یکی از اختلالات و شرایط تهدید کننده‌ی حیات افراد سرطانی، آمبولی ریه است و زمانی اتفاق می‌افتد که یک لخته‌ی خون مسیر جریان خون شریان حیاتی ریه را مسدود کند. اگر این عارضه به سرعت تشخیص داده نشود، می‌تواند در مدت زمان کوتاهی فرد را به کام مرگ بکشاند.
حال آن که مهم است بدانید که آمبولی با چه علائمی همراه است و در چه سرطانی‌هایی امکان بروز دارد؟ با ماه همراه باشید تا این موارد را در این مقاله‌ی بای بای سرطان بررسی کنیم.
آمبولی ریه چه اختلالی است؟
آمبولی ریه یکی از اختلالات ریوی است که در آن یک لخته خون در مسیر شریان حیاتی ریه اختلال ایجاد کرده و در نتیجه خون‌رسانی به آن قسمت از ریه صورت نمی‌گیرد.
در بیشتر موارد، لخته خون در یکی از سیاه‌رگ‌های عمیق در ساق پا ایجاد می‌شود و با گذشت زمان به ریه می‌رسد. این لخته‌ها به ندرت در وریدهای دیگر بدن شکل می‌گیرند و در اکثر مواقع در پاها تشکیل می‌شوند.
هنگامی که لخته خون در یک یا چند ورید عمقی بدن ایجاد شود، به آن ترومبوز ورید عمقی یا DVT می‌گویند. از آنجایی که ممکن است یک یا چند لخته خون شریان‌های ریوی را مسدود کنند، آمبولی ریه می‌تواند بسیار خطرناک و حتی تهدید کننده حیات باشد.
البته با شناسایی سریع علائم، اقدام به موقع و درمان سریع تا حد زیادی خطر مرگ کاهش می‌یابد. انجام یکسری اقدامات که از ایجاد لخته در پاها جلوگیری می‌کند نیز در کاهش ریسک بروز آمبولی ریه کمک کننده خواهد بود.
علل ایجاد آمبولی ریه
همانطور که گفته شد، شایع‌ترین علت آمبولی ریوی، ترکیدن لخته‌های خونی است که در وریدهای تحتانی بدن شکل می‌گیرند و در نهایت به شریان‌های ریوی رسیده و در آن جا باعث انسداد می‌شوند اما آمبولی دلایل دیگری نیز می‌تواند داشته باشد که شامل موارد زیر است:
- حباب‌های هوایی که در شریان‌های ریه تشکیل می‌شوند.
- آمبولی چربی که معمولا بعد از شکستگی‌های شدید استخوان به وجود می‌آیند.
- تومورهای سرطانی و غیرسرطانی که در ریه باعث انسداد شریان‌ها شده و آمبولی ایجاد می‌کنند.
علائم مهم آمبولی ریه
علائم آمبولی ریه بسته به میزان درگیر شدن بافت ریه، تعداد و وسعت لخته‌های خون ایجاد شده و ابتلای فرد به بیماری‌های زمینه‌ای ریوی یا قلبی، می‌تواند بسیار متفاوت بروز پیدا کند.
در ادامه به شایع‌ترین علائم آمبولی ریه اشاره می‌کنیم:
تنگی نفس:
تنگی نفس حتی در زمان استراحت نیز وجود خواهد داشت و با انجام فعالیت فیزیکی و افزایش نیاز بدن به اکسیژن بدتر می‌شود. لازم ب ذکر است که این عارضه معمولا به صورت ناگهانی بروز پیدا می‌کند.
درد قفسه سینه:
این درد در مواقعی به قدری شدید احساس می‌شود که بیمار حس می‌کند دچار حمله قلبی شده است؛ درد قفسه سینه اغلب تیز و کوتاه مدت است و بیشتر زمانی اتفاق می‌افتد که بیمار نفس عمیق می‌کشد.
به همین دلیل این افراد از نفس عمیق کشیدن خودداری می‌کنند و معمولا تنفس تندتر و کم عمقی دارند. همچنین این دردها در زمانی که بیمار سرفه می‌کند،خم می‌شود و یا به جایی تکیه می‌دهد نیز بروز پیدا می‌کنند.
غش کردن:
زمانی که ضربان قلب یا فشار خون بیمار به طور ناگهانی کاهش پیدا می‌کند، اکسیژن به مقدار کافی به مغز نمی‌رسد و فرد ممکن است غش کند.
سایر علائمی که ممکن است با این بیماری رخ دهند شامل:
- سرفه خون آلود
- ضربان قلب سریع و نامنظم
- سرگیجه
- تعرق شدید
- تب
آمبولی ریه با چه سرطان‌هایی مرتبط است؟
طبق باور متخصصین، همه‌ی افراد مبتلا به سرطان در معرض خطر ابتلا به آمبولی ریوی (Pulmonary Embolism) و لخته شدن خون در وریدهای تحتانی خود هستند. علت این امر رشد تومورهای بدخیم در بافت است که باعث آسیب به بافت شده و لخته‌های خونی در عروق تشکیل می‌شوند.
تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد که احتمال تشکیل لخته‌های خون در بیماران مبتلا به سرطان‌های ریه، کولون و رکتال و پانکراس بسیار بیشتر از سایر افراد است و از آنجایی که لخته‌های خون عامل اصلی ایجاد این بیماری هستند، بنابراین در این بیماران احتمال به وجود آمدن آمبولی نیز بیش از دیگران است.
بیمارانی که با سرطان ریه دست و پنجه نرم می‌کنند، باید دائما چکاپ‌های لازم را انجام دهند؛ چرا که معمولا لخته‌های خون ۶ ماه پس از تشخیص سرطان در ریه، تشخیص داده می‌شوند .بنابراین بهتر است قبل از آن که آمبولی در ریه ایجاد شود، از بروز آن جلوگیری کرد.
علاوه بر این بیمارانی که سرطان در بدنشان گسترش یافته و به سایر نقاط بدن متاستاز داده است نیز در معرض خطر آمبولی ریوی قرار دارند.
برخلاف باور عموم که فکر می‌کنند سرطان خون نیز یکی از عوامل اصلی بروز آمبولی ریوی است، باید بیان کرد که احتمال این امر بسیار پایین بوده و لخته‌های خون بیشتر در سرطان‌هایی که به بافت آسیب می‌رسانند و یا باعث ایجاد تومورهای بدخیم می‌شوند، دیده می‌شود. در موقعیت‌های بسیار نادر، سرطان خون هم می‌تواند یکی از عاملان ایجاد لخته خون و آمبولی ریوی باشد.
تشخیص آمبولی ریه
برای تشخیص آمبولی ریوی از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود تا متخصصین بتوانند نظر قطعی برای انتخاب روش درمانی و یا وخامت عارضه بیان کنند. این روش‌ها شامل:
۱. اسکن اشعه x:
در این روش تصاویری از قفسه سینه بیمار گرفته می‌شود تا محل دقیق و وسعت لخته خون مشخص شود.
۲. سی تی اسکن:
از دیگر متودهای تصویربرداری است که تصاویری با جزئیات و دقت بیشتر در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
۳. آزمایش خون:
آزمایش خون فاکتورهای خونی را ارزیابی می‌کنند و با توجه به آن می‌توان بررسی کرد که آیا لخته خونی وجود دارد یا خیر.
درمان آمبولی
هدف از درمان آمبولی ریوی جلوگیری از بزرگ‌تر شدن لخته خون و همچنین جلوگیری از تشکیل لخته‌های جدید است و درمان به موقع و سریع برای پیشگیری مرگ بیمار و یا عوارض جدی بیماری ضروری خواهد بود.
اولین و رایج‌ترین روش درمان آمبولی ریه، استفاده از داروهای رقیق کننده خون و یا ضدانعقاد است تا لخته‌های خون موجود در ریه از بین بروند.
البته در موارد خفیف بدن به خودی خود می‌تواند لخته‌های خون را حل کند. درمان آمبولی ریوی به دور روش کلی دارو و عمل جراحی انجام می‌شود که در ادامه هر کدام از آن‌ها را به صورت مختصر توضیح می‌دهیم:
درمان‌دارویی:
- زمانی که بیمار در بیمارستان بستری باشد ار داروهای ضدانعقاد تزریقی استفاده می‌شود اما هنگامی که بیمار مرخص می‌شود، داروی ضدانعقاد به صورت قرص مصرف می‌شوند.
- بیماران آمبولی ریوی به طور کلی مجبورند تا حداقل به مدت ۳ ماه به طور منظم از داروهای ضدانعقاد استفاده کنند. اگر چه این متود نمی‌تواند درمان قطعی باشد و بهتر است با پزشک متخصص برای یافتن بهترین درمان ممکن مشورت شود.
- داروهای ضدانعقاد تنها در مواقع خاص و تهدید کننده حیات باید مصرف شوند؛ زیرا ممکن است باعث خونریزی‌های شدید و ناگهانی شوند.
- در صورتی که درمان‌های دارویی موثر واقع نشد، می‌توان از فیلترهای وریدی استفاده کرد که با استفاده از کاتتر مخصوص در ورید کار گذاشته می‌شوند تا از حرکت لخته‌های خون به قلب جلوگیری کنند.
درمان جراحی:
روش عمل جراحی که به آمبولکتومی و یا ترومبکتومی نیز شناخته می‌شود، یک نوع عمل‌جراحی است که در مواقعی که لخته خون بسیار بزرگ بوده و جان بیمار در خطر است، انجام می‌شود.
در این روش پزشک متخصص با یک کاتتر منعطف لخته خون را از بین می‌برد اما در مواقعی که دسترسی به لخته خون ممکن نیست، به روش سنتی قفسه سینه باز شده و لخته خون خارج می‌شود.
تجربیات بیماران: زندگی پس از آمبولی ریه
آغاز درمان و پذیرش بیماری
بیماران پس از تجربه این بیماری با یک مرحله جدید از زندگی خود مواجه می‌شوند که شامل پذیرش بیماری و آغاز فرآیند درمان است. بسیاری از بیماران تجربه‌هایی از اضطراب و ترس شدید از عود مجدد بیماری را گزارش می‌دهند. این احساسات طبیعی بوده و نیاز به حمایت‌های روحی و روانی دارد. مشاوره با پزشکان متخصص و تیم‌های درمانی می‌تواند به بیماران کمک کند تا بهتر با شرایط جدید خود کنار بیایند و برنامه‌های درمانی موثرتری را دنبال کنند.
تغییرات در سبک زندگی
پس از آمبولی ریه، بیماران معمولاً نیاز به تغییرات اساسی در سبک زندگی خود دارند. این تغییرات می‌تواند شامل افزایش فعالیت بدنی، رعایت رژیم‌های غذایی خاص، و پرهیز از مصرف سیگار و الکل باشد. همچنین، بسیاری از بیماران به استفاده منظم از داروهای ضدانعقاد خون نیاز دارند که مستلزم مراقبت‌های خاص و پیگیری‌های مداوم است. این تغییرات ممکن است در ابتدا دشوار به نظر برسد، اما با گذشت زمان و با حمایت‌های لازم، بیماران می‌توانند به سبک زندگی جدید خود عادت کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
نقش حمایت‌های اجتماعی و خانوادگی
حمایت‌های اجتماعی و خانوادگی نقش مهمی در فرآیند بهبود بیماران ایفا می‌کند. حضور خانواده و دوستان نزدیک می‌تواند به کاهش احساس تنهایی و افسردگی بیماران کمک کند و انگیزه بیشتری برای پیگیری درمان فراهم کند. گروه‌های حمایت از بیماران نیز می‌توانند منبعی ارزشمند برای به اشتراک گذاشتن تجربیات و دریافت مشاوره‌های مفید باشند. این حمایت‌ها می‌تواند به بیماران کمک کند تا با چالش‌های روزمره پس از بیماری بهتر کنار بیایند و به زندگی عادی خود بازگردند.
سوالات متداول آمبولی ریه
آیا می‌توان از بروز آمبولی ریه جلوگیری کرد؟
در صورتی که فردی به دلیل بیماری زمینه‌ای و یا شرایطی خاص در معرض خطر آمبولی ریوی قرار داشته باشد، پزشک متخصص با تجویز داروهای رقیق کننده خون، ورزش‌هایی که پاها بیشتر در آن درگیر باشند و یا پوشیدن جوراب‌های مخصوص (جوراب واریس) خطر لخته شدن خون را کاهش می‌دهند.
تا چه مدت باید از داروهای رقیق کننده خون برای درمان آمبولی استفاده کرد؟
مدت زمان استفاده از داروهای رقیق کننده خون با توجه به علت بروز آمبولی متفاوت است؛ در صورتی که آمبولی ریوی به دلیل عمل‌جراحی یا یک آسیب فیزیکی ایجاد شده باشد، این داروها به مدت یکسال و یا کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند اما در صورتی که بیمار سابقه آمبولی داشته باشد، داروها تا زمانی که علائم از بین بروند باید مصرف شوند.
آیا آمبولی‌های ریوی برگشت پذیرند؟
در حدود ۳۳ درصد از بیمارانی که آمبولی ریوی را تجربه کرده‌اند و پس از مدتی توانسته‌اند آن را درمان کنند، احتمال بازگشت بیماری وجود دارد. طبق تحقیقات صورت گرفته، موردهایی مشاهده شده‌اند که در بعضی افراد این عارضه پس از ۱۰ سال دوباره بروز پیدا کرده است. بنابراین با توجه به خطری که آمبولی ایجاد می‌کند و به نحوی که جان بیماران را تهدید می‌کند، بهتر است که سالیانه چکاپ‌های لازم جهت اطمینان انجام شود.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان به چیستی و چگونگی بروز آمبولی ریه پرداختیم و آموختیم که با شناختن و دانستن علائم این عارضه، می‌توان افراد را از مرگ حتمی نجات داد. همچنین ارتباط سرطان و آمبولی ریه را مورد بررسی قرار دادیم و دانستیم که در برخی از سرطان‌ها آسیب بافتی ایجاد شده زمینه ساز بروز آمبولی می‌شود.
همواره امید داریم که با مطالعه‌ی این مقاله تمامی اطلاعات مورد نیازتان را در خصوص آمبولی ریه کسب کرده باشید.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع:
