پزشکان برای تشخیص سرطان ریه از تست تشخیصی به نام برونکوسکوپی استفاده می‌کنند چون گاها توده‌هایی که در مسیر راه هوایی ایجاد می‌شوند، از طریق تست‌های تصویربرداری معمول ممکن نیست. هدف این مقاله بای بای سرطان، بررسی و شناخت کامل فرآیند برونکوسکوپ ریه، نحواه انجام آزمایش برونکوسکوپ و انواع آن خواهد بود.
برونکوسکوپ ریه چیست؟
پروسه‌ای است که به متخصصین این امکان را می‌دهد تا ریه‌ها و مسیرهای هوایی فرد را مورد بررسی قرار دهند. این فرآیند توسط متخصص بیماری‌های ریوی، یعنی پولمونولوژیست، انجام خواهد شد.
در این متود تصویربرداری، لوله‌ای نازک از طریق بینی یا دهان وارد حلق بیمار شده و مسیر خود را تا ریه‌ها طی می‌کند. برونکوسکوپی، معمولا به وسیله‌ی یک برونکوسکوپ انعطافپذیر انجام خواهد شد؛ اگر چه در شرایط خاص که خونریزی زیادی در ریه‌ها وجود دارد و یا جسم خارجی بزرگی در مسیر هوایی گیر کرده باشد، از برونکوسکوپ سفت استفاده خواهد شد.
علل شایع انجام برونکوسکوپی وجود سرفه، عفونت و یا مشکلاتی است که در اسکن‌های اشعه X قفسه سینه مشاهده شده است.
این متود همچنین در نمونه‌گیری از بافت موکوزی مسیر هوایی یا بافت ریه، باز کردن مسیر هوایی و فراهم کردن امکان درمان بیماری‌های ریوی نیز به کار می‌رود.
آمادگی قبل از انجام برونکوسکوپی
قبل از انجام آزمایش برونکوسکوپ، یکسری اقدامات انجام خواهد شد که قسمتی از آن بر‌عهده بیمار و قسمت دیگر آن، توسط تیم پزشکی انجام خواهد شد.
تیم‌پزشکی، با استفاده از اسپری بی‌حس‌کننده موضعی، قسمتی از بینی یا حلق را بی‌حس می‌کنند.
همچنین برای راحتی و سخت نبودن شرایط بیمار از داروهای آرامبخش استفاده خواهد شد. بیهوشی کامل در انجام پروسه برونکوسکوپی نادر است.
همچنین در حین انجام این پروسه، بیمار اکسیژن‌تراپی خواهد شد تا دچار افت سطح اکسیژن نشود.
اما اقداماتی هم وجود دارد که شخص بیمار باید قبل از انجام برونکوسکوپی انجام دهد:
- بهتر است که بیمار بین ۶ تا ۱۲ ساعت قبل از انجام این فرآیند، چیزی نخورد و ننوشد.
- بیمار حتما یک لیست از تمامی مکمل‌ها، داروها و نسخه‌هایی که مصرف می‌کند، تهیه کرده و در اختیار پزشک متخصص خود قرار دهد.
قبل از انجام برونکوسکوپی بهتر است مصرف این داروها با نظر پزشک قطع شود:
- آسپیرین
- ایبوپروفن
- وارفارین
- سایر داروهای رقیق کننده خون
بهتر است برای انجام برونکوسکوپ ریه، حتما یکی از اقوام و یا دوستان نزدیک برای انجام فرآیندهای انتقال بیمار و سایر اقداماتی که ممکن است در حین انجام این پروسه نیاز باشد، کنار بیمار باشد.
برونکوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟
پیش از شروع آزمایش برونکوسکوپ، بیمار بر روی تخت دراز کشیده و دستگاه‌های مانیتورینگ و ارزیابی به بیمار متصل می‌شود تا ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن وی در حین انجام فرآیند، توسط تیم پزشکی تحت نظر قرار بگیرد.
داروی مسکن از طریق آنژیوکتی که برای بیمار تعبیه شده است، به او تزریق می‌شود.
بعد از تزریق، بیمار خواب‌آلود شده و در حالت نیمه هوشیار قرار می‌گیرد. در این زمان بیمار تنفس خود به خودی دارد و قادر به پیروی از دستوراتی است که پزشک به او می‌دهد.
از داروهای بی‌حس‌کننده موضعی هم برای بی‌حس کردن حلق و بینی استفاده می‌شود که این خود موجب کاهش سرفه کردن و تحریک رفلکس گگ ( عق زدن) هنگام ورود برونکوسکوپ به حلق بیمار می‌شود.
در ابتدا، ممکن است مزه دارو ناخوشایند باشد اما پس گذشت مدتی این مزه از بین خواهد رفت.
در حین انجام این تست، برونکوسکوپ ریه که یک لوله‌ی انعطافپذیر و نازک است و در بالای آن چراغ و دوربینی کوچک برای ثبت تصاویر و بررسی بافت داخلی ریه قرار دارد، از طریق دهان وارد ریه‌ها می‌شود.
برونکوسکوپ بسیار آهسته از طریق گلو و عبور از تارهای صوتی، وارد مسیر هوایی می‌شود. این فرآیند ممکن است باعث احساس ناخوشایندی شود اما دردناک نخواهد بود.
با وارد کردن ابزاری خاص، در صورت نیاز نمونه‌هایی از مایع و بافت داخل ریه برای بررسی‌های بیشتر توسط آزمایشگاه، گرفته می‌شود.
به طور کلی بیمار در حین انجام آزمایش برونوکوسکوپ، نباید احساس درد داشته باشد اما در صورت احساس درد در قفسه سینه، پشت و شانه‌ها حتما باید به پزشک خود اطلاع دهند.
پس از اتمام برونکوسکوپی
بعد از انجام، بیمار برای چند ساعت تحت نظر خواهد بود و ممکن است تا چند ساعت احساس بی‌حسی در دهان و حلق خود داشته باشد و تا زمانی که احساس بی‌حسی از بین نرفته باشد، نباید چیزی بخورد یا بنوشد تا از ورود مایعات و مواد غذایی به درون مسیر هوایی و ریه‌ها و درنهایت خفگی، جلوگیری شود.
بیمار ممکن است بعد از انجام فرآیند، احساس گلو درد ملایم، صدایی شبیه به اسب، سرفه و درد عضلانی را تجربه کند.
غرغره کردن به کاهش شدت این علائم کمک می‌کند البته باید به این نکته توجه کنید که حتما احساس بی‌حسی موضعی در گلو، قبل از غرغره کردن از بین رفته باشد.
پس از ترخیص در صورت بروز هریک از علائم زیر به صورت اورژانسی به پزشک مربوطه مراجعه کنید:
- تبی که بیشتر از ۲۴ ساعت طول بکشد.
- افزایش درد در قفسه سینه
- مشکل در تنفس و تنفس سخت
- سرفه ی خونی
برونکوسکوپ
دانستیم که برونکوسکوپ وسیله‌ای جهت انجام برونکوسکوپی است. برونکوسکوپ ریه، با توجه به کاربرد و نوع برونکوسکوپی که قرار است برای بیمار انجام شود، دو نوع دارد که در ادامه مختصرا آنها را بررسی خواهیم کرد.
برونکوسکوپ منعطف:
دسته، چراغ و دوربینی برای بررسی بخش داخلی ریه و مجاری تنفسی دارد. از دسته‌ی آن برای کنترل بخش انتهایی برونکوسکوپ استفاده می‌شود.
این نوع از برونکوسکوپ انعطافپذیر بوده و برای وارد شدن به مجاری تنفسی تا ۲۷۰ درجه میتواند خم شود.
از طریق بینی وارد مجاری تنفسی بیمار می‌شود اما در جراحی‌های قفسه سینه و بیمارانی که دچار تروما به مجاری بینی شده‌اند، مسیر انتخابی آزمایش برونکوسکوپ، دهان بیمار خواهد بود.
به طوری که این ابزار از طریق عبور از تارهای صوتی وارد نای خواهد شد.
برونکوسکوپ غیرمنعطف:
برونکوسکوپ سخت یا غیرمنعطف، لوله‌ای فولادی ضد زنگ است که در اندازه‌ها و قطرهای مختلفی یافت می‌شود.
طول لوله‌ها در کودکان از چند سانتیمتر شروع و تا ۳۸ سانتیمتر در بزرگسالان ادامه خواهد داشت.
بیشتر برونکوسکوپ‌های سفت، دارای پورت‌های جانبی هستند که از طریق آن ساکشن، ونتیلاسیون و لیزردرمانی برای بیمار میسر خواهد شد.
با روی کار آمدن برونکوسکوپ‌های منعطف، استفاده از نوع سفت آن که دارای تلسکوپ بود، منسوخ شده است. برونکوسکوپ‌های منعطف نه تنها وضوح نوری فوق العاده‌ای ارائه می‌دهند بلکه با قابل مانور بودن بخش انتهایی آن، کمک شایانی به عکسبرداری و نمونه‌برداری از بافت ریه کردند.
کاربرد برونکوسکوپی
یکی از سوال‌هایی که ممکن است برای هر شخصی پیش بیاید، این است که چه زمانی پزشک از آزمایش برونکوسکوپ استفاده می‌کند و علت استفاده از آن چیست؟
در برونکوسکوپی، پزشک متخصص با استفاده از تجهیزات خاص، سیستم تنفسی بیمار که شامل حنجره، نای و بخش‌های کوچکتر ریه‌ها که برونش و برونشیول‌ها هستند را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد.
استفاده از برونکوسکوپ ریه، به پزشک این امکان را می‌دهد تا انواع بیماری‌های تنفسی و ریوی را تشخیص دهد و با توجه به میزان درگیری و نوع بیماری، درمان مناسب برای آن را در نظر بگیرد.
ناگفته نماند که از این روش، برای تشخیص سرطان نیز استفاده می‌شود. در صورت مشاهده تومور در بافت ریه از طریق برونکوسکوپ، سرطانی یا غیرسرطانی بودن این تومور باید با انجام سایر تست‌ها مشخص شود.
به همین دلیل پزشک از دیگر قابلیت برونکوسکوپی که نمونه‌برداری از بافت ریه است، استفاده می‌کند تا از بافت تومور نمونه‌برداری کند.
همچنین از این متود برای تشخیص بیماری‌هایی نظیر بیماری‌های ریوی، انواع تومورها، سرفه‌های مزمن و عفونت‌ها استفاده می‌شود.
در صورت مشاهده موارد غیرطبیعی در سی تی اسکن یا اسکن اشعه X پزشک برونکوسکوپی را برای تشخیص نهایی خود به کار می‌برد.
از برونکوسکوپی به عنوان روش درمانی در مواردی مثل خارج کردن اجسام خارجی، تزریق دارو به صورت مستقیم به بافت ریه و یا کار گذاشتن استنت برای باز نگه داشتن مجاری تنفسی نیز استفاده می‌شود.
انواع برونکوسکوپ
1- برونکوسکوپی منعطف:
یک پروسه بسیار مهم برای ارزیابی راه هوایی کودکان و بزرگسالان است که تصاویری واضح و کاربردی از نای و برونش‌های تحتانی را در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
برونکوسکوپ ریه منعطف، قابلیت مانور بیشتری نسبت به برونکوسکوپ سفت دارد و میتواند همراه با پروسه‌های دیگر به صورت ترکیبی استفاده شود.
از کاربردهای برونکوسکوپی منعطف، میتوان در تشخیص علل کروپ‌های متعدد، پنومونی، آسپیراسیون و سرفه‌های مزمن اشاره کرد.
اگرچه این متود عوارض جانبی هم دارد که شامل اسپاسم برونش، تب، عفونت و پنوموتوراکس خواهد بود که البته ریسک وقوع این عوارض به شرط انجام اصولی و ایمن آزمایش برونکوسکوپ، بسیار کم است.
در حقیقت، برونکوسکوپی منعطف یک ابزار بسیار مهم در تشخیص، ارزیابی و درمان بیماری‌های ریوی خاص می‌باشد، همچنین این روش در مدیریت بیماری‌های تنفسی اطفال نیز مفید و کاربردی خواهد بود.
2- برونکوسکوپی سخت:
یک ابزار ارزشمند برای مدیریت اختلالات تنفسی از قرن ۱۹ تا به کنون بوده است. این متود از قرن ۱۹ تا کنون تکنیکی مهم در مدیریت راه هوایی، آسپیراسیون و هموپتزی‌ها بوده است.
اگرچه با پیشرفت تکنولوژی و روی کار آمدن برونکوسکوپی منعطف، استفاده از نوع سفت آن رفته رفته کمتر شده است اما نباید نقش موثر برونکوسکوپی سفت را در تغییر و تحول علم پزشکی نادیده گرفت.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع:
