دیابت نوع 2، یکی از مهم‌ترین و رایج‌ترین بیماری‌های زمینه‌ای به شمار می‌رود که می‌تواند در ادامه ودر صورت عدم درمان، بدن را مستعد ابتلا به بسیاری از بیماری‌های مزمن دیگر همچون سرطان کند.
حال در این مقاله‌ی بای بای سرطان می‌خواهیم نحوه ارتباط میان دیابت نوع 2 مزمن شده و ریسک ابتلا به سرطان آندومتر در بانوان را مورد برسی قرار داده و نحوه پیشگیری از خطراتی که در امتداد ابتلا به دیابت وجود دارند را بیاموزیم.
مروری بر چیستی دیابت نوع 2
دیابت نوع ۲، یک بیماری مزمن است که امروزه به دلیل تغذیه نامناسب و رژیم غذایی ناسالم قشر عظیمی از جامعه را به خود مبتلا کرده است.
دیابت نوع ۲، با بالا بودن سطح قند خون مشخص می‌شود که این اتفاق ناشی از ناتوانی بدن در استفاده موثر از هورمون انسولین است.
این بیماری روزانه تعداد کثیری از افراد را در سراسر جهان تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و با عوارض مختلفی از جمله بیماری قلبی، مشکلات کلیوی و آسیب‌های عصبی نیز همراه است.
با این حال، آنچه بسیاری از افراد مبتلا دیابت نوع ۲ ممکن است متوجه نباشند، افزایش خطر ابتلا به سرطان آندومتر در صورت عدم درمان دیابت و کنترل قند خون خواهد بود.
از آنجایی که در جامعه امروزی بخش عظیمی از جامعه به سمت تغذیه‌های ناسالم و کم‌تحرکی حرکت می‌کند، بروز انواع بیماری‌های مزمن مانند مشکلات قلبی و دیابت رفته رفته افزایش پیدا می‌کند.
دیابت نوع ۲، یک بیماری شایع است که باعث می‌شود سطح قند خون (گلوکز) در خون زیاد شود. این بیماری می‌تواند علائمی مثل تشنگی بیش از حد، نیاز به دفع ادرار زیاد و خستگی مفرط ایجاد کند.
اگر چه بسیاری از افرادی که به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند، هیچ علائمی را تجربه نخواهند کرد. دیابت از آن جمله بیماری‌های بسیار مهلک است که در صورتی کنترل نشود و اقدامات درمانی موردنیاز برای آن صورت نگیرد، خطر ابتلا به مشکلات جدی در چشم، پا، قلب و اعصاب بیماران را ایجاد می‌کند.
به طور کلی دیابت نوع ۲ یک بیماری است که برای طولانی مدت ادامه خواهد داشت و زندگی روزمره بیماران را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در چنین شرایطی، پزشک برای جلوگیری از وخامت بیماری و علائم مرتبط با آن و همچنین کنترل دیابت ممکن است تغییراتی را در رژیم غذایی فرد ایجاد کند و داروهای خاصی را برای کنترل قند خون نیز تجویز کند.
همانطور که می‌دانید، دیابت نوع ۲ و همچنین سایر انواع دیابت به دلیل مشکلات مربوط به یک ماده شیمیایی بدن یا به عبارتی هورمون انسولین است.
ابتلا به دیابت نوع ۲ ارتباط مستقیمی با اضافه وزن، کم‌تحرکی و همچنین سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری خواهد داشت.
علائم دیابت نوع 2:
علائم دیابت نوع ۲ با گذشت زمان به کندی ایجاد می‌شوند که شامل موارد زیر خواهد بود:
- افزایش میل به نوشیدن آب یا تشنگی بیش از حد ( پلی دیپسی)
- تکرر ادرار
- احساس گرسنگی بیش از حد معمول
- احساس خستگی مفرط.
- کند بودن روند بهبودی بریدگی‌ها یا زخم‌ها.
- تاری دید
- خشکی بیش از حد پوست
- کاهش وزن غیرقابل توجیح
در صورتی که افراد هرکدام از این علائم را تجربه کند، باید در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک متخصص مراجعه کند تا از تشدید بیماری جلوگیری شود.
ریسک فاکتورهای مرتبط با دیابت نوع ۲:
۱. سابقه خانوادگی دیابت نوع ۲ (والدین، خواهر یا برادر)
۲. افرادی که بیشتر از ۴۵ سال سن دارند.
۳. افرادی که از اضافه وزن و چاقی رنج می‌برند و BMI آن‌ها بالای ۲۵ است.
۴. افرادی که بسیار کم‌تحرک هستند و کمتر از ۳ بار در هفته فعالیت‌های بدنی دارند.
۵. افراد سیاه پوست، بومی آمریکایی، آسیایی آمریکایی یا کسانی که ساکن جزایر اقیانوس آرام هستند.
۶. افرادی که در دوران بارداری دچار دیابت می‌شوند.
۷. افرادی که از کلسترول بالا یا فشار خون بالا رنج می‌برند.
۸. افرادی که به سندرم پلی کیستسک یا PCO مبتلا هستند.
از آنجایی که علائم دیابت نوع ۲ معمولا به آرامی ظاهر می‌شوند، مهم است که اگر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید، به طور منظم به پزشک متخصص مراجعه کنید.
به این ترتیب آن‌ها می‌توانند غربالگری‌هایی مانند پانل متابولیک پایه (BMP) برای بررسی سطح قند خون بیمار انجام دهند.
بنابراین پیشگیری بهتر از درمان است و با انجام اقدامات پیشگیرانه و رعایت توصیه‌های متخصصین، می‌توان از بروز دیابت نوع ۲ جلوگیری نمود.
مروری بر چیستی سرطان آندومتر
رحم یکی از عضوهای مختص زنان است که از جنس عضله است و زمانی که در آن جنینی وجود نداشته باشد، اندازه یک مشت بسته خواهد بود.
پوشش داخلی رحم اندومتریوم نام دارد؛ هر بار که زنان وارد سیکل قاعدگی می‌شوند، اندومتر قبلی تخریب شده و یک اندومتر جدید رشد می‌کند تا برای تخمک بارور شده آماده شود. اندومتریوز شرایطی است که در آن بافت آندومتر در خارج از رحم رشد می‌کند.
اندومتریوز ۱۰ درصد از زنان بین ۱۵ تا ۴۵ سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری اغلب روی یا اطراف اندام‌های تناسلی در لگن یا شکم رخ می‌دهد.
از جمله ارگان‌هایی که تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند، لوله‌های فالوپ، رباط‌های اطراف رحم، پوشش حفره لگن، تخمدان‌ها، سطح بیرونی رحم، فاصله بین رحم و راست روده یا مثانه خواهند بود.
بافت اندومتر در حال رشد در این نواحی بدخیم و غیرطبیعی است و در طول چرخه قاعدگی مانند بافت آندومتر سالم داخل رحم ریزش نمی‌کند.
تجمع بافت غیرطبیعی در خارج از رحم، می‌تواند منجر به التهاب، زخم و کیست‌های دردناک شود. همچنین می‌تواند منجر به تجمع بافت‌های فیبری بین اندام‌های تناسلی شود که باعث چسبیدن آن‌ها به یکدیگر می‌شود.
پزشکان دقیقا نمی‌دانند چه چیزی باعث اندومتریوز می‌شود اما چندین نظریه وجود دارد که چه چیزی ممکن است باعث به وجود آمدن آن شده باشد.
- انتقال خون یا سیستم لنفاوی:
بافت‌های اندومتر از طریق خون یا سیستم‌های لنفاوی، به مناطق دیگر بدن منتقل می‌شوند؛ مشابه روشی که سلول‌های سرطانی می‌توانند در بدن پخش شوند.
- پیوند مستقیم :
سلول‌های اندومتر ممکن است پس از عمل جراحی مانند هیسترکتومی، به دیواره شکم یا سایر مناطق بدن متصل شوند.
ژنتیک:
به نظر می‌رسد که اندومتریوز بر برخی از خانواد‌ه‌ها بیشتر از سایرین تاثیر می‌گذارد؛ بنابراین ممکن است ارتباط ژنتیکی با این بیماری وجود داشته باشد.
قاعدگی معکوس:
بافت اندومتر به جای خارج شدن از بدن در طول دوره قاعدگی بانوان، وارد لوله‌های فالوپ و شکم می‌شود.
سایر سلول‌های بدن نیز ممکن است به سلول‌های اندومتر تبدیل شوند و در خارج از رحم شروع به رشد کنند.
سرطان آندومتر که به عنوان سرطان رحم نیز شناخته می‌شود، یک بدخیمی است که پوشش داخلی رحم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
همانطور که در مقالات قبلی به سرطان آندومتر و مسائل مربوط به آن اشاره کردیم، این سرطان از شایع‌ترین انواع سرطان در زنانی است که در کشورهای توسعه یافته زندگی می‌کنند و میزان بروز آن در چند دهه گذشته به طور پیوسته در حال افزایش بوده است.
این در حالی است که علت دقیق به وجود آمدن سرطان اندومتر هنوز برای متخصصین و علم پزشکی ناشناخته است.
در ادامه با توجه به تحقیقات گسترده‌ای که بر روی این دو بیماری مهلک صورت گرفت، مشخص شد که ارتباط بسیار قوی بین دیابت نوع ۲ و ایجاد سرطان آندومتر وجود دارد.
درک ارتباط بین دیابت نوع ۲ و سرطان آندومتر
به باور متخصصین حوزه سرطان، مکانیسم‌های مختلفی برای توضیح ارتباط بین دیابت نوع ۲ و سرطان آندومتر وجود دارد؛ در این بین، یکی از عوامل کلیدی نقش مقاومت به انسولین خواهد بود که مشخصه بیماری مزمنی به نام دیابت نوع ۲ است.
مقاومت به انسولین زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های بدن کمتر به انسولین واکنش نشان می‌دهند و به نوعی گیرنده‌های انسولین در سطوح سلولی غیرفعال می‌شوند که به دلیل این مشکل، انسولین‌ها نمی‌توانند وارد سلول‌ها شده و رفته رفته سطوح این هورمون در خون بالا می‌رود.
سطوح بالای انسولین برخلاف باور غلط عموم به معنی قوی بودن بدن و سریع پایین آمدن قند خون به واسطه این هورمون‌ها نیست، بلکه نشان دهنده ناکارآمدی این هورمون در انجام وظیفه خود است که غلظت آن را در خون بالا می‌برد؛ به عبارتی در دیابت نوع ۲، هم قند خون و هم انسولین هر دو در سطوح بالایی قرار دارند.
همانطور که می‌دانیم، انسولین هورمونی است که بر متابولیسم گلوکز تاثیر می‌گذارد و آن را تنظیم می‌کند. از طرف دیگر، هورمون انسولین نقش مهمی در رشد و تقسیم سلولی دارد.
هنگامی که انسولین در خون بالا می‌رود، می‌تواند باعث تحریک سلول‌های آندومتر شده و رشد این سلول‌ها را افزایش می‌دهد که همین امر منجر به بروز سرطان در بافت آندومتر خواهد شد.
علاوه بر این مورد، مقاومت به انسولین اغلب با سایر ناهنجاری‌های متابولیکی مانند سطوح بالای استروژن و التهاب همراه است که بیشتر به خطر بروز سرطان آندومتر کمک می‌کند.
عوامل خطر سرطان آندومتر در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲
همانطور که گفتیم، دیابت نوع دو بیماری مزمن است که در صورتی که کنترل نشود و اقدامات درمانی لازم برای آن صورت نگیرد، به تنهایی می‌تواند یک عامل خطر بسیار مهم برای سرطان آندومتر در نظر گرفته شود.
با این حال، عوامل خاص دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند خطر بروز سرطان را در افراد مبتلا به این بیماری افزایش دهند.
برای مثال، چاقی یا اضافه وزن به شدت با به وجود آمدن دیابت نوع ۲ مرتبط است و از آنجایی که دیابت نوع ۲ خود یک ریسک فاکتور مهم برای سرطان آندومتر به شمار می‌رود، بنابراین می‌توان اینطور گفت که چاقی در افزایش احتمال بروز سرطان اندومتر نیز موثر خواهد بود.
به طور کلی افرادی که چاق هستند، چربی‌های اضافه‌ای در نواحی مختلف بدن خود دارند که این چربی‌ها می‌توانند منجر به عدم تعادل در سطوح هورمونی، به ویژه استروژن شوند که در ایجاد سرطان آندومتر نقش دارد.
از دیگر عوامل خطر سرطان آندومتر در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، می‌توان به سن بالا، سبک زندگی ناسالم و کم‌تحرک و همچنین سابقه خانوادگی این بیماری نیز اشاره نمود.
برای ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی ضروری است تا این عوامل خطر را ارزیابی کنند و به بیماران در مورد اهمیت راهبردهای تشخیص زودهنگام و پیشگیری از بروز این بیماری آموزش‌های لازم را بدهند.
نقش مقاومت به انسولین در ایجاد سرطان آندومتر
مقاومت به انسولین، یکی‌دیگر از فاکتورهای کلیدی و اصلی در ایجاد سرطان آندومتر، بخصوص در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ است.
همانطور که پیش‌تر به آن پرداختیم، سطوح بالای انسولین می‌تواند باعث تحریک سلول‌های بدن و افزایش سرعت رشد سلولی شود که این موضوع بر رشد سلول‌های آندومتر نیز موثر خواهد بود.
علاوه بر این، مقاومت نسبت انسولین اغلب منجر به افزایش تولید استروژن می‌شود؛ استروژن، هورمونی است که می‌تواند سلول‌های اندومتر را تحریک کرده و باعث تسریع روند رشد آن‌ها شود.
مضاف بر این که مقاومت به انسولین باعث ایجاد التهاب‌های مزمن در اکثر نقاط بدن بخصوص رحم می‌شود که همین امر بستر بسیار مناسبی را برای رشد و توسعه سلول‌های سرطانی ایجاد می‌کند.
طبق گفته‌ی متخصصین، التهاب می‌تواند منجر به آسیب DNA سلول‌ها شده، توانایی سیستم ایمنی برای شناسایی و از بین بردن سلول‌های سرطانی را مختل کند و در نهایت باعث تشکیل رگ‌های خونی جدید خواهد شد که مواد مغذی را برای سلول‌های سرطانی و تومورهای تشکیل شده، تأمین می‌کند.
اصلاح سبک زندگی جهت کاهش خطر سرطان اندومتر در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲
طبق گفته‌ی متخصصین انکولوژی، انجام برخی تغییرات در سبک زندگی می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سرطان آندومتر در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ کمک کند.
یکی از موثرترین و مهم‌ترین راهکارها حفظ وزن در محدوده ایده‌آل است؛ چرا که چاقی یک عامل خطر بسیار مهم برای هر دو بیماری دیابت نوع ۲ و سرطان آندومتر است؛ بنابراین کاهش وزن و حفظ آن در محدوده ایده‌آل تاثیرات مثبتی بر حساسیت به انسولین و سطوح هورمونی داشته باشد.
داشتن فعالیت بدنی منظم نیز در کاهش خطر ابتلا به سرطان آندومتر بسیار مهم است. به طور کلی تمامی منابع موثق و متخصصین تغذیه، ورزش را در جهت حفظ سلامتی بسیار مفید و تاثیرگذار می‌دانند و انجام آن را برای همه‌ی اقشار جامعه توصیه می‌کنند.
ورزش نه تنها به کنترل وزن کمک می‌کند، بلکه حساسیت به انسولین را بهبود می‌بخشد و التهاباتی که ممکن است وجود داشته باشد را به حداقل ممکن می‌رساند.
براساس تحقیقات گسترده‌ای که بر روی تاثیرات ورزش بر سلامتی صورت گرفته مشخص شده است که جهت بهبود سلامت و جلوگیری از افزایش وزن حداقل ۱۵ دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط و یا ۷۵ دقیقه فعالیت شدید در هفته همراه با تمرینات قدرتی آن هم دوبار در هفته باید در برنامه‌های هفتگی افراد جای بگیرد.
علاوه بر تمامی موارد ذکر شده، بهره‌مندی از یک رژیم غذایی متعادل و مغذی می‌تواند نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به سرطان اندومتر داشته باشد.
رژیم غذایی توصیه شده برای تمامی افراد بخصوص افراد در معرض خطر ابتلا به سرطان بر مصرف غذاهای مفید و کاملی همچون میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل پروتئین‌های بدون چربی و چربی‌های سالم تأکید دارد.
مصرف غذاهای فرآوری شده، فست فودها، نوشیدنی‌های شیرین و غذاهای حاوی چربی‌های اشباع شده باید به حداقل ممکن برسند؛ چرا که تمامی این مواد غذایی ذکر شده باعث چاقی و افزایش شدید قند خون می‌شوند که هر دوی این عوامل از ریسک فاکتورهای اصلی بروز سرطان آندومتر هستند.
غربالگری سرطان آندومتر در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲
همانند تمامی بیماری‌های مهلک و انواع سرطان‌ها، انجام غربالگری منظم و تشخیص زود هنگام در مدیریت خطر سرطان آندومتر در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مهم و ضروری است.
از آنجایی که سرطان اندومتر فقط زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، عقلانی است زنان مبتلا به دیابت نوع ۲ تحت معاینات معمولی لگن قرار بگیرند و نسبت به هرگونه خونریزی یا ترشحات غیرطبیعی واژن هوشیار باشند، زیرا تمامی این علائم می‌توانند از نشانه‌های اولیه سرطان آندومتر باشند.
سونوگرافی ترانس واژینال و بیوپسی اندومتر معمولا ابزارهای تشخیصی لازم برای ارزیابی ضخامت، ظاهر آندومتر و تشخیص هرگونه ناهنجاری هستند.
انجام این آزمایشات به ویژه برای زنان یائسه، از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ چرا که این افراد در معرض خطر بیشتری قرار دارند و احتمال ابتلا به سرطان آندومتر در زنان یائسه بیشتر از سایر زنان خواهد بود.
افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ و یا تمامی کسانی که احتمال بروز سرطان اندومتر در آن‌ها بالا است، باید علاوه بر غربالگری، به صورت منظم و مداوم به متخصص زنان خود مراجعه کنند.
این امر امکان نظارت مداوم بر هرگونه تغییر در علائم یا عوامل خطر و همچنین تنظیم برنامه‌های درمانی را فراهم می‌کند.
گزینه‌های درمانی برای سرطان آندومتر در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲
به طور کلی درمان سرطان اندومتر در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، به عواملی مختلفی از جمله سطح و وخامت سرطان، علائم سرطان و همچنین وضعیت کلی سلامت فرد وابسته است.
گزینه‌های درمانی اولیه برای درمان سرطان آندومتر مانند سایر سرطان‌ها شامل عمل جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی خواهد بود.
عمل جراحی معمولا اولین متود درمانی جهت درمان سرطان‌های آندومتری است که در مراحل اولیه تشخیص داده شده است.
این متود شامل برداشتن کل بافت رحم و در مواردی برداشتن غدد لنفاوی اطراف است. زمانی که سرطان پیشرفته شده و به خارج از رحم گسترش پیدا کرده باشد، پزشک متخصص ممکن است درمان‌های اضافی مانند پرتودرمانی و یا شیمی درمانی را برای هدف قرار دادن سلول‌های سرطانی باقی مانده تجویز کند.
همانطور که می‌دانید در پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود و اغلب پس از عمل جراحی جهت از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی مانده یا برای تسکین علائم بیماری در مواردی که انجام عمل جراحی امکان‌پذیر نیست، استفاده می‌شود.
از سوی دیگر، شیمی درمانی از دیگر متودهای درمانی مورد استفاده است که در آن از داروهای ضدسرطانی برای از بین بردن سلول‌های بدخیم در سراسر بدن استفاده می‌شود و معمولا برای مراحل پیشرفته‌تر سرطان آندومتر به کار گرفته خواهد شد.
مراقبت و مدیریت حمایتی برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ و سرطان آندومتر
افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ و سرطان آندومتر، به مراقبت و حمایتی جامع نیاز دارند تا از سلامتی و رفاه کلی مناسبی برخوردار شوند.
این اقدامات حمایتی شامل نظارت دقیق بر سطح قند خون و تنظیم داروهای دیابت در صورت لزوم خواهد بود.
علاوه بر این، ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی باید با جنبه‌های عاطفی و روانی هر دوی این بیماری‌ها دست و پنجه نرم کنند.
سرطان آندومتر می‌تواند یک تشخیص بسیار نگران کننده، استرس‌زا و چالش برانگیز باشد و افراد بهتر است در این مسیر از مشاوره، گروه‌های حمایتی یا سایر اشکال حمایت روانی بهره‌مند شوند.
طبق گفته‌ی متخصصین و محققین حوزه سلامت، ترویج یک سبک زندگی سالم و متعادل که از مدیریت دیابت نوع ۲ و بهبودی از سرطان آندومتر پشتیبانی می‌کند، بسیار مهم و کارآمد خواهد بود.
تحقق این امر ممکن است مستلزم همکاری نزدیک بیماران با یک متخصص تغذیه جهت ایجاد یک برنامه غذایی فردی باشد که نیازهای خاص هردو شرایط را در نظر بگیرد.
اهمیت معاینات منظم و مراقبت‌های لازم برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ و سرطان آندومتر
انجام معاینات منظم و مراقبت‌های بعدی برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ و سرطان آندومتر امری ضروری است. هنگامی که بیمار به صورت منظم جهت انجام ارزیابی و معاینات ضروری به پزشک متخصص خود مراجعه می‌کند، به پزشک این امکان را می‌دهد تا اثربخشی درمان بیماری‌ها را مورد ارزیابی قرار دهد، هرگونه عوارض جانبی را مدیریت کند و پشتیبانی و آموزش‌های موردنیاز بیمار را در اختیار افراد قرار دهد.
این ویزیت‌ها و معاینات شامل موارد مختلفی از جمله معاینات فیزیکی، آزمایش خون و مطالعات تصویربرداری برای ارزیابی پاسخ بیمار به درمان و تشخیص هرگونه نشانه‌ای از عود مجدد سرطان خواهد بود.
علاوه بر تمامی این موارد، متخصصین با اطلاعاتی که در اختیار دارند می‌توانند به هرگونه نگرانی یا سوالی که ممکن است در این مسیر برای بیماران پیش بیاید، رسیدگی کنند و در مورد اصلاح سبک زندگی و شیوه‌های مراقبت از خود این افراد را راهنمایی کنند.
کلام آخر
در این مقاله بای بای سرطان به بررسی و درک ارتباط میان دیابت نوع 2 و سرطان آندومتر پرداختیم؛ در ابتدا چیستی هر یک را توضیح دادیم و سپس با مروری بر علل ایجاد آن‌ها به بیان ارتباط سرطان در امتداد دیابت اشاره کردیم.
در نهایت نیز جنبه‌های مختلف درمان و حمایت از بیماران دیابتی که به سرطان اندومتر مبتلا شده‌اند را بررسی کردیم و درمان این سرطان را با توجه به شدت وخامت، مشابه سایر سرطان‌ها دانستیم.
در آخر چیزی که بیش از همه موارد اهمیت دارد، کنترل بیماری‌های زمینه‌ای همچون دیابت، برای عدم ابتلا به بیماری‌های جدی‌تر است.
منابع:
