سرطان دهان چیست؟ آشنایی با علائم سرطان دهان

جالب است بدانید که سرطان دهان، از سرطان­ های شایع در بین آقایان و خانم ­ها است و اغلب به دلیل ناآگاهی افراد از علایم سرطان دهان، زمانی تشخیص داده می­ شود که در مراحل پیشرفته قرار گرفته است. پس اگر نمی­ خواهید جز افراد ناآگاه باقی بمانید و مشتاقید تا اطلاعات کاملی در خصوص این بیماری کسب کنید، این مقاله بای بای سرطان را تا انتها دنبال کنید تا در ادامه شایع‌ترین علائم سرطان دهان را با هم بررسی کنیم.

در حقیقت این سرطان، سرطانی است که می تواند در تمام بخش ­های تشکیل دهنده­ ی دهان ایجاد شود.

این نواحی شامل لب، زبان، داخل گونه ­ها، سقف و کف دهان می ­باشد. در واقع اگر بخواهیم کلی­ تر بررسی کنیم، می­ توانیم سرطان دهان را در بین یکی از انواع سرطان­ های سر و گردن قرار دهیم.

سرطان دهان چگونه ایجاد می ­شود؟

سرطان دهان با تغییر در DNA سلول­ های دهانی، رشد می کند و تکثیر بی­رویه ­ی آن­ها آغاز می­ شود. لازم به ذکر است که سرطان دهان بیشتر سلول­ های سنگفرشی نازک سطح دهان و لب­ ها را درگیر می ­کند.

انواع سرطان دهان

سرطان دهان را با توجه به سلول­ هایی که درگیر می­ کند، دسته­ بندی می­ کنند. در این سرطان، غالبا سلول­ های سنگفرشی سطح دهان و لب درگیر می­ شوند، اما در اینجا انواع دیگری از سرطان دهان که شیوع کمتری دارند را بررسی می­ کنیم.

• آدنوکارسینوما (Adenocarcinoma) که سرطان غدد بزاقی را هدف می­ گیرد.
• تومور بدخیم (Sarcoma) که در استخوان، غضروف، عضلات و بافت­ های دیگر رشد می­ کند.
• ملانوم­ های بدخیم دهانی  (Oral Malignant Melanoma) که در سلول­ های ملانوسیت، سرطان به وجود‌ می ­آید.

علائم سرطان دهان

به طور کلی، سرطان­ هایی که در دسته­ ی سرطان­ های سر و گردن قرار می­ گیرند، علائم مشابهی را از خود نشان می­‌دهند. در ادامه شایع‌ترین علائم سرطان دهان را با هم بررسی می­ کنیم:
۱- زخم دهان یا لب که بهبود پیدا نمی ­کند.
۲- سفیدی یا قرمزی قسمتی از نواحی داخل دهان
۳- شل شدگی و لق شدن دندان­ ها
۴- رشد توده ­های متعدد در دهان
۵- درد دهان
۶- درد گوش
۷- بلع دردناک و سخت

علائم ایجاد سرطان دهان

تا به امروز علت مشخصی برای بروز سرطان دهان مشخص نشده است. حال آنکه در این بین، مواردی وجود دارند که هر کدام از آن­ها را می­ توان به عنوان علتی برای ایجاد این نوع سرطان در نظر گرفت.

مواردی که احتمال ایجاد سرطان دهان را افزایش می­دهند:

• استفاده از هر نوعی از تنباکو مانند: سیگار، پیپ، تنباکو جویدنی و حتی دمنوش
• مصرف بی­رویه الکل
• قرارگیری صورت در معرض شدید نور آفتاب
• HPV، ویروسی انسانی که عمدتا از طریق روابط جنسی پرخطر منتقل می ­شود 
• ضعف شدید سیستم ایمنی

چگونه از ابتلا به سرطان دهان پیشگیری کنیم؟

راه حل قطعی جهت پیشگیری از هیچ بیماری ­ای وجود ندارد، تنها با انجام دادن یا ندادن برخی کار­ها می‌توانید ریسک ابتلا به سرطان را تا حد امکان، پایین بیاورید.

مواردی که بهتر است جهت پیشگیری از ابتلا به این بیماری انجام دهید:

1– قطع مصرف ‌تنباکو و عدم استفاده از آن به هر روشی، چه جویدنی و چه کشیدنی. چرا که می ­تواند سلول­ های داخل دهان را سرطانی کند.

 2– متخصصین مصرف الکل شدید را منع می ­کنند و در صورت مصرف، باید متعادل باشد؛ چرا ‌که مصرف زیاد الکل باعث تحریک سلول ­های دهانی و در نتیجه سرطانی شدن آن می ­شود.

3– لب­ ها و صورت، نباید در معرض شدید آفتاب قرار بگیرند و تا جایی که امکان دارد از کلاه­ هایی که تمام صورت را می‌پوشانند و یا کرم­ های ضد آفتاب مخصوص استفاده شود.

4– با مراجعه به دندانپزشک به صورت منظم معاینات دهانی برای بررسی وجود هرگونه توده و یا بافت غیرطبیعی داخل دهان انجام شود.

راه­های تشخیص علایم سرطان دهان

تشخیص زود هنگام و به موقع علایم سرطان دهان،‌ می ­تواند شانس درمان و بقای شخص را 50 تا 90 درصد افزایش دهد.

اگر با علائم و نشانه ­هایی مواجه شدین که بیش از ۳ هفته وجود دارند و خوب نشده ­اند، آن ها را جدی بگیرید و با پزشک مربوطه در میان بگذارید.

اقدامات تشخیصی این سرطان

1- برش و بیوپسی پانچ (Incision and Biopsy):

این روش زمانی استفاده می­ شود که ناحیه درگیر نزدیک و قابل دسترسی باشد، مثل زبان و قسمت داخلی گونه که متخصص با برداشتن قسمتی از بافت محل مورد نظر، آن را بررسی می­ کند. لازم به ذکر است که زخم ناشی از پروسیجر، با بخیه می شود و دردناک نخواهد بود، پس جای نگرانی نیست.

2- سیتولوژی آسپیراسیون با سوزن ظریف (Fine Needle Aspirasion Cytology):

زمانی استفاده می ­شود که بیمار به نوع دوم از سرطان دهان مبتلا است و احساس تورم در گلو داشته باشد. این روش مانند این است که انگار از فرد بیمار آزمایش خون بگیرند. این فرآیند با برداشتن نمونه ­ای از مایع سلول­ های سرطانی به متخصصین در مسیر تشخیص، کمک می­ کند.

3- ناندوسکوپی (Nasendoscopy):

روش تشخیصی دیگری است که ناندوسکوپ را، که یک لوله نازک، بلند و منعطف است و در سر آن چراغ و دوربین دارد، از طریق بینی وارد گلو می ­کنند. این روش زمانی استفاده می­ شود که فرد مشکوک به درگیری در نواحی داخلی بینی، گلو و حنجره باشد.
ناندوسکوپی 30 ثانیه بیشتر طول نمی­ کشد و برای جلوگیری از اذیت شدن فرد، از بی حسی­ های موضعی درون بینی استفاده می ­شود.

4-پاناندوسکوپی (Panendoscopy) :

دقیقا مانند ناندوسکوپی است با این تفاوت که از لوله بزرگ­تر استفاده می ­شود که دسترسی را بیش­تر و آسان­ تر خواهد کرد. این فرآیند در بیهوشی کامل انجام می ­شود زیرا به علت بزرگی دوربین بالای لوله، اگر فرد هوشیار باشد، برایش فرآیندی اذیت کننده خواهد بود.

تشخیص سرطان دهان با آزمایش خون

زمانی که فرد علایم سرطان دهان را در خودش احساس کرد و به متخصص مربوطه مراجعه کرد، ممکن است جهت بررسی بیشتر وضعیت سلامت عمومی و میزان مواد معدنی در بدن، آزمایش خون هم توسط پزشک برای فرد درخواست شود که البته آزمایش خون نمی ­تواند تشخیص قطعی و دلیل محکمی مبنی بر وجود این سرطان باشد. غالبا انجام آزمایش خون، پیش از شروع دارودرمانی برای فرد، ضرورت دارد.

بیوپسی و انواع آن برای تشخیص وجود سرطان استفاده می شود.

برای اینکه بدانیم، سرطان در چه مرحله­ ای قرار دارد و نیاز به چه اقدامات درمانی است، باید از تست­ ها و آزمایشات دیگری استفاده کرد.

این آزمایشات بابت اینکه به ما نشان دهد که آیا سرطان بافت پوست، فک و حتی ارگان ­های دیگر را درگیر کرده است انجام می شود.

• X_Ray
• اسکن فرا صوت
• MRI
• CT Scan
• PET Scan

بعد از انجام این تست­ ها، می­ توان مرحله و درجه ­ی سرطان را مشخص کرد.

• برای تعیین مرحله سرطان از سیستمTNM “” استفاده می ­شود.
• در این سیستم” T” نشان دهنده اندازه تومور است که”T1″ کوچکترین اندازه و “T4” بزرگترین اندازه تومور است.
• حرف” N ” نشان دهنده­ ی این است که آیا سرطان به بافت­ های دیگر‌ منتشر شده است یا خیر که کلمه”No ” است که یعنی متاستازی یافت نشد و حروف N1,N2,N3 نشان می ­دهد که متاستاز در چه حدی است.
• حرف ” M“ نیز نشان می­ دهد که آیا متاستاز در دیگر بخش­ های بدن صورت گرفته است یا خیر.

به کمک درجه بندی سرطان می ­توانیم میزان وخامت و سرعت پیشرفت آن در آینده را تعیین کنیم.

راه های درمان سرطان دهان

با وجود اینکه امروزه با پیشرفت علم شاهد روش های درمانی وسیع تر و کارآمدتری برای درمان انواع سرطان ها به ویژه سرطان دهان هستیم، اما به طور کلی روش های درمان سرطان دهان را در سه دسته ی کلی که در پایین به آنها اشاره شده است، دسته بندی می کنیم.

جراحی برای برداشتن بافت سرطانی به همراه مقدار کمی از سلولهای سالم اطراف بافت درگیر، برای اطمینان از اینکه بافت سرطانی به طور کامل برداشته شده است.

رادیوتراپی که در آن پرتوها به صورت مستقیم به سلولهای درگیر تابانده میشوند.

شیمی درمانی که در آن داروهای بسیار قوی برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشود.

1. جراحی برای برداشتن بافت سرطانی به همراه مقدار کمی از سلول های سالم اطراف بافت درگیر، برای اطمینان از اینکه بافت سرطانی به طور کامل برداشته شده است.
2. رادیوتراپی که در آن پرتوها به صورت مستقیم به سلول های درگیر تابانده می شوند.
3. شیمی درمانی که در آن داروهای بسیار قوی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود.

در اکثر مواقع، این روش ها به صورت ترکیبی استفاده می شوند تا بیشترین تاثیرگذاری را داشته باشند.

درجه بندی سرطان مطابق با روش های درمانی:

خفیف (Low_Grade):

در این مرحله، سرطان دهان زودرس است که معمولا با جراحی قابل درمان است.

متوسط (Moderate_Grade):

سرطان دهان متوسط که همچنان شانس بالایی برای درمان دارد اما ممکن است فرآیندهای پیچیده تری همچون رادیوتراپی، برای درمان نیاز داشته باشد.

شدید (High_Grade):

این سرطان پیشرفته، شانس کمتری برای درمان دارد و به هر سه نوع فرآیندبا علایم سرطان دهان، درمان یعنی جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی نیازمند است.

درمان یعنی جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی نیازمند است.

عوارض سرطان دهان

سرطان دهان‌ و مسیر درمانی آن می تواند مشکلات و عوارضی را برای فرد ایجاد ‌کند، یکی از مهمترین عوارضی که ممکن است ایجاد شود، تغییر ظاهر دهان و ایجاد مشکل در صحبت کردن و بلع مواد غذایی است.

 بلع دشوار یکی از خطرناکترین عوارض است، چرا که اگر در هنگام بلع، ماده غذایی وارد مسیر هوایی شود، می تواند باعث عفونت قفسه سینه که به پنومونی آسپیراسیون معروف است، شود.

کلام آخر

در این مقاله اطلاعات کلی و مفیدی در خصوص سرطان دهان، روش های تشخیصی و راه های درمانی آن، به شما داده شد تا نسبت به این سرطان، آگاه تر باشید و در صورت نیاز بتوانید به اطرافیان خود کمک کنید.

شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.

هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.