و اسهال. |
پیگیری و مراقبتهای بعد از درمان با براکی تراپی
- مراقبت از ناحیه درمانی: جلوگیری از آسیب و عفونت.
- پیگیری پزشکی: برای بررسی اثربخشی درمان و مدیریت عوارض جانبی.
ریکاوری پس از براکی تراپی (Brachytherapy)
از آنجایی که دستگاه‌هایی که در درون بدن قرار داده شده‌اند، تشعشعاتی از خود آزاد می‌کنند که ممکن باعث بروز مشکلاتی در ناحیه پوست و مو شود. به همین دلیل داشتن روتین مناسب پوستی و پیشگیری از آن باید در اولویت فرد قرار گیرد.
از طرف دیگر Brachytherapy مانند سایر متودهای درمانی، انرژی زیادی از بدن بیمار می‌گیرد تا سلول‌های سالم آسیب دیده را ترمیم کند؛ بنابراین رعایت رژیم غذایی مفید برای رفع نیازهای فرد میتواند مفید باشد.
همچنین به دلیل ضعف بدنی ناشی از پروسه درمان، انجام هرگونه فعالیت فیزیکی شدید برای بیمار مناسب نیست؛ چرا که ممکن است پروسه ریکاوری را طولانی‌تر کند.
سوالات متدوال درباره براکی تراپی
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان به براکی تراپی به عنوان یک درمان داخلی سرطان و با استفاده از مواد رادیواکتیو پرداختیم و دریافتیم که این درمان عوارض بسیار کمتری نسبت به سایر روش‌های به کار گرفته شده در درمان سرطان خواهد شد.
براکی تراپی میتواند به صورت مستقل یا به همراه سایر روش‌های درمانی مانند جراحی و شیمی درمانی مورد استفاده قرار گیرد. این روش نیازمند تجهیزات پیشرفته و تیم متخصص است تا بهترین نتایج درمانی حاصل شود.
همچنین از عوارض و مزایای آن صحبت کردیم و فهمیدیم که این متود عوارض بسیار کمتری را برای بیمار در پی خواهد داشت. امید است با خواندن این مقاله اطلاعات لازم را در خصوص براکی تراپی به دست آورده باشید.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع:
2 پاسخ
با سلام من براکی تراپی وازن انجام دادم هفته گذشته
بعدش و در حین انجام به مقعدم فشار میومد مشکل سوزش و رفلاکس معده پیدا کردم انگشتان دستم موقع خواب خشک میشن آیا طبیعین این علایم
بیمار عزیز، براکی تراپی چون که بصورت داخلی انجام میشه معمولا این علائم را تا دوماه همراه خودش داره و متاسفانه اگر به پزشک زنان مراجعه کنید و نیاز به معاینه داخلی داشته باشید امکان خونریزی وجود دارد اما اگر میبینید که علائمتون غیر طبیعی شده و اذیتتون میکنه حتماً به پزشکتون مراجعه کنید.