قطعا دیدن مدفوع خونی، هر فردی را ترسانده و شوکه می‌کند؛ چرا که در اغلب موارد این خونریزی بدون علت مشخص و بصورت ناگهانی در افراد ایجاد می‌شود. درست است که تنها با انجام آزمایش مدفوع ماهیت خون دیده شده مشخص می‌شود اما باید بدانید که علت خون در مدفوع، همیشه هم دلیل و نشانه‌ای مبنی بر وجود سرطان و یا سایر بیماری‌های گوارشی نخواهد بود. در این مقاله بای بای سرطان، خون در مدفوع و نکات پیرامون این موضوع را مورد بررسی قرار میدهیم.
ارتباط خون در مدفوع با سرطان
75 درصد از مدفوع انسان از آب تشکیل شده است و باقی مواد تشکیل دهنده آن شامل مواد غذایی هضم نشده، سلول‌های مرده و باکتری می‌باشند و چیزی که نباید در مدفوع وجود داشته باشد، خون است.
بسیاری از عوامل از جمله سرطان، میتوانند علت خون در مدفوع باشند. چنانچه علت وجود مدفوع خونی به موقع تشخیص داده نشود، میتواند باعث بروز مشکلات بسیار جدی در فرد شود.
ناگفته نماند که خون‌ریزی‌های دستگاه گوارشی، ارتباط مستقیمی با شدت و محل خونریزی دارد. اگر خونریزی از رکتوم و کولون نزولی باشد، خونی روشن و قرمز با مدفوع ترکیب شده و یا روی آن را می‌پوشاند.
در بعضی مواقع، علت مدفوع خونی مهم نیست اما محل خونریزی مهم است. دستگاه گوارش که شامل مری، معده، روده باریک، روده بزرگ، رکتوم و مقعد است و خونریزی میتواند در یک یا بیشتر از یک قسمت از این نواحی رخ دهد به طوری که امکان دارد این خون‌ریزی‌ها به واسطه ایجاد زخم‌های کوچک بر روی سطح معده و یا تورم سطح داخلی کولون، ایجاد شوند.
وجود خون در مدفوع به واسطه انجام تست‌های مختلف قابل تشخیص و درمان است. البته بعضی از خون‌ریزی‌هایی که در مدفوع دیده می‌شوند، ممکن است بر اثر واکنش بیش از حد سیستم ایمنی باشند که در این شرایط سیستم ایمنی فرد به سلول‌های سالم بدن حمله می‌کند.
سایر دلایل خون در مدفوع ممکن است در طول زمان بر اثر شیوه زندگی و رژیم غذایی ناسالم به وجود آیند.
خون در مدفوع نشانه چیست؟
در ادامه به عواملی به غیر از سرطان که باعث وجود خون در مدفوع می‌شوند، اشاره می‌کنیم:
۱. شقاق مقعدی:
پارگی‌های جزئی که در سطح داخلی مقعد به واسطه یبوست، مشکلات دفع مدفوع و روابط جنسی ایجاد می‌شود.
۲. بیماری کرون:
این بیماری خود ایمنی باعث التهاب سیستم گوارشی می‌شود که در ادامه اسهال و دردهای شکمی را به همراه خواهد داشت.
۳. اسهال:
مدفوع آبکی که به واسطه بیماری‌ها و عوامل مختلفی مثل غذای فاسد و آلوده و یا زیاده‌روی در مصرف غذا رخ می‌دهد که در ادامه باعث ایجاد خون‌ریزی‌های در ناحیه رکتوم می‌شود.
۴. مسمومیت غذایی:
غذاهای فاسد باعث بروز عفونت‌های شدیدی می‌شوند که در نهایت میتوانند باعث ایجاد خونریزی در دستگاه گوارش و علت خون در مدفوع باشند.
۵. هموروئید:
عروق خونی متورم در مقعد و رکتوم که به دلیل نشستن بیش از حد و یبوست‌های مزمن ایجاد می‌شود.
۶. زخم‌های دستگاه گوارش:
زخم‌های بازی که در سطح داخلی معده و روده به واسطه ابتلا به عفونت‌های باکتریایی ایجاد می‌شود.
بعضی از این عوامل ذکر شده با گذشت چند روز بهبود پیدا می‌کنند اما اگر شخص همچنان خون در مدفوع خود مشاهده کرد، بهتر است که به پزشک متخصص مراجعه کند.
در بعضی موارد خون‌ریزی‌های ایجاد شده به دلیل عامل ایجاد کننده آن، خوشخیم و درمان‌پذیر است که با پیگیری سریع به راحتی درمان می‌شود اما در شرایطی علت مدفوع خونی بسیار جدی‌تر است و ممکن است به دلیل ابتلا بیمار به سرطان‌های روده و معده ایجاد شده باشد.
در این شرایط بسیار مهم است که بیماری سریعا تشخیص داده شده و درمان‌های مورد نیاز صورت گیرد.
سرطان زمانی ایجاد می‌شود که جهش‌هایی در DNA سلول‌ها رخ دهد و سلول‌ها رشد غیرقابل کنترلی داشته باشند.
در این زمان نیز سرطان در لایه‌های پوشاننده دستگاه گوارشی بخصوص کولون و رکتوم ایجاد می‌شود که بروز التهابات و خونریزی را در پی دارد.
نحوه تشخیص خون در مدفوع
برای تشخیص وجود خون در مدفوع و مقدار خونی که ممکن است در مدفوع وجود داشته باشد، از تستی مبنی بر آزمایش خون مخفی مدفوع که به آن (FOBT) نیز می‌گویند، استفاده می‌شود.
در این آزمایش، نمونه مدفوع بیمار جهت وجود خون مخفی در آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.
این تست زمانی کاربرد دارد که علائم خونریزی در دستگاه گوارشی وجود دارد اما خون در مدفوع بیمار با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود.
آزمایش FOBT برای تشخیص زودهنگام سرطان‌های کولون و رکتال بسیار مفید و کاربردی است. البته این آزمایش در شرایطی که نگرانی در خصوص خون‌ریزی‌های دستگاه گوارش وجود دارد و ممکن است این خونریزی به واسطه عوامل دیگری غیر از سرطان بروز پیدا کرده باشد نیز کاربرد دارد.
اگر نتیجه آزمایش FOBT مثبت باشد و نشان دهد که خون در مدفوع بیمار وجود دارد، ناشی از آن است که خونریزی در قسمتی از دستگاه گوارش فرد وجود دارد و در این شرایط پزشک برای تشخیص علت خون در مدفوع و محل بروز خونریزی، تست‌های بیشتری برای بیمار درخواست می‌دهد که مهم‌ترین و کاربردی‌ترین آنها کولونسکوپی است.
در صورتی که نتیجه آزمایش منفی باشد، به این معنی است که اثری از خون در مدفوع بیمار مشاهده نشده است و دستگاه گوارش فرد سالم و بدون مشکل است.
چه مقدار خون در مدفوع خطرناک است؟
به طور کلی بروز مدفوع خونی طبیعی نیست اما اگر مقدار آن بسیار کم باشد، نگران کننده نیست و مشکلی شخص را تهدید نمی‌کند.
در صورتی که مقدار خون یافت شده در مدفوع بین 2 تا 3 میلی‌گرم باشد، میتوان آن را در محدوده طبیعی و نرمال در نظر گرفت. بالا رفتن این عدد، نشان از وجود بیماری‌ها و عواملی است که دلیل خون در مدفوع و باعث خونریزی در دستگاه گوارش شده اند.
تا زمانی که مقدار خون یافت شده در مدفوع کمتر از ۵۰ میلی‌گرم باشد، وجود خون در مدفوع با چشم غیرمسلح قابل تشخیص نخواهد بود اما هرچه این مقدار بیشتر شود و میزان خون بالای ۵۰ تا ۱۰۰ میلی گرم باشد، میتوان نشانه‌هایی از خون را در مدفوع با چشم غیرمسلح نیز مشاهده کرد.
دلیل خون آمدن از مدفوع چیست؟
ساختار و رنگ خون در مدفوع خونی تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی، بخصوص مواد غذایی که شخص مصرف کرده است، قرار دارد. برای مثال مصرف چغندر میتواند باعث قرمزی یا بنفش شدن مدفوع شخص شود، درحالی که مصرف سبزیجاتی که برگ سبز دارند باعث تیره‌تر شدن رنگ مدفوع می‌شود .
اگر علت خون در مدفوع به واسطه بیماری‌های مختلف بخصوص سرطان باشد، رنگ مدفوع و رنگ خونی که در آن دیده می‌شود، میتواند مشخص کند که خونریزی از کدام قسمت دستگاه گوارش منشاء می‌گیرد تا با اقدام‌های مناسب نسبت به درمان آن اقدام کرد.
برای مثال:
۱. خون قرمز روشن
معمولا به این معناست که خونی که با مدفوع ترکیب شده است، تازه بوده و منشاء خونریزی کلون و رکتوم (نواحی پایینتر دستگاه گوارش) می‌باشد که به خونریزی از این نقاط، هماتوشزیا می‌گویند.
۲. خون با رنگ قرمز تیره
نشان دهنده آن است که منشاء خونریزی در قسمت‌های بالایی دستگاه گوارش مثل کولون صعودی و روده باریک قرار دارد.
۳. مدفوع تیره و قیری رنگ
نشان دهنده آن است که منشاء خونریزی، معده و یا محل اتصال مری به معده است (نواحی بالایی دستگاه گوارش). به خون‌ریزی‌هایی که در محل‌های ذکر شده ایجاد می‌شوند، مِلِنا گفته می‌شود.
پولیپ روده
از دیگر دلایل خون در مدفوع، پولیپ‌ها هستند که توده‌های کوچکی بوده و در دیواره پوشاننده کولون ایجاد می‌شوند که ممکن است رشد کرده و شروع به خونریزی کنند. پولیپ‌ها در ابتدا ممکن است خوشخیم باشند اما در ادامه امکان دارد رشد کرده و باعث ایجاد سرطان شوند. در این شرایط پزشک کولونوسکوپی را برای بیمار تجویز می‌کند تا در صورت تشخیص زود هنگام و به موقع، این پولیپ‌ها را برداشته و از بروز سرطان جلوگیری کند.
درمان مدفوع خونی
پزشک متخصص میتواند با استفاده از تکنیک‌های مختلفی خون‌ریزی‌های دستگاه گوارش را با یافتن دلیل خون در مدفوع درمان کند. معمولا از آندوسکوپی برای تزریق داروهای خاص به محل خونریزی استفاده می‌شود همچنین متخصصین با استفاده از لیزر، الکتریسیته و بندهای مخصوص عروق خونی اطراف محل خونریزی را مسدود کرده و خونریزی را متوقف می‌کنند.
در صورتی که آندوسکوپی در کنترل و توقف خونریزی علت خون در مدفوع موثر واقع نشد، پزشک از طریق آنژیوگرافی با تزریق مستقیم دارو به عروق، خونریزی را کنترل می‌کند. در کنار کنترل خونریزی، در صورت لزوم پزشک علت خون در مدفوع و بروز خونریزی را نیز تشخیص داده و از بروز دوباره آن جلوگیری می‌کند.
درمان با توجه به علت ایجاد کننده‌ی خونریزی میتواند متفاوت باشد، برای مثال در دارودرمانی از آنتی بیوتیک برای درمان هلیکوباکتر پیلوری که باعث تورم و عفونت معده می‌شود، میتوان استفاده کرد یا در شرایطی که عمل جراحی در دستور کار قرار می‌گیرد، پولیپ‌ها و قسمت‌های آسیب دیده کولون جهت توقف خونریزی خارج می‌شوند.
در شرایطی خود بیمار نیز میتواند اقدامات درمانی برای کنترل خونریزی انجام دهد، برای مثال با مصرف زیاد فیبر و رعایت رژیم غذایی پرفیبر از بروز یبوست تا حد زیادی جلوگیری می‌شود و کمک می‌کند تا در کسانی که هموروئید و شقاق مقعدی دارند، خونریزی اتفاق نیوفتد.
همچنین نشستن در آب گرم میتواند ریسک بروز خونریزی در کسانی که هموروئید و شقاق مقعدی دارند را کاهش دهد.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع:
