سکته حلزون گوش چیست؟

آیا تا به حال تجربه کرده‌اید که صبح از خواب بیدار شوید و ناگهان متوجه شوید صدای یک گوش‌تان به شدت کم شده یا کاملاً از بین رفته است؟
این اتفاق می‌تواند ناشی از سکته حلزون گوش (Sudden Sensorineural Hearing Loss – SSNHL) باشد؛ اختلالی نسبتاً نادر اما جدی که در آن شنوایی به‌طور ناگهانی، معمولاً در یک گوش، طی ۷۲ ساعت یا کمتر از بین می‌رود.

در این حالت، حلزون گوش (کوکلئا) یا مسیر عصبی مربوط به شنوایی در مغز تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. اگر این وضعیت سریع تشخیص داده و درمان شود، شانس بهبودی بالاست؛ اما تأخیر در اقدام می‌تواند منجر به ناشنوایی دائمی شود.

علائم هشداردهنده سکته گوش: چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

سکته گوش معمولاً بی‌خبر از راه می‌رسد. هیچ درد یا علامت اولیه‌ای ندارد و ناگهان فرد احساس می‌کند که:

• شنوایی در یک گوش کاهش یافته یا قطع شده
• صداها به‌صورت مبهم، دور یا قطع و وصل شنیده می‌شوند
• در برخی موارد، احساس گرفتگی گوش یا «پُر بودن» گوش وجود دارد
• صدای زنگ یا وزوز در گوش (تینیتوس)
• سرگیجه یا عدم تعادل

✅ اگر کاهش شنوایی ناگهانی و یک‌طرفه باشد، حتی بدون درد یا سرگیجه، یک اورژانس پزشکی تلقی می‌شود و باید در همان روز با پزشک گوش و حلق و بینی یا شنوایی‌سنج مشورت کرد.

چه عواملی باعث سکته حلزون گوش می‌شوند؟

در بیشتر موارد، علت دقیق سکته گوش ناشناخته است، اما تحقیقات عوامل متعددی را دخیل می‌دانند:

به نقل از مقاله‌ای در PubMed، یک مورد سکته شریانی حلزونی تأیید شده با MRI در بیماری با کم‌خونی داسی‌شکل گزارش شده است. این گزارش نشان می‌دهد که بیماران مبتلا به کم‌خونی داسی‌شکل ممکن است در معرض خطر سکته‌های عروقی غیرمعمول، از جمله در شریان حلزونی، باشند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب در این بیماران اهمیت دارد.​

آیا سکته گوش واقعاً شبیه سکته مغزی است؟

در نگاه اول ممکن است نام «سکته گوش» شبیه به «سکته مغزی» به نظر برسد، اما این دو در واقع دو نوع متفاوت از اختلالات ناگهانی عصبی–عروقی هستند که شباهت‌ها و تفاوت‌های مهمی دارند.

هر دوی این سکته‌ها به دلیل قطع یا اختلال ناگهانی در جریان خون به بافت عصبی حساس رخ می‌دهند. در سکته مغزی، این اختلال خون‌رسانی به مغز است؛ در سکته گوش، خون‌رسانی به حلزون گوش یا عصب شنوایی دچار مشکل می‌شود.

✨ شباهت‌ها:

ریسک بالای آسیب دائمی:
در صورت تأخیر در تشخیص، احتمال آسیب دائمی و برگشت‌ناپذیر وجود دارد (ناشنوایی در سکته گوش، ناتوانی جسمی یا شناختی در سکته مغزی).

شروع ناگهانی:
هر دو به‌طور ناگهانی و بدون هشدار قبلی ظاهر می‌شوند.

ناشی از اختلال در گردش خون یا التهاب عصبی:
سکته مغزی معمولاً به‌دلیل انسداد یا پارگی عروق مغزی است، درحالی‌که در سکته گوش نیز می‌تواند علت، اختلال در خون‌رسانی به حلزون گوش باشد.

نیاز به درمان فوری:
هر دو یک فوریت پزشکی محسوب می‌شوند و درمان سریع در ساعات اولیه می‌تواند نتایج را تغییر دهد.

بنابراین، اگرچه سکته گوش مرگبار نیست، اما نیازمند اقدام فوری پزشکی برای جلوگیری از آسیب دائم است.

در برخی موارد نادر، سکته مغزی در نواحی شنوایی مغز می‌تواند خود را فقط با کاهش شنوایی ناگهانی بروز دهد، بدون سایر علائم عصبی! بنابراین در صورت شک، پزشکان ممکن است حتی MRI مغز را هم برای رد سکته مغزی انجام دهند.

اگرچه سکته گوش و سکته مغزی از نظر ماهیت (اختلال عصبی و عروقی) شباهت‌هایی دارند، اما ناحیه، شدت، پیامدها و درمان آن‌ها متفاوت است.
با این حال، هر دو باید جدی گرفته شوند و به‌سرعت مورد بررسی و درمان قرار گیرند.
در سکته گوش هم، مانند سکته مغزی، هر دقیقه اهمیت دارد.

روش‌های تشخیص سکته حلزون گوش

1. آزمایش شنوایی (ادیومتری):

اولین و مهم‌ترین تست برای اندازه‌گیری میزان کاهش شنوایی. در سکته گوش، افت شدید در فرکانس‌های خاص دیده می‌شود.

2. تست‌های تمپانومتری و رفلکس صوتی:

برای رد سایر مشکلات گوش میانی که ممکن است مشابه سکته گوش تظاهر کنند.

3. MRI با کنتراست:

برای بررسی وجود تومورهای عصب شنوایی (مثل نوروم آکوستیک) یا التهاب مغز و عصب.

4. تست‌های خون:

برای بررسی وجود علل ویروسی، بیماری‌های خودایمنی یا اختلالات خونی.

درمان سکته گوش: داروهای کورتونی، اکسیژن‌درمانی، طب فشاری و…

درمان باید در ۲۴ تا ۷۲ ساعت اول شروع شود. هرچه زودتر، احتمال برگشت شنوایی بیشتر.

درمان‌های رایج:

در برخی موارد خاص و شدید، تزریق داخل‌گوشی کورتون بسیار مؤثر واقع می‌شود.

شانس بهبودی پس از سکته گوش چقدر است؟

پاسخ به درمان بسیار وابسته به زمان مراجعه بیمار و شدت اولیه کاهش شنوایی است.

• اگر درمان در ۳ روز اول شروع شود:
  بیش از ۷۰٪ بیماران بهبود قابل‌توجه خواهند داشت.
• اگر درمان دیر آغاز شود (بعد از یک هفته):
  شانس بهبودی به زیر ۳۰٪ کاهش می‌یابد.

برخی بیماران بهبودی کامل دارند و برخی دیگر دچار کاهش شنوایی دائمی یا وزوز مزمن می‌شوند. اما درمان زودهنگام، تفاوت بزرگی ایجاد می‌کند.

نقش استرس و اضطراب در بروز سکته گوش ناگهانی

تحقیقات نشان می‌دهد که استرس مزمن یا شوک‌های روانی ناگهانی می‌توانند رگ‌های خونی کوچک گوش داخلی را منقبض کرده و زمینه سکته حلزون را فراهم کنند.

علل احتمالی:

• افزایش هورمون کورتیزول و آدرنالین
• اختلال در تنظیم گردش خون
• تضعیف سیستم ایمنی و تشدید واکنش التهابی

بنابراین، مدیریت استرس در کنار درمان پزشکی، می‌تواند از عود بیماری یا بدتر شدن وضعیت جلوگیری کند.

مراقبت‌های بعد از سکته گوش: چه کارهایی باید انجام داد یا پرهیز کرد؟

کارهایی که باید انجام دهید:

• پیگیری درمان دارویی تا انتها
• مراجعه منظم برای تست‌های شنوایی
• استفاده از سمعک یا دستگاه‌های کمک‌شنوایی در صورت نیاز
• تمرین آرام‌سازی ذهن، مدیتیشن و تنفس عمیق
• مشاوره روانشناسی در صورت تجربه استرس شدید یا افسردگی پس از کاهش شنوایی

کارهایی که باید پرهیز کرد:

• قرار گرفتن در محیط‌های پر سر و صدا یا شوک‌آور
• استفاده بی‌رویه از هدفون
• مصرف خودسرانه داروهای اتوتوکسیک
• نادیده گرفتن علائم هشداردهنده در گوش مقابل

پرسش‌های رایج درباره سکته گوش

کلام آخر

سکته گوش شاید ناگهانی باشد، اما اقدام به‌موقع می‌تواند معجزه کند. صدای زندگی را با شنوایی می‌شنویم، پس مراقب این حس ارزشمند باشیم.
اگر دچار کاهش شنوایی ناگهانی شدید، منتظر فردا نمانید. ما در «بای بای سرطان» همراه شما هستیم تا با آگاهی، علم و آرامش، نگذارید سکوت جای صدا را بگیرد. 🎧💙