بسیار شنیده و دیده‌ایم که ریشه‌ی بسیاری از مشکلات و بیماری‌های جسمی، استرس بوده است. یافتن روش‌های مدیریت استرس در دوران درمان سرطان و زمانی که فرد نگرانی زیادی بابت ابتلا به بیماری سرطان تحمل می‌کند، برای بیمار از هر چیزی مهم‌تر خواهد بود.
در این مقاله‌ی بای بای سرطان ضمن بررسی نقش استرس بر سرطان، به راهکارهایی جهت مدیریت و کاهش آن در زمان بیماری می‌پردازیم.
بررسی نقش استرس بر سرطان
استرس می‌تواند تاثیر عمیقی بر افرادی که با تشخیص سرطان رو به رو هستند و تحت درمان قرار می‌گیرند، داشته باشد. عوارض جسمی سرطان و درمان‌های آن به خوبی شناخته شده است اما عوارض روحی و روانی آن را نباید دست کم گرفت.
مقابله با تشخیص سرطان می‌تواند طاقت فرسا باشد و استرس اضافی ناشی از مدیریت کار، خانواده و نگرانی‌های مالی این وضعیت را تشدید می‌کنند.
دانستن روش‌های مدیریت استرس در دوران درمان سرطان برای بیماران سرطانی و عزیزانشان ضروری است تا استراتژی‌های موثرتری برای مدیریت استرس در خود ایجاد کنند که بهزیستی کلی را ارتقاء بخشد و پروسه درمان را آسان‌تر کند.
درک استرس و اثرات آن:
استرس پاسخی است به فشارهای ذهنی، فیزیکی یا عاطفی که در انسان رخ می‌دهد. این عارضه روانی می‌تواند از منابع مختلفی ناشی شود، از جمله مسئولیت‌های روزانه، کار، خانواده، امور مالی و مسائل بهداشتی جدی مانند ابتلا به سرطان.
در مواجه با عوامل استرس‌زا، بدن هورمون‌های استرس مانند اپی‌نفرین و نوراپی نفرین را ترشح می‌کند و واکنش ستیز و گریز را تحریک می‌کند.
این پاسخ بدن را آماده می‌کند تا با افزایش فشار خون، ضربان قلب و سطح قند خون، به تهدیدات درک شده واکنش سریع نشان دهد.
در حالی که پاسخ ستیز یا گریز در مدیریت استرس لحظه‌ای مفید است اما استرس مزمن می‌تواند برای سلامتی مضر باشد. تحقیقات نشان داده است که افرادی که استرس مزمن را تجربه می‌کنند ممکن است دچار مشکلات گوارشی، بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا و سیستم ایمنی ضعیف شوند.
استرس مزمن همچنین با سردرد، اختلالات خواب، مشکل در تمرکز، افسردگی و اضطراب همراه است؛ علاوه بر این داشتن استرس مزمن ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌ها و عفونت‌های ویروسی، از جمله کووید ۱۹ را در افراد افزایش دهد.
نحوه اثرگذاری استرس بر بدن در زمان سرطان
ارتباط بین استرس و سرطان موضوع پیچیده‌ای است که در طول تحقیقات گسترده‌ای که پیرامون آن صورت گرفته است، نتایج متفاوتی را به همراه داشته است.
برخی از مطالعات ارتباط بین استرس محل کار و خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها را نشان داده‌اند، در حالی که در برخی دیگر از مطالعات هیچ ارتباط معناداری بین این دو مورد پیدا نشده است.
یک مطالعه که در کشور کانادا صورت گرفت، ارتباط بین استرس محل کار و خطر ابتلا به سرطان پروستات را گزارش کرد؛ در حالی که در مطالعه دیگری در کشور بریتانیا، هیچ ارتباطی بین سطوح استرس یا رویدادهای نامطلوب زندگی و خطر ابتلا به سینه یافت نشده است.
اگرچه رابطه بین استرس و سرطان نامشخص است اما شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهد استرس مزمن ممکن است بر پیشرفت سرطان و متاستاز آن به سایر قسمت‌های بدن تاثیر بگذارد.
مطالعات آزمایشگاهی انجام شده بر روی مدل‌های حیوانی و سلول‌های سرطانی انسان بیانگر آنند که استرس مزمن می‌تواند باعث رشد و گسترش تومورهای سرطانی در نقاط مختلف بدن شود.
در این مطالعات موش‌های حامل تومورهای انسانی که در معرض شرایط استرس مزمن قرار گرفتند، رشد تومور و متاستاز سرطان بسیار بیشتر بوده است.
مشخص شده است که هورمون‌های استرس مانند نوراپی نفرین که در طی واکنش ستیز یا گریز آزاد می‌شوند باعث تحریک رگ‌زایی (تشکیل رگ‌های خونی جدید) و متاستاز سرطان می‌شوند.
تاثیرات استرس مزمن بر سرطان
علاوه بر این استرس مزمن ممکن است منجر به ترشح گلوکوکورتیکوئیدها که یک دسته از هورمون‌های استروئیدی هستند، شود.
گلوکو کورتیکوئیدها باعث مهار مرگ سلول‌های تومور، افزایش متاستاز و مقاومت بدن در برابر شیمی درمانی خواهند شد و در نهایت منجر به گسترش سرطان در بیماران می‌شوند.
این هورمون‌ها همچنین ممکن است پاسخ سیستم ایمنی بدن نسبت به سلول‌های سرطانی را مختل کند که همین امر موجب گسترش و پیشرفت بیش از حد بیماری خواهد شد.
شایان به ذکر است که حتی زمانی که به نظر می‌رسد استرس با خطر ابتلا به سرطان مرتبط است، ممکن است ارتباط آن با سرطان غیرمستقیم باشد؛ چرا که استرس‌های مزمن اغلب افراد را به سمت رفتارهای ناسالم مانند سیگار کشیدن، پرخوری، سبک زندگی ناسالم، بی‌تحرکی یا مصرف بیش از حد الکل سوق می‌دهد که تمامی این موارد، خطرهای شناخته شده‌ای برای سلامتی هستند و می‌توانند باعث افزایش ابتلا به سرطان در افراد شوند.
روش‌های مدیریت استرس در دوران درمان سرطان
در حقیقت امکان حدف کامل استرس به طور کامل وجود ندارد اما بیماران مبتلا به سرطان می‌توانند استراتژی‌های مقابله‌ای موثر و روش‌های مدیریت استرس در دوران درمان سرطان را برای ارتقای رفاه روانی خود ایجاد کنند. در ادامه به چند نمونه از این استراتژی‌ها اشاره می‌کنیم:
حمایت عاطفی و اجتماعی:
حمایت عاطفی و اجتماعی، نقش بسیار مهمی در مقابله با استرس در طول درمان سرطان دارد. ارتباط با دوستان قابل اعتماد، اعضای خانواده یا گروه‌های حمایتی می‌تواند فضای امنی را برای بیان احساسات، ترس‌ها و نگرانی‌ها فراهم کند.
به اشتراک گذاشتن تجربیات با افرادی که چالش‌های سرطان را درک می‌کنند، می‌تواند استرس را کاهش داده و حس اجتماعی بودن بیماران سرطانی را تقویت کند.
علاوه بر این، خدمات مشاوره و درمانی حرفه‌ای برای کسانی که نیاز به پشتیبانی تخصصی بیشتری دارند، در دسترس خواهد بود.
استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش:
تمرین تکنیک‌های تمدد اعصاب می‌تواند به کاهش سطح استرس و ایجاد حس آرامش کمک کند. تکنیک‌هایی مانند تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن، نرمش‌های آرام کننده عضلات می‌تواند در برنامه‌های روزانه فرد گنجانده شوند.
بیماران می‌توانند این تکنیک‌ها را از طریق کلاس‌ها، منابع آنلاین یا با راهنمایی یک متخصص واجد شرایط بیاموزند.
فعالیت‌های خود مراقبتی:
مراقبت از خود در طول درمان سرطان بسیار مهم است. درگیر شدن در فعالیت‌هایی که باعث شادی و آرامش می‌شوند، می‌تواند به کاهش سطح استرس فردی کمک کنند.
دنبال کردن سرگرمی‌ها، گذراندن وقت در طبیعت، خواندن، گوش دادن به موسیقی یا لذت بردن از یک فیلم یا برنامه تلویزیونی مورد علاقه و اختصاص دادن زمانی برای مراقبت از خود جهت رفاه ذهنی و عاطفی بیماران سرطانی ضروری خواهد بود.
حفظ سبک زندگی سالم:
اتخاذ یک سبک زندگی سالم، می‌تواند به کاهش استرس و بهبود شرایط کلی زندگی کمک کند. رعایت یک رژیم غذایی متعادل، فعال ماندن از نظر بدنی در به میزان تعیین شده توسط متخصصان مراقبت‌های بهداشتی و داشتن خواب کافی از اجزای حیاتی مراقبتی هستند.
مشورت با ارائه دهندگان سلامت برای تعیین سطوح مناسب فعالیت بدنی و ملاحظات رژیم غذایی در طول درمان سرطان، بسیار مهم است.
مدیریت مسئولیت‌ها:
پروسه‌ی درمان سرطان می‌تواند سخت و طاقت فرسا باشد و مدیریت زمان‌های مراجعه به پزشک، درمان‌ها و مسئولیت‌های روزانه می‌تواند به به استرس بیماران بیافزاید.
ایجاد یک برنامه منظم، استفاده از تقویم یا دفتر برنامه‌ریزی و دادن زمان کافی برای استراحت و ریکاوری بدن می‌تواند به جلوگیری از درگیری‌های زمان‌بندی کمک کند و نقش استرس بر سرطان را کمرنگ کند.
مهم است که بیماران با عزیزان خود ارتباط بگیرند و در صورت نیاز برای کاهش میزان فشار استرس از آن‌ها کمک بخواهند.
راهنمایی مالی:
بار مالی سرطان می‌تواند استرس قابل توجهی را برای افراد کم‌بضاعت ایجاد کند. کمک گرفتن از مددکاران اجتماعی یا مشاورانی که در خصوص مسائل مالی مرتبط با سرطان تخصص دارند، می‌تواند راهنمایی‌های ارزشمندی را به افراد ارائه دهد.
جست و جو در خصوص میزان پوشش بیمه می‌تواند به کاهش استرس مالی بیماران کمک کند و به این افراد اجازه می‌دهد تا تمرکز خود را بر روی درمان و بهبودی خود بگذارند.
آموزش در خصوص سرطان:
درک بیماری و گزینه‌های درمانی پیش‌رو، به بیماران کمک می‌کند که کنترل بیشتری بر وضعیت روحی و جسمی خود داشته باشند. جست و جوی اطلاعات موثق از منابع معتبر، شرکت در جلسات آموزشی یا گروه‌های حمایتی می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار بیماران قرار داده و به آن‌ها کمک کند تا در خصوص مراقبت از خود تصمیمات آگاهانه‌ای بگیرند.
ارتباط با تیم درمانی:
حفظ ارتباط صادقانه با ارائه دهندگان درمانی برای مدیریت استرس در طول درمان سرطان ضروری است. به اشتراک گذاشتن نگرانی‌ها، پرسیدن سوالات و بحث در خصوص برنامه‌های درمانی می‌تواند به کاهش اضطراب و ترویج رویکرد مشارکتی برای مراقبت از بیمار کمک کند.
ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی، می‌توانند راهنمایی و پشتیبانی متناسب با نیازهای فردی را ارائه دهند.
درمان‌های جایگزین:
درمان‌های مکمل و جایگزین، مانند طب سوزنی، ماساژ، یوگا و موسیقی درمانی، در کاهش استرس و بهبود کیفیت زندگی برخی از بیماران سرطانی اثربخش خواهد بود.
مهم است که با ارائه دهندگان سلامت قبل از گنجاندن این درمان‌ها در برنامه درمانی و جهت اطمینان از ایمنی و مناسب بودن این فعالیت‌ها مشورت شود.
دوری از اخبار و رسانه‌ها:
قرار گرفتن مداوم در معرض اخبار و رسانه‌های اجتماعی، می‌تواند به افزایش استرس و اضطراب فردی کمک کند. فاصله گرفتن از به روز رسانی‌های اخبار و محدود کردن آن، از بار اطلاعاتی که ممکن است در ذهن فرد ایجاد شود، جلوگیری کند.
درگیر شدن در فعالیت‌های آرامش‌بخش مثل وقت گذرانی در فضای آزاد، مطالعه و انجام فعالیت‌های خلاقانه می‌تواند به منحرف کردن توجه و حذف محرک‌های استرس‌زا کمک کند.
تمرین ذهن آگاهی:
ذهن آگاهی شامل زندگی و تفکر در لحظه بدون قضاوت افکار و احساسات است. تمرین‌های مبتنی بر ذهن آگاهی مانند مدیتیشن، می‌توانند به کاهش استرس بر بدن در زمان سرطان و تقویت احساس آرامش کمک کند.
ذهن آگاهی را می‌توان به طور رسمی از طریق جلسات راهنمایی یا غیررسمی با گنجاندن تمرین‌های ذهنی در طول فعالیت‌های روزانه تمرین کرد.
حفظ مثبت نگری:
حفظ دیدگاه مثبت و پرورش تاب‌آوری، می‌تواند به مدیریت استرس در طول درمان سرطان موثر باشد. درگیر شدن در فعالیت‌هایی که مثبت اندیشی را تقویت می‌کنند، مانند احاطه کردن خود با افراد حمایت کننده، نشاط‌بخش و الهام گرفتن از کتاب‌ها و رسانه‌های دیگر می‌تواند به تغییر تمرکز به سمت امید و رفاه کمک کند.
مهم است که به یاد داشته باشید که تجربه هر فرد در خصوص استرس و سرطان، منحصر به فرد است. چیزی که برای یک نفر ممکن است موثر باشد، شاید برای دیگری جواب ندهد.
از این رو، یافتن راهبردها و روش‌های مدیریت استرس در دوران سرطان که با ترجیحات و نیازهای شخصی فرد منطبق باشد، ضروری خواهد بود.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان به بررسی نقش استرس بر سرطان و یافتن روش‌های مدیریت استرس در دوران درمان سرطان پرداختیم.
همچنین راهکارهای متعددی را برای به حداقل رساندن استرس و نگرانی بیماران سرطانی از زمان ابتلا تا قرارگیری در مسیر درمان سرطان معرفی کردیم.
هموراه امیدواریم با استفاده از مطالب گفته شده، بتوانید احساسات درونی و ذهنی خود را تا حد زیادی آرام کنید.
منابع:
