مضرات شکر مصنوعی و آسیبهایی مصرف این ماده به بدن وارد میکند، قابل جبران نیست؛ ارتباط شکر مصنوعی و سرطان فقط یکی از آسیبهای متعددی است استفاده زیاد قند و شکر در بدن ایجاد میکند.
اما علاوه بر سرطانزا بودن شکر مصنوعی، معایب دیگری نیز برای این ماده مطرح شده است که تا الان از آن اطلاع نداشتید. به همین جهت در این مقالهی بای بای سرطان قصد داریم علاوه به بررسی اثرات منفی و حتمی قند و شکر بر بدن، جایگزینهای سالم آنها را نیز معرفی کنیم.
تاثیرات قند و شکر مصنوعی بر بدن
در عصر اطلاعات امروز، به راحتی میتوان با ادعاهای متناقضی در مورد رابطه شکر مصنوعی و سرطان مواجه شد که بیماران و افراد عادی را دچار سردرگمی میکند و توانایی تشخیص اطلاعات درست از اطلاعات غلط را از آنها سلب میکند.
در حالی که برخی منابع نشان میدهند که شکر باعث بروز سرطان شده و یا به رشد آن کمک میکند، برخی دیگر با چنین ادعاهایی مخالفت کرده و چیزی خلاف آن را بیان میکنند.
هدف این مقاله بررسی درستی یا غلطی این موضوع و ارائه یک درک جامع از شواهد علمی پیرامون قند و تاثیر بالقوه آن بر سرطان است؛ چرا که با جدا کردن واقعیت از شایعات و اطلاعات غلط است که میتوانیم تصمیمات آگاهانهای در مورد رژیم غذایی و سلامت کلی خود بگیریم.
شکر و نقش آن در بدن:
برای درک بهتر ارتباط بین قند و سرطان، داشتن درک روشنی از چیستی شکر و نحوه عملکرد آن در بدن بسیار مهم است. شکر به اشکال مختلفی از جمله گلوکز، فروکتوز و ساکارز وجود دارد.
این مولکولها انرژی سلولهای بدن را تامین میکنند و در منابع طبیعی مانند میوهها، سبزیجات و محصولات لبنی یافت میشوند.
هنگامی که فردی شکر مصرف میکند، بدن این ماده غذایی را به گلوکز تجزیه میکند که به عنوان سوخت اولیه برای سلولهای فرد عمل میکند.
این گلوکز برای عملکرد مناسب همه سلولها از جمله سلولهای سرطانی حیاتی است. توجه به این نکته ضروری است که سلولهای سرطانی به دلیل رشد و تکثیر سریع، نیاز به گلوکز بیشتری نسبت به سلولهای طبیعی دارند.
شکر مصنوعی و سرطان
بر خلاف تصور عموم مردم، در حال حاضر هیچ مدرک علمی برای تایید این ادعا وجود ندارد که مصرف شکر به طور مستقیم باعث سرطان یا تسریع رشد آن میشود.
در حالی که سلولهای سرطانی برای انرژی به گلوکز متکی هستند، سلولهای سالم طبیعی نیز برای رفع نیاز و انرژی خود باید گلوکز مصرف کنند.
بنابراین حذف کامل قند از رژیم غذایی، نمیتواند به طور انتخابی سلولهای سرطانی را از گلوکز منع کند، چرا که سلولهای طبیعی بدن نیز درگیر شده و از کمبود گلوکز بدن رنج خواهند برد.
محققان مطالعات گستردهای در مورد رابطه بین مصرف قند و خطر ابتلا به سرطان انجام دادهاند؛ بررسی نتایج این مطالعات به طور مداوم نشان میدهد که شکر و قند به تنهایی در بروز سرطان موثر نیستند بلکه الگوی رژیم غذایی و عوامل سبک زندگی شخص است که نقش مهمی در ایجاد سرطان دارد.
به طور کلی همه ما میدانیم که مصرف بیش از اندازه شکر و رژیم غذایی ناسالم، منجر به چاقی و افزایش وزن میشود که همین موضوع خود یک عامل خطری برای بروز انواع مختلفی از سرطان خواهد بود.
نقش چاقی: قند، کالری و خطر سرطان:
همانطور که پیشتر به آن اشاره کردیم، چاقی یک عامل خطر شناخته شده برای انواع مختلف سرطان است و مصرف بیش از حد قند، میتواند به افزایش وزن و چاقی افراد کمک کند.
هنگامی که فردی مقادیر بیش از حد شکر را مصرف میکند، بدن کالری اضافی را به چربی تبدیل میکند که منجر به افزایش وزن و افزایش خطر ابتلا به سرطانهای مرتبط با چاقی میشود.
ارتباط بین قند، چاقی و خطر سرطان ناشی از نقش سلولهای چربی در بدن است. سلولهای چربی، پروتئینهای التهابی موسوم به آدیپوکینها را تولید میکنند که میتوانند به DNA آسیب رسانده و محیطی مناسب برای توسعه سرطان ایجاد کند؛ بنابراین حفظ وزن در محدودهی سالم، با اتخاذ یک رژیم غذایی متعادل و انجام فعالیتهای بدنی منظم در پیشگیری از سرطان بسیار مهم است.
سرطانزایی شکر از دیدگاه محققین
اثر واربورگ به نام دانشمند اتوواربورگ نامگذاری شده است؛ این دانشمند مشاهدات خود را اینگونه توصیف میکند که سلولهای سرطانی اغلب گلوکز را متفاوت از سلولهای طبیعی متابولیزه میکنند.
در حالی که سلولهای طبیعی از فرآیند کارآمد تنفس سلولی که در میتوکندری انجام میشود برای تولید انرژی استفاده میکنند، سلولهای سرطانی تمایل دارند به فرآیند کمتر کارآمدی به نام گلیکولیز متکی باشند و انرژی خود را از این طریق تأمین کنند.
فرآیند گلیکولیز سلولهای سرطانی، منجر به تولید لاکتات و استفاده ناکافی از گلوکز میشود. با تمامی این تفاسیر، ذکر این نکته ضروری است که تحقیقات اخیر نشان داده است که سلولهای سرطانی از میتوکندریهای خود نیز جهت تأمین انرژی در شرایط خاص استفاده میکنند؛ بنابراین فرض اینکه سلولهای سرطانی برای بقای خود تنها به متابولیسم گلوکز متکی هستند نادرست است.
هدف قرار دادن متابولیسم سرطان:
ویژگیهای متابلولیک منحصر به فرد سلولهای سرطانی، از جمله افزایش مصرف گلوکز آنها، راه را برای درمانهای هدفمند و تخصصیتر هموار کرده است.
دانشمندان در حال بررسی راههای مختلفی برای مختل کردن متابولیسم سلولهای سرطانی هستند، بدون آن که مانند سایر متودهای درمانی سلولهای سالم بدن تحت تاثیر قرار بگیرند و عملکرد آنها مختل شود.
در این روشی که در حال بررسی است، متخصصین قصد دارند داروهایی را توسعه دهند که به طور انتخابی مسیرهای تولید انرژی سلولهای سرطانی را مهار میکنند و در عین حال سلولهای طبیعی نیز از تاثیرات دارویی مصون بمانند.
محققان همچنین به دنبال کشف روشهایی هستند که از آسیب پذیریهای متابولیسم سلولهای سرطانی، مانند وابستگی آنها به برخی مواد مغذی استفاده کنند.
این درمانهای تجربی بسیار امیدوار کننده است و میتواند درمان سرطان را دستخوش تغییرات چشمگیری کند اما باید به این نکته توجه نمود که این روش درمانی هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد و برای اجرا نیاز به تحقیقات بیشتر و گستردهتری خواهد داشت.
اهمیت رژیم غذایی با شکر متعادل
در حالی که قند به خودی خود ممکن است مستقیما باعث ایجاد سرطان نشود، اولویت دادن به یک رژیم غذایی متعادل که شامل مصرف متوسط قند باشد، بسیار مهم است.
طبق توصیه متخصصین قلب، مصرف شکر برای خانمها ۲۵ گرم در روز و برای آقایان ۳۶ گرم در روز است و در صورتی که افراد بیشتر از این میزان مصرف میکنند، باید در رژیم غذایی خود تجدید نظر کنند.
البته این میزان قند تعیین شده، شامل قندهای افزوده شده در غذاهای فرآوری شده و قندهای طبیعی در میوهها و محصولات لبنی خواهد بود.
همچنین ضروری است که بین قندهای طبیعی که حاوی مواد مغذی مفید و فیبر هستند، با قندهای مصنوعی که تنها باعث افزایش کالری مصرفی فرد میشوند، تفاوتی قائل شویم.
با انتخاب غذاهای مفید و کامل و به حداقل رساندن مصرف غذاهای فرآوری شده و نوشیدنیهای شیرین، میتوان رژیم غذایی سالمی داشته و خطر ابتلا به سرطانهای مرتبط با چاقی را کاهش داد.
کشف قندهای پنهان:
برای انتخاب آگاهانه در مورد مصرف قند، ضروری است که برچسب مواد غذایی به دقت خوانده شوند. قندهای اضافه شده به مواد غذایی مصرفی میتوانند تحت نامهای مختلفی مانند فروکتوز، ساکارز و مالتوز خود را پنهان کنند.
حتی محصولات به ظاهر سالم مانند انواع آب میوه، ماست و انواع سسهای سالاد هم میتوانند حاوی مقادیر قابل توجهی قند اضافه شده باشند.
آگاهی از این منابع پنهان قند به افراد این امکان را میدهد که تصمیمات آگاهانهای در مورد انتخابهای غذایی خود داشته باشند.
رد کردن باورهای غلط پیرامون رژیم غذایی کتوژنیک و سرطان:
رژیم کتوژنیک شامل محدود کردن کربوهیدراتها و افزایش مصرف چربی است که در سالهای اخیر جایگاه ویژهای میان جوامع پیدا کرده است.
افرادی که از این رژیم استفاده میکنند، ادعا میکنند که میتوانند خطر ابتلا به سرطان را در خود کاهش داده یا نتایج درمان سرطان را بهبود بخشند؛ با این حال در حال حاضر هیچ مدرک علمی برای حمایت از این ادعاها وجود ندارد.
در حالی که رژیم کتوژنیک ممکن است منجر به کاهش وزن کوتاه مدت و تغییرات متابولیک شود اما استفاده طولانی مدت از آن میتواند چالش برانگیز باشد؛ اولویتبندی الگوهای غذای کلی، از جمله انواع غذاهای غنی از مواد مغذی به جای تمرکز بر روی یک رویکرد غذایی ضروری است.
مهمترین عوارض مصرف قند و شکر مصنوعی
با پرداختن به ارتباط شکر مصنوعی و سرطان، حال نوبت آن رسیده که سایر خطرات و عوارض مصرف بیش از حد شکر را بررسی کنیم.
بیماری قلبی:
مصرف بیش از حد قندها و شکرهای افزودنی، میتواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد. گنجاندن غیرمعمول قند و شکر در رژیم غذایی روزانه و در نتیجهی آن قند بالا، با افزایش سطح کلسترول LDL که به عنوان کلسترول بد نیز شناخته میشود و همچنین سطوح پایینتر کلسترول HDL یا کلسترول خوب بدن مرتبط است.
علاوه بر این، مصرف بیش از اندازهی قند، میتواند منجر به بروز فشار خون بالا و التهاب شود که هر دوی این موارد از عوامل خطر بیماری قلبی هستند؛ لذا با کاهش مصرف قندهای افزودنی، میتوان از سلامت قلب محافظت کرده و احتمال عوارض قلبی و عروقی را کاهش داد.
دیابت نوع ۲:
ارتباط بین مصرف بیش از حد قند و دیابت نوع ۲ مشخصا ثابت شده است. هنگامی که افراد مقادیر زیادی شکر بخصوص به شکل نوشیدنیهای شیرین مصرف می کنند، بدن آنها در برابر انسولین مقاوم خواهد شد.
مقاومت به انسولین توانایی بدن برای تنظیم سطح قند خون را مختل کرده و خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش میدهد. با کنترل مصرف قند و حفظ یک رژیم غذایی متعادل، افراد میتوانند خطر ابتلا به این بیماری مزمن را کاهش دهند.
سلامت دندان:
شکرها و انواع قندیجات به دلیل اثرات منفی که بر سلامت دندانها اعمال میکنند، بسیار مشهور هستند. هنگامی که افراد غذاها و نوشیدنیهای شیرین مصرف میکنند، باکتریهای دهان آنها از این قندها تغذیه میکنند و محصولات اسیدی را به عنوان یک ماده جانبی تولید میکنند.
این اسیدها به مینای دندانها حمله کرده و منجر به پوسیدگی و تخریب دندانها میشود. رعایت بهداشت دهان و دندان از جمله مسواک زدن منظم و نخ دندان کشیدن روزانه، برای به حداقل رساندن تاثیرات منفی قند و شکر مصنوعی بر سلامت دندان بسیار مهم است.
التهاب و بیماریهای مزمن:
مصرف بیش از حد قند با التهاب مزمن مرتبط است که خود عاملی در ایجاد بسیاری از بیماریها از جمله بیماری قلبی، دیابت و سرطان است.
هنگامی که بدن دچار التهاب مزمن میشود، میتواند خطر ابتلا به انواع بیماریها را کسب کند. با کاهش مصرف قندها و شکرهای افزودنی و انتخاب یک رژیم غذایی غنی از میوهها، سبزیجات و غلات کامل میتوان به مبارزه با التهاب و ارتقای سلامت کلی افراد کمک کند.
سلامت روان:
مصرف شکر همچنین با مسائل مربوط به سلامت روان از جمله اختلالات خلقی مانند اضطراب و افسردگی مرتبط است. تحقیقات نشان میدهند که افرادی که مقادیر زیادی شکر و قند مصرف میکنند، ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشند و بیماریهای روانی به میزان شدیدتری در آنها بروز پیدا کند.
مکانیسمها و ارتباط بین این دو موضوع همچنان به صورت واضح مشخص نیست و محققین در حال مطالعه و تحقیقات گستردهای در خصوص این موارد هستند اما اعتقاد بر این است که تاثیر قند بر التهاب و تنظیم هورمونهای بدن ممکن است در تاثیرگذاری بر سلامت روانی نقش داشته باشد.
فواید مصرف قندهای طبیعی
در حالی که مصرف بیش از حد شکر میتواند اثرات منفی بیشماری بر سلامت افراد داشته باشد، مهم است که بدانیم قندهای طبیعی موجود در غذاهای کامل میتوانند مواد مغذی و فواید ضروری را فراهم کنند.
میوهها، سبزیجات، غلات و محصولات لبنی حاوی قندهای طبیعی هستند که اگر در حد متعادل مصرف شوند، به حفظ یک رژیم غذایی متعادل و پایدار کمک میکنند.
تراکم مواد مغذی:
غذاهای کامل حاوی قندهای طبیعی سرشار از ویتامینهای ضروری، مواد معدنی، فیبر و آنتی اکسیدانها هستند. این مواد مغذی از سلامت کلی افراد حمایت میکنند و نقش حیاتی در ارتقای عملکردهای مختلف بدن دارند.
با گنجاندن انواع میوهها، سبزیجات برگ سبز و غلات کامل در رژیم غذایی، میتوان ضمن لذت بردن از شیرینی و قند طبیعی موجود در این منابع غذایی، اطمینان حاصل شود که بدن مواد مغذی لازم و ضروری را دریافت میکند.
انرژی پایدار:
قندهای طبیعی موجود در غذاهای کامل به آرامی توسط بدن هضم میشوند و منبع انرژی ثابتی را برای سلولهای بدن فراهم میکنند. این انرژی پایدار میتواند به افراد کمک کند احساس سیری بیشتری داشته باشند و سطوح قند خون در طول روز تا حد مشخصی ثابت نگه داشته شود.
با مصرف روزانه ی مواد غذایی کامل و افزایش انرژی که ناشی از مصرف این دسته از مواد غذایی سالم است، افراد را از مصرف قندهای مصنوعی و افزودنی بینیاز کند.
پیشگیری از بیماری:
رعایت رژیم غذایی اصولی و غنی از میوه، سبزیجات و غلات کامل نشان داده است که خطر ابتلا به بیماریهای مزمن مانند دیابت، بیماری قلبی و برخی از انواع سرطان را کاهش میدهد.
قندهای طبیعی موجود در این غذاها، همراه با فیبر بالایی که دارند به بهبود سلامت متابولیک و پیشگیری کلی از بیماریها کمک میکنند. علاوه بر این، با گنجاندن این غذاها در رژیم غذایی، میتوان سلامت و تندرستی طولانی مدت را برای بدن تضمین نمود.
جایگزینهای سالم برای شکر مصنوعی
اکثر افراد شکر بسیار زیادی را به اشکال مختلفی مصرف میکنند. این اشکال مختلف اغلب به در غالب نوشیدنیهای شیرین، غلات پرشکر، تنقلات شیرین و دسرها وجود دارند.
اگر چه شیرینیها طعم خوشمزهای دارند اما آنچه که مسلم است این است که خوردن شکر بیش از حد، تاثیرات منفی بر سلامتی خواهد داشت.
برای مثال رژیمهای غذایی که حاوی شکر و قند افزودنی بالایی هستند، میتوانند باعث بروز مشکلات پزشکی و بیماریهای مختلفی از جمله بیماریهای قلبی، دیابت، چاقی و کبد چرب شوند.
برای لذت بردن از غذاها نیازی به وجود مقدار زیادی قند و شکرهای افزودنی نیست و افراد میتوانند با کاهش مصرف قندهای افزودنی و جایگزینی آن با مواد غذایی سالم، به کاهش خطر بروز بیماریهای مختلف و بهبود سلامتی خود کمک کند.
افراد میتوانند به جای استفاده از مواد غذایی که مقادیر بسیار زیادی از شکر سفید در ساختار خود دارند، جایگزینهای مناسبتر و طبیعی که کالری بسیار کمتر و یا حتی صفر کالری دارند را استفاده کنند. به همین جهت در ادامه به چند نمونه از جایگزینهای طبیعی و مناسب شکر اشاره میکنیم.
بهترین قندهای طبیعی
1- خرما:
خرما از میوههای خشک مناطق گرمسیری است؛ این میوهی شیرین و جویدنی جایگزین بسیار خوبی برای قند و شکر مصنوعی بوده و فواید بسیار زیادی برای سلامتی دارد؛ چرا که از دیرباز تاکنون، از خرما به عنوان یک میوهی بسیار مهم و پر خاصیت یاد شده است و به واسطه فواید بسیار زیادی که دارد، واحد شمارش درخت خرما مانند انسانها نفر در نظر گرفته میشود.
برخلاف شکر تصفیه شده و بسیاری از شیرین کنندههای دیگر، خرما منبع بسیار خوبی از مواد مغذی از جمله فیبر، پتاسیم، منیزیم، منگنز، ویتامین B6 و آنتی اکسیدانهای کاروتنوئید است.
میوه خرما به دلیل طعم شیرینی که دارد، میتواند جایگزین بسیار مناسب و سالمتری برای شکر باشد؛ همانطور که در پختن بسیاری از شیرینیها و کیکها از خرما به جای شکر استفاده میشود.
2- سس سیب و سایر پورههای میوه:
جایگزین کردن شکر با سس سیب یا پوره میوههای دیگر مانند موز، یک راه عالی برای کاهش مصرف شکر تصفیه شده است. این جایگزین طبیعی را میتوان در دستورالعملهای پخت کیک، کلوچه و حتی نان استفاده نمود.
از این رو همهی میوهها به دلیل داشتن مواد مغذی، فواید بسیار زیادی برای سلامتی دارند؛ به عنوان مثال، موز له شده سرشار از منگنز، منیزیم و ویتامینهای B6 و C است.
برخلاف شکر تصفیه شده، میوهها به طور کلی با انواع فواید سلامتی از جمله کاهش خطر ابتلا به بیماری ای مزمن و کاهش خطر مرگ به هر دلیلی مرتبط هستند.
در این بین مراقب باشید چنانچه سس سیب یا سایر پورههای میوه را به صورت آماده خریداری میکنید، حتما دقت کنید که حاوی شکرهای تصفیه شده افزودنی و مصنوعی نباشند.
3- عسل:
عسل مایع غلیظ و طلایی رنگی است که توسط زنبورهای عسل تولید میشود. عسل حاوی مقادیر کمی از ویتامینها، مواد معدنی و همچنین ترکیبات گیاهی فراوانی است که فواید ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی دارد.
با این حال انواع ترکیبات گیاهی موجود در عسل به عوامل بسیاری بستگی دارد، از جمله نوع زنبوری که عسل را تولید کرده و نوع گلی که زنبور از آن تغذیه کرده است.
ترکیبات عسل، همچون پلی فنولهای عسل، ممکن است به تعدیل التهاب در بدن شما کمک کند. عسل همچنین دارای شاخص گلیسمی بسیار کمتری از شکر دارد و این ویژگی باعث میشود که این مایع غلیظ جایگزین بسیار مناسبتری نسبت به شکر تصفیه شده برای بدن باشد.
4- شهد:
شهد مایعی غلیظ، شیرین و قهوهای رنگ است که مانند شربت میتوان از آن استفاده نمود و از جوشاندن نیشکر یا آب چغندر قند درست میشود.
شهد حاوی مقادیر ویتامین و مواد معدنی و همچنین آنتی اکسیدان است. علاوه بر این، شهدها منبع بسیار خوبی از مواد معدنی آهن، پتاسیم و کلسیم هستند که برای بسیاری از جنبههای سلامتی مهم و مفید است.
به طور کلی شهد جایگزین بسیار خوبی برای شکرهای تصفیه شده است اما باید با دقت مصرف شود و افراد باید مصرف آن را محدود کنند؛ چرا که شهد نیز نوعی ماده شیرین است که حاوی قند و گلوکز است.
مقایسه شکر قهوهای و شکر سفید
شکر قهوهای در واقع شکر سفید است که در ساختار خود حاوی شهد است. شیره به شکر رطوبت بیشتری میدهد و بافت آن را نرمتر کرده، رنگ تیرهتر و طعمی شبیه به کارامل ایجاد میکند.
شکر قهوهای به دو صورت قهوهای روشن و قهوهای تیره وجود دارد که شکر قهوهای تیره به طور تقریبی دو برابر نوع روشن خود حاوی شهد هستند؛ البته شکر قهوهای تیره علاوه بر تیرهتر بودن رنگ آن، طعم عمیقتری نیز دارد.
تفاوت شکر قهوهای و شکر سفید:
شکر در آب و هوای گرمسیری که گیاهان نیشکر و یا چغندر قند رشد میکنند، تولید میشود. هردوی این گیاهان ذکر شده برای تولید شکر تحت فرآیندهای مشابهی قرار میگیرند اما با این حال روشهای مورد استفاده برای تبدیل آنها به شکرهای سفید و قهوهای متفاوت خواهد بود.
در ابتدا آب شیرین هر دو محصول استخراج و خالص شده و حرارت داده میشود تا شربت قهوهای غلیظی به نام شهد ایجاد شود.
سپس شکر متبلور سانتریفوژ میشود تا کریستالهای قند تولید شود؛ سانتریفویژ ماشینی است که برای جدا کردن کریستالهای شکر از شهد موجود در آن با سرعت بسیار بالایی میچرخد.
در مرحله بعد، شکر سفید برای حذف هرگونه شهد اضافی و ایجاد کریستالهای کوچکتر پردازش میشود و در ادامه از طریق یک سیستم فیلتراسیون که اغلب با ذغال استخوان و یا استخوانهای خرد شده حیوانات ساخته شده است، اجرا میشود تا شکر سفید تشکیل شود.
شکر قهوهای تصفیه شده در واقع شکر سفیدی است که شهد به آن اضافه شده است. از آنجایی که شکر قهوهای کامل و تصفیه نشده، نسبت به شکر سفید تحت پردازش کمتری قرار میگیرد، این امکان برای آنها وجود دارد که مقداری از شهد و رنگ قهوهای طبیعی خود را حفط کنند.
کلام آخر
در این مقالهی بای بای سرطان تاثیرات شکر مصنوعی و سرطان را بررسی کردیم و شکر را یکی از علل چاقی و چاقی را از علل مهم بروز سرطان دانستیم.
در ادامه نیز به معایب و عوارض مصرف زیاد شکر مصنوعی پرداختیم و جایگزینهای سالمی را برای این ماده غذایی معرفی کردیم.
در نهایت باید بدانید که حتی سالمترین غذاها هم در اثر مصرف زیاد ،عوارضی را در بدن منجر میشوند؛ پس در مصرف مقدار غذای روزانهی خود دقت کافی را داشته باشید.
منابع: