اگر شما یا یکی از عزیزانتان تحت درمان شیمی‌درمانی هستید، احتمالاً با عوارض جانبی ناخوشایندی مثل تهوع، کم‌اشتهایی، ضعف سیستم ایمنی، کم‌خونی و کم‌آبی بدن روبرو شده‌اید. در این میان شاید از خود بپرسید بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی چیست؟ آیا اصلاً نوشیدن آبمیوه‌های طبیعی می‌تواند به کاهش این عوارض کمک کند و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد؟
خوشبختانه تحقیقات علمی جدید و توصیه‌های مراکز معتبری مانند Mayo Clinic، وب‌سایت‌های سلامت (WebMD) و انجمن‌های سرطان (مانند انجمن سرطان آمریکا و Cancer Research UK) نشان می‌دهند که برخی آبمیوه‌های طبیعی می‌توانند در کنار درمان‌های پزشکی، به تسکین این عوارض کمک کنند.
در این مقاله، به بررسی علمی بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی می‌پردازیم. انواع آبمیوه‌های مفید برای بیماران بزرگسال و کودکان تحت شیمی‌درمانی را معرفی کرده، فواید هر کدام را بر عوارض شیمی‌درمانی توضیح می‌دهیم و در نهایت به هشدارها و موارد احتیاط اشاره خواهیم کرد. هدف ما این است که به شما در پیدا کردن بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی کمک کنیم و شما را تشویق کنیم تجربیات خود را نیز در پایان با دیگران به اشتراک بگذارید.
آب انار؛ تقویت خون و حافظه در دوران شیمی‌درمانی
یکی از گزینه‌های مطرح به عنوان بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی آب انار است. آب انار سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های قوی (پلی‌فنول‌هایی مانند تانن‌ها و آنتوسیانین‌ها) و ویتامین‌ها است که به محافظت از سلول‌های بدن در برابر آسیب‌های شیمی‌درمانی کمک می‌کنند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند نوشیدن منظم آب انار می‌تواند به بهبود برخی مشکلات خونی ناشی از شیمی‌درمانی کمک کند.
مثلاً در یک مطالعه مصرف روزانه ۵۰۰ میلی‌لیتر آب انار به مدت دو هفته باعث افزایش تعداد گلبول‌های قرمز و سطح هموگلوبین در بیماران شد. این خاصیت می‌تواند به مقابله با کم‌خونی (یکی از عوارض رایج شیمی‌درمانی) کمک کند. همچنین انار سرشار از اسیدفولیک و آهن است که برای خونسازی ضروری‌اند.
از سوی دیگر، شیمی‌درمانی در برخی بیماران باعث اختلالات حافظه و تمرکز معروف به «مغز شیمی‌درمانی» می‌شود. جالب است بدانید تحقیقات جدید ارتباط مصرف انار با بهبود عملکرد مغزی را نشان داده‌اند. یک بررسی در سال ۲۰۲۳ گزارش کرده که خوردن انار یا نوشیدن آب انار می‌تواند حافظه کوتاه‌مدت و بلندمدت را تقویت کند. این اثر احتمالاً به خاطر آنتی‌اکسیدان‌های فراوان انار است که از سد خونی-مغزی محافظت می‌کنند و التهاب عصبی را کاهش می‌دهند. علاوه بر این، در همان بررسی اشاره شده که انار خواص ضدسرطانی دارد و حتی ممکن است به کاهش دردهای مفصلی ناشی از برخی درمان‌های سرطان کمک کند.
بنابراین آب انار از چند جهت برای بیماران مفید است: کمک به رفع کم‌خونی، تقویت سیستم ایمنی و حافظه، و کاهش التهاب. به همین دلایل بسیاری از بیماران آب انار را بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی می‌دانند. البته فراموش نکنید که قند طبیعی میوه انار نسبتاً بالا است و زیاده‌روی در مصرف آن برای افراد دیابتی مناسب نیست. انجمن سرطان آمریکا توصیه می‌کند بیماران دیابتی هنگام مصرف آبمیوه‌هایی مثل انار، قند خون خود را در نظر داشته باشند.
همچنین اگر داروی رقیق‌کننده خون (مانند وارفارین) مصرف می‌کنید، حتماً قبل از خوردن منظم آب انار با پزشک خود مشورت کنید، چون ممکن است خطر خونریزی را کمی افزایش دهد. به طور کلی خوردن میوه انار یا آب تازه آن برای اکثر افراد بی‌خطر است، فقط از مصرف عصاره‌های غلیظ یا پوست و ریشه انار که می‌تواند سمی باشد خودداری کنید.
آب پرتقال؛ منبع ویتامین C و تقویت ایمنی
احتمالاً وقتی به فکر بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی می‌افتید، آب پرتقال اولین چیزی است که به ذهن می‌رسد. پرتقال به خاطر طعم دلپذیر و ویتامین‌های فراوانش یک آبمیوه محبوب بین بیماران سرطانی است. یک عدد پرتقال متوسط می‌تواند تمام نیاز روزانه شما به ویتامین C را تأمین کند. ویتامین C یک آنتی‌اکسیدان قوی است که نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی ایفا می‌کند و به بدن در مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کند. تحقیقات نشان داده سطح ویتامین C (اسید آسکوربیک) در بدن بیماران سرطانی تحت شیمی‌درمانی یا ایمونوتراپی غالباً پایین‌تر از حد طبیعی است. بنابراین دریافت این ویتامین از منابع طبیعی مثل آب پرتقال می‌تواند به بهبود عملکرد ایمنی بیماران و جلوگیری از عفونت‌ها کمک کند.
افزون بر این، ویتامین C موجود در آب پرتقال جذب آهن را در دستگاه گوارش افزایش می‌دهد. حتماً می‌دانید که کم‌خونی یکی از عوارض شایع شیمی‌درمانی است. نوشیدن آب پرتقال همراه با غذاهای حاوی آهن (مثلاً غذاهای گوشتی یا سبزی‌های برگ سبز) می‌تواند جذب آهن را بیشتر کند و به پیشگیری یا بهبود کم‌خونی کمک نماید. به همین خاطر برخی بیماران آب پرتقال را بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی می‌دانند چون هم ایمنی‌شان را تقویت می‌کند و هم خستگی ناشی از کم‌خونی را کاهش می‌دهد.
جدا از ویتامین C، پرتقال حاوی پتاسیم و فولیت نیز هست. پتاسیم به تنظیم تعادل مایعات بدن کمک می‌کند و می‌تواند از احتباس آب (ادم) که گاهی در اثر برخی داروهای شیمی‌درمانی یا مصرف کورتیکواستروئیدها رخ می‌دهد، جلوگیری کند. فولیت نیز در خونسازی و ترمیم سلول‌ها نقش دارد که برای بیماران در حال درمان حیاتی است.
نکته مهم این است که آب پرتقال طعم ترش-شیرینی دارد که برای بیشتر افراد خوشایند است و کم‌اشتهایی بیماران را تا حدی بهبود می‌بخشد. وقتی میل به غذا ندارید، یک لیوان آب پرتقال خنک می‌تواند مقداری کالری، ویتامین و مایعات به بدن شما برساند بی آنکه احساس سنگینی کنید. Mayo Clinic توصیه می‌کند در دوران شیمی‌درمانی جرعه جرعه نوشیدنی‌های خنک بنوشید تا هم بدنتان هیدراته بماند و هم معده‌تان پر نشود. پس می‌توانید در طول روز آب پرتقال را جرعه جرعه میل کنید.
با این حال، چند هشدار را در نظر داشته باشید: پرتقال میوه‌ای اسیدی است و نوشیدن آب پرتقال یا سایر مرکبات زمانی که دهان و گلوی شما به دلیل شیمی‌درمانی زخم یا ملتهب شده می‌تواند سوزش‌آور باشد. انجمن تحقیقات سرطان انگلستان (CRUK) توصیه می‌کند در صورت وجود زخم دهان، از خوردن مرکبات ترش مانند پرتقال و گریپ‌فروت خودداری کنید یا آنها را با آب رقیق نمایید. همچنین، اگر از داروهایی استفاده می‌کنید که با مرکبات تداخل دارند (مثلاً برخی داروهای شیمی‌درمانی یا ضدافسردگی)، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
به طور خاص، گریپ‌فروت به دلیل آنزیم‌های خاصی که دارد با بسیاری از داروها تداخل می‌کند و باید اجتناب شود. آب پرتقال چنین تاثیری را به شدت گریپ‌فروت ندارد، اما بهتر است جانب احتیاط را رعایت کنید. در مجموع، پرتقال یک آبمیوه عالی و مغذی است که می‌تواند در کنار سایر مواد غذایی سالم، سیستم ایمنی شما را در برابر اثرات شیمی‌درمانی پشتیبانی کند.
آب زغال‌اخته (کرن‌بری) و انواع بری‌ها؛ سرشار از آنتی‌اکسیدان و محافظ سیستم ایمنی
خانواده توت‌ها (بری‌ها) نیز در بحث بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی جایگاه ویژه‌ای دارند. منظور از بری‌ها میوه‌هایی مثل زغال‌اخته، کرن‌بری، بلوبری (تمشک آبی) و توت‌فرنگی است. آب زغال‌اخته که در ایران بیشتر به صورت شربت یا آبمیوه صنعتی موجود است، غنی از ویتامین C، منگنز و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی است. این ترکیبات به کاهش استرس اکسیداتیو ناشی از داروهای شیمیایی کمک می‌کنند و به طور بالقوه از سلول‌های سالم محافظت می‌نمایند. انجمن پزشکی چاقی آمریکا نیز زغال‌اخته را به عنوان یک “ابرمیوه” معرفی کرده که می‌تواند در محافظت در برابر سرطان مفید باشد.
یکی از برجسته‌ترین خواص بری‌ها، توانایی آنها در حمایت از سیستم ایمنی و سلامت عمومی بدن است. بلوبری به طور خاص به “سوخت مغز” معروف شده است. یک بررسی در سال ۲۰۲۱ روی مطالعات مربوط به بلوبری نشان داد که مصرف منظم آن باعث بهبود عملکرد مغز، حافظه و تمرکز در بزرگسالان و کودکان می‌شود.
هرچند این مطالعات مستقیماً روی بیماران مبتلا به سرطان انجام نشده بودند، اما نتایج حاکی از آن است که افزودن بلوبری به رژیم غذایی می‌تواند به حفظ سلامت مغز در شرایط پر استرس (مانند شیمی‌درمانی) کمک کند. از آنجا که برخی بیماران حین شیمی‌درمانی از مشکلات تمرکز و حافظه (chemo brain) رنج می‌برند، آب بلوبری یا مخلوط آن با آبمیوه‌های دیگر ممکن است تا حدی این عارضه را تخفیف دهد. به بیان ساده‌تر، آنتی‌اکسیدان‌های فراوان در انواع بری می‌توانند از سد خونی-مغزی محافظت کرده و التهاب‌های عصبی را کاهش دهند.
زغال‌اخته و کرن‌بری نیز به داشتن خواص ضدمیکروبی شهرت دارند. نوشیدن آب کرن‌بری ۱۰۰٪ طبیعی (بدون شکر افزوده) می‌تواند به پیشگیری از عفونت‌های ادراری کمک کند، زیرا موادی در کرن‌بری وجود دارد که از چسبیدن باکتری‌ها به دیواره مثانه جلوگیری می‌کند. هرچند عفونت ادراری مستقیماً از عوارض شیمی‌درمانی نیست، اما بیماران با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر مستعد انواع عفونت‌ها هستند. بنابراین چنین خاصیتی می‌تواند به طور غیرمستقیم مفید باشد. افزون بر این، کرن‌بری و زغال‌اخته دارای ترکیبات ضدالتهابی هستند که به کاهش التهاب عمومی بدن و تقویت ایمنی کمک می‌کنند.
آب توت‌فرنگی و شاه‌توت (تمشک سیاه) نیز خوش‌طعم و مملو از ویتامین C، فیبر و اسیدفولیک‌اند. این میوه‌ها در حالت تازه شواهدی از خود نشان داده‌اند که ممکن است رشد سلول‌های سرطانی را کند کنند یا از آسیب DNA جلوگیری نمایند. البته چنین اثراتی عمدتاً در مطالعات آزمایشگاهی دیده شده و هنوز برای بیماران سرطانی به صورت بالینی تأیید نشده است. با این حال، وجود مواد مغذی فراوان باعث می‌شود آب این میوه‌ها انتخابی سالم برای هیدراته ماندن بدن باشد.
در مجموع، بری‌ها جزو بهترین آبمیوه‌ها برای شیمی‌درمانی به حساب می‌آیند چون با یک تیر چند نشان می‌زنند: هم سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند، هم به سلامت مغز و قلب کمک می‌کنند، و هم خاصیت ضدالتهابی و احتمالاً ضدسرطانی دارند. هنگام مصرف آبمیوه‌های خانواده توت، دقت کنید که نوع صد درصد طبیعی و پاستوریزه را تهیه کنید.
بسیاری از آبمیوه‌های تجاری مخلوط بری‌ها حاوی قند افزوده بالایی هستند که بهتر است از آنها پرهیز شود. شما می‌توانید خودتان در خانه چند میوه منجمد بری (مثلاً بلوبری و توت‌فرنگی) را با کمی آب یا آب سیب در مخلوط‌کن ترکیب کرده و یک اسموتی یا آبمیوه طبیعی درست کنید. این نوشیدنی علاوه بر تامین ویتامین، به خاطر فیبر میوه‌ها به تنظیم گوارش شما نیز کمک می‌کند.
آب هویج؛ یار تقویت‌کننده سیستم ایمنی و بینایی
آب هویج یک آبمیوه سبزیجاتی است که به خاطر شیرینی طبیعی و رنگ جذابش محبوبیت زیادی دارد. بسیاری از بیماران آن را بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی می‌دانند زیرا سرشار از مواد مغذی حیاتی است. هویج منبع عالی بتاکاروتن است؛ رنگ نارنجی هویج از همین بتاکاروتن ناشی می‌شود که در بدن به ویتامین A تبدیل می‌گردد. ویتامین A نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی و سالم نگه داشتن پوشش مخاطی بدن (مانند مخاط دهان و دستگاه گوارش) دارد. در دوران شیمی‌درمانی که سیستم ایمنی تضعیف شده و مخاط دهان ممکن است دچار زخم شود، وجود ویتامین A کافی می‌تواند به ترمیم بافت‌ها و پیشگیری از عفونت کمک کند.
علاوه بر ویتامین A، یک لیوان آب هویج سرشار از ویتامین C و ویتامین‌های گروه B به ویژه B6 است. ویتامین C به تقویت ایمنی و ترمیم زخم‌ها کمک می‌کند. ویتامین B6 نیز برای پاسخ ایمنی بدن ضروری است و کمبود آن می‌تواند منجر به ضعف ایمنی شود. خبر خوب این که تنها یک فنجان آب هویج حدود ۳۰٪ نیاز روزانه به ویتامین B6 را تامین می‌کند. بنابراین آب هویج مانند یک مولتی‌ویتامین طبیعی عمل کرده و دفاع بدن شما را در برابر عفونت‌ها افزایش می‌دهد.
نکته مهم دیگر، خاصیت ضدسرطانی ترکیبات موجود در هویج است. تحقیقات آزمایشگاهی نشان داده‌اند موادی به نام پلی‌استیلن‌ها (مثل فالکارینول در هویج) می‌توانند رشد سلول‌های سرطانی را کند کرده و باعث مرگ آنها شوند. همچنین بتاکاروتن و لوتئین موجود در آب هویج در مطالعات سلولی علیه سلول‌های سرطان خون و روده بزرگ موثر بوده‌اند.
در یک مطالعه، بتاکاروتن توانست مرگ سلول‌های لوسمی (سرطان خون) را تحریک کند و جلوی تقسیم بیش از حد آنها را بگیرد. البته باید تأکید کرد که این یافته‌ها عمدتاً در محیط آزمایشگاهی یا حیوانی بوده و هنوز شواهد کافی در بیماران انسانی نداریم. به بیان دیگر، آب هویج یک داروی ضدسرطان نیست، اما ترکیبات مفید آن می‌تواند به صورت جانبی اثرات مثبتی داشته باشد و به بدن در مقابله با استرس درمان کمک کند.
از مزایای جانبی آب هویج این است که نسبت به بسیاری از آبمیوه‌های میوه‌ای، قند کمتری دارد و شاخص گلایسمی آن پایین‌تر است. این یعنی پس از نوشیدن آن، قند خون با سرعت ملایم‌تری بالا می‌رود. برای بیمارانی که نگران افزایش قند خون هستند (مثلاً به دلیل مصرف کورتون یا سابقه دیابت)، آب هویج می‌تواند گزینه بهتری نسبت به آبمیوه‌های خیلی شیرین باشد. البته باز هم باید اعتدال را رعایت کرد؛ به طور کلی ۱۲۰ میلی‌لیتر (نیم لیوان) آب هویج در روز میزان مطمئنی است که هم فوایدش را می‌رساند و هم قند زیادی وارد بدن نمی‌کند.
مزیت دیگر، طعم نسبتا خنثی و بافت نرم آب هویج است که در صورت زخم بودن دهان یا التهاب گلو، نسبت به آبمیوه‌های اسیدی کمتر آزاردهنده خواهد بود. شما حتی می‌توانید آب هویج را با کمی آب سیب یا آب زنجبیل (که در ادامه خواهیم گفت) ترکیب کنید تا یک نوشیدنی دلپذیر و پرخاصیت داشته باشید. با تمام این اوصاف، هویج به عنوان یک سبزی غیرنشاسته‌ای طبق توصیه‌های تغذیه‌ای انجمن جهانی تحقیقات سرطان، مصرف منظمش به کاهش خطر برخی سرطان‌ها کمک می‌کند. پس قرار دادن آب هویج در رژیم یک بیمار مبتلا به سرطان یک انتخاب برد-برد است که هم عوارض درمان را کاهش می‌دهد و هم برای سلامت درازمدت مفید است.
آب چغندر (لبو)؛ ضد کم‌خونی و افزایش‌دهنده انرژی
چغندر قرمز (لبو) از دیرباز در طب سنتی برای تقویت خون توصیه می‌شده است. امروزه نیز تحقیقات علمی برخی از این باورها را تأیید می‌کنند و چغندر را به عنوان یکی از گزینه‌های بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی مطرح کرده‌اند. آب چغندر سرشار از نیترات‌های طبیعی است که در بدن به نیتریک اکسید تبدیل می‌شوند. نیتریک اکسید باعث گشاد شدن عروق و بهبود گردش خون می‌شود که نتیجه آن افزایش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها است. در واقع، مطالعات ورزشی نشان داده‌اند نوشیدن آب چغندر می‌تواند استقامت عضلات را بالا برده و خستگی را به تأخیر بیندازد.
برای بیمار سرطانی که به علت کم‌خونی و عوارض درمان احساس ضعف و خستگی می‌کند، این می‌تواند خبر خوبی باشد. با بهبود جریان خون و اکسیژن‌رسانی، ممکن است احساس بهتری داشته باشید و انرژی بیشتری برای فعالیت‌های روزانه کسب کنید.
چغندر همچنین منبع غنی اسیدفولیک، آهن و منیزیم است. همان‌طور که گفتیم اسیدفولیک و آهن در خونسازی نقش اساسی دارند. آب چغندر به دلیل داشتن ترکیباتی مانند بتالائین‌ها قادر است جذب آهن از غذا را در روده افزایش دهد. یک متخصص تغذیه در مرکز سرطان آکرمن می‌گوید ترکیبات موجود در لبو می‌توانند جذب آهن را در روده تحریک کرده و به مبارزه با کم‌خونی ناشی از فقر آهن کمک کنند. علاوه بر این، خود چغندر حاوی مقداری آهن قابل جذب است. پس نوشیدن آب چغندر همراه با وعده‌های غذایی یا میان‌وعده‌ها، یک راه طبیعی برای بهبود وضعیت آهن و هموگلوبین خون است.
خواص ضدالتهابی و ضدسرطانی چغندر نیز در حال مطالعه است. رنگ ارغوانی چغندر به خاطر ماده‌ای به نام بتاسیانین است که یک آنتی‌اکسیدان قوی محسوب می‌شود. پژوهش‌ها نشان داده‌اند این ترکیب می‌تواند از آسیب‌های اکسیداتیو به DNA جلوگیری کند و حتی آنزیم‌های سم‌زدای کبد را فعال نماید. طبق برخی مطالعات، مصرف چغندر توانسته آنزیم‌های ایجادکننده سرطان را مهار کرده و تعداد تومورهای ایجادشده در مدل‌های حیوانی را کاهش دهد. هرچند این یافته‌ها اولیه هستند، اما همین که انستیتو تحقیقات سرطان آمریکا نیز چغندر را به عنوان یک غذای فانکشنال مطرح کرده که ممکن است به مدیریت عوارض شیمی‌درمانی کمک کند، اهمیت آن را نشان می‌دهد.
یکی دیگر از مزایای آب چغندر، اثر آن بر فشار خون و سلامت قلب است. برخی داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند به قلب فشار وارد کنند یا موجب بالا رفتن فشار خون شوند. مطالعه‌ها حاکیست که نوشیدن منظم آب چغندر (یا مصرف لبو پخته) می‌تواند فشار خون را در افرادی که فشارشان بالاست کاهش دهد و عملکرد رگ‌های خونی را بهبود بخشد. این تاثیر برای بیماران سرطانی که ممکن است در معرض عوارض قلبی باشند، مفید خواهد بود.
از نظر طعم، آب چغندر کمی طعم خاکی و شیرین دارد. برخی بیماران آن را دوست ندارند؛ اما می‌توانید با اضافه کردن آب سیب یا آب هویج، طعم آن را دلپذیرتر کنید. ترکیب آب چغندر، هویج و سیب که به “معجون سه‌گانه” هم معروف است، نوشیدنی مقوی‌ای خواهد بود که کلیه و کبد را نیز تقویت می‌کند. فقط یادتان باشد که آب چغندر بسیار رنگ‌دهنده است؛ ممکن است ادرار یا مدفوع شما را موقتا صورتی یا قرمز کند که جای نگرانی ندارد.
در مجموع، آب چغندر با کمک به رفع کم‌خونی، بهبود خون‌رسانی و کاهش التهاب، یک گزینه عالی برای دوران سخت شیمی‌درمانی است. برخی بیماران حتی گزارش کرده‌اند که نوشیدن مقداری آب چغندر قبل از جلسات شیمی‌درمانی به آنها کمک کرده احساس تهوع و ضعف کمتری داشته باشند (شاید به دلیل افزایش جریان خون مغزی). پس اگر به دنبال بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی هستید که به خونسازی بدن کمک کند و حال عمومی‌تان را بهتر کند، آب چغندر را حتما مدنظر قرار دهید.
آب سیب؛ ملایم، قابل‌هضم و تنظیم‌کننده گوارش
آب سیب از آن دست نوشیدنی‌هایی است که هم کودکان و هم بزرگسالان در دوران بیماری به آن تمایل دارند. طعم شیرین و ملایم آن وقتی حال خوشی ندارید، دلپذیر و آرام‌بخش است. سیب دارای ترکیبی از فیبر محلول و نامحلول است که برای سلامت گوارش بسیار مفیدند. پکتین که یک نوع فیبر محلول موجود در سیب است، مانند یک ژل در دستگاه گوارش عمل می‌کند و به بهبود هر دو حالت اسهال و یبوست کمک می‌کند.
جالب است بدانید در متون علمی از پکتین سیب به عنوان ماده‌ای با خواص ضداسهالی و ضدمیکروبی یاد شده که می‌تواند به تعادل فلور روده کمک کند. برای بیماری که به علت شیمی‌درمانی دچار اسهال یا یبوست شده، آب سیب صاف شده (بدون پالپ) یک انتخاب عالی است چون مقداری پکتین دارد اما فیبر نامحلول آن گرفته شده و هضمش راحت است. انجمن سرطان آمریکا نیز خوردن سس سیب یا آب سیب را به عنوان یک خوراکی نرم و قابل تحمل در زمان مشکلات دهانی و گوارشی توصیه می‌کند.
علاوه بر کمک به تنظیم گوارش، سیب منبع خوب پتاسیم است. پتاسیم یک الکترولیت کلیدی در بدن است که تعادل مایعات را تنظیم می‌کند و در عملکرد عضلات و اعصاب نقش دارد. در خلال شیمی‌درمانی، ممکن است به علت تهوع و استفراغ یا اسهال شدید، مقادیر زیادی پتاسیم از بدن دفع شود. خوردن مواد غذایی سرشار از پتاسیم مانند آب سیب می‌تواند به جایگزینی الکترولیت‌های از دست رفته کمک کرده و از علائمی مثل ضعف عضلانی یا بی‌حالی ناشی از عدم تعادل الکترولیتی جلوگیری کند.
به‌ویژه در کودکان بیمار، که گاهی به جای نوشیدن محلول‌های نمکی، تمایل به آبمیوه دارند، رقیق کردن مقدار مساوی آب سیب با آب و دادن آن به کودک می‌تواند به هیدراته ماندن و تامین الکترولیت کمک کند (این روش در مطالعات اطفال نیز موثر گزارش شده است).
نکته جالب دیگر اینکه آب سیب حاوی ترکیبات پلی‌فنولی است که خواص آنتی‌اکسیدانی دارند و به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند. ویتامین C موجود در سیب نیز اگرچه به اندازه مرکبات نیست ولی قابل توجه است و در کنار سایر میوه‌ها به حمایت ایمنی بدن کمک می‌کند. بنابراین، آب سیب هم یک منبع مایع انرژی و ویتامین برای بیمار فراهم می‌کند و هم به عملکرد بهتر دستگاه گوارش و کلیه‌ها کمک می‌نماید.
مزیت مهم آب سیب طعم خنثی و سازگاری بالای آن با معده حساس است. زمانی که واقعاً میل به خوردن چیزی ندارید و اکثر غذاها به نظرتان بدمزه می‌آیند، یک لیوان آب سیب خنک می‌تواند هم مقداری کالری به بدن برساند و هم دهانتان را مرطوب کند. حتی در مواردی که بیمار زخم‌های دهانی دارد، آب سیب (به شرطی که خیلی ترش نباشد) از آب مرکبات بهتر تحمل می‌شود.
اگر احساس می‌کنید آب سیب خالص برایتان بیش از حد شیرین است، می‌توانید آن را با آب معمولی یا آب‌های طعم‌دار رقیق کنید. در هر صورت، سیب را به عنوان یکی از بهترین آبمیوه‌ها برای شیمی‌درمانی در رژیم خود جای دهید، زیرا به تعبیر یک ضرب‌المثل قدیمی: “روزانه یک سیب بخور، دکتر را از خود دور نگه دار!” و این در دوران شیمی‌درمانی بیش از هر زمان دیگری مصداق دارد.
آب آناناس؛ تسکین خشکی دهان و بهبود طعم‌دهانی
آناناس میوه‌ای استوایی و خوش‌عطر است که آب آن نه تنها طعم بسیار دلچسبی دارد، بلکه برای برخی عوارض شیمی‌درمانی نیز مفید شناخته شده است. وجه تمایز آب آناناس وجود آنزیمی به نام بروملین در آن است. بروملین خواص ضدالتهابی داشته و به هضم پروتئین‌ها کمک می‌کند. هرچند بروملین به صورت مکمل هم موجود است، اما یک راه طبیعی دریافت آن نوشیدن آب آناناس تازه است.
یکی از مشکلات شایع بیماران شیمی‌درمانی، خشکی دهان و تغییر ذائقه است. داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند ترشح بزاق را کاهش دهند و همچنین حس چشایی را مختل کنند، به طوری که غذاها طعم فلزی یا بی‌مزه پیدا می‌کنند. در این شرایط، انجمن تحقیقات سرطان UK توصیه جالبی دارد: خوردن تکه‌های تازه یا کمپوت آناناس می‌تواند دهان را تازه و مرطوب نگه دارد.
بسیاری از بیماران گزارش کرده‌اند که مکیدن تکه‌های یخ‌زده آناناس یا نوشیدن جرعه‌های کوچک آب آناناس سرد، به کاهش مزه فلزی دهان و تحریک بزاق کمک می‌کند. بروملین موجود در آناناس احتمالاً با تجزیه بزاق غلیظ و پاکسازی زبان، به بهبود حس چشایی کمک می‌کند. حتی در انجمن‌های گفتگوی بیماران، از آناناس به عنوان یک “ضدحال بد دهانی” یاد می‌شود که قبل و بعد از شیمی‌درمانی مصرف آن طعم دهان را مطبوع‌تر می‌کند.
البته باید توجه داشت که آناناس هم میوه‌ای نسبتاً اسیدی است (حاوی اسید سیتریک)، بنابراین اگر زخم‌های دهانی شدید دارید ممکن است آب آناناس کمی سوزش ایجاد کند. در این حالت بهتر است آن را رقیق کنید یا از کمپوت آناناس (با شربت سبک و کم‌شکر) استفاده کنید که اسیدیته کمتری دارد. بیمارستان‌های گلاستر انگلستان نیز در بروشور مراقبت از دهان بیماران سرطانی اشاره کرده‌اند جویدن میوه‌های نرمی مثل آناناس یا هندوانه می‌تواند به رطوبت دهان کمک کند، اما در صورت وجود زخم شدید دهان، بهتر است از آناناس خام صرف‌نظر کنید تا اذیت نشوید.
از دیگر فواید آب آناناس، ویتامین C بالای آن است که به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. همچنین حاوی منگنز و ویتامین‌های گروه B است که در تولید انرژی و سلامت اعصاب نقش دارند. برخی شواهد اولیه حاکی از خواص ضدسرطانی بروملین هستند؛ مثلاً در مدل‌های حیوانی بروملین توانسته التهاب روده بزرگ و ایجاد تومورهای کولون را کاهش دهد. البته این یافته‌ها هنوز در مرحله تحقیقات پایه است. با این حال، نوشیدن آب آناناس می‌تواند به عنوان یک استراتژی کمکی برای کاهش التهاب بدن در طول شیمی‌درمانی در نظر گرفته شود.
طعم شیرین آناناس نیز یک مزیت مهم است؛ وقتی دچار تهوع هستید، نوشیدنی‌های خیلی شیرین یا خیلی ترش معمولاً خوشایند نیستند. آب آناناس طعم ملایمی دارد که خیلی‌ها آن را بهتر از آب پرتقال تحمل می‌کنند. می‌توانید آب آناناس را با کمی آب نارگیل (که آن هم الکترولیت زیادی دارد) ترکیب کنید تا یک نوشیدنی فوق‌العاده برای پیشگیری از کم‌آبی داشته باشید. به طور خلاصه، آب آناناس را نیز می‌توان یکی از بهترین آبمیوه‌ها برای شیمی‌درمانی دانست، به ویژه برای بیمارانی که از خشکی دهان و تغییر طعم رنج می‌برند و به دنبال راهی طبیعی برای بهبود این مشکلات هستند.
آب آلوئه‌ورا؛ التیام‌بخش زخم‌های دهان با احتیاط مصرف
آلوئه‌ورا گیاهی است که بیشتر به خاطر ژل تسکین‌دهنده پوستش شناخته می‌شود، اما آب یا شربت آلوئه‌ورا نیز در سال‌های اخیر محبوب شده است. آب آلوئه‌ورا طعم ملایمی دارد و معمولاً با کمی عسل یا طعم‌دهنده‌های میوه‌ای ترکیب می‌شود. برخی بیماران از آلوئه‌ورا به عنوان بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی یاد می‌کنند زیرا معتقدند به التیام مخاط آسیب‌دیده و تقویت ایمنی کمک می‌کند. اما ببینیم علم درباره آن چه می‌گوید.
مطالعات مقدماتی نشان داده‌اند که آلوئه‌ورا دارای ترکیبات فعال زیستی مانند آسمانان (نوعی قند)، ویتامین‌ها و پلی‌ساکاریدهایی است که خواص تعدیل‌کننده ایمنی و ضدالتهابی دارند. به عنوان مثال، آسمانان استخراج‌شده از آلوئه می‌تواند تولید سیتوکین‌های ایمنی را تحریک کند و عملکرد ماکروفاژها (سلول‌های درشت‌خوار ایمنی) را بهبود بخشد. این یعنی به طور بالقوه، آلوئه‌ورا می‌تواند سیستم ایمنی سرکوب‌شده توسط شیمی‌درمانی را تا حدی تقویت کند. علاوه بر این، در مطالعات آزمایشگاهی عصاره‌های آلوئه‌ورا اثرات ضدتوموری (مثلاً القای مرگ سلولی در رده‌های سرطانی کبد) نشان داده‌اند، هرچند تأکید می‌کنیم اینها هنوز به مرحله درمان بالینی نرسیده‌اند.
اما شاید مهم‌ترین فایده آلوئه‌ورا برای بیماران سرطانی، کمک به پیشگیری و درمان التهاب و زخم مخاط دهان (موکوزیت) باشد. موکوزیت دهانی یکی از دردناک‌ترین عوارض شیمی‌درمانی (و پرتودرمانی) است که خوردن و آشامیدن را دشوار می‌کند. یافته‌های پژوهشی نشان داده مصرف آلوئه‌ورا می‌تواند دفعات و شدت موکوزیت را کاهش دهد. در یک کارآزمایی بالینی مقایسه‌ای، دهانشویه حاوی آلوئه‌ورا به طور موثری از بروز زخم‌های دهانی در بیماران تحت شیمی‌درمانی جلوگیری کرد و اثربخشی بهتری نسبت به برخی دهانشویه‌های دارویی داشت.
همچنین Memorial Sloan Kettering گزارش کرده که استفاده مکمل از آلوئه ممکن است کیفیت زندگی بیماران نارسایی قلبی را بهبود دهد و یافته‌های اولیه حاکی از مفید بودن آلوئه در پیشگیری از موکوزیت ناشی از شیمی‌درمانی (هم در بزرگسالان و هم کودکان) بوده است. حتی در چند گزارش موردی دیده شده که مصرف موضعی یا خوراکی آلوئه به کاهش تیرگی پوست ناشی از شیمی‌درمانی کمک کرده است.
با این تفاسیر، ممکن است تصور کنید که آب آلوئه‌ورا معجزه می‌کند. ولی صبر کنید – حتماً بخش هشدارها را بخوانید! آلوئه‌ورا حاوی ماده‌ای به نام آلوئین در شیره زردرنگ خود (لاتکس) است که ملین بسیار قوی است و می‌تواند عوارضی ایجاد کند. فرآورده‌های خوراکی آلوئه‌ورا در صورتی بی‌خطرند که قسمت لاتکس آن جدا شده باشد (معمولاً آب آلوئه‌ورا تجاری این‌گونه است). با این حال، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) اعلام کرده مصرف خوراکی لاتکس آلوئه ایمن نیست.
خود ژل شفاف آلوئه اگر خالص باشد، ملایم‌تر است اما باز هم ورودش به بدن خالی از اشکال نیست. Sloan Kettering هشدار می‌دهد که به طور کلی استفاده داخلی (خوراکی یا تزریقی) از آلوئه توصیه نمی‌شود مگر با احتیاط فراوان. دلیلش هم گزارش عوارضی مثل آسیب کبدی و اختلالات تیروئید در مصرف نابجای مکمل‌های آلوئه بوده است.
به طور خاص در زمینه شیمی‌درمانی، یک گزارش نشان داد بیماری که حین شیمی‌درمانی از فراورده خوراکی آلوئه استفاده می‌کرد دچار افت شدید پتاسیم خون شد که پس از قطع آلوئه برطرف گردید. این نشان می‌دهد آلوئه می‌تواند در تعادل الکترولیت بدن دخالت کند و خطراتی به همراه داشته باشد. همچنین آلوئه‌ورا ممکن است آنزیم‌های کبدی مسئول متابولیسم داروها (CYP3A4 و CYP2D6) را مهار کند و در نتیجه روی سطح خونی برخی داروهای شیمی‌درمانی یا سایر داروها تاثیر بگذارد. هرچند اهمیت بالینی این تداخل هنوز روشن نیست، اما جانب احتیاط را باید رعایت کرد.
بنابراین، اگر مایلید از فواید آلوئه‌ورا بهره‌مند شوید، بهترین راه مصرف موضعی (ژل روی پوست یا داخل دهان به شکل دهانشویه) زیر نظر پزشک است. مصرف خوراکی آب آلوئه‌ورا نیز فقط باید با مشورت تیم درمانی‌تان باشد. در صورت تایید پزشک، می‌توانید گهگاه نصف استکان آب آلوئه‌ورای پاستوریزه و بدون افزودنی را با آبمیوه‌های دیگر مخلوط کرده و میل کنید، اما از مصرف روزانه و مداوم آن پرهیز کنید مگر آنکه متخصص تغذیه شما مستقیماً توصیه کرده باشد. خانم‌های باردار نباید آلوئه‌ورا مصرف کنند.
خلاصه اینکه آلوئه‌ورا یک تیغ دولبه است؛ از یک سو به عنوان التیام‌بخش زخم‌های مخاطی می‌تواند یکی از بهترین نوشیدنی‌ها برای کاهش عوارض شیمی‌درمانی (به‌ویژه موکوزیت) باشد، ولی از سوی دیگر مصرف نادرست آن خود می‌تواند عارضه‌ساز شود. پس حتماً با پزشک خود مشورت کنید و جانب احتیاط را نگه دارید.
زنجبیل و لیمو؛ دشمن تهوع و دوست حال خوش
تا اینجا از انواع آبمیوه‌های میوه‌ای و سبزی صحبت کردیم، اما اجازه دهید به یک درمان طبیعی مشهور برای تهوع اشاره کنیم: زنجبیل. هرچند زنجبیل به معنای دقیق کلمه “آبمیوه” نیست، اما چون بیمار می‌تواند آن را به صورت دم‌نوش یا همراه آبلیموی تازه بنوشد، بد نیست در لیست بهترین آبمیوه‌ها برای شیمی‌درمانی جای بگیرد. تهوع و استفراغ از شایع‌ترین و آزاردهنده‌ترین عوارض شیمی‌درمانی هستند که حتی با داروهای ضدتهوع کاملاً مهار نمی‌شوند. زنجبیل سال‌هاست که به عنوان یک ضدتهوع طبیعی در طب سنتی استفاده می‌شود و امروزه تحقیقات علمی نیز اثربخشی آن را تایید کرده‌اند.
یک مطالعه بزرگ در مرکز پزشکی دانشگاه راچستر با حضور ۶۴۴ بیمار نشان داد مصرف روزانه ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌گرم مکمل زنجبیل توانست شدت تهوع پس از شیمی‌درمانی را تا ۴۰٪ کاهش دهد. این یک کاهش قابل توجه است که کیفیت زندگی بیمار را بهبود می‌بخشد. زنجبیل حاوی ترکیباتی مانند جینجرول و شوگاول است که اثر ضدالتهابی بر روده و مغز دارند و احتمالا با همین مکانیسم احساس تهوع را کم می‌کنند.
پژوهشگران متوجه شدند که مصرف زنجبیل قبل از شروع شیمی‌درمانی (یکی دو روز زودتر) بهترین نتیجه را دارد، چون مواد فعال آن در بدن تجمع پیدا کرده و اثر حفاظتی خود را اعمال می‌کنند.
شما می‌توانید از خواص زنجبیل به شکل‌های مختلف بهره ببرید: دم‌نوش زنجبیل تازه با کمی عسل و آبلیمو، ماءالشعیر زنجبیلی (جنجبیر)، آبنبات یا بیسکویت زنجبیلی، یا حتی افزودن پودر زنجبیل به سوپ و غذا. بسیاری از بیماران اظهار داشته‌اند که نوشیدن چای زنجبیل ولرم در صبح روز شیمی‌درمانی، کمک کرده کمتر دچار حالت تهوع شوند.
ترکیب زنجبیل و لیمو هم محبوب است؛ آبلیموی تازه خودش تا حدی ضدتهوع است و رایحه آن طبق تحقیقات می‌تواند اضطراب و حالت تهوع را تسکین دهد. یک مطالعه در سال ۲۰۲۳ نشان داد استشمام اسانس لیمو موجب بهبود فعالیت مغزی، خلق و تمرکز می‌شود. این اثر می‌تواند به طور غیرمستقیم حال بیماران را بهتر کرده و شاید به کاهش احساس تهوع کمک کند.
بنابراین اگر در حین شیمی‌درمانی مدام حالت دل‌آشوبه دارید، پیشنهاد می‌کنیم زنجبیل را امتحان کنید. حتی می‌توانید مقداری آب زنجبیل تازه را در آبمیوه‌های دیگر (مثل آب سیب یا هویج) رنده کنید تا هم طعم بهتری بگیرد و هم خواص ضدتهوع آن منتقل شود. البته دقت کنید زنجبیل در مقادیر بسیار زیاد ممکن است باعث سوزش معده شود، پس در حد متعادل (تا یکی دو گرم در روز) مصرف کنید. زنجبیل همچنین ممکن است با برخی داروهای رقیق‌کننده خون تداخل داشته باشد، بنابراین اگر چنین داروهایی مصرف می‌کنید احتیاط نمایید.
در یک کلام، زنجبیل قهرمان مهار تهوع است و هیچ مجموعه توصیه‌ای برای بیماران مبتلا به سرطان بدون ذکر زنجبیل کامل نمی‌شود. بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی از نظر بسیاری از بیماران یک فنجان چای زنجبیل با چند قطره لیموترش و یک قاشق عسل است که قبل از شروع علائم تهوع مصرف شود و معده را آرام کند. این ترکیب ساده و طبیعی می‌تواند مکمل داروهای ضدتهوع شما باشد و تحمل درمان را آسان‌تر کند.
هشدارها و موارد احتیاط در مصرف آبمیوه‌ها
در بخش‌های بالا درباره انواع بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی و فوایدشان صحبت کردیم. اکنون لازم است چند نکته مهم ایمنی و احتیاطی را یادآوری کنیم تا از این نوشیدنی‌های طبیعی بهترین بهره را ببرید و دچار مشکل نشوید:
- اعتدال در مصرف و توجه به قند طبیعی: هرچند آبمیوه‌های طبیعی سرشار از ویتامین هستند، اما فراموش نکنید که حاوی قند فروکتوز نیز می‌باشند. زیاده‌روی در مصرف آبمیوه (حتی طبیعی ۱۰۰٪) می‌تواند منجر به دریافت کالری و قند بیش از حد شود. این موضوع به ویژه برای بیمارانی که اضافه وزن دارند یا تحت درمان کورتون هستند و اشتهای زیادی پیدا کرده‌اند مهم است. انجمن سرطان آمریکا توصیه می‌کند بیماران سرطانی در صورت مصرف آبمیوه، انواع ۱۰۰٪ خالص و بدون شکر افزوده را انتخاب کنند و حداکثر ۱ تا ۲ لیوان در روز بنوشند. اگر تشنه‌اید ابتدا آب یا نوشیدنی‌های بدون کالری بنوشید و آبمیوه را به عنوان مکمل استفاده کنید نه جایگزین کامل آب. همچنین در صورت بالا بودن قند خون، آبمیوه را با آب رقیق کنید تا قند کمتری وارد بدن شود. به یاد داشته باشید که خود میوه کامل به دلیل داشتن فیبر، نسبت به آبمیوه مزیت دارد چون قند را آهسته‌تر آزاد می‌کند. پس جایی که امکانش هست، به جای تنها آبمیوه، از اسموتی که کل میوه پوره شده در آن هست یا خود میوه استفاده کنید تا فیبر هم دریافت نمایید.
- مصرف آبمیوه به جای غذا ممنوع! آبمیوه‌ها هرچقدر هم مفید باشند، نمی‌توانند تمام نیازهای تغذیه‌ای شما را تامین کنند. پروتئین، چربی‌های سالم و فیبر کافی تنها از طریق یک رژیم متعادل با مواد غذایی جامد به دست می‌آید. برخی بیماران به دلیل سختی جویدن یا بی‌اشتهایی، وسوسه می‌شوند فقط به آبمیوه و مایعات روی بیاورند. این کار در درازمدت باعث ضعف شدید، تحلیل عضلانی و سوء تغذیه می‌شود. وب‌ام‌دی تاکید می‌کند که آبمیوه‌های سالم هرگز جای یک وعده غذای کامل را نمی‌گیرند و صرفاً باید به عنوان مکمل و میان‌وعده استفاده شوند. پس حتی اگر میل به غذا ندارید، سعی کنید لقمه‌های کوچک غذای نرم (پوره سیب‌زمینی، سوپ خامه‌ای، فرنی و غیره) در کنار آبمیوه میل کنید تا پروتئین و سایر مواد لازم به بدنتان برسد. به قول معروف: تعادل را رعایت کنید.
- پاستوریزه بودن و بهداشت آبمیوه: سیستم ایمنی بدن شما ممکن است در اثر شیمی‌درمانی تضعیف شده باشد و توان مقابله با میکروب‌ها را نداشته باشد. به همین خاطر، حتماً از آبمیوه‌های پاستوریزه (صنعتی استاندارد) یا آبمیوه خانگی تهیه‌شده با میوه‌های کاملاً شسته‌شده استفاده کنید. آبمیوه‌های غیرپاستوریزه (مثل آب پرتقال تازه در بیرون یا آب هویج فوری) می‌توانند حاوی باکتری‌های مضر باشند که در فرد سالم مشکل ایجاد نمی‌کنند ولی در بیمار دچار ضعف ایمنی ممکن است باعث عفونت شوند. اگر خودتان در خانه آبمیوه می‌گیرید، تمام وسایل را ضدعفونی کنید، میوه و سبزی را با دقت بشویید و آبمیوه را بلافاصله مصرف نمایید یا حداکثر ۱-۲ روز در یخچال نگه دارید. از مصرف آبمیوه‌های گل‌آلود یا مشکوک خودداری کنید. همچنین طبق توصیه انجمن سرطان آمریکا، بیماران تحت شیمی‌درمانی بهتر است از مصرف آبمیوه‌های “تازه‌گیری شده” در رستوران‌ها و آب‌میوه‌فروشی‌ها اجتناب کنند و به جای آن آبمیوه بسته‌بندی پاستوریزه بخواهند.
- تداخلات دارویی را جدی بگیرید: همان‌طور که در بخش‌های قبل اشاره کردیم، بعضی آبمیوه‌ها با داروهای شیمی‌درمانی یا سایر داروهای همراه شما تداخل دارند. معروف‌ترین آنها گریپ‌فروت است که می‌تواند سطح خونی بسیاری از داروها را به طور خطرناکی افزایش دهد. پس از گریپ‌فروت و آب آن در طول درمان بپرهیزید مگر آنکه پزشکتان صراحتاً اجازه دهد. آب انار نیز ممکن است با داروهای رقیق‌کننده خون (مثل وارفارین) یا برخی فشارخون‌ها تداخل داشته باشد. اگر آسپرین یا داروهای ضدانعقاد مصرف می‌کنید، درباره مصرف منظم آب انار از پزشک سوال کنید. زنجبیل هم با داروهای ضدانعقاد و ضدپلاکت تداخل بالقوه دارد؛ در مصرف دوز بالای آن احتیاط کنید. به طور کلی، فهرست داروهای خود را به یک متخصص تغذیه یا پزشک بدهید تا تداخلات احتمالی را بررسی کند و ببیند آیا مصرف روزانه یک آبمیوه خاص برای شما مشکلی ایجاد می‌کند یا خیر.
- مراقب اسیدیته و دندان‌ها باشید: مصرف مداوم آبمیوه‌های اسیدی (مثل پرتقال، لیمو، آناناس) ممکن است به مینای دندان آسیب برساند یا زخم‌های دهانی را بدتر کند. برای محافظت از دندان‌ها، آبمیوه را با نی بنوشید تا تماس کمتری با دندان داشته باشد. پس از نوشیدن آبمیوه دهان را با آب بشویید (ولی بلافاصله مسواک نزنید چون مینای دندان در حالت نرم‌شده است). اگر زخم دهان دارید، آبمیوه‌های اسیدی را رقیق کرده و ولرم مصرف کنید یا موقتاً از آبمیوه‌های غیر اسیدی‌تر (مثل هویج، خربزه، هندوانه) استفاده کنید. همچنین نوشیدن جرعه‌ای آب یا چای کمرنگ بعد از آبمیوه می‌تواند اسید باقی‌مانده در دهان را بشوید.
- توجه به کالری دریافتی و وزن: شیمی‌درمانی در بعضی افراد موجب کاهش وزن شدید می‌شود و در بعضی دیگر برعکس به علت احتباس مایعات یا افزایش اشتها افزایش وزن رخ می‌دهد. اگر کاهش وزن ناخواسته دارید، می‌توانید آبمیوه‌های مغذی‌تر و پرکالری‌تر (مثل انبه، موز، انگور یا اسموتی‌های شیر و میوه) مصرف کنید تا به تأمین انرژی کمک کند. اما اگر اضافه‌وزن پیدا کرده‌اید یا نگران کالری هستید، به آبمیوه‌ها به چشم یک غذا نگاه کنید نه نوشیدنی ساده. مثلاً یک لیوان آب انگور شاید بیش از ۱۵۰ کالری داشته باشد. در این حالت بهتر است بیشتر از آب و چای کمرنگ برای رفع تشنگی استفاده کنید و آبمیوه را محدود نمایید. رژیم متعادل شامل سبزیجات، پروتئین کافی و غلات کامل را فراموش نکنید. آبمیوه به تنهایی نمی‌تواند جلوی کاهش وزن عضلانی را بگیرد؛ باید در کنار آن پروتئین (مانند تخم‌مرغ، گوشت نرم، لبنیات یا پروتئین‌های گیاهی) مصرف کنید تا عضلاتتان تحلیل نروند.
- گوش سپردن به بدن خود: هر فردی واکنش منحصربه‌فردی به طعم‌ها و غذاها در دوران شیمی‌درمانی دارد. ممکن است برای یک بیمار، آب پرتقال بسیار دلپذیر باشد و تهوعش را کم کند، در حالی که بیمار دیگر از بوی آن بیزار شود. بنابراین بهترین راهنما در کنار این توصیه‌ها، بدن خود شماست. ببینید بعد از نوشیدن هر آبمیوه چه احساسی دارید. اگر حس خوبی می‌دهد و حالتان را بهتر می‌کند، همان بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی شماست! ولی اگر از مزه یا بوی چیزی بدتان می‌آید، خود را مجبور به تحمل آن نکنید و گزینه دیگری را امتحان کنید. خوشبختانه تنوع آبمیوه‌ها زیاد است و حتماً چند مورد را پیدا می‌کنید که با ذائقه فعلی شما سازگار باشند.
کلام آخر
در این مقاله کوشیدیم پاسخی علمی و جامع به این پرسش بدهیم که بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی کدام است. دیدیم که آبمیوه‌های طبیعی مانند انار، پرتقال، انواع بری‌ها (زغال‌اخته، بلوبری و …)، هویج، چغندر، سیب، آناناس و حتی نوشیدنی‌های گیاهی مثل آلوئه‌ورا و زنجبیل، هر یک به نحوی می‌توانند عوارض آزاردهنده شیمی‌درمانی را تسکین دهند. البته هیچ کدام از اینها جایگزین درمان دارویی نیستند، اما به عنوان یاوران تغذیه‌ای نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی شما دارند.
بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی لزوماً یک آبمیوه واحد نیست، بلکه بسته به نیازهای هر بیمار می‌تواند متفاوت باشد. اگر کم‌خونی دارید و انرژی‌تان پایین است، شاید آب انار و چغندر برای شما بهترین باشند. اگر تهوع امانتان را بریده، آب زنجبیل و لیمو فرشته نجات شماست. برای تقویت ایمنی و رفع کم‌آبی، آب پرتقال و آب سیب و آناناس عالی‌اند. مهم این است که بدن خود را خوب بشناسید و ترکیبی از این نوشیدنی‌های مقوی را در برنامه روزانه‌تان بگنجانید. با کمی تجربه و آزمایش، شما هم می‌توانید بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی خودتان را بیابید.
در پایان از شما دعوت می‌کنیم تجربیات خود را با ما و سایر همراهان در بخش دیدگاه‌ها (نظرات) در میان بگذارید. آیا آبمیوه‌ای بوده که در دوران شیمی‌درمانی واقعاً حال شما را بهتر کرده باشد؟ طعمی که توانسته باشد لحظاتی حس بهتری به شما بدهد یا عارضه‌ای را کم کند؟
دانستن این تجارب ارزشمند به دیگر عزیزانی که در حال مبارزه با سرطان هستند، امید و ایده می‌دهد. پس منتظریم در قسمت دیدگاه‌ها برایمان بنویسید که بهترین آبمیوه برای شیمی‌درمانی از نظر شما کدام است و چرا. به امید روزی که با کمک علم و همدلی، سختی‌های سرطان و درمانش را به حداقل برسانیم و با قدرت بگوییم: بای‌بای سرطان!
