آشنایی با داروی اوستین، 💊 آشنایی با موارد مصرف، نحوه عملکرد و عوارض جانبی

در دهه‌های گذشته، تکنولوژی در عرصه پزشکی به طور بی‌نظیر و خیره‌کننده‌ای پیشرفت کرده و دستاوردهای مهمی در درمان بیماری‌ها به دست آمده است. یکی از داروهای مهم و موثر در درمان بسیاری از بیماری‌های سرطانی، داروی اوستین یا به عبارت دقیق‌تر آواستین (Avastin) است. این دارو یک دستاورد بزرگ در زمینه شیمی درمانی است که برای اولین بار در دهه اول قرن 20 میلادی معرفی شد. در این مقاله از بای بای سرطان قصد داریم شما را با داروی اوستین که به عنوان یکی از داروهای جادویی مبارزه با سرطان شناخته می‌شود، آشنا کنیم. پس تا انتها این مقاله را دنبال کنید.

معرفی داروی اوستین یا بواسیزامب

بواسیزامب یک پیشرفت پزشکی قابل توجه در زمینه سرطان‌شناسی است. اوستین یک آنتی بادی مونوکلونال IgG انسانی است که به صورت برگشت‌ناپذیر به تمام ایزوفرم‌های VEGF-A متصل می شود. این اثر آواستین در نهایت فاکتور رشد اندوتلیال عروقی A (VEGF-A) را به مهار خود درمی‌آورد. از این رو، بواسیزامب عنصری حیاتی در درمان ضد VEGF به شمار می‌آید.

مکانیسم عملکرد داروی اوستین

مکانیسم اثر بواسیزامب حول توانایی این دارو در مهار VEGF-A متمرکز است. VEGF-A یک پروتئین سیگنالینگ حیاتی است که در تشکیل عروق خونی جدید (رگ‌زایی) نقش دارد. این دارو با مسدود کردن فعالیت VEGF-A وارد عمل می‌شود. به این صورت که جلوی تشکیل بیمارگونه و سریع رگ‌های خونی جدید را می‌گیرد.

داروی اوستین برای درمان کدام سرطان‌ها تجویز می‌شود

آنکلوژیست‌ها داروی اوستین را برای طیف وسیعی از سرطان‌ها تجویز می‌کنند. این دارو در رده داروهای ایمونوتراپی طبقه‌بندی می‌شود نه شیمی درمانی. داروهای ایمونوتراپی برای تقویت سیستم ایمنی بدن بیمار، در فرآیند شیمی درمانی در کنار سایر ترکیبات تجویز می‌شود. اما آواستین برای کدام بیماری‌ها نوشدارویی شفابخش است؟

نقش آواستین در درمان سرطان مغز

سرطان مغز انواع گوناگونی دارد. از این دارو در درمان نوعی از سرطان مغز به نام گیلوبلاستوما عودکننده که ارگان مغز و نخاع را درگیر می‌کند، استفاده می‌شود. در تجویز دارو این‌که بیمار چه مرحله‌ای از درگیری با سرطان را می‌گذراند، اهمیت دارد. مراحل مواجهه بیمار با سرطان عبارتند از:

• سلول‌های سرطانی در حال گسترش هستند و قابل برداشتن از طریق جراحی نیستند.
• سلول‌های سرطانی بعد از پاسخ به درمان‌های گذشته مجدد بازگشته‌اند(عودکننده).
• به صورت موضعی در نزدیکی ارگان اصلی بدن در حال تکثیر هستند.
• متاستاتیک، سلول‌های سرطانی به سرعت در حال گسترش به ارگان‌های مختلف بدن هستند.

استفاده از آواستین در درمان سرطان کبد

کارسینوم کبدی (HCC) نیز از جمله سرطان‌هایی است که برای درمان آن، آنکولوژیست‌ها،این دارو را تجویز می‌کنند. برای اثربخشی بهتر فرآیند درمان، این دارو در ترکیب با داروی آتزولیزوماب (Tecentriq) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سرطان ریه و درمان با داروی اوستین

از این دارو برای درمان نوعی از سرطان ریه که به سلول‌های مجاری پوشاننده ریه حمله نمی‌کند، با علامت اختصاری NSCLC، استفاده می‌شود. در این درمان نیاز است تا داروهای شیمی درمانی کربوپلاتین و پاکلیتاکسل(آبراکسان) نیز در کنار آواستین مورد استفاده قرار گیرند.

درمان سرطان دهانه رحم با داروی اوستین

برای درمان بیماری سرطان دهانه رحم نیاز است تا بواسیزامب در کنار داروهایی مانند سیس پلاتین و پاکلیتاکسل یا توپوتکان و پاکلیتاکسل برای بیمار تجویز شود. این شیوه درمان، در شرایطی که بیمار با نوع متاستاتیک یا عودکننده از سرطان مواجه باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درمان برخی بیماری‌های چشم با آواستین

در چشم پزشکی، گاهی اوقات برای درمان بیماری‌هایی مانند دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن و رتینوپاتی دیابتی تجویز می‌شود. در این بیماری‌ها، فرد در اثر رشد غیرطبیعی عروق خونی در شبکیه منجر به مشکلات بینایی می‌شود.

کاربردهای بالینی

 Bevacizumab در درمان سرطان‌‎های بدخیم، هم به عنوان خط اول درمان و هم در مراحل بعدی مدیریت سرطان، استفاده می‌شود. این دارو معمولا در ترکیب با رژیم‌های شیمی درمانی برای افزایش اثربخشی درمان استفاده می‌شود.

نحوه صحیح استفاده از اوستین (Avastin)

به صورت انفوزیون داخل وریدی (i.v.) تجویز می‌شود. دوز مورد استفاده با نظر به شرایط بیمار، وزن، سن و… از 5 تا 15 میلی‌گرم بر کیلوگرم، بسته به تشخیص کادر پزشکی، متفاوت است.

تزریق داروها برای بیماران از سوی کادر درمان انجام می‌شود. بنابراین اگر در زمان تزریق احساس سرگیجه، حالت تهوع، تعریق، سردرد را تجربه کردید، به پرستاران خود اطلاع دهید. درمان با این دارو هر 2 یا 3 هفته یک بار در رژیم شیمی درمانی بیمار قرار می‌گیرد.

عوارض داروی اوستین

آواستین نیز مانند تمامی داروها در کنار اثر درمانی بسیار خوبی که دارد، عوارض جانبی ایجاد می‌کند. این عوارض با نظر به سن، بیماری زمینه‌ای در بیمار، تداخل دارویی امکان رخداد دارند. از جمله این عوارض می توان به موارد زیر اشاره کرد:

عوارض شایع

• اسهال و تهوع
• سردرد
• درد در ستون فقرات
• اختلال در بویایی و چشایی
• کاهش سطح منیزیم
• از دست دادن اشتها
• خستگی (کم انرژی)
• خشکی و بثورات پوستی خفیف
• بالا رفتن فشار خون
• خونریزی خفیف(در بینی)
• اختلال در بهبود زخم

اما جای هیچ نگرانی نیست. بیمارانی که این دارو را دریافت می‌کنند از نظر این عوارض جانبی به دقت تحت نظر هستند. نکته قابل توجه این است که عوارض ایجاد شده باید ظرف مدت یک تا دو ماه بهبود یابند. در صورتی‌که این عارضه‌ها پس از گذشت این مدت زمان، همچنان پا برجا ماندند، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

عوارض غیرشایع

عوارض غیر شایعی نیز در برخی از بیماران مشاهده شده است که عبارتند از:

• نارسایی قلبی
• دیابت
• یائسگی زودرس
• خونریزی شدید
• واکنش آلرژیک
• سوراخ غیر طبیعی در سیستم گوارشی( معده یا روده)
• فشار خون بالا (منجر به تاری دید در بیمار می‌شود)
• مشکلات کلیوی
• ترمیم نشدن زخم های جراحی
• لخته شدن خون( خطر سکته مغزی یا سکته قلبی به همراه دارد)

از آنجا که مصرف آواستین هم به صورت شایع و هم غیر شایع، فشار خون را بالا می‌برد، پزشک پیش از شروع درمان، فشار خون شما را اندازه‌گیری خواهد کرد. همچنین به دلیل احتمال رویداد عارضه فشار خون بالا در دوران درمان، پیشنهاد می‌شود که یک دستگاه اندازه‌گیری فشار خون تهیه کنید.

توجه داشته باشید که آگاهی از عوارض دارو برای بیمار از این جنبه ضروری است که مشکل زمینه‌ای خود را با تیم پزشکی پیش از دریافت دارو، مطرح کند. بنابراین اگر حتی به صورت موقت یکی از علائم ذکر شده را تجربه کردید، موضوع را با پزشک معالج خود در میان بگذارید.

گاهی در طول درمان و شدت گرفتن عوارض دارو در بیمار، داروی مورد استفاده از شیوه درمانی حذف می‌شود و داروی جایگزین تجویز می‌گردد. یکی از این موارد بروز خون‌ریزی داخلی در بیمار است.

تداخلات دارویی آواستین

بررسی‌ها در مورد داروی اوستین تداخلی میان مصرف این دارو با سایر داروها به اثبات نرسانده است. اما همیشه به دلیل وجود احتمال برهم‌کنش با این دارو، تداخلات احتمالی توسط کادر درمان به طور مداوم چک می‌شود.

موارد منع مصرف داروی اوستین

از آنجا که اجزای غیرفعال در تمامی داروها وجود دارند، ایجاد حساسیت دارویی همیشه محتمل است. بنابراین گزارشات شما به کادر درمان، بیشترین کمک را برای انتخاب داروی مناسب برای شما خواهد کرد.

ضروری است که سوابق درمان و پزشکی خود را مانند سابقه جراحی، فشارخون بالا، داشتن زخم، بیماری‌­های عروقی و… را به پزشک خود اطلاع دهید.

این دارو در جریان شیمی درمانی به کمک شما می‌آید، اما با این‌حال توانایی سیستم ایمنی بدن، طی فرآیند درمان کاهش می‌یابد. این موضوع سبب بروز بیماری‌های عفونی مختلفی مانند آنفولانزا در بیمار می‌شود. در صورت بروز این عفونت‌ها با مشورت پزشک ممکن است داروی شما قطع شود.

همچنین مصرف این دارو بدلیل خطرات احتمالی برای جنین و نوزاد، در بانوان باردار و مادران شیرده ممنوع است.

نحوه نگهداری داروی اوستین

این دارو به دلیل شرایط خاص مورد نیاز برای نگهداری، تنها در مراکز درمانی مانند کلینیک‌­های سرطان و بیمارستان نگهداری می‌شود.

نام‌های تجاری داروی اوستین در ایران

این دارو علاوه بر نام آواستین با اسامی ام‌واسی (Mvasi) و زیرابو (Zirabev) نیز در بازار داروی ایران، به بیماران و مراکز درمانی عرضه می‌شود.

جمع‌بندی

Bevacizumab یک آنتی بادی مونوکلونال است که روند رگ‌زایی، فرآیندی حیاتی در رشد تومور، را هدف قرار می‌دهد.

این دارو با مهار VEGF-A، مانع از تشکیل رگ‌های خونی جدید در اطراف سلول‌های سرطانی شده و در کنترل پیشرفت سرطان، گام امیدوارکننده‌ای برمی‌دارد.

تایید این دارو در سال 2004 را می‌توان نقطه عطف مهمی در سرطان‌شناسی دانست. امروزه تحقیقات گسترده‌ای با هدف بهینه‌سازی مصرف آواستین در درمان سرطان‌های مختلف، در حال انجام است. تیم تحریریه بای بای سرطان، به‌روزترین اطلاعات را از این پیشرفت‌ها در اختیار شما قرار خواهد داد.

منابع:

• کتابخانه ملی پزشکی آمریکا
• RxList