برای یک بیمار سرطانی، جنبه‌های متعددی از سلامت وجود دارد که نیاز به نظارت دقیق دارند. یکی از عوامل مهم که اغلب نادیده گرفته می‌شود،سنجش تراکم استخوان است.
درک و حفظ تراکم استخوان برای بیماران سرطانی بسیار مهم است، زیرا می‌تواند به طور قابل توجهی بر رفاه کلی و کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر بگذارد.
به همین جهت در این مقاله بای بای سرطان، به اهمیت اندازه‌گیری و سنجش تراکم استخوان در بیماران مبتلا به سرطان می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم که چگونه می‌توان از این تست برای بهبود نتایج درمان بیماران سرطانی استفاده کرد.
سرطان استخوان چیست؟
سرطان استخوان یک بیماری نادر اما جدی است و زمانی رخ می‌دهد که رشد غیرطبیعی سلول‌ها در بافت استخوانی وجود داشته باشد.
این بیماری می‌تواند افراد را در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد اما بیشتر در کودکان و بزرگسالان جوان تشخیص داده می‌شود.
سرطان استخوان می‌تواند از خود استخوان که به عنوان سرطان اولیه استخوان شناخته می‌شود، منشأ بگیرد یا می‌تواند از سایر قسمت‌های بدن به استخوان گسترش یابد که به عنوان سرطان استخوان ثانویه شناخته می‌شود.
لذا درک علل، علائم و گزینه‌های درمانی سرطان استخوان برای تشخیص به موقع و مدیریت موثر این بیماری بسیار مهم است.
انواع مختلفی از سرطان استخوان وجود دارد که هر کدام ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارند. شایع‌ترین نوع سرطان اولیه استخوان، استئوسارکوم است که در درجه اول کودکان و بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
سارکوم یوینگ نوع دیگری از سرطان استخوان است که بیشتر کودکان و نوجوانان را مبتلا می‌کند. از طرف دیگر کندروسارکوم بیشتر در میانسالان و بزرگسالان مسن تشخیص داده می‌شود.
این‌ها تنها چند نمونه از انواع بسیاری از سرطان استخوان موجود هستند؛ هر نوع سرطان استخوان از نظر مکان، الگوی رشد و پاسخ به درمان متفاوت است.
علل و عوامل خطر سرطان استخوان:
علت دقیق سرطان استخوان هنوز ناشناخته است. با این حال، عوامل خطر خاصی شناسایی شده‌اند که ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
در برخی موارد، یک جهش ژنتیکی ممکن است در ایجاد سرطان استخوان نقش داشته باشد. به عنوان مثال، افراد مبتلا به سندرم Li-Fraumeni یا رتینوبلاستوما ارثی در معرض خطر ابتلا به سرطان استخوان هستند.
قرار گرفتن در معرض سطوح بالای تابش، مانند درمان سرطان، ممکن است خطر ابتلا به سرطان استخوان را در مراحل بعدی زندگی افزایش دهد.
سایر عوامل خطر سرطان استخوان شامل برخی بیماری‌های استخوانی مانند بیماری پاژه و سابقه خانوادگی از علل این بیماری به شمار می‌روند.
چرا سنجش تراکم استخوان برای بیماران سرطانی مهم است؟
اندازه‌گیری تراکم استخوان نقش مهمی در تعیین سلامت و استحکام استخوان‌های افراد دارد. برای بیماران سرطانی، این اندازه‌گیری‌ها به دلیل تأثیر بالقوه سرطان و درمان‌های آن بر سلامت استخوان بسیار مهم‌تر است.
سرطان به خودی خود می‌تواند استخوان‌ها را تضعیف کند و برخی درمان‌های سرطان مانند شیمی درمانی و هورمون درمانی می‌توانند این موضوع را تشدید کنند.
با ارزیابی تراکم استخوان، متخصصان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند تشخیص دهند که آیا بیمار سرطانی در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان یا سایر عوارض مرتبط با استخوان است یا خیر.
این دانش به آن‌ها کمک می‌کند تا برنامه‌های درمانی و مداخلاتی را برای جلوگیری از تحلیل استخوان و شکستگی تنظیم کنند.
تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع می‌تواند به طور قابل توجهی پیش آگهی طولانی مدت را برای بیماران سرطانی بهبود بخشد و پزشکان اطمینان حاصل کنند که آن‌ها بهترین مراقبت ممکن را دریافت می‌کنند.
درک سنجش تراکم استخوان و اهمیت آن در درمان سرطان:
تراکم استخوان به مقدار مواد معدنی موجود در استخوان‌های شما اشاره دارد. این یک شاخص ضروری برای بررسی استحکام و یکپارچگی استخوان است.
بیماران سرطانی به دلیل عوامل مختلف، از جمله گسترش مستقیم سلول‌های سرطانی به استخوان‌ها و عوارض جانبی درمان‌های سرطان، در معرض خطر بیشتری برای ایجاد مشکلات مرتبط با استخوان هستند.
از این رو حفظ تراکم استخوان بهینه برای بیماران سرطانی که تحت درمان قرار می‌گیرند، حیاتی است. تراکم استخوان نه تنها خطر شکستگی را کاهش می‌دهد، بلکه تضمین می‌کند که بدن بیمار قادر خواهد بود تا نیازهای فیزیکی درمان‌های سرطان را تحمل کند.
با سنجش تراکم استخوان، ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند هر گونه از دست دادن یا زوال استخوان را در مراحل اولیه تشخیص دهند و گام‌های مناسب را برای مدیریت موثر آن بردارند.
نقش اندازه‌گیری تراکم استخوان در پایش بیماری‌های استخوانی مرتبط با سرطان
اندازه‌گیری تراکم استخوان به عنوان یک ابزار ارزشمند در تشخیص و نظارت بر بیماری‌های استخوانی مرتبط با سرطان عمل می‌کند.
شرایطی مانند پوکی استخوان، متاستازهای استخوانی و استئوپنی را می‌توان از طریق این اندازه‌گیری‌ها تشخیص داد. با نظارت منظم بر تراکم استخوان، متخصصان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند اثربخشی درمان‌ها را ارزیابی کرده و تنظیمات لازم را برای جلوگیری از کاهش بیشتر استخوان انجام دهند.
اندازه‌گیری تراکم استخوان علاوه بر تشخیص بیماری‌های استخوانی، می‌تواند به پیش‌بینی خطر شکستگی در بیماران سرطانی نیز کمک کند.
شکستگی‌ها می‌توانند ناتوان کننده باشند و به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی بیمار تأثیر بگذارند. لذا با شناسایی افرادی که در معرض خطر بالاتری هستند، ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند اقدامات پیشگیرانه و مداخلاتی را برای کاهش احتمال وقوع شکستگی انجام دهند.
تکنیک‌های رایج سنجش تراکم استخوان در بیماران سرطانی
تکنیک‌های مختلفی برای اندازه‌گیری تراکم استخوان در بیماران سرطانی استفاده می‌شود. رایج‌ترین روش، جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه (DXA) نام دارد.
این آزمایش غیرتهاجمی از اشعه ایکس با دوز پایین برای اندازه گیری تراکم استخوان در نواحی خاص مانند ستون فقرات، لگن یا مچ دست استفاده می‌کند.
اسکن‌های DXA سریع، بدون درد و بسیار دقیق هستند و آن‌ها را به استاندارد طلایی برای اندازه‌گیری تراکم استخوان تبدیل می‌کنند.
روش‌های دیگری مانند توموگرافی کامپیوتری کمی (QCT) و توموگرافی کامپیوتری کمی محیطی (pQCT) نیز ممکن است در موارد خاص مورد استفاده قرار گیرند.
این تکنیک‌های تصویربرداری اطلاعات بیشتری در مورد یکپارچگی ساختاری استخوان ارائه می‌دهند و می‌توانند برای ارزیابی سلامت استخوان در موقعیت‌های خاص مفید باشند.
تفسیر نتایج تست تراکم استخوان و درک امتیازات T و Z:
نتایج آزمایش تراکم استخوان معمولاً با استفاده از T-score و Z-score گزارش می‌شود. T-score تراکم استخوان یک بیمار را با تراکم استخوان یک بزرگسال جوان سالم از همان جنس مقایسه می‌کند.
نمره T -1.0 یا بالاتر طبیعی در نظر گرفته می‌شود؛ در حالی که T-score بین -1.0 و -2.5 نشان دهنده استئوپنی (تراکم استخوان پایین) و T-score 2.5- یا پایین‌تر نشان دهنده پوکی استخوان است.
از سوی دیگر، امتیاز Z، تراکم استخوان بیمار را با افراد هم سن، جنس و اندازه مقایسه می‌کند. امتیاز Z کمتر از 2.0 ممکن است نشان دهنده بیماری‌های زمینه‌ای باشد که نیاز به بررسی بیشتر دارند.
توجه به این نکته ضروری است که اندازه‌گیری تراکم استخوان به تنهایی نمی‌تواند تصویر کاملی از سلامت استخوان ارائه دهد.
عوامل دیگری مانند انتخاب سبک زندگی، سابقه خانوادگی و سلامت کلی نیز باید در هنگام تفسیر نتایج آزمایش در نظر گرفته شوند.
عوامل موثر بر تراکم استخوان در بیماران سرطانی
عوامل مختلفی می‌توانند بر تراکم استخوان در بیماران سرطانی تأثیر بگذارند. عامل اولیه نوع سرطان و مرحله آن است.
برخی از سرطان‌ها مانند سینه، پروستات و مولتیپل میلوما تمایل بیشتری به گسترش به استخوان‌ها دارند و بر تراکم استخوان تأثیر می‌گذارند.
علاوه بر این، درمان‌های سرطان مانند شیمی‌درمانی، هورمون درمانی و کورتیکواستروئیدها نیز می‌توانند به تحلیل استخوان کمک کنند.
عدم تعادل هورمونی، سوءتغذیه، سبک زندگی کم تحرک و سیگار کشیدن عوامل دیگری هستند که امکان دارد بر تراکم استخوان تأثیر منفی بگذارند.
لذا برای بیماران سرطانی توجه به این عوامل و ایجاد تغییرات لازم در سبک زندگی برای حفظ و بهبود سلامت استخوان ضروری است.
پیشگیری و مدیریت از دست دادن استخوان در بیماران سرطانی:
پیشگیری و مدیریت از دست دادن استخوان در بیماران سرطانی یک رویکرد چند وجهی است که شامل ترکیبی از اصلاح سبک زندگی، داروها و نظارت منظم است.
بسیار مهم است که از نزدیک با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود برای ایجاد یک برنامه فردی که نیازهای خاص شما را برطرف می‌کند، همکاری کنید.
برای جلوگیری از تحلیل استخوان، به بیماران سرطانی توصیه می‌شود که ورزش‌های تحمل وزن مانند پیاده‌روی یا تمرینات مقاومتی انجام دهند و از دریافت کافی کلسیم و ویتامین D اطمینان حاصل کنند.
داروهایی مانند بیس فسفونات‌ها یا دنوزوماب نیز ممکن است برای تقویت استخوان‌ها و کاهش خطر شکستگی تجویز شوند.
نظارت منظم بر تراکم استخوان از طریق اسکن پیگیری برای ارزیابی اثربخشی مداخلات و انجام تنظیمات لازم در برنامه درمانی بسیار مهم است؛ این مسئله تضمین می‌کند که سلامت استخوان به طور مداوم در طول سفر سرطان کنترل و مدیریت می‌شود.
اهمیت غربالگری و سنجش تراکم استخوان برای بیماران سرطانی
غربالگری منظم تراکم استخوان برای بیماران سرطانی ضروری است تا سلامت استخوان خود را بررسی کنند و هر گونه تغییر را در مراحل اولیه تشخیص دهند.
این غربالگری‌ها اطلاعات ارزشمندی را ارائه می‌دهند که به متخصصان مراقبت‌های بهداشتی کمک می‌کند تا مسائل بالقوه را شناسایی کرده و به سرعت مداخله کنند.
غربالگری تراکم استخوان باید در ابتدای درمان سرطان انجام شود، به ویژه برای سرطان‌هایی که بر سلامت استخوان تاثیر می‌گذارند.
غربالگری‌های بعدی باید در فواصل منظم انجام شود که توسط ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی تعیین می‌شود. این غربالگری‌ها به عنوان پایه‌ای برای مقایسه عمل می‌کنند و امکان تشخیص زودهنگام هر گونه از دست دادن استخوان یا عوارض را فراهم می‌کنند.
چگونه تراکم استخوان در بیماران سرطانی اندازه‌گیری می‌شود؟
همانطور که قبلا ذکر شد، تراکم استخوان در بیماران سرطانی با استفاده از تکنیک‌های مختلف اندازه‌گیری می شود. انتخاب روش به عواملی مانند نیازهای خاص بیمار، مشکلات مشکوک مربوط به استخوان و در دسترس بودن تجهیزات بستگی دارد.
اسکن‌های جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه (DXA) به دلیل دقت و در دسترس بودن، متداول‌ترین روش مورد استفاده برای سنجش تراکم استخوان است.
این اسکن‌ها بدون درد هستند و معمولا تنها چند دقیقه طول می‌کشد تا کامل شوند؛ نتایج حاصله نیز معمولاً فوراً در دسترس هستند و به ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی اجازه می‌دهند تا در مورد سلامت استخوان بیماران تصمیمات آگاهانه بگیرند.
باورهای غلط رایج در مورد اندازه‌گیری تراکم استخوان در بیماران سرطانی:
چندین تصور غلط درباره سنجش تراکم استخوان در بیماران سرطانی وجود دارد. یک تصور غلط رایج این است که این اندازه‌گیری‌ها فقط برای افراد مسن‌تر ضروری است.
در حقیقت، سرطان و درمان‌های آن می‌تواند بر سلامت استخوان در هر سنی تأثیر بگذارد و اندازه‌گیری تراکم استخوان را برای بیماران در تمام سنین مهم می‌کند.
تصور غلط دیگر این است که اندازه‌گیری تراکم استخوان دقیق یا قابل اعتماد نیست. با این حال، هنگامی که با استفاده از تکنیک‌های استاندارد و تفسیر توسط متخصصان واجد شرایط انجام می‌شود، اندازه‌گیری تراکم استخوان اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامت استخوان ارائه می‌دهد و امکان مداخلات مناسب را فراهم می‌کند.
نکاتی برای حفظ و بهبود سلامت استخوان در بیماران مبتلا به سرطان
حفظ و بهبود سلامت استخوان برای بیماران سرطانی ضروری است. در اینجا چند نکته برای کمک به حفظ و تقویت استخوان‌ها آورده شده است:
۱. برای تحریک رشد استخوان و حفظ تراکم استخوان، ورزش‌های تحمل وزن مانند پیاده‌روی، رقصیدن یا وزنه برداری را انجام دهید.
۲. از دریافت کافی کلسیم و ویتامین D از طریق رژیم غذایی یا مکمل اطمینان حاصل کنید.
۳. سیگار را ترک کنید و مصرف الکل را محدود کنید؛ زیرا این عادات می‌توانند بر سلامت استخوان تأثیر منفی بگذارند.
۴. با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد امکان استفاده از داروها برای جلوگیری از تحلیل استخوان یا تقویت استخوان‌ها صحبت کنید.
۵. برای نظارت بر سلامت استخوان خود در جلسات پیگیری منظم و غربالگری تراکم استخوان شرکت کنید.
منابع سنجش تراکم استخوان در بیماران سرطانی
اگر شما یک بیمار سرطانی هستید که به دنبال اندازه‌گیری تراکم استخوان هستید، منابعی برای کمک به شما وجود دارد. با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی یا مرکز درمان سرطان خود تماس بگیرید تا در مورد در دسترس بودن خدمات غربالگری تراکم استخوان جویا شوید.
آن‌ها قادرند شما را به امکانات مناسب یا متخصصانی راهنمایی کنند که می‌توانند این آزمایشات را انجام دهند و نتایج را به طور دقیق تفسیر کنند.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان ضمن بررسی و مروری کوتاه بر سرطان استخوان و علل آن، به تست تشخیصی مهم این سرطان، یعنی سنجش تراکم استخوان پراختیم و آن را آزمایشی اساسی در جهت غربالگری و اطمنان از سلامت استخوان‌ها معرفی کردیم.
در نهایت نیز انجام این تست را حتی در افرادی که سرطان ندارند ولی پا به سن گذاشته‌اند و بررسی عملکرد استخوانیشان برای تیم درمانی حائز اهمیت است، ضروری دانستیم.
منابع:
