غالبا برای تشخیص مشکلات کلیه و مثانه، سونوگرافی جز اولین تستهای تشخیصی درخواستی توسط پزشک خواهد بود اما زمانی که هدف چیزی فراتر از تشخیص باشد و پزشک نیاز به انجام اقدامات درمانی در حین فرآیند تشخیصی ببیند، سیستوسکوپی راه حل انتخابی خواهد بود. در این مقاله بای بای سرطان، سیستوسکوپی مثانه، عمل سیستوسکوپی و کاربردهای آن به طور خلاصه بررسی خواهند شد.
سیستوسکوپی مثانه
پروسه‌ای است که این امکان را به پزشک می‌دهد تا لایه‌های داخلی مثانه و مجرای خارج کننده ادرار را مورد بررسی قرار دهد.
در این پروسه، از لوله‌ای توخالی که در قسمت بالایی آن دوربین و چراغی برای تشکیل تصاویر با کیفیت و دقیق است، استفاده میشود که به آن سیستوسکوپ می‌گویند.
سیستوسکوپ از طریق مجرای ادرار وارد و مسیر خود را تا مثانه طی می‌کند. سیستوسکوپی میتواند در مطب پزشک تحت بی‌حسی موضعی که به صورت ژلی وارد مجرای ادراری میشود، انجام شود.
در شرایطی ممکن است این پروسه در اتاق عمل و تحت استفاده از داروی مسکن و بیهوشی کامل نیز انجام شود.
کاربرد سیستوسکوپی
از عمل سیستوسکوپی برای ارزیابی، تشخیص و درمان بیماری‌هایی استفاده میشود که مثانه و مجرای ادراری را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
پزشک متخصص این متود را برای دلایل زیر تجویز می‌کند:
1- بررسی علل بروز علائم:
علائمی که ممکن است در بیماری‌های مثانه و مجرای ادراری ایجاد شود، شامل وجود خون در ادرار، بی‌اختیاری ادرار، مثانه فعال و دفع ادرار دردناک می‌باشد.
همچنین از عمل سیستوسکوپی برای بررسی علل بروز انواع عفونت‌های مجرای ادراری نیز استفاده میشود. البته انجام این پروسه در زمانی که بیمار عفونت فعال در مجاری ادراری داشته باشد، امکان‌پذیر نخواهد بود.
2- تشخیص مشکلات و بیماری‌های مثانه:
از سیستوسکوپی برای تشخیص سرطان مثانه، تشخیص نوع سنگ مثانه و درمان آن و همچنین در تشخیص علت بروز التهابات مثانه‌ای نیز میتوان استفاده کرد.
3- درمان مشکلات و بیماری های مثانه:
در طی انجام پروسه از طریق سیستوسکوپ، میتوان ابزار و وسایل خاصی را وارد مثانه کرد تا ضایعات و تومورهایی که در مثانه وجود دارند را با ایجاد برش‌های کوچک یا سوزاندن از بین ببرند.
4- تشخیص بزرگی پروستات:
در سیستوسکوپی مثانه، لوله‌ای که وارد مجرای ادراری میشود نازک است، به همین دلیل از پروستات نیز قادر است عبور کند که همین امر میتواند منجر به تشخیص بزرگی پروستات خوشخیم باشد.
ممکن است پزشک در بعضی از موقعیت‌ها در طول عمل سیستوکوپی، از یورتوسکوپی نیز استفاده کند تا مجاری که ادرار را از کلیه تا مثانه حمل می‌کنند، مورد ارزیابی و بررسی قرار دهد.
انواع سیستوسکوپی
انواع عمل سیستوسکوپی و ابزاری که از آن استفاده میشود، ارتباط مستقیمی با نیازمندی‌های پزشک خواهد داشت که آیا قصد انجام تستهای تشخیصی را دارد و یا این پروسه برای درمان انجام خواهد شد.
به طور کلی دو نوع عمل سیستوسکوپی وجود دارد :
منعطف:
در طول این فرآیند، بیمار کاملا هوشیار است و از بی‌حسی موضعی برای او استفاده میشود.
همچنین سیستوسکوپی که در این پروسه استفاده می شود، بسیار نازک و منطعف است به طوری که قطری به اندازه یک مداد دارد.
سفت:
در این نوع از سیستوسکوپی مثانه، بیمار یا به طور کامل بیهوش خواهد بود و یا از کمر به پایین توسط پزشک بی‌حس خواهد شد.
سیستوسکوپ مورد استفاده در این پروسه، سفت و انعطاف ناپذیر بوده و قطورتر از نوع منعطف آن است.
از سیستوسکوپی منعطف بیشتر برای ارزیابی و انجام تستهای تشخیصی مثانه استفاده میشود درحالی که سیستوسکوپی سفت، برای انجام اقدامات درمانی مثانه کاربرد خواهد داشت.
آمادگی‌های لازم قبل از عمل سیستوسکوپی
قبل از انجام جراحی سیستوسکوپی، پزشک توصیه‌هایی می‌کند تا پروسه به بهترین شکل ممکن انجام شود و هیچ گونه اختلالی در روند انجام آن ایجاد نشود.
به طور کلی این توصیه‌ها شامل نحوه غذا خوردن و نوشیدن مایعات قبل از انجام پروسه و همچنین نحوه مصرف داروها می‌باشد:
- شخصی که قرار است سیستوسکوپی انجام دهد، میتواند رژیم غذایی سابق خود را حفظ کند و منعی برای خوردن غذای خاص و یا نوشیدن مایعاتی خاص وجود ندارد.
- قبل از انجام پروسه، از بیمار خواسته میشود تا لباس‌های کمر به پایین خود را در بیاورد و یا گان مخصوص جراحی به تن کند.
- پیش از شروع سیستوسکوپی مثانه، از بیمار آزمایش ادرار می‌گیرند تا وجود عفونت یا عدم وجود آن در ادرار تایید شود. در صورت وجود عفونت در ادرار، پروسه سیستوسکوپی به تعویق خواهد افتاد.
- پزشک متخصص انواع آنتی بیوتیک‌های مناسب را برای بیمار تجویز می‌کند تا هم قبل و هم بعد از انجام پروسه، مصرف کند تا از بروز عفونت‌های ثانویه در بیمار جلوگیری شود.
- بهتر است بیمار قبل از انجام سیستوسکوپی، مثانه خود را تخلیه کند. البته تخلیه مثانه زمانی جایز است که بیمار نیازی به انجام تست ادرار نداشته باشد.
- از آن جایی که این پروسه تحت بی‌حسی موضعی و یا بیهوشی کامل انجام میشود، بهتر است بیمار از یکی از نزدیکان خود بخواهد تا در طول فرآیند کنارش باشد و در صورت نیاز، اقدامات لازم را انجام دهد.
سیستوسکوپی چگونه انجام میشود؟
در مطب پزشک و به قصد تشخیص انجام میشود، بین ۵ الی ۱۵ دقیقه طول می‌کشد اما در سیستوسکوپی‌هایی که در بیمارستان و تحت بیهوشی و بی‌حسی موضعی انجام می‌گیرد، فرآیند انجام بین ۱۵ الی ۳۰ دقیقه به طول می‌انجامد.
بعد از تخلیه مثانه، بیمار بر روی تخت به پشت دراز می‌کشد و زانوهای خود را خم و پاهایش را در محل مخصوص قرار می‌دهد.
با توجه به پروسه‌ای که درحال انجام است، بیمار ممکن است نیاز به داروهای آرام‌بخش داشته یا نداشته باشد.
اگر به بیمار داروهای آرام‌بخش تزریق شود، بیمار احساس گیجی و خواب‌آلودگی ناشی از مصرف دارو خواهد داشت اما هوشیاری خود را از دست نخواهد داد.
اگر بیمار تحت بیهوشی کامل قرار گیرد، به طور کامل هوشیاری خود را از دست می‌دهد چرا که هر دو داروی بیهوشی و آرام‌بخش به صورت وریدی برای او تزریق میشود.
سپس ژل بی‌حس کننده موضعی، به داخل مجرای ادراری تزریق میشود تا بیمار احساس درد و ناراحتی هنگام وارد کردن سیستوسکوپ نداشته باشد.
بعد از استفاده از ژل، پزشک چند دقیقه صبر می‌کند تا بی‌حسی به صورت کامل صورت بگیرد. سپس کوچکترین سیستوسکوپ موجود را به آرامی وارد مجرای ادراری می‌کند.
سیستوسکوپ‌های بزرگتر، برای نمونه‌بردای و بیوپسی و یا انجام جراحی‌های کوچک داخل مثانه استفاده می‌شوند.
سیستوسکوپ از لنزهایی برخوردار است که با بزرگنمایی، بافت داخلی مثانه را به وضوح به پزشک متخصص نشان دهد.
در بعضی از متودها، دوربینی نیز در بالای سیستوسکوپ قرار دارد تا تمامی تصاویر ثبت و ضبط شود.
بعد از وارد کردن، مایعی استریل وارد مثانه میشود تا با افزایش حجم داخلی مثانه دید و ابتکار عمل بیشتری در اختیار پزشک قرار گیرد.
پس از وارد کردن مایع استریل، بیمار احساس دفع ادرار خواهد داشت که بعد از اتمام این پروسه بیمار مایع استریل را دفع خواهد کرد.
در طول انجام پروسه، پزشک ممکن است نمونه‌هایی از بافت مثانه جهت انجام آزمایش‌های بیشتر در آزمایشگاه، از بیمار بگیرد.
سیستوسکوپی و سرطان
جراحی سیتوسکوپی، یکی از کلیدی‌ترین روش‌هایی است که باعث تشخیص سرطان در مثانه میشود. این روش به متخصصین این امکان را می‌دهد که با مشاهده و بررسی بافت‌های داخلی مثانه، مثانه را از لحاظ وجود هرگونه بافت غیرطبیعی و سرطانی، انواع تومورها و توده‌ها مورد مطالعه قرار دهند.
این پروسه یا با بی‌حسی موضعی و یا در بیهوشی کامل انجام میشود تا بیمار کمترین درد را تجربه کند. در طول سیستوسکوپی مثانه، پزشک از بافت سرطانی و تومور نمونه‌برداری می‌کند تا میزان وخامت سرطان و این که بیماری در چه مرحله‌ای قرار داد، مشخص شود تا بهترین متود درمانی برای بیمار اتخاذ شود.
مراقبت‌های بعد از انجام سیستوسکوپی
بعد از انجام سیستوسکوپی، بیمار نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد و میتواند به محض از بین رفتن علائم بیهوشی، به خانه بازگردد.
در شرایطی که بیمار تحت بیهوشی کامل پروسه را انجام می‌دهد، ممکن است تا ۲۴ ساعت تا برطرف شدن علائم و عوارض داروی بیهوشی و پایدار شدن شرایط بیمار در بیمارستان بستری شود.
در سیستوسکپی‌های منعطف، بیمار در همان روز میتواند فعالیت‌های نرمال و روزانه خود را بدون مشکل انجام دهد اما در سیستوسکوپی سفت، بیمار تا چند روز نمیتواند فعالیت‌های فیزیکی شدید داشته باشد و تا ۲۴ ساعت اول باید شخصی کنار بیمار باشد تا در انجام کارها به او کمک کند.
بعد از انجام سیستوسکوپی داشتن علائم زیر طبیعی است:
- بیمار در هنگام دفع ادرار احساس سوزش خواهد داشت.
- وجود خون در ادرار که به تدریج به سمت صورتی رنگ تغییر پیدا می‌کند.
- بیشتر شدن دفع ادرار بیمار نسبت به قبل از انجام جراحی سیستوسکوپی
این علائم معمولا بعد از چند روز از بین خواهد رفت و با مصرف آب فراوان و مسکن‌ها میتوان سختی که بیمار تحمل می‌کند را کاهش داد.
علائم هشدار پس از سیستوسکوپی مثانه
اگر بیمار در طول ریکاوری بعد از عمل، علائم و نشانه‌های زیر را داشته باشد باید در اولین فرصت به پزشک خود مراجعه کند. این علائم شامل:
- درد و خونریزی که بیش از چند روز طول بکشد.
- دفع ادراری که بسیار دردناک باشد.
- ادرار خون‌آلود و تیره رنگ
- مشاهده لخته‌های خون در ادرار.
- بیمار توانایی تخلیه ادرار را ندارد.
- ادرار بیمار بوی بسیار بدی داشته باشد.
- دمای بدن بیمار به شدت بالا رود.
- وجود احساس مریضی و استفراغ
- احساس درد بسیار زیاد در پهلو و پشت
علاوه بر علائم نام برده شده، بیمار ممکن است دچار عفونت‌های ناشی از انجام پروسه سیستوسکوپی مثانه نیز شود.
عوارض جانبی و خطرات احتمالی سیستوسکوپی مثانه
سیستوسکوپی مثانه، به عنوان یکی از روش‌های تشخیصی و درمانی، ممکن است با عوارض جانبی و خطرات احتمالی همراه باشد. یکی از شایع‌ترین عوارض این پروسه، بروز عفونت در مثانه یا مجرای ادراری است. از آنجایی که در طی سیستوسکوپی، لوله‌ای به داخل مجرای ادراری وارد میشود، احتمال ورود باکتری‌ها به این ناحیه و ایجاد عفونت وجود دارد. به همین دلیل، پزشکان معمولاً آنتی‌بیوتیک‌هایی برای پیشگیری از عفونت به بیمار تجویز می‌کنند و توصیه میشود که بیماران به علائم عفونت، مانند تب، درد شدید و بوی نامطبوع ادرار توجه کنند.
خونریزی نیز یکی دیگر از عوارض جانبی ممکن پس از انجام سیستوسکوپی است. بیمار ممکن است بعد از این پروسه به مدت چند روز خون در ادرار خود مشاهده کند. در حالت‌های عادی، این خونریزی به‌تدریج کاهش می‌یابد و ادرار به رنگ طبیعی خود بازمی‌گردد. با این حال، اگر خونریزی طولانی مدت و با شدت ادامه یابد، بیمار باید فوراً به پزشک مراجعه کند. استفاده از مایعات فراوان و اجتناب از فعالیت‌های شدید میتواند به کاهش این عارضه کمک کند.
علاوه بر این، آسیب‌های احتمالی به بافت‌های مثانه یا مجرای ادراری نیز از دیگر خطرات ممکن است. سیستوسکوپی میتواند باعث ایجاد زخم‌های کوچک و یا تحریک بافت‌ها شود که این امر ممکن است به درد و ناراحتی در زمان دفع ادرار منجر شود. در صورت تجربه درد شدید و عدم توانایی در تخلیه ادرار، بیماران باید به پزشک خود مراجعه کرده و مشاوره لازم را دریافت کنند.
نکات مهم پیش و پس از سیستوسکوپی برای بیماران سرطانی
برای بیمارانی که مبتلا به سرطان هستند و تحت سیستوسکوپی قرار می‌گیرند، رعایت نکات خاصی پیش و پس از انجام این پروسه اهمیت ویژه‌ای دارد. قبل از سیستوسکوپی، بیماران باید داروها و مکمل‌های خود را با پزشک متخصص بررسی کنند. برخی از داروها ممکن است بر عملکرد سیستم ادراری تأثیر بگذارند و در نتیجه، پزشک ممکن است دستور به قطع موقت برخی داروها دهد. همچنین، بیماران باید از مصرف مواد غذایی سنگین و نوشیدنی‌های کافئین‌دار پیش از عمل اجتناب کنند تا علائم نگران‌کننده‌ای پس از سیستوسکوپی تجربه نکنند.
پس از انجام سیستوسکوپی، بیماران باید از فعالیت‌های فیزیکی شدید و بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنند. استراحت کافی و مصرف مایعات به مقدار زیاد میتواند به کاهش علائم ناشی از این پروسه کمک کند. نوشیدن آب فراوان به حذف مایعات استریل و کاهش خطر عفونت کمک می‌کند. همچنین، بیماران باید از مصرف مواد غذایی تحریک‌کننده مانند غذاهای تند و نوشیدنی‌های الکلی پرهیز کنند.
بیماران سرطانی ممکن است نیاز به پیگیری‌های منظم با پزشک متخصص خود داشته باشند تا از بروز عوارض ثانویه جلوگیری کنند. در صورتی که علائم غیرعادی مانند تب، خونریزی شدید، و یا درد شدید ادامه پیدا کند، بیماران باید فوراً به پزشک خود مراجعه کرده و وضعیت خود را بررسی کنند. پزشک متخصص میتواند راهنمایی‌های خاصی برای مدیریت علائم و بهبود سریع‌تر ارائه دهد.
نقش سیستوسکوپی در تشخیص و پیگیری سرطان مثانه و پروستات
سیستوسکوپی یکی از روش‌های کلیدی در تشخیص و پیگیری سرطان مثانه و پروستات است. این پروسه به پزشکان اجازه می‌دهد که بافت‌های داخلی مثانه و مجرای ادراری را با دقت بررسی کرده و هرگونه تغییرات غیرطبیعی را شناسایی کنند. سیستوسکوپی میتواند به تشخیص زودهنگام سرطان کمک کند، که این امر برای انتخاب بهترین روش درمانی و بهبود نتیجه درمان حیاتی است. همچنین، با استفاده از سیستوسکوپی میتوان توده‌ها و ضایعات مشکوک را شناسایی کرده و نمونه‌برداری انجام داد.
در مواردی که بیمار تحت درمان سرطان مثانه یا پروستات قرار گرفته است، سیستوسکوپی میتواند به عنوان یک ابزار مهم برای پیگیری وضعیت بیمار پس از درمان مورد استفاده قرار گیرد. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا پاسخ بدن به درمان را ارزیابی کرده و در صورت نیاز، تغییراتی در برنامه درمانی ایجاد کنند. برای مثال، در صورتی که ضایعات سرطانی به‌طور کامل از بین نرفته باشند یا تومورهای جدیدی ایجاد شده باشند، پزشک میتواند به موقع اقدام کند.
همچنین، سیستوسکوپی در تشخیص بزرگی پروستات خوشخیم نیز نقش دارد. با عبور سیستوسکوپ از مجرای ادراری، پزشک میتواند اندازه و شکل پروستات را ارزیابی کند و در صورت نیاز، اقدامات درمانی لازم را انجام دهد. این پروسه همچنین به پزشکان اجازه می‌دهد تا مجرای ادراری و مثانه را از لحاظ وجود عفونت‌ها و التهابات بررسی کنند و در نتیجه، تصمیمات بهتری برای مدیریت بیماری‌های مثانه و پروستات بگیرند.
کلام آخر
در سایت بای بای سرطان، اهمیت تشخیص و درمان به موقع در مبارزه با سرطان‌ها را به شدت مورد تاکید قرار می‌دهیم. سیستوسکوپی مثانه به عنوان یک روش موثر و دقیق، نقش بسیار مهمی در تشخیص، پیگیری و درمان سرطان مثانه و پروستات ایفا می‌کند. این روش به پزشکان کمک می‌کند تا بافت‌های داخلی مثانه و مجرای ادراری را با دقت بررسی کرده و هرگونه تغییرات غیرطبیعی را به‌موقع شناسایی کنند. هدف ما در سایت بای بای سرطان، ارائه اطلاعات کامل و دقیق به شما عزیزان است تا بتوانید با آگاهی بیشتر و با همکاری با تیم درمانی خود، بهترین مسیر درمانی را انتخاب کنید.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع:
