یکی از مسیرهایی که هر بیمار مشکوک به سرطانی باید برای تشخیص بیماری طی کند، پروسه‌ی انجام عکسبرداری و رادیولوژی است. رادیو لوژی، انواع مختلف و تخصصی دارد که با توجه به کاربرد، مورد استفاده قرار می‌گیرند. جالب است بدانید که رادیولوژی همیشه کاربرد تشخیصی ندارد و در مواردی ممکن است با کمک رادیولوژیست به عنوان یک راه حل درمانی برای درمان برخی از بیماری‌ها که در ادامه‌ی این مقاله بای بای سرطان به آنها اشاره می‌کنیم نیز در نظر گرفته شود.
رادیولوژی چیست؟
به آن تصویربرداری تشخیصی نیز می‌گویند، به انواعی از تست‌های تخصصی اطلاق می‌شود که به منظور عکسبرداری از قسمت‌های مختلف بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بسیاری از این تست‌ها، در مواقع خاص توسط متخصصین مورد استفاده قرار می‌گیرند و نتیجه‌ی حاصله به آنها این امکان را می‌دهد تا نواحی داخلی بدن را مورد بررسی قرار دهند.
تست‌های تصویربرداری نام آشنایی که به واسطه آنها میتوان تصاویری از بخش‌های مختلف بدن تهیه کرد، شامل اسکن اشعه X ، ام آر آی، سونوگرافی و سی تی اسکن می‌باشند.
انجام رادیولوژی برای تشخیص بسیاری از بیماری بخصوص سرطان ضروری است، چرا که تشخیص زودهنگام و به موقع این بیماری میتواند جان بسیاری از بیماران را نجات دهد.
اگر رادیولوژی وجود نداشته باشد، تشخیصی صورت نمی‌گیرد و اگر تشخیصی صورت نگیرد به طبع درمانی وجود نخواهد داشت؛ بنابراین افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت انجام رادیو لوژی و انجام تست‌های تشخیصی امری ضروری است که میتواند جان بسیاری از انسان‌ها را نجات دهد.
امروزه پزشکان و متخصصین نمی‌توانند بیمارانی را که تست‌های تشخیصی انجام نمی‌دهند را به طور قطعی درمان کنند، به این دلیل که برای تشخیص و درمان بسیاری از بیماری‌ها نیاز به بررسی نتایج تست‌های رادیولوژی دارند.
رادیولوژیست‌ها افرادی هستند که تخصص آنها تفسیر نتایج تصویربرداری‌های رادیولوژی است. رادیولوژیست‌ها معتقدند که تست‌های رادیولوژی ایمن‌ترین و موثرترین شیوه برای تشخیص بیماری‌ها و رسیدن به روش درمانی موثر است.
انواع رادیولوژی
تشخیصی:
متودهای تصویربرداری مختلفی برای تشخیص غربالگری بیماری‌ها وجود دارد که در ادامه به صورت مختصر هرکدام از آنها را توضیح خواهیم داد:
۱. اشعهX :
از اشعه X غالبا برای بررسی استخوان‌ها، قفسه سینه و شکم استفاده می‌شود. این متود برای تشخیص مشکلاتی نظیر شکستگی، پنومونی‌ها و انسداد روده‌ها کاربرد دارد، چرا که این روش برای تهیه تصاویر از بافت‌هایی با تراکم بالا میتواند موثر عمل کند.
۲. سی تی اسکن:
در این متود از اشعه X به همراه کامپیوتری اختصاصی برای تهیه تصاویری دقیق و با جزئیات بالا استفاده می‌شود. در سی تی اسکن میتوان موارد غیرطبیعی کوچکی را که در اسکن اشعه X دیده نمی‌شوند، تشخیص داد.
۳. ام آر آی:
این نوع از رادیولوژی تشخیصی از میدانی مغناطیسی و امواج رادیویی برای ایجاد تصاویر از بخش‌های داخلی بدن استفاده می‌کند.
از ام آر آی برای بررسی بافت‌های نرم مثل مغز، ستون فقرات، اعصاب، عضلات، بافت سینه و سایر نقاطی که در تست‌های تشخیصی دیگر نمیتوان بررسی کرد، استفاده می‌شود.
۴. سونوگرافی:
در سونوگرافی از امواج فراصوت برای تهیه تصاویر از مناطق مختلف بدن استفاده می‌شود. سونوگرافی بیشتر برای بررسی سلامت جنین کاربردی است اما برای سایر شرایط پزشکی نیز کاربرد خواهد داشت.
کاربرد درمانی رادیولوژی
مداخله‌ای:
امروزه از متودهای رادیولوژی مداخله‌ای که غیر تهاجمی هستند، میتوان به جای متودهای تهاجمی همچون جراحی استفاده کرد.
این متودها از مشکلات و عوارض جانبی کمتری برخوردارند، زخم‌های بسیار کوچک‌تری ایجاد می‌کنند و ریکاوری سریع‌تری خواهند داشت.
رادیو لوژی مداخله‌ای در موقعیت‌های مختلفی کاربرد دارد که شامل:
۱. یافتن و باز کردن انسداد عروق خونی:
عروق خونی که در قلب، پاها و ریه‌ها دچار انسداد می‌شوند را میتوان به وسیله مداخله‌ای درمان کرد.
۲. مسدود کردن عروق خونی:
میتوان جهت مسدود کرد عروق خونی استفاده کرد و به وسیله آن از پیشرفت و حرکت لخته‌های خون یافت شده در عروق به سمت قلب و ریه‌ها جلوگیری کرد.
۳. درمان آنوریسم:
آنوریسم قسمتی از شریان است که دچاری ضعف و گشادی شده است و به شدت مستعد پارگی و خونریزی می‌باشد. در این شرایط رادیولوژیست‌ها از رادیولوژی مداخله‌ای برای درمان با حداقل عوارض جانبی استفاده می‌کنند.
۴. کنترل خونریزی:
با استفاده از این روش غیرتهاجمی، میتوان خون‌ریزی‌های داخلی را مهار کرد. مهار خونریزی به واسطه مسدود کردن عروق، کارگذاری استنت در عروق و یا استفاده از بالون‌های مخصوص با هدف افزایش فشار در ناحیه موردنظر صورت می‌گیرد.
رادیولوژی دندان
رادیولوژی دندان متودی است که به واسطه آن دندانپزشک میتواند تصاویری از فک و دهان را که در چکاپ‌ها و معاینات معمول نمی‌تواند مشاهده کند، مورد بررسی قرار دهد.
تصاویر گرفته شده اطلاعاتی در خصوص استخوان فک، اعصاب، سینوس‌ها و ریشه‌های دندان‌ها را در اختیار دندانپزشک قرار می‌دهد.
همچون عکسبرداری از سایر نقاط بدن، در این متود نیز با استفاده از امواج الکترومغناطیس تصاویری از دهان و فضای داخلی آن گرفته می‌شود.
امواج با عبور از بافت‌های نرم و متراکم ناحیه دهان از دندان‌ها و استخوان‌های فک تصاویری تهیه می‌کنند.
رادیولوژی دندان به دندانپزشک این امکان را می‌دهد تا طیف وسیعی از بیماری‌های دهان و دندان را تشخیص دهد که در ادامه به برخی از آنها می‌پردازیم:
- فضاها بخصوص نقاط کوچک بین دندان‌ها که دچار پوسیدگی شده‌اند.
- پوسیدگی‌هایی که در زیر دندان‌های پر شده به وجود می‌آیند.
- کاهش تراکم استخوان فک
- مشخص کردن محل‌های عفونت
- موقعیت دندان‌های نهفته
- آبسه دندان‌ها که به وسیله عفونت ریشه دندان و یا عفونت بین لثه و دندان به وجود می‌آید.
- شناسایی کیست‌ها و تومورهای مختلف
نحوه انجام رادیولوژی دندان
قبل از انجام پروسه عکسبرداری از دندان‌ها، تکنسین رادیولوژی پیش بندی سربی بر روی قفسه سینه فرد قرار می‌دهد تا ارگان‌ها تحت تاثیر تشعشعات رادیویی ناشی از انجام فرآیند رادیولوژی قرار نگیرند.
همچنین کولاری مخصوص بر دور گردن بیمار می‌بندد تا از غده‌ی تیروئید فرد در برابر امواج محافطت کند. هنگامی که زمان عکسبرداری فرا می‌رسد، فرد روبه‌روی دستگاه اشعه X نشسته و یا می‌ایستد. ثابت ماندن و حداقلی بودن حرکت بیمار در طول عکسبرداری اهمیت زیادی در کیفیت و جزئیات عکس خواهد داشت.
البته لازم به ذکر است که امواج رادیویی که در عکسبرداری از دندان استفاده می‌شوند، با دوز پایین بوده و ریسک آسیب‌زا بودن آن بسیار کم است.
در واقع میزان تاثیراتی که تشعشعات در این تصویربرداری بر روی بدن میگذارند قابل مقایسه است با:
- تلویزیون ،گوشی‌های هوشمند و کامپیوترها
- تشعشعات ناشی از خورشید، ستاره‌ها و خود زمین
- مصالح ساختمانی مثل کاشی‌ها و میزهای گرانیتی
باید بدانید در صورتی که فرد طولانی مدت و با دوز بالا تحت تاثیر تشعشعات قرار گیرد، ممکن است ریسک بروز انواع سرطان در او تا حد قابل توجهی افزایش یابد.
رادیولوژی فک و صورت
علاوه بر دندان‌ها، از رادیولو ژی برای تصویربرداری از فک و صورت نیز استفاده می‌شود. متخصصان فک و صورت، از این روش برای تشخیص بیماری‌هایی که در نواحی صورت و فک ایجاد می‌شود، استفاده می‌کنند.
جراحان فک و صورت و یا دندانپزشکان، بنا به دلایل مختلفی که در ادامه آورده شده‌اند، رادیولوژی فک و صورت را برای بیمار تجویز می‌کنند.
۱. نیاز به انجام عمل جراحی برای دندان‌های نهفته‌ای که فک و سایر دندان‌ها را تحت فشار قرار می‌دهند، کشیدن دندان خراب و یا هر گونه پروسه‌ای که انجام آن نیاز به بیهوشی کامل داشته باشد.
۲. درد در ناحیه فک یا صورت که بنا به دلایل مختلفی به وجود می‌آید.
۳. تشخیص یا درمان سرطان‌های دهان
۴. بررسی و ارزیابی تومورها و کیست‌های به وجود آمده در ناحیه فک و صورت و یا بروز تروما یا آسیب فیزیکی در این نواحی
۵. ارزیابی مسیرهای هوایی برای آپنه‌ای (قطع تنفس به مدت کوتاه) که در هنگام خواب رخ می‌دهد.
عوارض رادیولوژی و اشعه ایکس
رادیولوژیست‌ها معتقدند که هیچ مقدار و دوز مشخصی برای استفاده از اشعه X وجود ندارد . به طور کلی میزان عارضه‌‍هایی که برای بیمار در اثر قرارگیری در برابر تشعشعات به وجود می‌آید، ارتباط مستقیمی با میزان سلامت عمومی بیمار، سن و علائم بیماری خواهد داشت.
در صورتی که از دوز تشعشعاتی که در بزرگسالان برای تصویربرداری استفاده می‌شود، در کودکان نیز استفاده شود، تاثیرات بسیار منفی و عوارض جبران ناپذیری برای کودک رخ می‌دهد.
به همین دلیل در کودکان و خردسالان، از دوز بسیار پایین‌تر و ایمن‌تری از اشعه X استفاده می‌شود که عارضه‌ای برای کودکان به وجود نیاورد.
در افراد باردار و یا کسانی که احتمال حاملگی در آنها وجود دارد نیز از دوز پایینی از تشعشعات جهت انجام رادیولوژی استفاده می‌شود، بنابراین برای تعیین دوز این اشعه‌ها تمامی فاکتورها و موارد ذکر شده در نظر گرفته می‌شود.
در شرایطی که نیاز باشد از دوز بالا در رادیولوژی استفاده شود، پزشک متخصص عارضه‌ها و مزایای آن را برای بیمار در نظر می‌گیرد و در صورتی که انجام آن حیاتی و ضروری باشد، با وجود تمامی عارضه‌ها پزشک از این متود برای تشخیص و یافتن متود مناسب برای درمان بیماری فرد استفاده خواهد کرد.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع:
