هرگاه بحث انجام تست‌های تصویربرداری به میان می‌آید، سی تی اسکن و ام آر آی جز اولین تست‌هایی هستند که مطرح می‌شوند. پت اسکن یا آزمایش پت نیز یکی از روش‌های عکسبرداری موثر در تشخیص سرطان و بررسی روند درمانی آن است که امروزه بیش از پیش رواج پیدا کرده است. در این مقاله بای بای سرطان، هدف ما معرفی کامل Pet Scan و کاربردهای آن برای پروسه‌ی بیماری سرطان خواهد بود.
پت اسکن برای چیست؟
یکی از روش های تصویربرداری تشخیصی است که به متخصصین کمک می کند تا عملکرد متابولیک یا بیوشیمیایی بافت ها و ارگان ها را مورد بررسی قرار دهند.
در پت اسکن، نوعی داروی رادیواکتیو استفاده می‌شود که به اصطلاح به آن ردیاب نیز می گویند. به واسطه استفاده از این دارو، فعالیت‌های طبیعی و غیرطبیعی متابولیک به متخصصین نشان داده خواهد شد.
معمولا فعالیت‌های متابولیک غیرطبیعی تریسر یا ردیاب را که نشان دهنده بیماری است، قبل از این که بیماری توسط تست‌های دیگر مثل سی تی اسکن و ام آر آی تشخیص داده شود، تشخیص می‌دهد.
ردیاب معمولا به صورت وریدی استفاده می‌شود و در اکثر مواقع از وریدهای بازو و دست جهت تزریق آن استفاده می‌شود.
پس از تزریق تریسر، این دارو در محلی از بدن که بیشترین فعالیت‌های متابولیک و بیوشیمیایی را دارد، تجمع پیدا می‌کند.
سطوح متفاوت فعالیت‌های متابولیک و بیوشیمیایی، نشان دهنده بیماری و درگیری بافت می‌باشد. پت اسکن، غالبا به صورت ترکیبی با سی تی اسکن و ام آر آی استفاده می‌شود.
کاربرد Pet Scan
یک روش موثر است که در موقعیت‌های مختلفی مثل سرطان، بیماری‌های قلبی و مغزی به کمک متخصصین می‌آید.
پزشک متخصص، با استفاده از اطلاعاتی که این اسکن در اختیارش قرار می‌دهد، قادر خواهد بود تا بیماری‌های مختلف را ارزیابی، تشخیص و درمان کند.
در این روش،نواحی از قلب که دچار کاهش جریان خون شده‌اند، مشخص می‌شوند.
این اطلاعات به پزشک متخصص کمک می‌کند تا نتیجه‌گیری کند که علت بروز این مشکل چیست و با استفاده از چه نوع جراحی‌هایی مثل آنژیوپلاستی و یا بای پس عروق کرونری، می‌توان فرد مبتلا را درمان کرد.
همچنین در تشخیص اختلالات مغزی نیز استفاده می‌شود. انواع تومورها، آلزایمر و تشنج‌ها توسط این اسکن مورد بررسی قرار می‌گیرند.
پت اسکن در چه افرادی نباید انجام شود؟
همانطور که گفته شد، از یک نوع داروی رادیواکتیو برای تشخیص محل درگیری و ثبت تصاویر با دقت بالا استفاده می‌شود.
مقدار ماده رادیواکتیوی که به واسطه استفاده از تریسر وارد بدن می‌شود، زیاد نیست و نمی‌تواند عارضه خاصی برای شخص ایجاد کند اما در شرایط‌های مختلف تاثیرات متفاوتی خواهد داشت به عنوان مثال:
- اگر فرد باردار باشد، ردیاب می‌تواند تاثیرات منفی بر جنین بگذارد و موجب بروز عوارض جبران ناپذیری شود.
- تریسر همچنین می‌تواند در زنانی که فارغ شده‌اند و به نوزاد خود شیردهی می‌کنند نیز خطرناک باشد، چرا که این مواد رادیواکتیو، از طریق شیر وارد بدن نوزاد شده و تاثیرات منفی بر سلامت نوزاد اعمال می‌کند.
- تریسرها می‌توانند در برخی افراد که به مواد شیمیایی خاصی حساسیت دارند، باعث بروز حساسیت شوند که البته این پدیده بسیار نادر است اما احتمال وقوع آن وجود دارد.
نکاتی که قبل از انجام باید بدانید
نیاز به انجام رعایت فرآیندهایی دارد؛ این فرآیندها شامل:
- در صورت وجود هرگونه واکنش‌های آلرژیک در اسکن‌های قبلی، باید با پزشک مشاور در میان گذاشته شود.
- اگر شخص اخیرا درگیر بیماری خاصی شده باشد و یا از مشکلات دیگر مثل دیابت رنج می‌برد، باید به پزشک مشاور گزارش داده شود.
- بهتر است اگر بیمار داروهای خاصی مصرف می‌کند و یا از مکمل‌های گیاهی در هر زمینه‌ای استفاده می‌کند، پزشک مشاور خود را مطلع سازد.
- اگر بیمار باردار است و یا احتمال بارداری در وی وجود دارد، بهتر است با نظر پزشک، این اسکن را به تعویق بیاندازد.
- همانطور که پیش‌تر هم گفته شد، مادرانی که در مرحله شیردهی قرار دارند، نباید به دلیل استفاده از تریسر یا ردیاب، انجام دهند.
- اگر بیمار ترس از فضای بسته دارد، بهتر است با پزشک مربوطه این موضوع را در میان بگذارد تا راه حلی مناسب برای این مسئله پیدا شود.
تشخیص سرطان با پت اسکن
پزشک متخصص، بعد از تشخیص سرطان با کمک تست‌ها و اسکن‌های دیگر، درخواست انجام این فرآیند را برای بیمار می‌دهد.
قبل از انجام آزمایش پت، پزشک با انجام معاینات فیزیکی و پرسش و پاسخ در مورد سابقه بیماری خانوادگی، اطلاعات اولیه را در مورد بیمار و وضعیت سلامتی او به دست می‌آورد.
تست‌های بیشتری مثل آزمایش خون، ادرار و سایر آزمایش‌ها نیز ممکن است توسط پزشک برای بیمار تجویز شود.
پت اسکن، توانایی تشخیص تومورها و بافت‌های سرطانی را دارد اما همیشه نشان دهنده سرطان نیست؛ چرا که تریسرهای رادیواکتیوی که در پت اسکن استفاده می‌شود در محل تومورها و التهابات تجمع پیدا می‌کنند اما ممکن است این تومورها غیرسرطانی بوده و یا التهابات ناشی از مشکلات پزشکی دیگر باشد.
به همین دلیل امکان بروز خطا در این اسکن نیز وجود دارد.
Pet Scan می‌تواند باعث تشخیص سرطان جدید و یا سرطانها‌یی که از قبل به وجود آمده‌اند، شود.
رشد غیرطبیعی سلول‌ها توسط آزمایش پت، قابل تشخیص است اما این اسکن در تشخیص همه سرطان‌ها کاربرد ندارد، به همین دلیل انجام تست‌های دیگر در روند تشخیص سرطان ضروری خواهد بود.
همچنین تست‌های دیگری نیز انجام می‌شود تا مشخص شود تجمعات ردیاب‌هایی که در پت اسکن مشاهده می‌شود نشان از وجود سلول‌های سرطانی دارد یا سلول‌های غیر سرطانی.
سایر کاربردهای پت اسکن در سرطان‌ها
علاوه بر تشخیص سرطان در تعیین میزان وخامت سرطان نیز استفاده می‌شود. از آزمایش پت، برای بررسی میزان پخش‌شدگی سرطان در بدن استفاده می‌شود که نشان از بدخیم یا خوشخیم بودن سرطان دارد.
از دقت بسیار بالاتری از سی تی اسکن برخوردار است و تصاویر واضح‌تر و دقیق‌تری در اختیار متخصصین قرار می‌دهد.
همچنین این اسکن می‌تواند روند درمانی بیمار را مورد بررسی قرار دهد و تمامی تغییراتی که روش درمانی در سلول‌های سرطانی و بافت درگیر ایجاد کرده است را در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
سلول‌های سرطانی به صورت نقاط روشنی در آزمایش پت قابل مشاهده هستند، به این دلیل که فعالیت‌های متابولیک بیشتری نسبت به سلول‌های عادی بدن دارند.
پت اسکن در تشخیص و میزان وخامت سرطان نقش مهمی دارد اما از این اسکن پس از درمان سرطان نیز استفاده می‌شود.
معمولا بیمارانی که سرطان را شکست می‌دهند، باید هر چند ماه و یا هر سال بسته به نظر پزشک، چکاپ‌های مخصوصی برای بررسی اینکه سرطان مجدد عود کرده است یا خیر انجام دهند.
پت اسکن، یکی از آن تست‌هایی است که افرادی که در گذشته مبتلا به سرطان بودند، هر چند مدت یکبار باید انجام دهند.
ارگان‌های هدف پت اسکن
بعضی از سلول‌های غیرطبیعی بدن منشا غیرسرطانی دارند و در اسکن شبیه به سلول‌های سرطانی باشند، به همین دلیل پت اسکن باید با دقت زیادی انجام شود.
البته ناگفته نماند که بعضی از سرطان‌ها با انجام پت اسکن قابل تشخیص نیستند اما بسیاری از تومورهایی که از تراکم بافتی بالایی برخوردارند را می‌توان با پت اسکن تشخیص داد.
ارگان‌هایی که وجود تومور در آنها با پت اسکن قابل تشخیص است شامل:
- مغز
- سینه
- دهانه رحم
- روده بزرگ
- مری
- سر و گردن
- ریه
- سیستم لنفاوی
- پانکراس
- پروستات
- پوست
- تیروئید
انواع پت اسکن
پت اسکن انواع مختلفی دارد که هر کدام در شرایط متفاوتی و برای تشخیص نوع خاصی از اختلالات استفاده می‌شود. در ادامه به انواع پت اسکن اشاره می‌کنیم:
۱- فلورودئوکسیگلوکوز:
بلافاصله بعد از انجام پت اسکن، تست گلوکز انجام می‌شود تا مشخص شود که عضلات قلب دچار آسیب دیدگی‌های دائمی یا موقت شده است.
۲- پت اسکن قلبی:
این نوع از آزمایش پت، نوعی از تصویربرداری مولکولی قلب است که با تزریق تریسرها به درون گردش خون انجام می‌شود.
سپس پزشک توصیه می‌کند تا با انجام Pet Scan قلب، به بررسی ردیاب تزریقی در قلب بپردازند و تصاویر سه بعدی تشکیل شده را در اختیار او قرار دهند تا ارزیابی‌های نهایی روی آن صورت گیرد.
۳- پت اسکن PSMA:
معمولا برای مردان جهت انجام تست‌های تشخیصی سرطان پروستات، از سی تی اسکن و اسکن استخوان استفاده می‌کردند تا میزان وخامت و پخش‌شدگی سرطان و متاستاز آن به بافت‌های دیگر را مورد بررسی قرار دهند که هر دو روش نقص‌های خاص خود را داشت.
در سی تی اسکن، ممکن است سلول‌های سرطانی که تعدادشان پایین است و هنوز بدخیم نشده‌اند، تشخیص داده نمی‌شوند و یا ممکن است تومورهای کوچک سرطانی نیز به دلیل اندازشان به طور واضح مشاهده نشوند.
در اسکن استخوان نیز عوامل دیگری ممکن است باعث آسیب به بافت استخوان شود که لزوما به معنای وجود سرطان نیست و همین ممکن است باعث مثبت شدن کاذب نتیجه اسکن شوند.
به همین دلیل متخصصین روش جدیدی را در تشخیص سرطان پروستات در پیش گرفته‌اند که به آن پت اسکن PSMA می‌گویند.
در این اسکن، از تریسرهای خاصی استفاده می‌شود که تمایل بسیار زیادی به چسبیدن به پروتئین‌های PSMA پروستات دارند و غالبا این پروتئین، به مقدار خیلی زیادی در سلول‌های سرطانی پروستات مشاهده می‌شود.
به همین دلیل برای تشخیص سرطان پروستات بسیار دقیق‌تر و قابل اعتمادتر از سایر روش‌های نام برده شده خواهد بود.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع:
3 پاسخ
سلام آیا پت اسکن مغز استخوان را هم نشان می‌دهد؟
درود بر شما
سرطان مغز استخوان از طریق فاکتورهای خونی مثل افت پلاکت شناسایی میشه و در مرحله آخر با بیوپسی مغز استخوان قابل شناسایی هستش
ببخشید علت جذب شدن تو قسمت کلیه و مثانه چیه