جراحی ماستکتومی یا جراحی پستان، عملی است که به عنوان اولین راه درمانی در سرطان سینه به کار می رود. انجام ماستکتومی برای بانوان، همواره چالش برانگیز بوده و می تواند نگرانی‌های در خصوص موارد مختلف که مهمترین آنها، فرم بدنشان پس از جراحی است، ایجاد کند.
جراحی پستان و چالش هایی که ممکن است در امتداد آن وجود داشته باشند، موضوعی است که در این مقاله بای بای سرطان قصد داریم به طور مفصل به آن بپردازیم.
پس اگر شما هم با این مسائل دست و پنجه نرم می کنید، این مقاله را از دست ندهید.
جراحی ماستکتومی چیست؟
ماستکتومی (Mastectomy)، نوعی عمل جراحی است که در آن کل بافت سینه یا قسمتی از آن را جهت جلوگیری از بروز سرطان سینه و درمان آن، بر می دارند.
در سرطان هایی که در مراحل اولیه قرار دارند، جراحی ماستکتومی می تواند راه حل موثری باشد.
در طول این عمل جراحی، یک یا هر دو بافت سینه در صورت پیشرفت سرطان برداشته می شود و در ادامه ی این عمل، با انجام جراحی زیبایی می توان ظاهر بافت سینه را به حالت اول بازگرداند، با این تفاوت که دیگر قابلیت های قبلی را نخواهد داشت.
کاربرد ماستکتومی
از این جراحی می توان برای درمان و پیشگیری از انواع سرطان های سینه استفاده کرد، که این سرطان ها شامل موارد زیر هستند:
- سرطان سینه غیرتهاجمی (noninvasive breast cancer)
- سرطان ایی که در مرحله ۱ و ۲ قرار دارند (مراحل اولیه)
- سرطان سینه مرحله ۳ (در شرایطی که سرطان، به صورت موضعی پیشرفت کرده باشد)
- سرطان سینه التهابی (Inflammatory breast cancer)
- بیماری پیجت پستان (Paget’s disease of the breast)
- سرطان موضعی عود کننده سینه
انواع جراحی پستان
انواع مختلفی دارد که با توجه به میزان وخامت سرطان سینه و پخش شدگی آن، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در ادامه، توضیح کوتاهی در خصوص انواع جراحی سرطان سینه، داده خواهد شد:
1- ماستکتومی کامل (Total mastectomy)
در این نوع، کل سینه که شامل بافت سینه، آرئولا و نوک سینه یا نیپل می شود، برداشته می شوند.
۲- ماستکتومی محافظ پوست (Skin-sparing mastectomy)
در این نوع از جراحی، همه بافت سینه برداشته می شود به غیر از پوست آن به طوری که می توان جراحی پروتز سینه را بلافاصله پس از اتمام جراحی ماستکتومی، انجام داد.
این مدل، برای تومورهای بزرگ مناسب نیست.
۳- ماستکتومی محافظ نوک پستان (Nipple-sparing mastectomy)
در این جراحی، نوک سینه یا نیپل، آرئولا و لنف های اطراف بافت سینه حفظ می شوند اما کل بافت سینه برداشته می‌شود.
مزیت این جراحی این است که بلافاصله می توان با عمل های جراحی زیبایی، بافت سینه را ترمیم کرد.
عمل ماستکتومی چند ساعت طول می کشد؟
این عمل، معمولا بین ۲ تا ۳ ساعت طول می‌کشد و اغلب به عنوان جراحی سرپایی درنظر گرفته می‌شود. چرا که بیمار، در همان روزی که ماستکتومی انجام داده است، می تواند از مرکز درمانی ترخیص شود.
اگر شخص مجبور به برداشتن بافت هر دو سینه خود باشد، جراحی سینه بیش از ۳ ساعت طول خواهد کشید و بیمار باید حداقل یک روز در بیمارستان بستری بماند.
حال اگر عمل جراحی زیبایی نیز قرار باشد همراه با ماستکتومی انجام شود، عمل جراحی طولانی تر خواهد بود و فرد باید چند روز بیشتر در بیمارستان بستری و تحت نظر بماند.
عمل ماستکتومی
جراحی ماستکتومی معمولا تحت بیهوشی کامل صورت می‌گیرد. پزشک جراح با ایجاد شکافی در بافت اپیتلیال اطراف سینه، بافت سینه را خارج کرده و با توجه به میزان وخامت سرطان، بخش های دیگر سینه را نیز می تواند بردارد.
بعد از اتمام عمل جراحی، شکاف ایجاد شده توسط پزشک بخیه زده می شود و همچنین یک یا دو لوله کوچک نیز در محل بافت سینه ی برداشته شده، به طور موقت قرار داده می شود.
این لوله ها به کیسه هایی مخصوص متصل می شوند و ترشحات و مایعاتی که ممکن است در ناحیه عمل ایجاد شوند را تخلیه می کنند تا از بروز تورم و ادم در محل جراحی، پیشگیری شود.
مراقبت های بعد از عمل ماستکتومی
دوران نقاهت پس از این جراحی، بین 4 تا 6 هفته تخمین زده شده است. در این مدت، یکسری نکات مراقبتی وجود دارد که لازم است بیمار رعایت کند، این نکات را در ادامه توضیح داده ایم.
1- معاینات منظم:
بعد از انجام ماستکتومی، شخص به طور روتین و مداوم برای مدتی معین، به پزشک خود مراجعه می کند تا علائم حیاتی وی مورد بررسی قرار بگیرد.
همچنین مایعاتی که در محل جراحی ایجاد می شوند نیز مورد آزمایش قرار می گیرند و کیسه های نگهدارنده مایع نیز هرچند وقت یکبار، تعویض می شوند.
2- دارودرمانی:
دارودرمانی، بخش مهمی از اقدامات ریکاوری پس از جراحی پستان است. پزشک متخصص، پس از عمل داروهایی را برای فرد تجویز می کند که تاثیرات مختلفی بر بدن بیمار خواهند داشت.
این داروها شامل:
- اوپیوئیدهایی مانند اکسیکدون که برای تسکین درد بعد از عمل استفاده می شوند.
- نورونتین هایی مثل گاباپنتین که برای بهبود دردهای عصبی کاربرد دارند.
- تایلنول ها مثل استامینوفن که برای کاهش درد و تورم استفاده می شوند.
3- لباس (Dressing):
در بیمارانی که جراحی ماستکتومی انجام می دهند، لوله های کار گذاشته شده تا مدتی در محل جراحی باقی خواهند ماند تا مایعات و ترشحات آن ناحیه را تخلیه کنند.
لذا باید لباسی استفاده شود که قفسه سینه را تحت فشار قرار ندهد، همچنین موجب بروز حساسیت پوستی نیز نشود.
اگر بعد از استفاده از لباسی خاص، پوست اطراف محل جراحی دچار قرمزی، خارش و باعث ایجاد ترشحات چرکی شد، بالافاصله باید به پزشک متخصص خود مراجعه کنید.
یک هفته بعد از جراحی پستان، شخص باید به جراح خود مراجعه کند تا معاینات و چک آپ هایی برای وی صورت گیرد. معاینات بعد از عمل، به شخص کمک می کند تا روند ریکاوری و بهبود شخص بررسی شود و مشکلات و عوارض جانبی بعد از عمل، شناسایی و رفع شوند.
رژیم غذایی و فعالیت بدنی پس از انجام ماستکتومی
رژیم غذایی (Diet)
داشتن رژیم غذایی سالم، نقش مهمی در بهبود سریع پس از انجام ماستکتومی دارد. مواد معدنی، می توانند به بدن کمک کنند تا اثرات درمانی سرطان و عوارض جانبی عمل جراحی را کاهش دهد.
بهتر است در رژیم غذایی فرد، موارد زیر وجود داشته باشد:
- سبزیجاتی با برگ سبز
- میوه
- غلات کامل مثل بلغور، جو دو سر و نان گندم
- پروتئین بدون چربی مثل سینه مرغ
- چربی های سالم مثل آجیل، ماهی و آواکادو
فعالیت فیزیکی (Activity)
جراحی پستان، می تواند باعث محدودیت حرکت در شانه ها و دست ها شود. افراد درد، ضعف و محدودیت در حرکت را تجربه خواهند کرد که انجام تمرین های خانگی و ورزش های ملایم، می تواند در کاهش درد و سهولت حرکت دست‌ها موثر باشد.
پزشک متخصص ۳ الی ۷ روز پس از جراحی، اجازه حرکت کردن و انجام کارهای روزمره را به شخص می دهد.
سوتین ماستکتومی
سوتین ماستکتومی، لباسی است که شخص بعد از انجام جراحی پستان و برداشتن یک یا هر دو سینه می‌پوشد.
این سوتین، با اینکه از لحاظ ظاهری شبیه به لباس‌های دیگر است، اما قابلیت‌های بسیار مفیدی دارد که میتواند به راحتی هر چه بیشتر فرد کمک کند.
سوتین ماستکتومی، فضایی در خود قرار داده است که پروتزهای سینه در آن قرار می‌گیرند و باعث می‌شوند تا فرد هم از لحاظ فیزیکی و هم روحی، در شرایط خوبی قرار بگیرد و همچنین بتواند بدون مشکل از لباس‌های مختلف استفاده کند.
این سوتین، علاوه بر حفط ظاهر مناسب برای فرد، از پروتزها نیز محافظت می‌کند تا آسیب نبینند و یا جابه‌جا نشوند.
سوتین‌های ماستکتومی، دارای قابلیت‌های دیگری نیز هستند که در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره می‌کنیم:
- بافت نرم و لطیف این سوتین‌ها، باعث می‌شود که حساسیت‌های پوستی، خارش و زخم در پوست فرد ایجاد نشود و استفاده از آن، راحت باشد.
- این لباس‌های زیر، بندهای پهنی دارند که باعث می‌شود بتواند وزن پروتزها را تحمل کرده و حمایت کننده عضلات کتف و شانه فرد، باشد.
- در این سوتین‌ها، سیم و باندهای ضخیم در قسمت پایین وجود ندارد، بنابراین استفاده از آنها میتواند آسان و خوشایند باشد.
پروتز بعد از ماستکتومی
انواع مختلفی از پروتزها برای ماستکتومی وجود دارند که شکلی شبیه به سینه یا پستان دارند. این پروتزها، از لحاظ رنگ، اندازه و شکل متفاوت‌اند و همین موضوع باعث شده است تا برای هر شخصی مناسب باشند.
پروتز با توجه به میزان بافتی که فرد از دست داده است، انتخاب می‌شود. این پروتزها، میتوانند بر روی پوست، یا زیر پوست و متصل به دیواره سینه یا به صورت جدا که در داخل جیب‌های سوتین‌های مخصوص قرار داده می‌شوند، استفاده شوند.
همانطور که گفته شد، این پروتزها انواع مختلفی دارند:
1- پروتز سینه خارجی سیلیکونی (External silicone breast prosthesis):
این نوع از پروتز، از سیلیکون ساخته شده و سنگین است و جهت شبیه‌سازی بافت سینه طراحی شده است. به دلیل سنگینی این نوع پروتز، از افتادگی شانه و مشکلات تعادلی جلوگیری می‌کند.
۲- پروتزهای سینه غیرسیلیکونی (Non-silicone breast prosthesis):
این پروتزها، سبک بوده و از جنس فوم و فیبرهای خاص ساخته شده است که در زمان ورزش، شنا و گرمای شدید هوا، میتواند مورد استفاده قرار بگیرد.
۳- پروتزهای سینه قابل اتصال (Attachable breast):
این نوع پروتز، از داخل با استفاده از چسب‌های مخصوصی که در سطح آن قرار دارد به دیواره داخلی سینه متصل می‌شوند.
۴- پروتز جزئی سینه (Partial breast prosthesis):
این نوع پروتز از فوم، فیبرهای مخصوص و سیلیکون ساخته شده است و برای پوشیدن روی بافت خود سینه طراحی شده است تا سایز و شکل سینه را افزایش دهد. پروتزهای جزئی، میتوانند یا با سوتین‌های معمولی یا با سوتین‌های ماستکتومی، مورد استفاده قرار گیرند.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان به جراحی پستان یا ماستکتومی، اولین راه درمان سرطان سینه، پرداختیم و انواع روش‌های پروتز از بعد ماستکتومی توضیح دادیم.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع:
