بسیاری از افراد روند درمان سرطان و به خصوص شیمی درمانی را به داشتن عوارض متعدد پوستی می‌شناسند؛ از این رو انجام مراقبت از پوست در بیماران سرطانی و ارائه‌ی راهکارهایی در این مورد به این بیماران، بسیار حائز اهمیت و ضروری است.
در این مقاله‌ی بای بای سرطان هدف ما پرداختن به چالش‌های پوستی درمان سرطان در بیماران و اشاره به توصیه‌هایی جهت حفظ تمامیت پوستی با تأکید اهمیت بر خود مراقبتی در زمان درمان سرطان خواهد بود.
تاثیرات شیمی درمانی بر پوست
شیمی درمانی یکی از متودهای اولیه و پرکاربرد درمان سرطان است که معمولا برای همه‌ی بیماران مبتلا به سرطان استفاده می‌شود. درست است که این متود درمانی به طور گسترده‌ای استفاده می‌شود اما اغلب می‌تواند با عوارض جانبی مختلفی از جمله تغییرات پوستی همراه باشد.
این عوارض جانبی پوستی شامل درجات مختلفی از خشکی پوست، خارش، بثورات پوستی و حساسیت به نور خورشید باشند. برای بیماران سرطانی که تحت شیمی درمانی قرار می‌گیرند، انجام روتین‌ها و مراقبت‌های پوستی در جهت به حداقل رسیدن ناراحتی‌ها و بهبود سلامت کلی پوست مهم و ضروری است.
در این قسمت از مقاله به راهنمایی‌های جامع، نکات و راهکارهای مختلفی برای مدیریت عوارض جانبی مرتبط با پوست و مراقبت از پوست در بیماران سرطانی در طول شیمی درمانی می‌پردازیم.
چگونگی تاثیرات شیمی درمانی بر پوست:
داروهای شیمی درمانی جهت هدف قرار دادن سلول‌هایی که سرعت تقسیم بسیار بالایی دارند، مثل سلول‌های سرطانی و سلول‌های تومور‌های بدخیم طراحی شده‌اند.
با این که شیمی درمانی با هدف از بین بردن سلول‌های خاص تجویز می‌شود اما این داروها آنقدر هدفمند و تخصصی نیستند که بتوانند سلول‌های سرطانی را از سایر سلول‌های طبیعی بدن که به طور ذاتی سرعت تقسیمشان بالاست، تشخیص دهند؛ به همین دلیل داروهای شیمی درمانی علاوه بر سلول‌های سرطانی، به سلول‌های طبیعی بدن نیز حمله می‌کنند.
سلول‌های طبیعی بدن می‌توانند شامل سلول‌های پوست و فولیکول‌های مو باشند که شایع‌ترین عوارض جانبی شیمی درمانی نیز در این نواحی بروز پیدا می‌کند و در نتیجه بیماران ممکن است تغییراتی را در بافت، رنگ و سلامت پوست خود در طول درمان مشاهده کنند.
عوارض پوستی ناشی از شیمی درمانی
برخی از عواض جانبی پوستی شایع که در شیمی درمانی بروز پیدا می‌کنند، عبارتند از:
- خشکی و زبری بیش از اندازه پوست
- خارش و قرمزی پوست در نواحی مختلف بدن
- لایه‌برداری و ترک خوردگی پوست بیماران
- زخم و بثورات پوستی
- افزایش حساسیت پوست بیماران به نور خورشید و افزایش خطر آفتاب سوختگی
راهکارهایی برای مراقبت از پوست در بیماران سرطانی
انجام اقدامات پیشگیرانه برای محافظت و تسکین عوارض جانبی مرتبط با پوست می‌تواند به طور قابل توجهی آسایش و رفاه کلی بیماران سرطانی را که تحت شیمی درمانی قرار دارند، بهبود بخشد.
در ادامه به چند نکته مفید در خصوص مراقبت‌های پوستی که می‌توانند در زمان درمان سرطان کمک کننده باشند، اشاره می‌کنیم:
مشورت با تیم مراقبتی و افراد متخصص:
بسیار مهم است که بیماران تحت شیمی درمانی، با تیم مراقبت بهداشتی خود و همچنین افراد متخصص مشورت کنند؛ چرا که این افراد می‌توانند راهنمایی‌های خاصی را ارائه دهند و محصولات مراقبتی مناسب جهت بهبود علائم و عارضه‌های پوستی بیماران توصیه کنند.
به طور کلی بهتر است که بیماران تحت شیمی درمانی و یا هر متود درمانی دیگر که می‌تواند باعث بروز عوارض پوستی در بیماران شود، از محصولات پوستی بهداشتی و بدون عطر استفاده کنند تا از دچار حساسیت‌های پوستی نشوند.
صابون‌های خشک غیر معطر و دارای خاصیت آنتی‌باکتریال، گزینه‌های بسیار مناسبی برای افراد مبتلا به سرطانی هستند که با مشکلات پوستی درگیرند.
پاکسازی و انتخاب مرطوب کننده مناسب:
برای شستن پوست، دوش گرفتن کوتاه مدت و یا حمام کردن بیماران دارای مشکلات پوستی، باید ترجیحا از آب ولرم یا خنک به جای آب داغ استفاده شود؛ چرا که استفاده از آب داغ، موجب ایجاد و تشدید مشکلات و حساسیت‌های پوستی شده و روند بهبود عارضه‌های درمانی را کند می‌کند.
متخصصین پوست و مو توصیه می‌کنند که در این دوران از مصرف صابون‌های معطر و با بوی تند خودداری شود و صابون‌های بدون عطر جایگزین این مواد شوینده شوند.
بیماران باید پس از شستن پوست خود با این صابون‌ها، پوست خود را با یک حوله نرم به آرامی خشک کنند و از یک لوسیون و یا روغن مرطوب کننده بدون عطر جهت از بین بردن خشکی‌های احتمالی نواحی مختلف پوست استفاده کنند.
مرطوب کننده‌هایی که حاوی مواد طبیعی و غیرآسیب‌زا هستند مثل روغن معدنی و یا روغن بچه می‌تواند برای درمان خشکی پوست‌های خشک و حساس بسیار مفید باشند.
بهبود روش‌های اصلاح بدن:
از آن جایی که حساسیت‌های پوستی در طی پروسه درمان سرطان بسیار بیشتر می‌شوند و امکان بروز زخم‌ها و آسیب‌های پوستی افزایش پیدا می‌کند، متخصصین پوست ممکن است بیماران را از اصلاح صورت و یا باقی قسمت‌های بدن منع کنند.
به این دلیل که حذف موهای زائد ممکن است باعث ایجاد زخم‌های متعدد در پوست و به دنبال آن بروز عفونت‌های شدیدی در بدن شود.
در مواقعی که بیمار نیاز به اصلاح داشته باشد، استفاده از موزر به جای ژیلت و تیغ توصیه می‌شود؛ چرا که موزر تیغه‌ای بسیار نرم‌تر دارد، بنابراین احتمال بروز آسیب‌های پوستی تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند.
همچنین در هنگام اصلاح، بیماران با مشکلات پوستی حتما باید از کرم و یا ژل اصلاح مرطوب کننده استفاده کنند تا میزان اصطکاک و تحریک پوستی به حداقل ممکن برسد.
پوشیدن لباس‌های گشاد:
افرادی که به واسطه درمان سرطان و یا مصرف داروهای خاص دچار عارضه‌های پوستی شده‌اند، باید برای جلوگیری از ایجاد تحریکات پوستی از لباس‌های گشاد که از پارچه‌های نخی و ضدحساسیت دوخته شده‌اند، استفاده کنند.
بیماران همچنین باید از پوشیدن لباس‌های تنگ که ممکن است باعث ایجاد ساییدگی‌های پوستی که در ادامه ممکن است باعث ایجاد زخم‌های مختلفی در پوست شود، خودداری کنند.
علاوه بر تمامی این موارد، بیماران باید هنگام شستن لباس‌های خود از شوینده‌های بدون رنگ و بدون عطر استفاده کننده تا از بروز هرگونه حساسیت‌های پوستی احتمالی گرفته جلوگیری شود.
محافظت از پوست در برابر نور خورشید:
همانطور که در عوارض شیمی درمانی به آن اشاره شد، این متود درمانی باعث ایجاد حساسیت شدید پوست نسبت به نور خورشید خواهد شد و پوست بیماران را مستعد آفتاب سوختگی‌های شدید خواهد کرد.
نور خورشید حاوی اشعه ماورابنفش است که یک طیف آسیب‌زا از پرتوهای نور خورشید است؛ این اشعه برای افرادی که دارای مشکلات پوستی بوده و یا حتی هیچ مشکل زمینه‌ای ندارند نیز آسیب‌زاست چه برسد به افرادی که به واسطه متودهای درمان سرطان درگیر حساسیت‌ها و مشکلات پوستی شده‌اند.
بنابراین در اینجا مراقبت از پوست در بیماران سرطانی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند؛ از اقدامات مهمی این افراد در برابر نور خورشید می‌توانند جهت حفظ سلامت پوست خود انجام دهند، می‌توان به استفاده از کرم‌های ضد آفتاب مخصوص با SPF ۳۰ به بالا، پوشیدن کلاه‌هایی با لبه پهن و پوشیدن لباس آستین بلند برای محافظت از پوست صورت، گردن و دست‌ها در برابر نور خورشید اشاره نمود.
بیماران سرطانی علاوه بر رعایت این نکات مراقبتی پوست، باید زمان بیرون رفتن از خانه را نیز متناسب با شرایط خود تغییر دهند، یعنی این افراد نباید در ساعاتی که تابش نور خورشید در اوج خود قرار دارد، از منزل خارج شوند.
تخت‌های برنزه کننده پوست نیز به واسطه استفاده از اشعه ماورابنفش می‌تواند مانند نور خورشید برای پوست بیماران سرطانی آسیب‌زا باشد؛ به همین دلیل استفاده از آن به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
هیدراته کردن بدن:
همیشه تمامی متخصصین پوست و مو توصیه می‌کنند که همه افراد برای داشتن پوستی سالم و شفاف، باید روزانه مقدار زیادی آب مصرف کنند اما مقدار مصرف مایعات در بیماران سرطانی تحت درمان باید بسیار بیشتر از افراد عادی باشد؛ چرا که یکی از عارضه‌های اصلی شیمی درمانی و سایر متودهای درمانی سرطان، خشکی بیش از اندازه پوست است که در مواردی ممکن است باعث ایجاد زخم‌های ناشی از ترک‌های پوستی باشد.
بنابراین بیماران می‌توانند با آبرسانی مناسب به بدن خود به حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از تشدید خشکی پوست خود کمک کنند.
داروها و درمان‌های کمکی:
در برخی موارد تیم مراقبتی و متخصصین پوست و موی بیماران، ممکن است داروها و یا درمان‌های کمکی را برای کاهش و یا از بین بردن عوارض پوستی درمان‌های سرطان، تجویز کنند.
برای مثال در مواردی پزشک استفاده از کرم‌ها و یا پمادهای مرطوب کننده خیلی قوی برای درمان خشکی پوست توصیه می‌کنند و یا ممکن است کورتیکواستروئیدها و آنتی بیوتیک‌های مختلفی را جهت جلوگیری از بروز عفونت‌های پوستی برای بیماران در نظر بگیرند.
بیماران باید تمامی دستورالعمل‌ها و نکات توصیه شده را انجام دهند و در صورت بروز هرگونه علائم عفونت و یا واکنش‌های آلرژیک به سرعت به پزشک متخصص خود اطلاع دهند.
مراقبت مناسب از زخم:
در صورتی که بیماران مبتلا به سرطان به واسطه خشکی بیش از حد پوست و یا آفتاب سوختگی‌های شدید، دچار زخم‌هایی در پوست خود شدند، بسیار مهم است که بیماران زخم‌های خود را با دقت و ملایمت با آب و صابون بشویند، سپس محل زخم را مرتبا با باند و گازهای استریل بپوشانند تا از بروز عفونت‌های پوستی جلوگیری شود.
بیماران همچنین باید دائما زخم‌های خود را از نظر علائم احتمالی عفونت مثل قرمزی، تورم و یا ترشحات چرکی کنترل کنند. در صورت مشاهده هرگونه علائم عفونت و یا تجربه واکنش‌های آلرژیک، باید بلافاصله به پزشک متخصص پوست مراجعه کرده تا اقدامات درمانی لازم در نظر گرفته شود.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان به تاثیرات انجام مراقبت از پوست در بیماران سرطانی و ارائه‌ی نکات و توصیه‌های مفیدی در این خصوص پرداختیم.
همچنین دانستیم که مهم‌ترین نقش را در این بین خود بیماران و میزان اهمیتی که این افراد به خود و حفظ سلامت بدن خود می‌دهند، بازی می‌کند.
امید است از توصیه‌های گفته شده در مسیر محافظت از چالش‌های پوستی درمان سرطان و جلوگیری از بروز آسیب‌های احتمالی ناخواسته پوستی و تاثیرات شیمی درمانی بر پوست استفاده کنید.
منابع:
