از رایج‌ترین و پر استفاده‌ترین نوشیدنی‌های حال حاضر جهان قهوه است؛ به طوری که مصرف زیاد آن در برخی افراد اعتیاد به کافئین شدیدی ایجاد کرده است. قهوه و سرطان را در مواردی می‌توان مرتبط به یکدیگر و در مواردی بی‌ارتباط بهم دانست.
چرا که مصرف قهوه به خودی خود عامل پیشگیری از بروز بسیاری از سرطان‌هاست اما از طرفی در خصوص نتایج مصرف آن در افراد سرطانی بحث و گمانه زنی‌های بسیاری وجود دارد.
در این مقاله‌ی بای بای سرطان هدف ما بیان معایب و مزایای قهوه برای بیماران مبتلا به سرطان و بررسی ارتباط معنا دار قهوه و سرطان خواهد بود.
پیشگیری از قهوه با سرطان
طبق نتایج بدست آمده از مطالعات، مشخص شد که قهوه خطر ابتلا به سرطان‌های کبد و رحم را کاهش می‌دهد، همچنین شواهدی پیرامون کاهش خطر ابتلا به سرطان دهان، حلق، حنجره و پوست به واسطه مصرف قهوه وجود دارد.
علت دقیق تاثیرات قهوه و سرطان هنوز به طور کامل مشخص نیست اما با بررسی‌هایی که روی ترکیبات قهوه انجام شده است، مشخص شد که قهوه حاوی ترکیباتی غنی از آنتی اکسیدان است و اثرات ضد‌التهابی خواهد داشت؛ اسید کلروژنیک یکی از این ترکیبات ذکر شده است.
این ترکیب در بدن باعث بهبود متابولیسم و مدیریت سطح گلوکز در بدن می‌شود. علاوه بر این، اسید کلروژنیک در تنظیم سطح گلوکز نقش دارد. البته تمامی موارد ذکر شده به نوبه خود می‌توانند بر خطر ابتلا به سرطان نیز تاثیرگذار باشند.
نوشیدن قهوه همچنین به تنظیم سطح هورمون‌های بدن کمک می‌کند. در حقیقت افرادی که از قهوه به طور روزانه استفاده می‌کنند، دارای سطوح بالاتری از گلوبولین (پروتئینی موثر در تقویت سیستم ایمنی) هستند.
گلوبولین پروتئینی است که در کبد تولید شده و به هورمون‌های جنسی بدن متصل می‌شود. با اتصال این پروتئین‌ها به هورمون‌های بدن، از حرکت آزادانه آن‌ها در بدن جلوگیری می‌شود و در نتیجه احتمال بروز انواع بیماری و سرطان‌هایی که به واسطه تغییر سطوح هورمون‌های جنسی ممکن است به وجود بیایند، به حداقل خواهد رسید.
ارتباط قهوه و سرطان های مختلف
بر اساس تحقیقات انجام شده بر روی بیماران مبتلا به سرطان کولورکتالی که به سایر قسمت‌های بدن متاستاز داده است، مصرف چند فنجان قهوه در طول روز و به صورت روزانه، باعث افزایش طول عمر این بیماران و همچنین کاهش احتمال وخیم شدن سرطان در این بیماران خواهد شد.
در خصوص ارتباط قهوه و سرطان باید گفت که این مزایا فقط محدود به بیماران سرطانی نیست؛ بلکه در افراد عادی مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین، بخصوص قهوه، می‌تواند باعث کاهش ریسک ابتلا به سرطان شود.
بنابراین افرادی که بین ۲ تا ۳ فنجان قهوه در طول روز مصرف می‌کنند، خود را در برابر ابتلا به سرطان ایمن می‌کنند؛ چرا که کافئین و آنتی اکسیدان موجود در قهوه باعث می‌شود احتمال بروز سرطان و یا حتی پیشرفت سرطان در بیماران سرطانی به حداقل برسد.
تصور می‌شود که ترکیباتی مثل کافستول، کافئین، اسید کلروژنیک، اسید فرولیک، هیدروکسیل هیدروکینون، کاهوئول، فیتواستروژن تریگونلین و دیگر ترکیبات معطر علت ضدسرطانی بودن قهوه هستند.
بنا به گفته‌ی محققین، مصرف قهوه می‌تواند خطر ابتلا به سرطان‌های کبد، کلیه، کولورکتال و لنفوم را در مصرف کنندگان کاهش دهد.
اما از طرف دیگر مصرف قهوه در بعضی افراد باعث افزایش احتمال بروز سرطان می‌شود؛ به عنوان مثال نوشیدن قهوه در افراد سیگاری خطر ابتلا به سرطان ریه را افزایش می‌دهد.
همچنین مصرف قهوه در دوران بارداری ممکن است احتمال بروز تومورهای سرطانی در سیستم عصبی مرکزی کودک را افزایش دهد. از این رو نوشیدن قهوه برای همه‌ی افراد سودمند نخواهد بود.
قهوه و سرطان سینه
همانطور که پیش تر گفتیم، تاثیرات قهوه بر روی بدن به عواملی مانند تفاوت‌های ژنتیکی، سلامت عمومی و میزان تحمل بدن نسبت به کافئین بستگی‌دارد.
به همین علت نوشیدن قهوه در بعضی زنان باعث بروز سرطان سینه شده و در بعضی دیگر از بروز آن جلوگیری می‌کند.
طبق این اطلاعات هنوز تاثیر مشخصی بین قهوه و سرطان سینه مشخص نشده و نتایح بدست آمده نیز قطعیت کافی را ندارند.
در مقاله‌ای معتبر در مورد مصرف قهوه آمده بود که افرادی که دوران نقاهت سرطان خود را پشت سر گذاشته‌اند و سرطان سینه را شکست داده‌اند، با مصرف روزانه قهوه می‌توانند از بروز دوباره این بیماری یا عود کردن آن جلوگیری کنند.
همچنین در این تحقیقات نرخ مرگ و میر بیمارانی که به سرطان سینه مبتلا بودند نیز مورد مطالعه قرار گرفت و مشخص شد نوشیدن ۲ الی ۳ فنجان قهوه در طول روز باعث کاهش ۲۵ درصدی مرگ بر اثر سرطان سینه می‌شود.
مزایای مصرف قهوه
مفید بودن قهوه به آن معنا نیست که زیاده‌روی در مصرف آن همچنان بدون ضرر بوده و آسیبی را منجر نشود. طبق باور متخصصین، زیاده‌روی در مصرف هر ماده غذایی، هر چند مفید، می‌تواند بسیار مضر و آسیب‌زا باشد.
بسیاری از افراد، قهوه را تلخ و بدون اضافه کردن هیچ ماده‌ی افزودنی مصرف می‌کنند؛ در صورتی که عده‌ای دیگر شیر و یا شکر نیز به قهوه خود اضافه می‌کنند. اضافه کردن شکر و مصرف مداوم آن، خطر چاقی را افزایش می‌دهد که خود چاقی یکی از ریسک فاکتورهای بروز سرطان محسوب می‌شود.
قهوه به دلیل کافئینی که در ترکیبات تشکیل دهنده خود دارد، باعث افزایش انرژی می‌شود. همچنین با مصرف چند فنجان از این نوشیدنی پرطرفدار در طول روز، ریسک بروز دیابت و افسردگی تا حد بسیار زیادی کاهش می‌یاید. قهوه همچنین می‌تواند در کنترل وزن و افزایش طول عمر نیز نقش مهم و موثری ایفا کند.
فواید قهوه و سرطان حفاظت شده
همانطور که گفتیم، قهوه علاوه بر انرژی‌زایی، لیستی بلند بالا از فواید دیگری نیز دارد که به مصرف کنندگان دلایل بیشتری برای نوشیدن آن می‌دهد. در ادامه به چند نمونه از این فواید اشاره می‌کنیم:
محافظت در برابر مشکلات کبدی:
چندین مطالعه بیانگر آنند که قهوه توانایی حافظت از کبد در برابر بیماری‌های مختلف را دارد.
طبق نتایج بدست آمده از این مطالعات، مشخص شد که نوشیدن بیش از دو فنجان قهوه در روز، ارتباط مستقیمی با کاهش سیروزهای کبدی و سرطان‌های کبد داشته و میزان مرگ افرادی که به واسطه بیماری‌های کبدی جان خود را از دست می‌دادند، با مصرف قهوه تا ۷۰ درصد کاهش پیدا کرده است.
کاهش ریسک بروز دیابت نوع ۲:
بر اساس نتایج مطالعات مشخص شد که مصرف منظم قهوه در طولانی مدت می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهد.
تصور می‌شود این موضوع به دلیل توانایی قهوه در تاثیرگذاری مثبت آن بر روی سلول‌های بتا در لوزالمعده که مسئول تولید انسولین برای تنظیم قند خون بدن هستند، است.
افزایش سلامت مغز :
قهوه ممکن است از بروز اختلالات عصبی از جمله آلزایمر و پارکینسون جلوگیری کند. افرادی که به طور منظم از کافئین استفاده می‌کنند، به میزان قابل توجهی کمتر در خطر ابتلا به پارکینسون قرار می‌گیرند. ضمن این که نوشیدن قهوه روند پیشرفت بیمارانی که به پارکینسون مبتلا شده‌اند را نیز بسیار کند می‌کند.
از طرف دیگر قهوه به دلیل کافئین و آنتی اکسیدانی که در ترکیبات خود دارد، از بروز اختلالات شناختی و زوال عقل جلوگیری کرده و همچنین ریسک بروز تومورهای مغزی و انواع سرطان‌های خوش‌خیم و بدخیم را در مغز کاهش می‌دهد.
افزایش طول عمر:
قهوه به دلیل مزایای زیادی که برای سلامتی دارد، می‌تواند به افزایش طول عمر فرد مصرف کننده کمک شایانی کند.
نوشیدن ۲ الی ۴ فنجان قهوه در طول روز به مرور زمان خطر مرگ زودرس را کاهش می‌دهد. همچنین افرادی که روزانه حداقل یک فنجان قهوه مصرف می‌کنند نیز از ابتلا به انواع سرطان مصون می‌مانند.
سایر فواید قهوه
کاهش وزن:
مصرف قهوه می‌تواند میزان چربی بدن را دستخوش تغییرات اساسی کند و باعث بهبود عملکرد روده شود که هر دوی این موارد در مدیریت وزن بسیار موثرند.
به دلیل وجود کافئین در قهوه، سطح انرژی فرد مصرف کننده بالا می‌رود و تمایل وی برای انجام فعالیت‌های فیزیکی بیشتر می‌شود که همین امر از چاقی که یکی از ریسک فاکتورهای اصلی بروز سرطان است، جلوگیری می‌کند.
کاهش بروز افسردگی:
قهوه به دلیل خاصیت انرژی‌زایی که دارد، مانع از بی‌حوصلگی، خستگی و افسردگی می‌شود و احساسات منفی و بد را از فرد دور می‌کند. طبق تحقیقاتی که بر روی مصرف کنندگان قهوه صورت گرفت، مشخص شد که میزان مرگ و میر ناشی از خودکشی در این افراد به طرز چشمگیری پایین بوده است.
بهبود سلامت قلب:
مصرف ۳ تا ۵ فنجان قهوه در طول روز می‌تواند تا ۱۵ درصد از بروز بیماری‌های قلبی پیشگیری کند. قهوه همچنین ریسک بروز سکته‌های مغزی، رشد سلول‌های سرطانی و تومورهای مغزی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
لازم به ذکر است که کافئین برای افرادی که فشار خون بالا دارند، توصیه نمی‌شود و مصرف آن باید همراه با مراقبت‌های لازم و کنترل فشار خون باشد.
تقویت عملکرد ورزشی:
قهوه به عنوان نوشیدنی کمکی انرژی‌زا توسط ورزشکاران حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. کافئین موجود در این نوشیدنی، باعث می‌شود که ضربان قلب بیشتر شده و خون‌رسانی به اندام‌ها نیز بیشتر شود؛ در نتیجه عملکرد فیزیکی فرد بهبود پیدا می‌کند. علاوه بر ارتباط قهوه و سرطان، ورزش هم یکی از عوامل اصلی پیشگیری از بروز سرطان است.
معایب قهوه و سرطان پنهان
همانطور که می‌دانید زیاده‌روی در مصرف هر نوع ماده غذایی، منجر به بروز آسیب‌های حادی در بدن می‌شود؛ مصرف زیاد از حد قهوه نیز می‌تواند باعث بروز عوارض جانبی خفیف تا شدیدی شود که بسته به میزان مصرف از آن، متفاوت خواهد بود. قهوه منبع غنی از کافئین است که تاثیرات مختلفی بر روی بدن می‌گذارد.
اگر چه مصرف قهوه به مقدار کم تا متوسط بی‌خطر است اما امکان دارد مصرف بیش از اندازه آن، عوارض جانبی ناخوشایند و خطرناکی برای فرد مصرف کننده در پی داشته باشد. کافئین موجود در قهوه می‌تواند عملکرد ذهنی، عملکرد جسمی، متابولیسم و خلق و خو را تحت تاثیر قرار دهد.
عوارض مصرف قهوه
به باور متخصصین، میزان تحمل بدن هر فرد یک امر ژنتیکی است که بین فرد با فرد متفاوت است و هر فرد با توجه به میزان تحمل بدن خود قهوه مصرف می‌کند؛ بنابراین نمی‌توان مشخص کرد که مصرف چه مقدار از قهوه در روز برای هر شخص کفایت می‌کند.
با این حال مصرف بیش از حد قهوه و کافئین، می‌تواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد که در ادامه به آن می‌پردازیم:
اضطراب:
کافئین موجود در قهوه باعث مهار کردن اثرات شیمیایی آدنوزین که باعث احساس خستگی در بدن شده و همچنین منجر به افزایش ترشح آدرنالین یعنی همان هورمون ستیز و گریز می‌شود که با افزایش انرژی مرتبط است.
در صورتی که فرد قهوه بیشتری مصرف کند و کافئین بیشتری وارد بدن بیمار سرطانی شود، منجر به اثرات مشهودتری مثل اضطراب می‌شود. در واقع اختلال اضطراب ناشی از کافئین، یکی از چهار سندروم مرتبط با کافئین است که بیشتر در مصرف کنندگان قهوه بروز پیدا می‌کند.
مصرف دوزهای متوسط از قهوه باعث تسریع تنفس و افزایش سطح استرس و اضطراب فرد می‌شود و در صورتی که فرد احساس عصبی بودن و بی‌قراری شدیدی داشته باشد، بهتر است مصرف قهوه خود را محدودتر کند.
بی خوابی:
توانایی قهوه در بیدار نگه داشتن فرد مصرف کننده یکی از ارزشمندترین ویژگی‌های آن است. تحقیقات نشان می‌دهند که هر چه دوز قهوه مصرفی فرد بیشتر باشد، مدت زمانی که طول می‌کشد تا فرد به خواب برود نیز بیشتر می‌شود.
اگرچه علاوه بر قهوه و چای که منبع خوبی از کافئین هستند و باعث رفع خواب آلودگی می‌شوند، نوشابه، کاکائو و نوشیدنی‌های انرژی‌زا نیز منابع مهم کافئین هستند و باعث بی‌خوابی و یا کم‌خوابی می‌شوند.
کافئین موجود در قهوه به طور متوسط اثری ۵ ساعته خواهد داشت اما با توجه به میزان قهوه مصرفی و ژنتیک فرد، این مدت می‌تواند بین ۱ تا ۹ ساعت متغیر باشد.
اثرات قهوه بر قلب و عروق
فشار خون بالا:
طبق تحقیقاتی که پیرامون اثرات کافئین صورت گرفته است، معلوم شد که ارتباط مستقیمی بین مصرف قهوه و نوشیدنی‌های کافئین دار با بیماری‌های قلبی و حتی سکته وجود دارد و ریسک آن را افزایش می‌دهد.
از طرف دیگر مصرف بیش از اندازه قهوه، بر روی سیستم عصبی اثر گذاشته و فشار خون فرد را بالا می‌برد.
فشار خون بالا، یک بیماری بسیار خطرناک است؛ چرا که به مرور زمان باعث آسیب شریان‌ها شده و جریان خون را به سمت قلب و مغز محدود می‌کند که نتیجه آن بروز سکته‌های قلبی و مغزی خواهد بود.
لازم به ذکر است که تاثیر کافئین موجود در قهوه بر روی فشار خون موقتی است. بنابراین در صورتی که فرد از بیماری فشار خون رنج می‌برد، باید در مصرف قهوه بسیار با ملاحظه عمل کند؛ به این دلیل که ریسک بروز سکته در این افراد بالا است و با مصرف قهوه بالاتر هم می‌رود.
تپش قلب:
مصرف بیش از اندازه قهوه، می‌تواند باعث تپش قلب شود. همچنین قهوه ممکن است باعث ایجاد آریتمی‌های قلبی شود که رایج‌ترین نوع آن فیبریلاسیون دهلیزی نام دارد. این پدیده در جوانان، بخصوص افرادی که به مقدار زیادی قهوه مصرف می‌کنند، گزارش شده است.
لازم به ذکر است که این عارضه در همه‌ی افراد بروز پیدا نمی‌کند، حتی افرادی که مشکلات قلبی دارند نیز ممکن است با مصرف مقادیر زیاد قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار هیچ تپش قلبی را احساس نکنند. در صورتی که پس از مصرف زیاد قهوه دچار آریتمی و مشکلات قلبی شدید، مصرف قهوه را محدود کنید.
عوارض مصرف قهوه بر قسمت‌های مختلف بدن
مشکلات گوارشی:
بسیاری از مردم معتقدند که مصرف قهوه باعث بهبود عملکرد گوارشی و روده می‌شود. در واقع اثر ملین قهوه باعث افزایش ترشح گاسترین که یکی از هورمون‌های مترشحه معده است، شده و فعالیت‌های روده را سرعت می‌بخشد. با توجه به این اثر قهوه، مصرف بیش از اندازه این نوشیدنی منجر به شل شدن مدفوع و یا اسهال خواهد شد.
در طول سال‌های متمادی، این باور غلط رواج پیدا کرد که قهوه باعث زخم معده و در مواقعی سرطان معده می‌شود که با تحقیقات گسترده‌ای که روی قهوه انجام گرفت، مشخص شد که هیچ ارتباطی بین قهوه و سرطان معده وجود ندارد. از سوی دیگر مصرف قهوه و نوشیدنی‌های حاوی کافئین موجب بروز رفلاکس معده در بعضی افراد خواهد شد.
مشکلات عضله‌ای:
رابدومیولیز یک بیماری بسیار جدی و خطرناک است که در آن فیبرهای عضلانی آسیب دیده وارد جریان خون شده و منجر به ایجاد نارسایی‌هایی در کلیه و سایر ارگان‌ها می‌شود.
علل شایع این مشکل ضربه، عفونت، مصرف مواد مخدر، فشار عضلانی، نیش مارها یا حشرات است اما در مواقعی نادر رابدومیولیز به دلیل استفاده بیش از حد از قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار به وجود می‌آید.
با توجه به نکات ذکر شده در خصوص این بیماری، بهتر است قهوه به میزان متعادل مصرف شود تا از بروز این دست از عوارض نادر جلوگیری شود.
تکرر ادرار :
افزایش ادرار یکی دیگر از عارضه‌های مصرف قهوه و کافئین است که به دلیل اثرات تحریکی این نوشیدنی بر روی مثانه اتفاق می‌افتد.
علاوه بر تکرر ادرار، مصرف بیش از اندازه قهوه می‌تواند باعث بروز بی‌اختیاری ادرار در فرد مصرف کننده نیز شود.
در صورت شدید شدن این عارضه، لازم است مصرف قهوه تا حد امکان کاهش یابد تا تاثیرات منفی آن کمتر شود.
اعتیاد و خستگی در اثر مصرف قهوه
اعتیاد:
علارغم این که از قهوه (Coffee) به عنوان یک نوشیدنی مفید نام برده می‌شود، نباید از یکی از شایع‌ترین عوارض آن یعنی اعتیاد به قهوه چشم پوشی کرد.
این مطلب درست است که کافئین موجود در قهوه مانند مواد مخدری مثل کوکائین و آمفتامین تاثیراتی بر روی مغز می‌گذارد اما همانند این مواد ذکر شده، اعتیاد آور نیست.
با این حال ممکن است وابستگی روانی و فیزیکی به ویژه در دوزهای بالاتر ایجاد کند. وابستگی ناشی از قهوه و کافئین، می‌تواند در صورت عدم مصرف کافئین موجب بروز علائمی مثل سردرد، خستگی و بی‌قراری شود.
خستگی:
درست است که قهوه و انواع نوشیدنی‌های کافئین‌دار به فرد مصرف کننده انرژی می‌دهند اما این نوشیدنی‌ها همچنین می‌توانند با خروج از بدن باعث ایجاد احساس خستگی شوند.
افزایش انرژی بدن با خوردن قهوه یک امر موقتی است که خستگی و بی‌حالی را در ادامه به همراه خواهدداشت. برای بهره‌مندی هرچه بیشتر از خاصیت انرژی‌زا بودن قهوه، باید از آن با دوزهای متوسط استفاده شود.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان در خصوص تاثیرات قهوه و سرطان‌های مختلف خواندیم و دانستیم که مصرف قهوه اغلب در جهت پیشگیری از بروز سرطان موثر است و مصرف آن در افراد سرطانی با توجه به نظر پزشک مربوطه، بلامانع است.
همچنین در مورد مزایا و معایب زیاد قهوه آموختیم که دانستن آن‌ها می‌تواند در تنظیم مصرف کافئین روزانه افراد موثر باشد. امید است این مقاله پاسخی برای سوالات شما در خصوص قهوه و سرطان بوده باشد.
منابع:
