سونوگرافی واژینال یک روش تصویربرداری پزشکی است که برای بررسی اندام‌های تولید مثل در حفره لگن استفاده می‌شود. این ابزار معمولاً برای تشخیص شرایط مختلف، نظارت بر بارداری و بررسی علائمی مانند درد لگن یا خونریزی غیرطبیعی استفاده می‌شود. برای آشنایی بیشتر با سونوگرافی واژینال با این مقاله از بای بای سرطان همراه باشید.
سونوگرافی واژینال چیست؟
سونوگرافی واژینال روشی است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از اندام‌های داخل حفره لگن استفاده می‌کند. این روش به ویژه برای مشاهده اندام‌های تناسلی زنانه که شامل رحم، تخمدان، دهانه رحم و لوله‌های فالوپ می‌شود مفید است. این ابزار می‌تواند به پزشکان کمک کند تا ببینند ناهنجاری یا مشکلی وجود دارد که نیاز به درمان داشته باشد یا خیر.
هنگامی که سونوگرافی واژینال انجام میدهید، پزشک یا تکنسین یک مبدل را در واژن شما قرار می‌دهد. این مبدل امواج صوتی را منتشر می‌کند که از اندام‌های لگنی شما منعکس می‌شود. امواج صوتی به مبدل باز می‌گردند که آنها را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کند. این سیگنال‌ها تصاویری را بر روی صفحه نمایش ایجاد می‌کنند و به پزشک اجازه می‌دهند اندام‌های شما را در زمان واقعی ببینند.
این نوع سونوگرافی به ویژه برای تشخیص مشکلاتی که با سایر آزمایشات تصویربرداری قابل مشاهده نبوده مفید است. یکی از رایج ترین کاربردهای سونوگرافی واژینال، نظارت بر بارداری است. این ابزار می‌تواند حاملگی را تایید کند، تعیین کند چند ماهه هستید و ضربان قلب کودک را کنترل کند. همچنین می‌توانید مشکلات احتمالی مانند حاملگی خارج از رحم یا خطر سقط جنین را شناسایی کنید.
تفاوت بین سونوگرافی واژینال و شکم
سونوگرافی واژینال و سونوگرافی شکم دو روش متفاوتی هستند که برای دیدن اندام‌های داخل حفره لگن استفاده می‌شوند. آنها اهداف مشابهی را دنبال می‌کنند و تکنیک‌ها و جزئیات تصاویری که ارائه می‌دهند به طور قابل توجهی متفاوت هستند.
سونوگرافی واژینال
همانطور که گفتیم واژینال شامل قرار دادن یک وسیله کوچک و گرز مانند به نام مبدل در واژن است. مبدل امواج صوتی را منتشر می‌کند که تصاویری از اندام‌های لگنی را روی صفحه نمایش می‌دهد. این روش به ویژه برای نگاه و دقیق‌تر به این اندام‌ها مفید است که می‌تواند به تشخیص بیماری‌های مختلف و نظارت بر بارداری کمک کند.
قرار دادن مبدل در واژن اجازه می‌دهد تا بسیار نزدیک به اندام‌های مورد بررسی قرار بگیرد که وضوح و جزئیات تصاویر را افزایش می‌دهد. این امر سونوگرافی واژینال را به روشی ارجح برای پایش اولیه بارداری، بررسی ناهنجاری‌ها و بررسی علائمی مانند درد لگن یا خونریزی غیرطبیعی تبدیل می‌کند.
سونوگرافی شکم
سونوگرافی شکم شامل حرکت مبدل در سراسر سطح شکم است. یک ژل روی پوست اعمال می‌شود تا به مبدل کمک کند تا به آرامی سر بخورد و انتقال امواج صوتی را بهبود بخشد. این روش معمولاً برای اهداف مختلف تشخیصی از جمله معاینه کبد، کلیه‌ها و سایر اندام‌های شکمی علاوه بر اندام‌های تولید مثلی استفاده می‌شود.
سونوگرافی شکم غیر تهاجمی است و می‌تواند بسیار موثر باشد اما در هنگام تصویربرداری از اندام‌های لگن، جزئیات مشابه سونوگرافی واژینال را ارائه نمی‌دهد. فاصله بین مبدل و اندام‌های جنسی و همچنین وجود بافت‌های شکمی و حتی گاهی مثانه پر می‌تواند بر کیفیت تصاویر تاثیر بگذارد.
سونوگرافی واژینال یا شکمی؟
انتخاب بین سونوگرافی واژینال و شکم به نیازهای خاص معاینه و وضعیت بیمار بستگی دارد. سونوگرافی واژینال اغلب زمانی انتخاب می‌شود که تصویر دقیق‌تری از اندام‌های لگن مورد نیاز باشد. به ویژه در اوایل بارداری برای تایید بارداری، نظارت بر ضربان قلب نوزاد و بررسی هرگونه عارضه مفید است. این روش همچنین هنگامی که به دنبال علائم بیماری‌هایی مانند فیبروم، کیست یا عفونت لگنی هستید ترجیح داده می‌شود.
اگر یک نمای کلی از ناحیه شکم لازم باشد یا اگر سونوگرافی واژینال مناسب بیمار نباشد سونوگرافی شکم انتخاب می‌شود. به عنوان مثال در مراحل بعدی بارداری، سونوگرافی شکم می‌تواند تصاویر خوبی از جنین و رحم بدون نیاز به معاینه داخلی ارائه دهد.
سونوگرافی واژینال چه زمانی انجام می‌شود؟
سونوگرافی واژینال را می‌توان در زمان‌های مختلف بسته به نیازهای پزشکی و علائم بیمار انجام داد. در این بخش مقاله برخی از سناریوهای رایج برای تجویز سونوگرافی واژینال را مرور کردیم:
1- در دوران قاعدگی
سونوگرافی واژینال حتی در صورت قاعدگی نیز قابل انجام است. هیچ محدودیت قابل توجهی در رابطه با چرخه قاعدگی وجود ندارد و این روش همچنان می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد اندام‌های تولید مثل ارائه دهد. اگر خونریزی غیرطبیعی یا درد شدید قاعدگی را تجربه می‌کنید، این ابزار به ویژه می‌تواند مفید باشد زیرا سونوگرافی می‌تواند به شناسایی علل زمینه‌ای کمک کند.
2- در دوران بارداری
سونوگرافی واژینال اغلب در مراحل اولیه بارداری استفاده می‌شود. این روش می‌تواند به تایید بارداری و نظارت بر رشد جنین کمک کند. این نوع سونوگرافی در سه ماهه اول بارداری یعنی از هفته اول تا دوازدهم اهمیت ویژه‌ای دارد زیرا می‌تواند ضربان قلب نوزاد را تشخیص دهد و مشکلات احتمالی مانند حاملگی خارج از رحم یا خطر سقط جنین را شناسایی کند.
در اواخر بارداری در صورت وجود نگرانی‌های خاص مانند بررسی موقعیت جفت یا بررسی علائم غیرعادی همچنان از سونوگرافی واژینال استفاده می‌شود. با پیشرفت بارداری سونوگرافی شکم بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
3- اهداف تشخیصی
سونوگرافی واژینال یک ابزار تشخیصی کلیدی برای بررسی علائمی مانند درد لگن، خونریزی غیرطبیعی یا ترشحات غیرعادی است. این ابزار می‌تواند به شناسایی وجود کیست، تومور، فیبروم یا پولیپ کمک کند. علاوه بر این می‌تواند علائم عفونت مانند بیماری التهابی لگن (PID) یا بیماری‌های جدی‌تر مانند سرطان را نشان دهد.
4- نظارت روی بیماری
برای کسانی که مشکلات باروری شناخته شده دارند می‌توان از سونوگرافی واژینال برای نظارت بر این بیماری در طول زمان استفاده کرد. به عنوان مثال اگر فیبروم یا کیست تخمدان دارید، سونوگرافی منظم می‌تواند به ردیابی هرگونه تغییر در اندازه یا ظاهر آن کمک کند که تصمیمات درمانی بعدی را مشخص می‌کند.
5- مشکلات باروری
اگر برای باردار شدن مشکل دارید، سونوگرافی واژینال بخشی از ارزیابی باروری خواهد بود. این روش می‌تواند به شناسایی مشکلات بالقوه‌ای مانند انسداد لوله‌های فالوپ یا ناهنجاری‌های رحم که می‌تواند بر توانایی شما برای باردار شدن تأثیر بگذارد کمک کند.
6- برنامه ریزی قبل از جراحی
در برخی موارد از سونوگرافی واژینال برای برنامه ریزی برای جراحی استفاده می‌شود. اگر برای رفع مشکل باروری نیاز به عمل جراحی داشته باشید، تصاویر دقیق ارائه شده توسط سونوگرافی می‌تواند به جراح کمک کند ماهیت و محل دقیق مشکل را ببیند و به درمان موثرتری منجر می‌شود.
سونوهیستروگرام
نوع خاصی از سونوگرافی واژینال به نام سونوهیستروگرام انفوزیون سالین یا سونوهیستروگرام در موارد خاصی توصیه می‌شود. این روش شامل تزریق مقدار کمی مایع به داخل رحم است تا دید واضح‌تری از پوشش داخلی رحم داشته باشید. این ابزار به ویژه برای تشخیص مشکلاتی مانند پولیپ یا رشد غیر طبیعی داخل رحم مفید است.
بیماری‌هایی که با سونوگرافی واژینال تشخیص داده می‌شوند
سونوگرافی واژینال به شناسایی طیف گسترده‌ای از بیماری‌های موثر بر اندام‌های تناسلی زنان کمک می‌کند. این روش تصاویر دقیقی را ارائه می‌دهد که به پزشکان اجازه می‌دهد داخل حفره لگن را ببینند و هر گونه ناهنجاری را تشخیص دهند. در این بخش مقاله برخی از شایع‌ترین بیماری‌هایی که می‌توان با سونوگرافی واژینال آنها را تشخیص داد مرور می‌کنیم:
- کیست
کیست‌های تخمدان کیسه‌های پر از مایع هستند که روی تخمدان‌ها تشکیل می‌شوند. آنها بسیار رایج و اغلب بی ضرر هستند اما برخی از کیست‌ها می‌توانند باعث درد یا علائم دیگر شوند. سونوگرافی واژینال به شناسایی اندازه، شکل و محل این کیست‌ها کمک می‌کند. این ابزار می‌تواند تعیین کند که کیست پر از مایع است یا جامد که به تصمیم گیری در مورد درمان مناسب کمک می‌کند.
- تومور
تومورهای اندام‌های تولید مثل می‌توانند خوش خیم (غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. سونوگرافی واژینال به تشخیص تومورها در تخمدان، رحم یا سایر قسمت‌های حفره لگن کمک می‌کند. این ابزار با ارائه تصاویر دقیق به پزشکان در ارزیابی اندازه و ویژگی‌های تومور کمک می‌کند که برای برنامه ریزی آزمایش‌های تشخیصی یا درمان‌های بیشتر ضروری است.
- فیبروم
فیبروم‌های رحمی توده‌های غیر سرطانی هستند که در داخل یا روی رحم ایجاد می‌شوند. فیبروم‌ها بسیار رایج هستند و اندازه‌های متفاوتی دارند. برخی از زنان مبتلا به فیبروم علائمی مانند خونریزی شدید قاعدگی، درد لگن یا فشار را تجربه می‌کنند. سونوگرافی واژینال به شناسایی وجود فیبروم ، اندازه و محل دقیق آن در رحم کمک می‌کند. این اطلاعات برای تعیین بهترین گزینه‌های درمانی بسیار مهم است.
- پولیپ
پولیپ‌ها توده‌های کوچکی هستند که روی پوشش داخلی یا دهانه رحم ایجاد می‌شوند. پولیپ‌ها معمولاً خوش خیم هستند اما گاهی اوقات باعث خونریزی غیرطبیعی یا علائم دیگر می‌شوند. سونوگرافی واژینال به شناسایی پولیپ‌ها و ارزیابی اندازه و محل آنها کمک می‌کند. در صورت لزوم، تست یا روش‌های بیشتر مانند نمونه‌برداری برای تعیین خوش‌خیم یا بدخیم بودن پولیپ‌ها توصیه می‌شود.
- بیماری التهاب لگن
بیماری التهاب لگن (PID) عفونت اندام‌های تناسلی زنانه است که می‌تواند باعث درد شدید و سایر علائم شود. سونوگرافی واژینال به شناسایی علائم عفونت مانند بافت‌های ضخیم یا ملتهب، آبسه یا تجمع مایع در حفره لگن کمک می‌کند. تشخیص زودهنگام و درمان این بیماری برای جلوگیری از عوارضی مانند ناباروری ضروری است.
- سرطان
سونوگرافی واژینال به تشخیص علائم سرطان در اندام‌های تناسلی کمک می‌کند. به عنوان مثال این روش می‌تواند سرطان تخمدان، سرطان آندومتر (سرطان پوشش رحم) یا سرطان دهانه رحم را شناسایی کند. تصاویر دقیق ارائه شده توسط سونوگرافی وازینال به پزشکان کمک می‌کند تا اندازه، محل و ویژگی‌های هر گونه رشد مشکوک را تعیین کرده و تست‌های تشخیصی بیشتر مانند بیوپسی را تجویز کنند.
- حاملگی خارج از رحم یا سقط جنین
حاملگی خارج از رحم زمانی اتفاق می‌افتد که یک تخمک بارور شده در خارج از رحم و معمولا در لوله فالوپ کاشته می‌شود. این وضعیت خطرناک است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. سونوگرافی واژینال با نشان دادن محل کیسه حاملگی به تایید حاملگی خارج از رحم کمک می‌کند. این ابزار می‌تواند نشانه‌های سقط جنین مانند عدم وجود ضربان قلب جنین یا وجود بافت باقی مانده در رحم را نیز تشخیص بدهد.
- قرار دادن دستگاه داخل رحمی
دستگاه داخل رحمی (IUD) نوعی ابزار پیشگیری از بارداری است که در داخل رحم قرار می‌گیرد. گاهی اوقات IUD می‌تواند از موقعیت خود خارج شود که اثربخشی آن را کاهش می‌دهد و علائمی مانند درد یا خونریزی غیرطبیعی ایجاد می‌کند. سونوگرافی واژینال به بررسی قرارگیری صحیح این دستگاه کمک می‌کند. اگر دستگاه داخل رحمی جابجا شده باشد، سونوگرافی به تغییر موقعیت یا برداشتن آن کمک می‌کند.
پروسه سونوگرافی واژینال
آشنایی با نحوه عملکرد به ابهام زدایی از این روش کمک می‌کند و باعث می‌شود در صورت نیاز به آن احساس راحتی بیشتری داشته باشید. در این بخش مقاله توضیح گام به گام در مورد آنچه در طول سونوگرافی واژینال اتفاق می‌افتد را ارائه می‌دهیم:
سونوگرافی واژینال از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از اندام‌های لگن استفاده می‌کند. هنگامی که مبدل داخل واژن قرار می‌گیرد، امواج صوتی منتشر می‌کند که از اندام‌های داخل حفره لگن شما منعکس می‌شود. سپس این امواج صوتی توسط مبدل گرفته شده و به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌شوند.
سیگنال‌های الکتریکی از مبدل به کامپیوتری فرستاده می‌شود که آنها را پردازش می‌کند و تصاویر را به صورت آنلاین روی صفحه نمایش می‌دهد. این امر به تکنسین یا پزشک اجازه می‌دهد تا تصاویر دقیقی از اندام‌های لگنی شما را در حین انجام عمل ببیند.
این روش با دراز کشیدن روی میز معاینه شروع می‌شود که معمولاً در وضعیتی مشابه وضعیت معاینه لگن و با زانوهای خم شده و احتمالاً پاها روی پدال انجام می‌شود. تکنسین یا پزشک مبدل را با کاندوم می‌پوشاند و ژل روان کننده گرم روی آن اعمال می‌کند. این ژل به حرکت نرم مبدل کمک می‌کند و انتقال امواج صوتی را بهبود می‌بخشد.
سپس مبدل به آرامی وارد واژن می‌شود. همانطور که مبدل حرکت می‌کند، امواج صوتی را می‌فرستد که از اندام‌های لگن شما منعکس می‌شود. امواج صوتی بازگشتی تصاویری را ایجاد می‌کنند که روی صفحه ظاهر می‌شوند. تکنسین موقعیت مبدل را تنظیم می‌کند تا بهترین دید ممکن از اندام‌های شما را از زوایای مختلف داشته باشد. ممکن است از شما خواسته شود که بی حرکت دراز بکشید یا کمی حرکت کنید تا به این روند کمک کرده باشید.
این سونو معمولا بین 15 دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد. مدت زمان دقیق آن به دلیل سونوگرافی و میزان جزئیات مورد نیاز در تصاویر بستگی دارد. پس از برداشتن مبدل، تصاویر گرفته شده در طول سونوگرافی توسط تکنسین و سپس توسط پزشک شما بررسی می‌شود. این تصاویر به پزشک کمک می‌کند تا سلامت اندام‌های لگنی شما را ارزیابی کرده و هرگونه ناهنجاری را شناسایی کند.
کلام آخر
در این مقاله دیدیم که سونوگرافی واژینال یک ابزار تشخیصی ارزشمند و ایمن است که تصاویر دقیقی از اندام‌های تناسلی زنانه ارائه می‌دهد. با آشنایی با فرآیند این روش می‌توانید هنگام انجام آن احساس راحتی بیشتری کنید. چه تحت ارزیابی باروری هستید یا علائم دیگری را تجربه می‌کنید، سونوگرافی واژینال اطلاعات مهمی در مورد سلامت باروری شما ارائه می‌دهد.
منابع:
