آشنایی با انواع متاستاز سرطان

همانطور که می­دانید، بیماری سرطان درجات و مراحل متفاوتی دارد که بر اساس آن میزان وخامت بیماری شخص تعیین می‌­شود. متاستاز شدیدترین مرحله­‌ی سرطان است، جایی که سرطان از ناحیه‌­ی پدید آمده به سایر نواحی بدن پخش منتشر شده و کم کم اکثر نواحی بدن شخص را آلوده می­‌کند. اما سوال این است که در این شرایط امکان بهبودی بیمار و رهایی از سرطان وجود دارد؟

در ادامه‌­ی این مقاله بای بای سرطان علاوه بر پاسخ به این پرسش، علائم ناشی از متاستاز سرطان و درمان بیمار سرطانی در مرحله متاستاز را مورد بررسی قرار می­دهیم.

متاستاز چیست؟

متاستاز به این معناست که سرطان علاوه بر محلی که سرطان در آن جا شکل گرفته است، به سایر قسمت­‌های بدن پخش شده و آن نواحی را هم درگیر می‌­کند. زمانی که این اتفاق رخ می‌­دهد، متخصصین می­‌گویند سرطان متاستاز داده است.

از لفظ­‌های سرطان متاستاتیک، سرطان پیشرفته و سرطان سطح ۴ نیز می­توان برای بیان شرایط متاستاز استفاده کرد که البته هرکدام از این الفاظ معنای متفاوتی نیز دارند.

متاستاز لفظ مفرد واژه‌­ی متاستازیس می‌­باشد و معمولا زمانی رخ می­‌دهد که سلول­‌های سرطانی از محل اصلی سرطان و تومور جدا شده و وارد جریان خون و سیستم لنفاوی بدن می‌­شوند.

این سیستم­ مایعات را در کل بدن حمل و نقل می­‌کند که به آن معناست که سلول‌­های سرطانی می­توانند از محل اصلی سرطان به قسمت‌­های دورتر بدن حرکت کرده و باعث ایجاد توموری جدید و سرطانی جدید در سایر ارگان­‌ها شوند.

متاستاز همچنین می­تواند بر اثر پارگی تومور و جدا شدن سلولی از ارگان اصلی که با سرطان درگیر است در محلی ‌نزدیک به محل اصلی بیماری، باعث بروز سرطان شود؛ همچون بروز سرطان ‌استخوان به واسطه متاستاز سرطان سینه.

انواع متاستاز سرطان

می­تواند به هر قسمتی از بدن وارد شود و آن منطقه را درگیر کند؛ اگر چه در بعضی سرطان­‌ها پخش شدن صرفا به یکسری از ارگان­‌های خاص اتفاق می‌­افتد.

در ادامه به بعضی از سرطان‌های شایع و این که غالبا به کدام قسمت‌هایی از بدن پخش می‌شود، اشاره خواهیم کرد:

۱. سرطان سینه که در این شرایط ارگان­‌هایی نظیر استخوان، کبد، ریه، دیواره قفسه سینه و مغز را درگیر می­‌کند.

۲. سرطان ریه که در اکثر مواقع به ارگان‌­هایی مثل مغز، کبد و غدد فوق کلیه انتشار پیدا می­‌کند.

۳. سرطان پروستات نیز بیش از همه­‌ی سرطان‌­ها به استخوان‌­ها پخش می‌شود.

۴. سرطان‌­های کولون و رکتوم که ارگان­‌هایی مثل ریه و کبد را درگیر می‌­کند.

قسمت‌­های دیگری که احتمال پخش سرطان در آن­ها کمتر است، شامل پوست، عضلات و سایر ارگان­‌های بدن می‌­باشند.

عوامل ایجاد متاستاز

هر نوع سرطانی می­تواند در بدن منتشر شده و منجر به بروز متاستاز شود. با این حال این انتشار مستلزم وجود‌ عواملی خاص است که شامل:

• نوع سرطانی که بیمار را درگیر کرده است.
• سرعت رشد سلول­‌های سرطانی
• سایر فاکتورهای اختصاصی که پزشک متخصص ممکن است در طول معاینات و بررسی­‌های سرطان کشف کند.

تغییرات سرطان به واسطه متاستاز

شاید این سوال پیش بیاید که سرطان پخش شده، همان سرطان قبلی است یا ممکن است در این بین دست‌خوش تغییراتی شود؟

پاسخ آن است که بله، سرطان متاستاز داده شده، همان سرطان قبلی است که به قسمت دیگری از بدن پخش شده است.

در این شرایط نیز سرطان ایجاد شده در محل جدید را با نام سرطانی که از آن جا پخش شده است نامگذاری می‌کنند؛ برای مثال سرطان سینه‌­ای که به کبد متاستاز داده است را سرطان سینه متاستاتیک می‌­نامند.

این امر به این دلیل انجام می­‌شود که سرطان از بافت سینه بروز پیدا کرده است و برای درمان سرطان نیز باید ابتدا سرطان سینه از منشاء پیدایش درمان شود و سپس درمان متاستاز صورت گیرد.

طول عمر بیماران سرطانی متاستاز

متاستاز سرطان­‌ها دلیل اصلی مرگ و میر در ۹۰ درصد اشخاصی است که به سرطان مبتلا می­‌شوند. اگر چه امروزه با پیشرفت تکنولوژی احتمال بقای این بیماران افزایش یافته است اما همچنان سرطان و انتقال آن به سایر قسمت‌های بدن، عاملی موثر در جهت مرگ و میر بیماران سرطانی است.

البته پیشرفت­‌های مختصری در امر درمان پخش سرطان ایجاد شده است که این پیشرفت­‌ها بیشتر در حوزه متودهای درمانی انتخابی شیمی درمانی و رادیوتراپی ‌می‌­باشند.

به طور کلی در طی سی سال گذشته میزان و احتمال بقای بیماران مبتلا به سرطان روز به روز در حال افزایش است که این امر به واسطه پیشرفت­‌های متودهای تشخیصی و درمانی امکان پذیر شده است.

علارغم این پیشرفت‌­ها، بسیاری از بیماران بعد از تشخیص سرطان و پخش آن جان خود را از دست می­‌دهند که ممکن است این اتفاق به دلایل مختلفی رخ دهد که یکی از آن­ها نادیده گرفتن تاثیرات درمان و اقدام به موقع برای تشخیص بیماری است.

میزان مرگ و میر و بقای بیماران که سرطان در بدن آن­ها منتشر شده است، ارتباط مستقیمی با نوع سرطان، سن بیمار و میزان سلامت عمومی بدن فرد دارد.

در شرایط متاستاز سرطان، بیماران ممکن است بین ۴ تا ۲۴ ماه در برابر سرطان مقاومت کنند، اگر چه این اعداد برای همه افراد صدق نمی­‌کند و یک امری نسبی است اما با این حال این بازه­ای است که توسط متخصصین و به واسطه بررسی نمونه‌­های متعدد و با وضعیت مشابه بدست آمده است.

علائم متاستاز سرطان سینه به استخوان

زمانی که سرطان در بافت سینه ایجاد شود و به واسطه وخیم بودن آن و سرعت رشد بسیار بالایی که دارد به استخوان متاستاز کند، به آن سرطان سینه ثانویه یا سرطان سینه متاستازیک می­‌گویند.

استخوان­‌هایی که احتمال بروز این سرطان در آن­ها بیشتر است و متاستاز غالبا در آن­ها رخ می­‌دهد شامل:

• ستون فقرات
• دنده‌­ها
• جمجمه
• لگن
• استخوان­‌های بالایی دست­‌ها و پاها

سلول­‌های سرطانی که در استخوان­‌ها یافت می‌­شوند از سلول­‌های بافت سرطانی سینه است که از آن محل جدا شده و به واسطه گردش خون و یا سیستم لنفاوی به استخوان رسیده است و باعث بروز سرطان در آن شده است.

به همین دلیل است که سرطان سینه‌­ای که به استخوان متاستاز داده است با سرطانی که در خود استخوان ایجاد می‌شود، متفاوت خواهد بود.

در اکثر مواقع بیمارانی که در آن­ها سرطان سینه به استخوان­‌ها متاستاز داده است، علائم زیر را از خود بروز می‌­دهند:

۱. درد بخصوص در ناحیه پشت و کمر، دست­‌ها و پاها که معمولا در هنگام استراحت و خواب دچار بی­‌حسی می­‌شوند و ممکن است در زمانی که شخص به هنگام شب دراز می‌کشد، این درد و بی­‌حسی تشدید شود.

۲. شکستگی­‌های متعدد استخوان‌­های نواحی مختلف بدن

۳. فشرده شدن طناب نخاعی به واسطه اختلالات به وجود ‌آمده در ستون فقرات

۴. پایین آمدن شدید سطح سلول­‌های خونی که در ادامه می­تواند زمینه‌­ی بروز عفونت‌­ها، کم­‌خونی و در مواردی خون‌ریزی‌های شدید را فراهم کند.

۵. بالا بودن بیش از حد سطح کلسیم خون

درمان قطعی متاستاز استخوان

زمانی که سرطان سینه به استخوان‌ها متاستاز می‌دهد، میتوان علائم و مشکلاتی که به واسطه بیماری ایجاد می‌شود را رفع کرد چرا که در مراحل انتهایی سرطان، هدف صرفا درمان تسکینی است اما نمیتوان به درمان متاستاز بصورت قطعی و صدردرصدی رسید. روند بهبود و رفع مشکلات به وجود آمده به شرح زیر است:

• تقویت قدرت استخوان:

در این متود با استفاده از بیس فسفونات‌ها و دنوزوماب که داروهایی هستند که قدرت و استقامت استخوان‌ها را افزایش می‌دهند و آسیب‌های به وجود آمده توسط متاستاز سرطان را نیز کاهش می‌دهند، درمان انجام می‌شود.

• رادیوتراپی:

در این متود از ذرات پرانرژی اشعه X برای کاهش درد و جلوگیری از رشد بیشتر سرطان در ناحیه درگیر و همچنین بعد از عمل جراحی، در جهت تثبیت استخوان تضعیف شده نیز از این متود استفاده می‌شود.

رادیوتراپی بعد از انجام تاثیرات خود را اعمال میکند، بنابراین ممکن است نتایج استفاده از این متود چند هفته بعد از اتمام پروسه آن مشخص شود.

• جراحی:

اگر چه این متود باعث درمان سرطان‌های ثانویه به وجود ‌آمده در استخوان نمی‌شود اما میتواند باعث کاهش علائم و مشکلات به وجود ‌آمده به واسطه متاستاز شود.

• پروسیجرهای ستون فقرات:

اگر سرطان باعث به وجود آمدن کمر دردهای مزمن و آسیب به استخوان‌های ستون فقرات شود، پزشک متخصص ممکن است برای بیمار سیمان‌های استخوانی تجویز کند که با تزریق کردن آن به داخل استخوان‌ها درد بیمار کاهش یافته و استخوان از استقامت و تراکم بیشتری برخوردار شود.

• کیفوپلاستی:

این شیوه درمانی در مراکز تصویربرداری تشخیصی انجام می‌شود و در آن از بالون‌هایی با فشار بالا در مهره‌های ستون فقرات استفاده می‌شود تا فضایی ایجاد شود که سیمان‌های استخوانی بتوانند استحکام لازم را در آن ناحیه ایجاد کنند.

در مواردی از این بالون‌ها برای افزایش ارتفاع مهره‌های کمری استفاده می‌شود تا درد بیمار کاهش پیدا کند. این پروسه بدون نیاز به انجام بیهوشی می‌باشد و حدود یک ساعت زمان خواهد برد، در نتیجه نیازی به بستری نداشته و پس از اتمام آن نیز بیمار میتواند به خانه بازگردد‌.

شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.

هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.

منابع:

• ascopubs.org
• breastcancernow.org