درمان کلاه سرد که با اسم کلاه یخی نیز شناخته می‌شود روشی نوآورانه است که برای کمک به بیماران شیمی درمانی از ریزش مو که یک عارضه جانبی شایع و اغلب ناراحت کننده درمان سرطان بوده طراحی شده است. درمان کلاه سرد با خنک کردن پوست سر قبل، حین و بعد از جلسات شیمی درمانی، میزان داروهای شیمی درمانی را که به فولیکول‌های مو می‌رسد کاهش می‌دهد و در نتیجه به حفظ مو کمک می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره درمان کلاه سرد با این مقاله از بای بای سرطان همراه باشید.
کلاه سرد در شیمی درمانی
شیمی درمانی یک روش قدرتمند است که برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در بدن استفاده می‌شود. این داروها برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول‌های سرطانی با رشد سریع طراحی شده‌اند. داروهای شیمی درمانی نمی‌توانند بین سلول‌های سرطانی و سایر سلول‌های بدن مانند سلول‌های فولیکول مو که به سرعت تقسیم شده تمایز قائل شوند. این امر می‌تواند منجر به عوارض جانبی متعددی از جمله ریزش مو شود.
فولیکول‌های مو از جمله سلول‌هایی هستند که سریع‌ترین رشد را در بدن دارند. آنها به سرعت سلول‌های مویی جدید تولید می‌کنند و به همین دلیل است که مو به طور مداوم رشد می‌کند. هنگامی که داروهای شیمی درمانی وارد جریان خون می‌شوند در سراسر بدن گردش می‌کنند و به این سلول‌های فولیکول مو که به سرعت تقسیم می‌شوند حمله می‌کنند. این امر می‌تواند باعث آسیب فولیکول‌های مو و توقف تولید موهای جدید شود که منجر به ریزش مو می‌شود.
ریزش مو ناشی از شیمی درمانی که به عنوان آلوپسی ناشی از شیمی درمانی نیز شناخته می‌شود می‌تواند یکی از چالش برانگیزترین عوارض جانبی برای بیماران باشد. ریزش مو اغلب دو تا سه هفته پس از شروع شیمی درمانی شروع می‌شود، ممکن است به تدریج یا ناگهانی رخ دهد و منجر به طاسی جزئی یا کامل شود. میزان ریزش مو بسته به نوع داروی شیمی درمانی، دوز و پاسخ فردی به درمان می‌تواند متفاوت باشد.
ریزش مو برای بسیاری از بیماران یادآور بیماری آنهاست و بر عزت نفس آنها تأثیر می‌گذارد. به همین دلیل است که یافتن راه‌هایی مثل درمان کلاه سرد برای جلوگیری یا کاهش ریزش مو در طول شیمی درمانی بسیار مهم است.
علم پشت درمان کلاه سرد
درمان کلاه سرد یا کلاه یخی در طول سال‌ها برای کمک به بیماران در حفظ موهای خود در طول درمان سرطان ایجاد و اصلاح شده است. درمان کلاه سرد با خنک کردن پوست سر تا دمای پایین‌تر قبل، حین و بعد از جلسات شیمی‌درمانی عمل می‌کند. فرآیند خنک‌سازی شامل قرار دادن یک کلاه پر از مایع سرد روی سر بیمار است. این کلاه به یک دستگاه خنک کننده متصل است که دمای مایع را در طول جلسه درمان حفظ می‌کند.
خنک کردن پوست سر با درمان کلاه سرد دو هدف اصلی را دنبال می‌کند:
کاهش جریان خون در پوست سر: هنگامی که پوست سر با درمان کلاه سرد خنک می‌شود، رگ‌های خونی در ناحیه منقبض یا باریک‌تر می‌شوند. این کاهش در جریان خون به این معنی است که مقدار کمتری از داروی شیمی درمانی می‌تواند به فولیکول‌های مو برسد. با رسیدن داروهای کمتر به این سلول‌ها آسیب کمتری به فولیکول‌های مو وارد می‌شود که به جلوگیری از ریزش مو کمک می‌کند.
کاهش سرعت متابولیسم فولیکول مو: کاهش دمای پوست سر با درمان کلاه سرد باعث کاهش متابولیسم و تقسیم سلولی در فولیکول‌های مو نیز می‌شود. داروهای شیمی درمانی در برابر سلول‌هایی که به سرعت تقسیم می‌شوند مؤثرتر هستند بنابراین با کند کردن فعالیت سلول‌های فولیکول مو، داروها تأثیر کمتری بر آنها می‌گذارند. این امر به محافظت از فولیکول‌های مو در برابر اثرات سیتوتوکسیک شیمی درمانی کمک می‌کند.
کاهش سمیت سلولی: فعالیت متابولیکی کندتر در فولیکول‌های موی سرد شده، اثرات سیتوتوکسیک داروهای شیمی درمانی را کاهش می‌دهد. حتی اگر برخی از داروها به فولیکول‌ها برسند، تأثیر مخرب آنها به دلیل کاهش فعالیت سلول‌های مو کاهش می‌یابد که این امر منجر به کاهش احتمال ریزش مو می‌شود. این مکانیزم برای محافظت از فولیکول‌های مو و حفظ رشد مو در طول شیمی درمانی کار کرده و درمان کلاه سرد را به روشی موثر برای بسیاری از بیماران تبدیل می‌کنند.
درمان کلاه سرد چقدر موثر است؟
درمان کلاه سرد موفقیت چشمگیری در جلوگیری از ریزش مو در بین بیماران شیمی درمانی داشته است. خنک کردن پوست سر بر اساس تحقیقات و مطالعات بالینی می‌تواند بسیار موثر باشد، به خصوص برای انواع خاصی از سرطان و رژیم‌های شیمی درمانی.
مطالعات نشان داده درمان کلاه سرد در بیماران مبتلا به سرطان سینه 89 درصد موفقیت داشته است. این بدان معناست که اکثریت قابل توجهی از بیمارانی که از این روش درمانی استفاده می‌کنند می‌توانند بیشتر موهای خود را در طول شیمی‌درمانی حفظ کنند. تنها 8 درصد از بیمارانی که از کلاه یخی استفاده می‌کردند ریزش موی قابل توجهی را تجربه کردند.
تحقیقات در مورد درمان کلاه سرد شواهد قوی از اثربخشی آن ارائه کرده است. مطالعات کنترل شده نشان داده کلاه‌های یخ جدیدتر با کنترل کامپیوتری مزایای قابل توجهی را ارائه می‌دهند. برای مثال مطالعات روی زنانی که برای سرطان سینه در مراحل اولیه شیمی درمانی می‌شوند نشان می‌دهد حداقل نیمی از زنانی که از این درمان کلاه سرد استفاده می‌کنند کمتر از نیمی از موهای خود را از دست داده‌اند.
روش‌های قدیمی‌تر خنک‌سازی پوست سر مانند استفاده از کیسه‌های یخ نتایج متفاوتی داشت و پیشرفت‌ها در فناوری کلاه سرد در شیمی درمانی تفاوت اساسی ایجاد کرده است. کنترل دقیق دما و تناسب بهتر کلاه‌های مدرن به نرخ موفقیت بالاتر منجر شده است.
پروسه درمان با کلاه یخی
درمان کلاه سرد فرآیندی با ساختار مناسب است که برای به حداقل رساندن ریزش مو در طول شیمی درمانی طراحی شده است. آشنایی با هر مرحله از این پروسه به بیماران کمک می‌کند تا برای آنچه در طول جلسات درمانی خود انتظار آنها را می‌کشد آماده شوند که در این بخش مقاله نگاهی دقیق به نحوه انجام درمان کلاه سرد ارائه می‌کنیم.
آماده سازی قبل از درمان با کلاه سرد
درمان کلاه سرد حدود 30 دقیقه قبل از شروع جلسه شیمی درمانی شروع می‌شود. این دوره خنک‌سازی اولیه به کاهش دمای پوست سر کمک می‌کند و آن را برای تزریق داروهای شیمی‌درمانی آماده می‌کند. یک متخصص کلاه یخ را به خوبی روی سر بیمار قرار می‌دهد. این کلاه به گونه‌ای طراحی شده است که کل پوست سر را پوشش می‌دهد و حداکثر اثربخشی را تضمین می‌کند. قرارگیری مناسب برای اطمینان از اینکه سرما به طور یکنواخت به تمام نواحی پوست سر می‌رسد بسیار مهم است.
کلاه یخ به یک دستگاه خنک کننده متصل است که مایع سرد را از طریق کلاه به گردش در می‌آورد. این مایع پوست سر را تا دمای تقریبا 20 درجه سانتیگراد خنک می‌کند. دستگاه خنک کننده این دما را در تمام طول فرآیند حفظ می‌کند.
در طول شیمی درمانی
بیمار از درمان کلاه سرد در طول تزریق شیمی درمانی استفاده می‌کند. این درمان می‌تواند برای کل مدت جلسه شیمی درمانی ادامه داشته باشد که بسته به نوع و دوز داروهای شیمی درمانی که تجویز می‌شوند متفاوت است. متخصصان بیمار را تحت نظر خواهند داشت تا مطمئن شوند که کلاه یخ به درستی کار می‌کند و بیمار راحت است. آنها علائم ناراحتی یا مشکلات مربوط به قرارگیری کلاه را بررسی خواهند کرد.
بعد از درمان
بیمار پس از اتمام جلسه شیمی درمانی باید به مدت 30 تا 90 دقیقه دیگر از درمان کلاه سرد استفاده کند. این دوره خنک کننده طولانی مدت کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود که پوست سر در دمای پایین‌تری باقی می‌ماند زیرا داروهای شیمی درمانی در بدن گردش می‌کنند و در نهایت غلظت آنها کاهش می‌یابد.
هنگامی که دوره خنک کننده پس از درمان به پایان رسید، متخصص با دقت کلاه یخ را خارج می‌کند. بیمار ممکن است بازگشت تدریجی دما و حس طبیعی پوست سر را تجربه کند.
کل مدت درمان کلاه سرد از جمله سرد کردن قبل از درمان، مدت زمان شیمی درمانی و دوره خنک سازی پس از درمان می‌تواند تا دو ساعت و نیم طول بکشد. زمان دقیق این درمان بر اساس برنامه‌های درمانی فردی و رژیم شیمی درمانی خاص مورد استفاده متفاوت خواهد بود.
بیماران واجد شرایط درمان کلاه سرد
درمان کلاه سرد برای همه افرادی که تحت شیمی درمانی هستند مناسب نیست. معیارهای خاصی وجود دارد که تعیین می‌کند چه کسی می‌تواند از این درمان بهره مند شود. آشنایی با اینکه چه کسانی می‌توانند و چه کسانی نمی‌توانند از این روش درمانی استفاده کنند برای بیماران و متخصصان هنگام بررسی این گزینه ضروری است.
درمان کلاه سرد در درجه اول برای بیماران مبتلا به تومورهای جامد استفاده می‌شود. تومورهای جامد توده‌ای از بافت هستند که در اندام‌ها رشد می‌کنند و می‌توانند با جراحی برداشته شوند. این نوع سرطان با سرطان‌های مرتبط با خون که بیشتر سیستمیک هستند و کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند متفاوت است:
- سرطان سینه: سرطان پستان یکی از شایع‌ترین سرطان‌هایی است که در آن از درمان کلاه سرد استفاده می‌شود. با توجه به میزان موفقیت بالای خنک سازی پوست سر در بیماران مبتلا به سرطان سینه، بسیاری آن را مفید می‌دانند.
- سرطان پروستات: بیمارانی که برای سرطان پروستات تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرند می‌توانند از درمان کلاه سرد نیز بهره مند شوند که به آنها کمک می‌کند تا موهای خود را حفظ کنند و تاثیرات عاطفی ریزش مو را کاهش دهند.
- سرطان ریه: خنک کردن پوست سر برای بیماران مبتلا به سرطان ریه می‌تواند روشی موثر برای به حداقل رساندن ریزش مو در طول شیمی درمانی باشد.
- سرطان روده: کسانی که تحت درمان سرطان روده قرار می‌گیرند می‌توانند درمان کلاه سرد را برای محافظت از موهای خود در نظر بگیرند.
- سرطان‌های زنان: این بیماری شامل سرطان‌هایی مانند سرطان تخمدان، دهانه رحم و رحم می‌شود. بیماران مبتلا به این نوع سرطان‌ها نیز می‌توانند واجد شرایط درمان کلاه سرد در شیمی درمانی باشند.
شرایط ممنوعیت درمان کلاه سرد
شرایط و سناریوهای مختلفی وجود دارد که در آن درمان کلاه سرد توصیه نمی‌شود. بیماران واجد این شرایط باید به دلیل خطرات احتمالی یا عدم اثربخشی این روش درمانی از خنک شدن پوست سر خودداری کنند:
- بدخیمی‌های هماتولوژیک: این بدخیمی در سرطان‌های خون و اندام‌های خون ساز مانند لوسمی، لنفوم و مولتیپل میلوما دیده می‌شود. کلاه یخ برای این نوع سرطان‌ها توصیه نمی‌شود زیرا درمان سیستمیک است و کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد و خنک کردن پوست سر بی خطر نخواهد بود.
- آلرژی به سرما: بیماران مبتلا به آلرژی به سرما که به عنوان کهیر سرد نیز شناخته می‌شود نباید از درمان کلاه سرد استفاده کنند. قرار گرفتن در معرض سرما می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک مانند کهیر یا علائم شدیدتر شود.
- آگلوتینین‌های سرد: این بیماری وجود پروتئین‌های غیر طبیعی در خون است که می‌تواند باعث جمع شدن سلول‌های خونی در دمای پایین شود. استفاده از کلاه خنک کننده می‌تواند این وضعیت را تشدید کند و منجر به عوارض جانبی شود.
- متاستاز پوست سر: اگر سرطان به پوست سر گسترش یافته است درمان کلاه سرد توصیه نمی‌شود. خنک کردن پوست سر در این سناریو می‌تواند به طور بالقوه از سلول‌های سرطانی در پوست سر در برابر هدف قرار گرفتن موثر توسط شیمی درمانی محافظت کند.
- شیمی درمانی فرسایش مغز استخوان: این یک شیمی درمانی با دوز بالا است که اغلب قبل از پیوند مغز استخوان استفاده می‌شود. درمان کلاه سرد در این موارد به دلیل شدت و ماهیت سیستمیک شیمی درمانی مناسب نیست.
عوارض جانبی درمان کلاه یخی
درمان کلاه سرد مانند هر روش پزشکی دیگری می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد. آشنایی با این عوارض جانبی می‌تواند به افرادی که این درمان را مد نظر دارند کمک کند تا تصمیم آگاهانه‌ای بگیرند:
- سرمای شدید: تعداد قابل توجهی از بیماران که حدود 15 درصد بوده گزارش می‌دهند که در طول درمان کلاه سرد با احساس سرمای شدید دست و پنجه نرم می‌کنند. کلاه سرد در شیمی درمانی باید در دمای پایین نگه داشته شود تا موثر باشد که برای برخی بیماران ناراحت کننده است.
- سردرد: تقریباً 2 درصد از بیماران در طول درمان کلاه سرد سردرد را تجربه می‌کنند. دمای سرد گاهی اوقات می‌تواند منجر به ناراحتی و سردرد شود که می‌تواند شدت آن متفاوت باشد.
- ناراحتی پوست سر: بیماران ممکن است به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در دمای سرد احساس لرز و ناراحتی در پوست سر، گردن و شانه‌ها کنند. این ناراحتی به طور کلی خفیف و قابل کنترل است اما می‌تواند برای برخی افراد غیرقابل تحمل باشد.
کلام آخر
در این مقاله بای بای سرطان دیدیم درمان کلاه سرد یک راه حل امیدوارکننده برای بیماران شیمی درمانی که می‌خواهند ریزش مو را در طول درمان سرطان به حداقل برسانند ارائه می‌دهد. بیماران با آشنایی با درمان کلاه سرد و اثربخشی آن تصمیم آگاهانه‌ای در مورد اینکه این گزینه برای آنها مناسب است یا خیر اتخاذ می‌کنند. درمان کلاه سرد با نرخ موفقیت بالا احساس طبیعی بوده را به بسیاری از افرادی که تحت چالش‌های شیمی درمانی قرار می‌گیرند برمی‌گرداند.
منابع:
