سرطان و باروری یکی از آن مسائلی است که پس از درمان سرطان اهمیت پیدا می‌کند، به خصوص در بانوانی که جوان بوده و به سرطان‌های تخمدان، رحم و.. مبتلا شده‌اند. چرا که چالش‌های سرطان و عوارضی که این بیماری برای افراد به همراه دارد، صرفا به دوران ابتلا به بیماری ختم نمی‌شود و گاها برخی عوارض پس از اتمام درمان بروز می‌یابند.
در این بین که مسئله‌ی باروری پس از اتمام سرطان تبدیل به دغدغه‌ای مهم برای این افراد شده است، سوالات زیادی برای زوجین مطرح خواهد شد. به همین جهت در این مقاله‌ی بای بای سرطان تاثیرات سرطان و باروری و روش‌های حفظ امکان بارداری پس از درمان سرطان را شرح می‌دهیم.
ناباروری؛ از مهمترین چالش‌های پس از سرطان
لغت باروری به طور کلی به توانایی بچه دار شدن یا داشتن فرزند اشاره می‌کند. برای مردان، باروری به این معنی است که آن‌ها بتوانند از طریق فعالیت‌های جنسی طبیعی صاحب فرزند شوند.
باروری یک فرد تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد؛ این عوامل شامل عملکرد اندام تناسلی، زمان و دفعات رابطه جنسی، هورمون‌های خاص و در نهایت عدم مشکل برای باروری هر یک از زوجین خواهد بود.
زمانی که یک یا بیشتر از این عوامل در فرد وجود نداشته باشند، فرد توانایی بچه دار شدن را از دست می‌دهد که به آن ناباروری می‌گویند.
متخصصین معمولا وقتی فردی را نابارور می‌دانند که پس از داشتن ۱۲ ماه یا بیشتر فعالیت جنسی منظم، باز هم قادر به بچه دار شدن نباشد.
شایع‌ترین علل ناباروری مشکلات هورمونی و مشکلات اندام جنسی فرد است که عملکرد نادرست غدد و اندام‌ها باشد. البته همیشه علل ناباروری این موارد نیست و ممکن است کاملا علت آن کاملا ناشناخته باشد. همچنین طبق تحقیقات صورت گرفته پیرامون علل ناباروری، مشخص شد که استرس و اضطراب می‌توانند باعث تغییراتی شوند که در ناباروری نقش دارد.
علاوه بر تمامی این علت‌ها، ابتلا به انواع خاصی از سرطان و یا به کارگیری روش‌های خاصی از درمان در افرادی که تحت درمان سرطان هستند، ممکن است با مشکلات باروری برای این افراد همراه باشد.
علل اصلی ناباروری در زنان و مردان مبتلا به سرطان
برای رسیدن به فرزند و باروری، باید موارد زیادی در کنار هم قرار گیرند تا این اتفاق بیوفتد؛ علاوه بر تاثیر سرطان و باروری، هر گونه تغییر در نحوه عملکرد یک اندام و یا تغییر در هورمونی که برای رشد اسپرم و یا تخمک لازم است، ممکن است باعث ناباروری شود. در ادامه به مواردی اشاره می‌کنیم که جزو علل اصلی ناباروری در مردان و زنان هستند:
- رشد یک تومور سرطانی می‌تواند عضو جنسی را مسدود کرده و با به آن فشار وارد کند که همین امر موجب می‌شود تا این عضو عملکرد درست و مناسبی نداشته باشند.
- ترشح هورمون‌هایی که برای کمک به بارداری مورد نیاز هستند، ممکن است مختل شوند.
- امکان دارد بیضه‌ها و تخمدان‌ها اسپرم و تخمک سالم نسازند.
- در برخی موارد حرکت اسپرم و یا تخمک مختل می‌شود و در نهایت منجر به آن شده تا بارداری صورت نگیرد.
درمان سرطان و باروری
در بسیاری از موارد، جراحی یا درمان سرطان می‌تواند بیشتر از خود سرطان در برخی از فرآیندهای تولید مثلی تداخل ایجاد کند. انواع جراحی‌ها و متودهای درمانی سرطان می‌توانند تاثیرات متفاوتی بر میزان باروری فرد داشته باشند.
خطر ناباروری بسته به موارد زیر متفاوت است:
- سن بیمار و مرحله‌ی زندگی بیمار؛ برای مثال قبل از بلوغ، بعد از بلوغ و بزرگسالی و غیره
- نوع و وسعت جراحی صورت گرفته
- نوع متود درمانی تجویز شده توسط پزشک؛ پرتودرمانی، شیمی درمانی، هورمون درمانی، درمان هدفمند، ایمونوتراپی، پیوند سلول‌های بنیادی
- دوز داروهای مورد استفاده در پروسه درمان سرطان
بسیار مهم است که بیماران قبل از انجام جراحی و سایر متودهای درمانی، با تیم مراقبتی مشورت کنند تا مشخص شود که آیا این درمان‌های در نظر گرفته شده، تاثیر منفی بر روی باروری آن‌ها خواهد گذاشت یا خیر.
درمان‌هایی که باعث ناباروری می‌شوند!
در ادامه به چند نمونه از متودهای درمانی که باعث ناباروری در خانم‌ها می‌شوند، اشاره می‌کنیم:
عمل جراحی:
عمل جراحی یکی از متودهای اصلی درمان سرطان است که در آن پزشک متخصص با انجام روش‌های هیسترکتومی (برداشتن کامل رحم)، اوفورکتومی (برداشتن هر دو تخمدان) منجر به ناباروری بیمار می‌شود.
اما در صورتی که پزشک تراهلکتومی (برداشتن قسمت پایین دهانه رحم به دلیل سرطان رحم) را تجویز کند، بیمار همچنان ممکن است بتواند باردار شود.
اگر سرطان تخمدان بیمار در مراحل اولیه تشخیص داده شود و یا فرد مبتلا به تومورهای خوش‌خیم شود، ممکن است با برداشتن یک تخمدان بتوان بیماری وی را درمان نمود.
در مواقعی جراحی برای برداشتن تومورهای نزدیک اندام‌های تناسلی انجام می‌شود که همین امر موجب می‌شود که اسکاری در محل جراحی ایجاد شود، این اسکار ممکن است مانع از حرکت تخمک‌ها به داخل تخمدان‌ها برای لقاح شود.
شیمی درمانی:
برخی از داروهای شیمی درمانی می‌توانند باعث شوند که تخمدان‌های بیمار تولید استروژن و یا ترشحات تخمک را متوقف کنند. این اختلال نارسایی اولیه تخمدان POI نامیده می‌شود که ممکن است موقت یا دائمی باشد.
داروهای شیمی درمانی همچنین ممکن است تعداد تخمک‌های سالم را در تخمدان‌های بیمار کاهش دهند که باعث ایجاد اختلال در باروری فرد می‌شود.
احتمال ناباروری با داروهای خاص شیمی درمانی، به ویژه در دوزهای بالاتر یا در درمان‌های ترکیبی به خصوص زمانی که با پرتو درمانی همراه باشند، بیشتر است.
رادیوتراپی:
در این متود درمانی پزشکان از ذرات پرانرژی برای درمان سرطان استفاده می‌کنند. پرتو درمانی سرطان در ناحیه لگن یا پایین شکم می‌تواند تخمک‌های ذخیره شده در تخمدان‌ها را از بین ببرد.
این متود درمانی همچنین می‌تواند رحم بیمار را دچار مشکلاتی کند که در نهایت ناباروری فرد را در پی داشته باشد. پرتو درمانی ناحیه سر و گردن به غده هیپوفیز بیمار آسیب می‌رساند، از طرفی غده هیپوفیز هورمون‌های مورد نیاز برای ترشح تخمک آزاد می‌کند و باعث کاهش باروری می‌شود.
هورمون‌تراپی:
در ادامه تاثیرات منفی درمان سرطان و باروری، باید گفت که داروهایی که در هورمون‌تراپی مورد استفاده قرار می‌گیرند نیز ممکن است باعث انسداد هورمون‌های جنسی و باروری شوند که همین امر موجب ناباروری بیماران سرطانی می‌شود. البته باید به این نکته توجه شود که امکان دارد این عارضه دائمی و یا موقت باشد.
درمان سرطان تخمدان و باروری
درمان سرطان تخمدان می‌تواند بر باروری خانم‌ها تاثیر بگذارد و یا حتی باعث ناباروری شود. اگر سرطان برای فردی تشخیص داده شود و فرد قصد دارد که در ادامه باردار شود، راه‌های مختلفی وجود دارد که قبل از درمان سرطان و باروری باید به آن‌ها توجه شود.
از دست دادن باروری یا ناباروری در زنان به این معنی است که شخص نمی‌تواند باردار شود و حتی اگر باردار شود نیز به مرحله تولد نوزاد نخواهد رسید. درمان‌های سرطان ممکن است به اندام تناسلی خانم، تخمدان‌ها یا رحم آسیب برسانند و حتی در مواقعی اعصاب نیز تحت تاثیر این آسیب قرار گیرند. بعضی متودهای درمانی نیز در تولید هورمون‌هایی که در لقاح نقش دارند، اختلال ایجاد کرده و باعث عدم باروری می‌شوند.
حفظ سلامت باروری بیماران سرطانی
از آنجایی که سرطان و باروری بر هم اثر گذارند و بیماران سرطانی بخصوص خانوم‌ها ممکن است توانایی باروری خود را در طول درمان سرطان از دست دهند، پیوسته به دنبال راهی هستند تا باروری خود را حفظ کنند. برای اینکار فرد باید با پزشک مشاور خود و یا با یک کلینیک باروری مشورت کند تا بتواند با بهترین روش ممکن باروری خود را حفظ کند.
باید به این نکته توجه کرد که این روش ها همیشه موفق نیستند و یا ممکن است انجام آن‌ها برای همه مناسب نباشد.
امروزه متخصصین ۳ روش را برای حفظ باروری بیماران مبتلا به سرطان خود در نظر می‌گیرند. این روش‌ها شامل:
- انجماد جنین
- انجماد تخمک
- انجماد بافت تخمدان
لازم به ذکر است که تمامی این روش‌ها باید دقیقا قبل از شروع شیمی درمانی برای بیمار صورت گیرد.
1- انجماد جنین برای حفظ باروری بیماران مبتلا به سرطان
در این روش، پزشک ابتدا داروهای خاصی را برای باروری بیماران سرطانی تجویز می‌کند. این داروها باعث تحریک تخمدان‌ها شده و در نتیجه تخمدان‌ها تخمک تولید می‌کنند. در این بین پزشک تخمک‌ها را جمع آوری کرده و از اسپرم شریک زندگی بیمار برای بارور کردن آن‌ها استفاده می‌کند؛ در نهایت تخمک بارور شده در آزمایشگاه تبدیل به جنین خواهد شد.
جنین‌های ایجاد شده در آزمایشگاه فریز شده و تا زمانی که بیمار قصد بارداری داشته باشد از آن استفاده نمی‌شود؛ زمانی که جنین فریز شده به رحم مادر بازگردانده می‌شود، به آن لقاح آزمایشگاهی IVF می‌گویند.
فرآیند IVF بسیار پیچیده بوده و در مواقعی ممکن است موفقیت آمیز نباشد؛ بنابراین باید بدانید که فرآیند IVF یک پروسه همیشه موفقیت آمیز نیست.
2- انجماد تخمک برای حفظ باروری بیماران مبتلا به سرطان
این روش مشابه روش قبلی است اما با این تفاوت که برای انجام آن وجود شریک زندگی الزامی نیست. در این روش داروهایی به منظور تحریک تخمدان‌ها برای بیمار تجویز می‌شود و تخمدان‌ها پس از تحریک، شروع به تولید تخمک می‌کنند.
تخمک‌های تولید شده توسط پزشک متخصص جمع آوری شده و فریز خواهد شد. زمانی که بیمار برای باروری پس از اتمام سرطان آماده شد، این تخمک‌های فریز شده به داخل رحم بازگردانده می‌شوند.
لازم به ذکر است که این روش باید قبل از شیمی درمانی و یا پرتو درمانی انجام شود؛ چرا که پرتوها و داروهای این روش‌ها باعث آسیب و ایجاد اختلال در ساختار تخمک‌ها شده و از بارور شدن آن‌ها جلوگیری می‌کند.
3- انجماد بافت تخمدان برای حفظ باروری بیماران مبتلا به سرطان
در این پروسه، عمل جراحی کوچکی برای برداشتن مقداری از بافت تخمدان انجام می‌شود؛ سپس در آزمایشگاه‌های تخصصی فریز می‌شود که به این فرآیند عمل انجماد بافت تخمدان می‌گویند.
بیمار پس از آن که دوران درمان خود را پشت سر گذاشت، بافت تخمدان به بدن او بازگردانده می‌شود. در صورتی که بافت تخمدان به طور طبیعی فعالیت خود را شروع کند، تخمدان‌ها ممکن است تخمک تولید کنند که این اتفاق به معنی بارور بودن شخص است.
البته باید در نظر داشته باشید که انجماد بافت تخمدان، روشی جدید و تازه است که در حال توسعه یافتن است؛ لذا احتمال موفقیت آمیز بودن آن ممکن است پایین باشد.
تاثیرات داروهای تحریک کننده‌ی تخمدان
همانطور که پیش تر به آن اشاره شد، در بیشتر روش‌های حفظ باروری بیماران سرطانی از داروهای محرک تخمدان استفاده می‌شود. این داروها و به طور کلی تحریک تخمدان برای همه مناسب نیست و حداقل ۲ هفته زمان می‌برد تا تخمدان‌ها به طور مناسبی تحریک شوند.
در افرادی که باید فورا شیمی درمانی شوند، این روش‌ها مناسب نیست؛ چون که زمان کافی برای تحریک تخمدان و تخمک گذاری وجود ندارد.
از طرف دیگر داروهایی که برای تحریک تخمدان‌ها تجویز می‌شوند، سطح هورمون استروژن بدن بیمار را افزایش می‌دهند.
استروژن ممکن است باعث وخامت بعضی سرطان‌ها بخصوص سرطان سینه شود و سرعت رشد سلول‌های سرطانی را افزایش دهد. به همین دلیل بهتر است پیش از استفاده از این روش‌ها، مشورت‌های لازم صورت گیرد تا بهترین و مناسب‌ترین روش برای حفظ باروری در نظر گرفته شود.
مواردی که باید پیش از اقدام به بارداری بدانید!
پیش از آن که فرد بهبود یافته از سرطان بخواهد اقدام به بارداری کند، باید نکاتی را در این خصوص دانسته و اقداماتی را انجام دهد:
حفظ باروری بیماران سرطانی:
همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، حفظ باروری در دوران سرطان به واسطه فریز کردن تخمک و جنین می‌تواند صورت گیرد. در صورتی که این پروسه قبل از شروع پروسه‌های درمانی سرطان مثل شیمی درمانی و رادیوتراپی انجام شود، احتمال بارداری پس از اتمام سرطان بسیار بالاتر خواهد بود.
هورمون درمانی:
با توجه به نوع سرطان و درمانی که پزشک برای بیمار تجویز کرده است، پزشک باید برای مدیریت عدم تعادلات هورمونی یا مشکلات تولید مثلی که ممکن است به واسطه سرطان برای بیمار ایجاد شود، راهکارهایی را در نظر بگیرد. عدم تعادل هورمونی، باعث اختلالات دوران قاعدگی و حتی یائسگی زودرس در خانم‌ها می‌شود.
نظارت منظم:
نظارت دقیق توسط متخصصان مراقبت‌های بهداشتی در دوران بارداری برای اطمینان از سلامت فرد بسیار مهم است. این نظارت منظم شامل فعالیت‌های مختلفی می‌شود؛ این فعالیت‌ها شامل سونوگرافی، معاینات منظم و سایر آزمایش‌های تشخیصی هستند که از این طریق بیماران سرطانی‌ای که تحت درمان قرار گرفته بودند، می‌توانند از باروری خود در برابر عوارض جانبی ناشی از سرطان و درمان‌های آن محافظت کنند.
مشاوره ژنتیکی:
در مواقعی سرطان و درمان‌های آن ممکن است باعث ایجاد جهش‌هایی در بدن فرد شود که در ادامه امکان دارد این جهش‌ها باعث بروز بیماری‌هایی در فرزندان این افراد شوند.
اگر نگرانی در مورد استعداد ژنتیکی یا انتقال ناهنجاری‌های ژنتیکی در بیماران وجود دارد، مراجعه به مشاوران ژنتیک می‌تواند به ارزیابی خطر و اطمینان خاطر بیماران کمک کند. علاوه بر این متخصصین راهنمایی‌هایی در مورد بارداری به بیماران خود می‌دهند که رعایت آن‌ها ضروری خواهد بود.
اهمیت حمایت روانی در بارداری پس از سرطان
سرطان و باروری پس از آن، می‌تواند یک تصمیم بسیار پیچیده برای هر فردی باشد. عوامل مختلفی مانند نوع و مرحله سرطان، درمان دریافت شده و سلامت کلی افراد می‌توانند در بارداری پس از درمان سرطان اثرگذار باشند.
با توجه به این نکات بهتر است بیماران قبل از تصمیم گیری پیرامون بارداری، به یک انکولوژیست و یا متخصص زنان و زایمان مراجعه کنند تا راهنمایی های لازم را در این باره دریافت کنند.
از طرفی مواجه با سرطان و درمان کردن آن می‌تواند به خودی خود برای بیماران بسیار چالش برانگیز باشد. زمانی که در کنار این چالش‌ها، برنامه ریزی‌هایی مبنی بر بارداری پس از درمان سرطان نیز قرار می‌گیرد، نگرانی‌های افراد دو چندان می‌شود.
در این شرایط بهترین اقدام مراجعه به مشاورین خبره و گروه‌های مشاوره تخصصی است که در زمینه بارداری و اقدامات لازم برای افزایش احتمال باروری نکات بسیار مفیدی را ارائه می‌دهند.
سرطان و باروری؛ این بار چالشی برای آقایان
مشکلات ناباروری پس از درمان سرطان تنها محدود به خانم‌ها نیست؛ بلکه قشر عظیمی از آقایان نیز با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند. بیماران سرطانی بخصوص افرادی که به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند، ممکن است با مشکلات ناباروری پس از درمان سرطان خود مواجه شوند.
سرطان پروستات و درمان‌های مرتبط با آن، امکان دارد پیامدهایی برای باروری در مردان به همراه داشته باشد. در ادامه به چند نمونه از عواملی که باعث ناباروری آقایان پس از درمان سرطان می‌شوند، اشاره می‌کنیم:
جراحی:
برداشتن کل غده پروستات و یا قسمتی از آن، از جمله رایج‌ترین متودهای درمان سرطان پروستات است. این روش به طور حتم می‌تواند باعث ناباروری آقایان شود؛ چرا که برداشتن وزیکول‌های منی و مجاری دفران که مسئول انتقال اسپرم هستند، امکان باروری را از آن‌ها سلب می‌کند.
این عمل جراحی می‌تواند منجر به وضعیتی به نام ارگاسم خشک شود که در آن مایع منی از بدن فرد خارج نمی‌شود که زمینه بارداری زوجین را فراهم کند.
پرتو درمانی:
انجام پرتو درمانی در بیماران مبتلا به سرطان پروستات، از دیگر علل ناباروری در مردان است. پرتوهای تابانده شده به پروستات می‌توانند تاثیرات منفی بر این غده گذاشته و تولید اسپرم و کیفیت آن را کاهش دهند. میزان تابش پرتوها و مدت زمانی که بیمار درمان را انجام می‌دهد، می‌تواند بر شدت و وخامت ناباروری بیمار نقش داشته باشد.
هورمون درمانی:
درمان هورمونی به عنوان درمان مهار آندروژن نیز شناخته می‌شود که اغلب در درمان سرطان پیشرفته پروستات استفاده می‌شود. این متود درمانی، هورمون تستوسترون را که محرک اصلی تولید اسپرم است، در آقایان سرکوب می‌کند که همین امر موجب کاهش تولید اسپرم و در نهایت ناباروری در این افراد می‌شود.
اختلال نعوظ:
سرطان پروستات و متودهای درمانی مرتبط با آن، می‌توانند موجب ایجاد اختلال نعوظ در آقایان شوند و این مسئله می‌تواند باروری مردان را با چالش‌های جدی‌تری رو به رو کند. با این حال پزشکان روش‌های مختلفی را برای رفع این اختلال پیشنهاد می‌کنند؛ این روش‌ها شامل درمان دارویی، دستگاه‌های وکیوم نعوظ و ایمپلنت‌های دستگاه تناسلی هستند.
حفظ باروری در مردان مبتلا به سرطان
شاید این سوال برایتان پیش بیاید که آیا روشی وجود دارد که بتوان از ناباروری آقایان پس از درمان سرطان پروستات جلوگیری کرد ؟
به طور کلی توصیه پزشکان به بیمارانی که به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند، استفاده از بانک اسپرم است. پیش از آن که بیماران پروسه درمان را آغاز کنند، اسپرم‌های خود را در بانک اسپرم ذخیره می‌کنند تا در آینده بتوانند از آن استفاده کنند.
در بانک اسپرم، نمونه‌های گرفته شده فریز می‌شوند و در زمان مورد نیاز در متودهای باروری خارج رحمی مثل IVF و یا ICSI مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آقایان مبتلا به سرطان پروستات، لازم است که در خصوص گزینه‌های حفظ باروری با تیم مراقبت پزشکی و پزشک متخصص خود صحبت کنند. این افراد می‌توانند راهنمایی‌های موثری پیرامون تاثیر سرطان و باروری ارائه کنند که همین امر به تصمیم گیری آگاهانه بیماران کمک می‌کند.
در نهایت اگر باروری پس از درمان یک نگرانی بزرگ برای بیماران است، متخصصین گزینه‌های باروری دیگر مثل فناوری‌های کمک باروری و یا استفاده از بانک اسپرم را به بیماران خود توصیه می‌کنند.
علل شایع ناباروری مردان
یکی از باورهای غلطی که امروزه در جامعه رواج پیدا کرده است، بیشتر بودن میزان ناباروری در آقایان نسبت به زنان است که در رابطه با این موضوع باید بیان کنیم ناباروری هم مردان و هم زنان را به یک میزان درگیر می‌کند و میزان شیوع این عارضه در هر دو جنس نسبتا برابر است.
طبق تحقیقات صورت گرفته، به طور تقریبی یک سوم موارد ناباروری به عوامل مردانه، یک سوم به عوامل زنانه و یک سوم باقی‌مانده ترکیبی از هردو جنسیت است که با توجه به علم امروزی ممکن است قابل توضیح و توجیح نباشد.
علل شایع ناباروری در آقایان شامل:
- تعداد ناکافی اسپرم:
تعداد کم اسپرم در مایع منی آقایان، می‌تواند شانس لقاح و باروری تخمک را به میزان چشمگیری کاهش دهد.
- مورفولوژی غیرطبیعی اسپرم:
در مواردی مشکلاتی در ساختار اسپرم آقایان به وجود می‌آید که باعث می‌شود اندازه، شکل و یا ساختار اسپرم غیرطبیعی شود که همین امر موجب می‌شود تا این اسپرم‌ها در بارور کردن تخمک‌ها ناتوان باشند.
- اختلال نعوظ:
همانطور که پیش‌تر گفتیم، مشکلات نعوظ از مشکلات رایج ناباروری در آقایان است.
- تحرک ضعیف اسپرم:
در بعضی شرایط عوامل مختلفی باعث کاهش تحرک اسپرم‌های آقایان می‌شوند که همین امر منجر شده تا اسپرم‌ها نتوانند به راحتی به تخمک‌ها نفوذ کرده و آن‌ها را بارور کنند.
علل شایع ناباروری زنان
از سوی دیگر علل شایع ناباروری زنان به شرح زیر است:
- اختلالات تخمک گذاری:
تخمک گذاری نامنظم و یا عدم تولید تخمک توسط تخمدان‌ها، می‌تواند بارداری و باروری زنان را تحت شعاع قرار دهد.
- انسداد لوله فالوپ:
انسداد و یا آسیب به لوله‌های فالوپ، می‌تواند مانع از رسیدن تخمک به فضای داخل رحم شود و در نتیجه احتمال بارور کردن تخمک وجود نخواهد داشت و فرد دچار ناباروی می‌شود.
- آندومتریوز:
وجود بافت آندومتر در خارج از رحم می‌تواند باعث التهاب و اسکار شود که همین اختلال موجب می‌شود فرد توانایی باروری را از دست بدهد.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک:
عدم تعادل هورمونی مرتبط با بارداری می‌تواند موجب اختلال در تخمک گذاری شود و باروری را مختل کند.
باید به این نکته توجه نمود که ناباروری یک موضوع بسیار پیچیده است و می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی در زنان و مردان ایجاد شود که به گفته‌ی متخصصین ناباروری نتیجه ترکیبی از مشکلات هر دو طرف است.
اگر زوجی قصد باردار شدن را دارند و علارغم تلاش‌های بسیار زیاد موفق نشده‌‌اند، توصیه می‌شود که هم زن و هم مرد تحت ارزیابی باروری قرار گیرند تا علت‌های زمینه‌ای موثر در ناباروری شناسایی شوند و با انجام بهترین درمان‌ها رفع شوند.
این زوجین معمولا باید دوره درمان خاصی را پشت سر بگذارند و در طول درمان برای بارداری تلاش کنند. در صورتی که تلاش‌ها موفقیت آمیز نبود، از روش‌های باروری جانبی استفاده می‌شود که آن‌ها نیز نیازمند تلاش و ممارست برای حصول نتیجه هستند.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان دانستیم که درمان سرطان و باروری بسیار از یکدیگر اثر می‌پذیرند و اکثریت افرادی که تحت درمان‌های طولانی مدت سرطان قرار می‌گیرند، دچار ناباروری خواهند شد. از طرف دیگر از روش‌های حفظ باروری و احتمال موفقیت آن‌ها سخن گفتیم و آموختیم که باروری پس از گذراندن سرطان امری غیرممکن نخواهد بود.
منابع:
