مشاهده خون در مدفوع میتواند تجربه‌ای نگران‌کننده و گیج‌کننده باشد؛ به‌ویژه زمانی که این علامت به‌صورت ناگهانی و بدون هشدار قبلی ظاهر می‌شود. اگرچه بسیاری از افراد به‌محض دیدن خون در مدفوع، به سرطان فکر می‌کنند، اما واقعیت این است که دلایل بسیار متنوع‌تری برای بروز این پدیده وجود دارد؛ از مشکلات ساده‌ای مثل یبوست و هموروئید گرفته تا بیماری‌های التهابی یا عفونت‌های گوارشی. در این مقاله از «بای بای سرطان»، به بررسی جامع علت‌ها، نحوه تشخیص، میزان خطر، و روش‌های درمان خون در مدفوع خواهیم پرداخت تا بتوانید با آگاهی بیشتر، بهترین تصمیم را برای سلامت خود یا عزیزانتان بگیرید.
ارتباط خون در مدفوع با سرطان
75 درصد از مدفوع انسان از آب تشکیل شده است و باقی مواد تشکیل دهنده آن شامل مواد غذایی هضم نشده، سلول‌های مرده و باکتری می‌باشند و چیزی که نباید در مدفوع وجود داشته باشد، خون است.
بسیاری از عوامل از جمله سرطان، میتوانند علت خون در مدفوع باشند. چنانچه علت وجود مدفوع خونی به موقع تشخیص داده نشود، میتواند باعث بروز مشکلات بسیار جدی در فرد شود.
ناگفته نماند که خون‌ریزی‌های دستگاه گوارشی، ارتباط مستقیمی با شدت و محل خونریزی دارد. اگر خونریزی از رکتوم و کولون نزولی باشد، خونی روشن و قرمز با مدفوع ترکیب شده و یا روی آن را می‌پوشاند.
در بعضی مواقع، علت مدفوع خونی مهم نیست اما محل خونریزی مهم است. دستگاه گوارش که شامل مری، معده، روده باریک، روده بزرگ، رکتوم و مقعد است و خونریزی میتواند در یک یا بیشتر از یک قسمت از این نواحی رخ دهد به طوری که امکان دارد این خون‌ریزی‌ها به واسطه ایجاد زخم‌های کوچک بر روی سطح معده و یا تورم سطح داخلی کولون، ایجاد شوند.
وجود خون در مدفوع به واسطه انجام تست‌های مختلف قابل تشخیص و درمان است. البته بعضی از خون‌ریزی‌هایی که در مدفوع دیده می‌شوند، ممکن است بر اثر واکنش بیش از حد سیستم ایمنی باشند که در این شرایط سیستم ایمنی فرد به سلول‌های سالم بدن حمله می‌کند.
سایر دلایل خون در مدفوع ممکن است در طول زمان بر اثر شیوه زندگی و رژیم غذایی ناسالم به وجود آیند.
خون در مدفوع نشانه چیست؟
در ادامه به عواملی به غیر از سرطان که باعث وجود خون در مدفوع می‌شوند، اشاره می‌کنیم:
۱. شقاق مقعدی:
پارگی‌های جزئی که در سطح داخلی مقعد به واسطه یبوست، مشکلات دفع مدفوع و روابط جنسی ایجاد می‌شود.
۲. بیماری کرون:
این بیماری خود ایمنی باعث التهاب سیستم گوارشی می‌شود که در ادامه اسهال و دردهای شکمی را به همراه خواهد داشت.
۳. اسهال:
مدفوع آبکی که به واسطه بیماری‌ها و عوامل مختلفی مثل غذای فاسد و آلوده و یا زیاده‌روی در مصرف غذا رخ می‌دهد که در ادامه باعث ایجاد خون‌ریزی‌های در ناحیه رکتوم می‌شود.
۴. مسمومیت غذایی:
غذاهای فاسد باعث بروز عفونت‌های شدیدی می‌شوند که در نهایت میتوانند باعث ایجاد خونریزی در دستگاه گوارش و علت خون در مدفوع باشند.
۵. هموروئید:
عروق خونی متورم در مقعد و رکتوم که به دلیل نشستن بیش از حد و یبوست‌های مزمن ایجاد می‌شود.
۶. زخم‌های دستگاه گوارش:
زخم‌های بازی که در سطح داخلی معده و روده به واسطه ابتلا به عفونت‌های باکتریایی ایجاد می‌شود.
بعضی از این عوامل ذکر شده با گذشت چند روز بهبود پیدا می‌کنند اما اگر شخص همچنان خون در مدفوع خود مشاهده کرد، بهتر است که به پزشک متخصص مراجعه کند.
علت، رنگ خون، و محل احتمالی خونریزی»
| رنگ خون در مدفوع | محل احتمالی خونریزی | علت احتمالی | شدت هشدار |
|---|---|---|---|
| قرمز روشن | رکتوم یا مقعد | شقاق، هموروئید | کم‌خطر تا متوسط |
| قرمز تیره | کولون صعودی یا روده باریک | بیماری کرون، پولیپ | متوسط تا جدی |
| قیری رنگ | معده، اثنی‌عشر | زخم معده، سرطان معده | جدی و فوری |
در بعضی موارد خون‌ریزی‌های ایجاد شده به دلیل عامل ایجاد کننده آن، خوشخیم و درمان‌پذیر است که با پیگیری سریع به راحتی درمان می‌شود اما در شرایطی علت مدفوع خونی بسیار جدی‌تر است و ممکن است به دلیل ابتلا بیمار به سرطان‌های روده و معده ایجاد شده باشد.
در این شرایط بسیار مهم است که بیماری سریعا تشخیص داده شده و درمان‌های مورد نیاز صورت گیرد.
سرطان زمانی ایجاد می‌شود که جهش‌هایی در DNA سلول‌ها رخ دهد و سلول‌ها رشد غیرقابل کنترلی داشته باشند.
در این زمان نیز سرطان در لایه‌های پوشاننده دستگاه گوارشی بخصوص کولون و رکتوم ایجاد می‌شود که بروز التهابات و خونریزی را در پی دارد.
نحوه تشخیص خون در مدفوع
برای تشخیص وجود خون در مدفوع و مقدار خونی که ممکن است در مدفوع وجود داشته باشد، از تستی مبنی بر آزمایش خون مخفی مدفوع که به آن (FOBT) نیز می‌گویند، استفاده می‌شود.
در این آزمایش، نمونه مدفوع بیمار جهت وجود خون مخفی در آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.
این تست زمانی کاربرد دارد که علائم خونریزی در دستگاه گوارشی وجود دارد اما خون در مدفوع بیمار با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود.
آزمایش FOBT برای تشخیص زودهنگام سرطان‌های کولون و رکتال بسیار مفید و کاربردی است. البته این آزمایش در شرایطی که نگرانی در خصوص خون‌ریزی‌های دستگاه گوارش وجود دارد و ممکن است این خونریزی به واسطه عوامل دیگری غیر از سرطان بروز پیدا کرده باشد نیز کاربرد دارد.
اگر نتیجه آزمایش FOBT مثبت باشد و نشان دهد که خون در مدفوع بیمار وجود دارد، ناشی از آن است که خونریزی در قسمتی از دستگاه گوارش فرد وجود دارد و در این شرایط پزشک برای تشخیص علت خون در مدفوع و محل بروز خونریزی، تست‌های بیشتری برای بیمار درخواست می‌دهد که مهم‌ترین و کاربردی‌ترین آنها کولونسکوپی است.
در صورتی که نتیجه آزمایش منفی باشد، به این معنی است که اثری از خون در مدفوع بیمار مشاهده نشده است و دستگاه گوارش فرد سالم و بدون مشکل است.
چه مقدار خون در مدفوع خطرناک است؟
به طور کلی بروز مدفوع خونی طبیعی نیست اما اگر مقدار آن بسیار کم باشد، نگران کننده نیست و مشکلی شخص را تهدید نمی‌کند.
در صورتی که مقدار خون یافت شده در مدفوع بین 2 تا 3 میلی‌گرم باشد، میتوان آن را در محدوده طبیعی و نرمال در نظر گرفت. بالا رفتن این عدد، نشان از وجود بیماری‌ها و عواملی است که دلیل خون در مدفوع و باعث خونریزی در دستگاه گوارش شده اند.
تا زمانی که مقدار خون یافت شده در مدفوع کمتر از ۵۰ میلی‌گرم باشد، وجود خون در مدفوع با چشم غیرمسلح قابل تشخیص نخواهد بود اما هرچه این مقدار بیشتر شود و میزان خون بالای ۵۰ تا ۱۰۰ میلی گرم باشد، میتوان نشانه‌هایی از خون را در مدفوع با چشم غیرمسلح نیز مشاهده کرد.
دلیل خون آمدن از مدفوع چیست؟
ساختار و رنگ خون در مدفوع خونی تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی، بخصوص مواد غذایی که شخص مصرف کرده است، قرار دارد. برای مثال مصرف چغندر میتواند باعث قرمزی یا بنفش شدن مدفوع شخص شود، درحالی که مصرف سبزیجاتی که برگ سبز دارند باعث تیره‌تر شدن رنگ مدفوع می‌شود .
اگر علت خون در مدفوع به واسطه بیماری‌های مختلف بخصوص سرطان باشد، رنگ مدفوع و رنگ خونی که در آن دیده می‌شود، میتواند مشخص کند که خونریزی از کدام قسمت دستگاه گوارش منشاء می‌گیرد تا با اقدام‌های مناسب نسبت به درمان آن اقدام کرد.
برای مثال:
۱. خون قرمز روشن
معمولا به این معناست که خونی که با مدفوع ترکیب شده است، تازه بوده و منشاء خونریزی کلون و رکتوم (نواحی پایینتر دستگاه گوارش) می‌باشد که به خونریزی از این نقاط، هماتوشزیا می‌گویند.
۲. خون با رنگ قرمز تیره
نشان دهنده آن است که منشاء خونریزی در قسمت‌های بالایی دستگاه گوارش مثل کولون صعودی و روده باریک قرار دارد.
۳. مدفوع تیره و قیری رنگ
نشان دهنده آن است که منشاء خونریزی، معده و یا محل اتصال مری به معده است (نواحی بالایی دستگاه گوارش). به خون‌ریزی‌هایی که در محل‌های ذکر شده ایجاد می‌شوند، مِلِنا گفته می‌شود.
به نقل از وب‌سایت Johns Hopkins Medicine: در صورتی که خون از مقعد یا بخش پایینی روده بزرگ خارج شود، خون قرمز روشن ممکن است روی مدفوع را بپوشاند یا با آن مخلوط شود. این نوع خونریزی ممکن است بی‌خطر باشد، اما یافتن دلیل آن اهمیت زیادی دارد.
پولیپ روده
از دیگر دلایل خون در مدفوع، پولیپ‌ها هستند که توده‌های کوچکی بوده و در دیواره پوشاننده کولون ایجاد می‌شوند که ممکن است رشد کرده و شروع به خونریزی کنند. پولیپ‌ها در ابتدا ممکن است خوشخیم باشند اما در ادامه امکان دارد رشد کرده و باعث ایجاد سرطان شوند. در این شرایط پزشک کولونوسکوپی را برای بیمار تجویز می‌کند تا در صورت تشخیص زود هنگام و به موقع، این پولیپ‌ها را برداشته و از بروز سرطان جلوگیری کند.
درمان مدفوع خونی
پزشک متخصص میتواند با استفاده از تکنیک‌های مختلفی خون‌ریزی‌های دستگاه گوارش را با یافتن دلیل خون در مدفوع درمان کند. معمولا از آندوسکوپی برای تزریق داروهای خاص به محل خونریزی استفاده می‌شود همچنین متخصصین با استفاده از لیزر، الکتریسیته و بندهای مخصوص عروق خونی اطراف محل خونریزی را مسدود کرده و خونریزی را متوقف می‌کنند.
در صورتی که آندوسکوپی در کنترل و توقف خونریزی علت خون در مدفوع موثر واقع نشد، پزشک از طریق آنژیوگرافی با تزریق مستقیم دارو به عروق، خونریزی را کنترل می‌کند. در کنار کنترل خونریزی، در صورت لزوم پزشک علت خون در مدفوع و بروز خونریزی را نیز تشخیص داده و از بروز دوباره آن جلوگیری می‌کند.
درمان با توجه به علت ایجاد کننده‌ی خونریزی میتواند متفاوت باشد، برای مثال در دارودرمانی از آنتی بیوتیک برای درمان هلیکوباکتر پیلوری که باعث تورم و عفونت معده می‌شود، میتوان استفاده کرد یا در شرایطی که عمل جراحی در دستور کار قرار می‌گیرد، پولیپ‌ها و قسمت‌های آسیب دیده کولون جهت توقف خونریزی خارج می‌شوند.
در شرایطی خود بیمار نیز میتواند اقدامات درمانی برای کنترل خونریزی انجام دهد، برای مثال با مصرف زیاد فیبر و رعایت رژیم غذایی پرفیبر از بروز یبوست تا حد زیادی جلوگیری می‌شود و کمک می‌کند تا در کسانی که هموروئید و شقاق مقعدی دارند، خونریزی اتفاق نیوفتد.
همچنین نشستن در آب گرم میتواند ریسک بروز خونریزی در کسانی که هموروئید و شقاق مقعدی دارند را کاهش دهد.
مدفوع خونی در گروه‌های خاص: نوزادان، سالمندان و زنان باردار
👶 مدفوع خونی در نوزادان
دیدن خون در پوشک نوزاد میتواند برای والدین بسیار نگران‌کننده باشد، اما در اغلب موارد دلایل ساده‌ای دارد. یکی از شایع‌ترین علت‌ها در نوزادان، حساسیت به پروتئین شیر گاو است؛ چه در شیرخشک و چه در رژیم غذایی مادر شیرده. این حساسیت میتواند باعث تحریک و التهاب مخاط روده و در نهایت ایجاد رگه‌های خونی در مدفوع شود.
علل دیگر شامل شقاق مقعدی خفیف به‌علت یبوست، عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، و در موارد نادر، مشکلات انعقادی است. در هر صورت، مشاهده خون در مدفوع نوزاد نیاز به بررسی توسط متخصص اطفال دارد، حتی اگر سایر علائم مانند تب یا استفراغ وجود نداشته باشد.
👵 مدفوع خونی در سالمندان
در افراد مسن، احتمال وجود مشکلات گوارشی جدی‌تر بیشتر است. یکی از مهم‌ترین عوامل نگران‌کننده، سرطان کولورکتال (Colon & Rectal) است که شیوع آن با افزایش سن به‌ویژه بالای ۵۰ سال بیشتر می‌شود. به همین دلیل، در سالمندان، مشاهده حتی مقدار کمی خون در مدفوع باید جدی گرفته شود و معمولاً بررسی با کولونوسکوپی الزامی است.
از دیگر دلایل مهم در سالمندان میتوان به بواسیر (هموروئید)، زخم‌های معده یا اثنی‌عشر، و عوارض مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن اشاره کرد که میتوانند مخاط معده را تحریک کرده و باعث خونریزی شوند.
🤰 مدفوع خونی در زنان باردار
در دوران بارداری، تغییرات هورمونی و فشاری که رحم بر روی رکتوم وارد می‌کند، اغلب باعث ایجاد یبوست‌های مزمن و در نتیجه هموروئید یا شقاق مقعدی می‌شود. این دو عامل از دلایل شایع بروز خون در مدفوع زنان باردار هستند.
اگرچه معمولاً این خون‌ریزی‌ها خفیف و بی‌خطر هستند، اما در صورتی که شدت یا تکرار آنها زیاد شود، نیاز به بررسی دارد. همچنین در موارد نادری، ممکن است مشکلات گوارشی مانند کولیت یا بیماری‌های التهابی زمینه‌ساز بروز مدفوع خونی در بارداری شوند. رعایت رژیم پرفیبر، مصرف مایعات فراوان و مراجعه به پزشک در صورت لزوم بسیار اهمیت دارد.
نقش رژیم غذایی در جلوگیری از خون در مدفوع
رژیم غذایی نقش مهمی در سلامت دستگاه گوارش دارد و میتواند یکی از عوامل مؤثر در پیشگیری یا تشدید خون در مدفوع باشد. تغذیه صحیح، به بهبود حرکات روده، کاهش التهاب، پیشگیری از یبوست و کاهش خطر آسیب به دیواره روده کمک می‌کند. در مقابل، برخی مواد غذایی میتوانند دستگاه گوارش را تحریک کرده و زمینه‌ساز خونریزی شوند.
🚫 غذاهایی که احتمال خونریزی را افزایش می‌دهند:
این دسته از غذاها معمولاً باعث تحریک مخاط دستگاه گوارش، افزایش فشار به مقعد یا تغییر در حرکات روده می‌شوند:
- غذاهای بسیار تند و پرادویه
- فست‌فودها و غذاهای سرخ‌شده
- نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های گازدار
- مصرف زیاد کافئین (قهوه غلیظ، نوشابه انرژی‌زا)
- الکل (که باعث التهاب شدید معده و روده می‌شود)
- گوشت‌های فراوری‌شده (مثل سوسیس، کالباس)
- شیرینی‌ها و کیک‌های صنعتی با قند بالا
✅ غذاهای مفید برای پیشگیری از مدفوع خونی:
این خوراکی‌ها با خاصیت ضدالتهابی، کمک به هضم بهتر و کاهش یبوست، برای سلامت روده و پیشگیری از خونریزی بسیار مؤثرند:
- سبزیجات برگ‌سبز (اسفناج، کاهو، کلم بروکلی)
- میوه‌های سرشار از فیبر (سیب، گلابی، انجیر خشک، آلو)
- غلات سبوس‌دار (جو دوسر، نان سبوس‌دار)
- ماست پروبیوتیک و کفیر (برای تنظیم فلور روده)
- دانه‌های چیا و تخم کتان (ضد یبوست، ضد التهاب)
- مصرف فراوان آب (حداقل ۶ تا ۸ لیوان در روز)
- روغن زیتون و آووکادو (چربی سالم با اثر محافظتی بر روده)
🥗 منوی پیشنهادی یک روز رژیم غذایی ضد خونریزی
| وعده | پیشنهاد غذایی |
|---|---|
| صبحانه | فرنی جو دوسر با شیر کم‌چرب، چند عدد انجیر خشک، و یک قاشق چای‌خوری تخم کتان |
| میان‌وعده | یک عدد سیب + یک لیوان آب ولرم با چند قطره لیمو |
| ناهار | خوراک عدس با برنج قهوه‌ای، سالاد سبز با روغن زیتون، و یک لیوان ماست پروبیوتیک |
| عصرانه | یک کف دست نان سبوس‌دار + پنیر کم‌نمک + گردو |
| شام | سوپ سبزیجات با عدس و جو، کمی نان سبوس‌دار، و چای بابونه بدون شکر |
| قبل خواب | یک لیوان شیر گرم یا دم‌نوش آرامش‌بخش مثل به‌لیمو یا رازیانه |
این منو نه‌تنها از خونریزی ناشی از یبوست یا تحریک روده پیشگیری می‌کند، بلکه با تامین فیبر، پروبیوتیک و مواد ضدالتهاب، به ترمیم مخاط گوارشی نیز کمک می‌نماید.
خون در مدفوع بعد از مصرف داروها
گاهی اوقات علت خون در مدفوع نه به بیماری گوارشی بلکه به مصرف برخی داروها بازمی‌گردد. برخی داروهای پرکاربرد، خصوصاً در افراد سالمند یا کسانی که بیماری‌های قلبی یا التهابی دارند، ممکن است به‌مرور باعث آسیب به پوشش داخلی دستگاه گوارش شده و منجر به خونریزی پنهان یا آشکار شوند.
📌 داروهای رایجی که میتوانند باعث خون در مدفوع شوند:
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs):
مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، دیکلوفناک و مفنامیک اسید که برای درمان درد و التهاب تجویز می‌شوند. مصرف طولانی‌مدت یا دوز بالا از این داروها میتواند به مخاط معده و روده آسیب برساند و منجر به زخم معده یا اثنی‌عشر شود که در نهایت به شکل خون در مدفوع بروز می‌کند. - آسپرین:
اگرچه آسپرین در دوز پایین برای پیشگیری از سکته و حمله قلبی تجویز می‌شود، اما میتواند همانند NSAIDs باعث خونریزی پنهان یا قابل مشاهده در مدفوع شود، به‌ویژه در افرادی که سابقه زخم معده دارند. - داروهای ضدانعقاد (رقیق‌کننده‌های خون):
مانند وارفارین، ریواروکسابان، آپیکسابان و هپارین که برای جلوگیری از لخته شدن خون مصرف می‌شوند. این داروها خطر خونریزی را در کل بدن افزایش می‌دهند، از جمله در دستگاه گوارش. حتی زخم‌های کوچک نیز میتوانند به خونریزی قابل‌توجه منجر شوند. - کورتیکواستروئیدها (مثل پردنیزولون):
اگر همراه با NSAIDs مصرف شوند، احتمال خونریزی و زخم‌های گوارشی را بیشتر می‌کنند.
⚠️ نکته مهم
خونریزی ناشی از این داروها ممکن است پنهان (خون مخفی در مدفوع) باشد و فقط از طریق آزمایش FOBT قابل تشخیص باشد. در صورت مشاهده علائمی مانند مدفوع تیره، کاهش سطح هموگلوبین، سرگیجه یا ضعف، لازم است بیمار بلافاصله با پزشک مشورت کند.
پیشگیری: چه کسانی باید غربالگری منظم انجام دهند؟
یکی از مؤثرترین راه‌ها برای جلوگیری از بروز سرطان‌های دستگاه گوارش به‌ویژه سرطان کولورکتال، غربالگری منظم و بررسی‌های دوره‌ای است. انجام این غربالگری‌ها میتواند در مراحل ابتدایی، بیماری‌های زمینه‌ساز مانند پولیپ یا زخم‌های مزمن را شناسایی کرده و مانع پیشرفت آنها به سرطان شود. اما سوال اینجاست که چه افرادی بیشتر به غربالگری منظم نیاز دارند؟
👤 ۱. افراد بالای ۴۵ سال
با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ افزایش می‌یابد. سازمان‌های معتبر بین‌المللی مانند انجمن سرطان آمریکا توصیه می‌کنند که همه افراد از سن ۴۵ سالگی به بعد، حتی بدون علائم، غربالگری‌های اولیه را آغاز کنند. کولونوسکوپی هر ۱۰ سال یک‌بار، یکی از بهترین روش‌های غربالگری برای این گروه است.
👪 ۲. افراد دارای سابقه خانوادگی سرطان کولورکتال
اگر یکی از اعضای درجه یک خانواده (پدر، مادر، خواهر، برادر) به سرطان روده یا پولیپ‌های پیش‌سرطانی مبتلا شده باشد، خطر ابتلای سایر اعضای خانواده نیز بالاتر می‌رود. این افراد باید غربالگری را زودتر (گاهی از سن ۴۰ یا حتی ۳۵ سالگی) شروع کنند و آن را در فواصل کوتاه‌تری انجام دهند.
🦠 ۳. افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی روده
افرادی که سال‌ها با بیماری‌هایی مانند کولیت اولسراتیو یا کرون زندگی می‌کنند، به دلیل التهاب مزمن در دیواره روده، در معرض خطر بیشتر ابتلا به سرطان روده قرار دارند. این افراد باید با نظر پزشک، در فواصل مشخص تحت کولونوسکوپی‌های منظم قرار بگیرند.
📌 ۴. افرادی با سابقه پولیپ یا خون در مدفوع در گذشته
اگر شخصی در گذشته پولیپ‌های آدنوماتوز، زخم‌های گوارشی یا خون در مدفوع (چه مخفی و چه قابل مشاهده) داشته باشد، احتمال بازگشت یا پیشرفت این ضایعات بالاست. غربالگری منظم در این افراد نقش پیشگیرانه حیاتی دارد.
با انجام به‌موقع غربالگری، میتوان از بروز بسیاری از سرطان‌ها جلوگیری کرد یا آنها را در مراحل اولیه و قابل درمان شناسایی نمود. فراموش نکنید: غربالگری، فقط مخصوص افراد بیمار نیست؛ بلکه مخصوص افراد آگاه است.
❓ پرسش و پاسخ درباره خون در مدفوع
آیا همیشه وجود خون در مدفوع نشانه سرطان است؟
خیر. خون در مدفوع همیشه به معنای ابتلا به سرطان نیست. بسیاری از دلایل خوشخیم مانند هموروئید، شقاق مقعدی، یبوست، اسهال یا حتی عفونت‌های گوارشی میتوانند باعث خونریزی شوند. با این حال، نادیده گرفتن آن خطرناک است؛ چون در برخی موارد نیز میتواند نشانه‌ای از پولیپ یا سرطان روده باشد. تشخیص زودهنگام، کلید اصلی برای درمان موفق است.
فرق خون روشن و قهوه‌ای در مدفوع چیست؟
رنگ خون میتواند محل خونریزی را مشخص کند:
خون قرمز روشن نشان‌دهنده خونریزی از نواحی پایین دستگاه گوارش مانند مقعد، رکتوم یا کولون انتهایی است.
خون قرمز تیره یا قهوه‌ای معمولاً از بخش‌های بالایی دستگاه گوارش مثل روده باریک، کولون صعودی یا حتی معده منشأ می‌گیرد.
هرچه خون تیره‌تر باشد، زمان بیشتری در دستگاه گوارش باقی مانده است.
آیا مدفوع خونی بدون درد هم خطرناک است؟
بله. نبود درد به معنای بی‌خطر بودن خونریزی نیست. برخی بیماری‌ها مانند پولیپ، سرطان یا زخم‌های گوارشی ممکن است بدون درد خونریزی کنند. بنابراین حتی در صورت نبود علائم دیگر، مشاهده خون در مدفوع نیاز به بررسی فوری توسط پزشک دارد.
خونریزی مدفوع در کودکان نشانه چیست؟
در کودکان نیز ممکن است به دلایل ساده‌ای مانند شقاق مقعدی ناشی از یبوست رخ دهد. البته در نوزادان، حساسیت به پروتئین شیر گاو یا عفونت‌های روده‌ای هم میتوانند علت باشند. در صورت تکرار یا حجم زیاد خون، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
آیا مصرف قرص آهن یا غذاهایی مثل چغندر باعث خطای دید در رنگ مدفوع می‌شود؟
بله. مصرف مکمل‌های آهن ممکن است باعث تیره یا سیاه شدن مدفوع شود و چغندر نیز ممکن است رنگ قرمز یا بنفش به مدفوع بدهد. این تغییرات رنگی طبیعی هستند و خطرناک نیستند، اما اگر شک دارید، بهتر است برای اطمینان تست FOBT انجام دهید.
آیا استرس یا اضطراب میتواند عامل خونریزی در مدفوع باشد؟
به طور مستقیم خیر، اما استرس میتواند باعث تشدید مشکلات گوارشی مانند سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، یبوست یا اسهال شود که در نهایت منجر به خونریزی در برخی افراد می‌شود. به علاوه، استرس شدید میتواند زخم معده را بدتر کند که آن نیز ممکن است منجر به خون در مدفوع شود.
کلام آخر:
درست است که خون در مدفوع همیشه نشانه‌ای از بیماری‌های خطرناک مانند سرطان نیست، اما نادیده گرفتن آن میتواند عواقب جدی‌تری به‌دنبال داشته باشد. تشخیص به‌موقع، کلید پیشگیری از بسیاری از بیماری‌های گوارشی و حتی نجات جان افراد است. اگر در مدفوع خود یا اطرافیانتان علائمی از خون مشاهده کردید، بدون استرس، ولی با جدیت موضوع را پیگیری کرده و از پزشک متخصص کمک بگیرید. به خاطر داشته باشید که بدن ما با نشانه‌هایی مانند خون در مدفوع، از درون خود خبر می‌دهد؛ فقط کافی است آنها را بشناسیم و درست پاسخ دهیم.
