عواملی زیادی هستند که می‌توانند به عنوان عامل محرکی در جهت شروع سرطان عمل کرده و باعث بروز این بیماری در بدن شوند؛ ویروس هایی که می توانند منجر به سرطان شوند، یکی از این عوامل محرک و زمینه‌ساز بروز سرطان به شمار می‌روند.
حال در این مقاله‌ی بای بای سرطان، هدف ما معرفی برخی از ویروس‌هایی است که می‌توانند در صورت عدم درمان به موقع، با اثر بر روی DNA سلول‌های بدن، ایجاد سرطان کنند.
ویروس و سرطان
ویروس‌ها موجودات بسیار کوچکی هستند و اکثر آن‌ها حتی با میکروسکوپ معمولی قابل مشاهده نیستند. آن‌ها از تعداد کمی ژن به شکل DNA و یا RNA تشکیل و توسط یک پوشش پروتئینی احاطه شده اند.
یک ویروس باید وارد یک سلول زنده شود و بخش‌های مختلف سلول را در اختیار بگیرد تا بتواند ویروس‌های بیشتری تولید کند.
برخی از ویروس‌ها این کار را با وارد کردن DNA و یا RNA خود در سلول میزبان انجام می‌دهند. هنگامی که DNA یا RNA بر ژن‌های سلول میزبان تاثیر می‌گذارند، می‌توانند سلول مذکور را به سمت سرطان سوق دهند.
به طور کلی هر نوع ویروس تمایل دارد تنها نوع خاصی از سلول‌های بدن را آلوده کند؛ به عنوان مثال ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی می‌شوند، تنها سلول‌های پوششی بینی و گلو را آلوده می‌کنند.
در این بین چندین ویروس با بروز سرطان در انسان مرتبط هستند. دانش رو به رشد ما در مورد نقش ویروس‌ها به عنوان عامل سرطان منجر به توسعه واکسن‌هایی برای کمک به پیشگیری از برخی سرطان‌های انسانی شده است.
اما این واکسن ها تنها زمانی می‌توانند از بدن در برابر عفونت‌ها محافظت کنند که قبل از قرار گرفتن فرد در معرض ویروس محرک سرطان تزریق شوند.
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV):
این دسته از ویروس هایی که می توانند منجر به سرطان شوند، به بیش از ۱۵۰ ویروس مرتبط هستند. آن‌ها را ویروس پاپیلوم می‌نامند زیرا برخی از آن‌ها باعث ایجاد پاپیلوم می‌شوند که بیشتر به عنوان زگیل شهرت دارد.
برخی از انواع HPV فقط در پوست رشد می‌کنند، در حالی که برخی دیگر در غشاهای مخاطی مانند دهان، گلو یا واژن رشد می‌کنند.
همه انواع ویروس HPV از طریق تماس پخش می‌شوند؛ به طوری که بیش از ۴۰ نوع ویروس HPV از طریق تماس جنسی منتقل می‌شوند.
اکثر افراد فعال جنسی در مقطعی از زندگی خود به یک یا چند نوع HPV آلوده می‌شوند و حداقل ده مورد از این نوع HPV به عنوان عامل سرطان شناخته شده است.
در حالی که عفونت‌های HPV بسیار شایع هستند، سرطان ناشی از HPV اینطور نیست. اکثر افراد آلوده به HPV به سرطان مرتبط با این عفونت مبتلا نمی‌شوند.
با این حال، برخی از افراد مبتلا به عفونت‌های طولانی مدت از انواع پرخطر HPV بیشتر در معرض خطر ابتلا سرطان خواهند بود.
عفونت HPV غشاهای مخاطی می‌توانند باعث ایجاد زگیل تناسلی شوند اما معمولا هیچ علامتی ندارند. هیچ دارو یا درمان موثر دیگری برای HPV وجود ندارد، به جز حذف یا از بین بردن سلول‌هایی که به عنوان سلول آلوده شناسایی شده‌اند.
اما در بیشتر افراد، سیستم ایمنی بدن عفونت HPV را کنترل می‌کند یا به مرور زمان از شر آن خلاص می‌شود.
برخی از انواع HPV، علل اصلی سرطان دهانه رحم هستند که دومین سرطان شایع در بین زنان در سراسر جهان است.
سرطان دهانه رحم امروزه باتوجه به افزایش آگاهی و شناخت تست پاپ اسمیر در جامعه به میزان بسیار کمتری بروز پیدا می‌کند.
این آزمایش می‌تواند تشخیص دهد که سلول‌های پیش سرطانی را که در دهانه رحم وجود دارند، ناشی از عفونت HPV هستند یا خیر.
این سلول‌های پیش سرطانی در صورت نیاز از بین برده یا حذف می‌گردند و به این روش می‌توان از ایجاد و پیشرفت سرطان دهانه رحم جلوگیری کرد.
امروزه پزشکان می‌توانند ویروس HPV را به عنوان بخشی از غربالگری‌های سرطان دهانه رحم خود قرار دهند؛ چرا که این امر می‌تواند به متخصصین بگوید که آیا فردی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارد یا خیر.
لازم است بدانید که تقریبا همه افراد مبتلا به سرطان دهانه رحم؛ علائم عفونت HPV را در آزمایشات خود داشته‌اند.
ویروس EBV
ویروس EBV نوعی ویروس تبخال است که احتمالا بیشتر به دلیل ایجاد مونونوکلئوز عفونی شناخته شده است و اغلب به آن مونو یا بیماری بوسیدن می‌گویند.
ویروس EBV علاوه بر بوسیدن از طریق سرفه، عطسه یا استفاده از ظروف غذا و نوشیدنی به صورت مشترک از فردی به فرد دیگری منتقل می‌شود.
مانند سایر عفونت‌های ویروس هرپس، عفونت EBV مادام العمر است. حتی اگر بیشتر افراد پس ار چند هفته اول هیچ علامتی نداشته باشند.
این ویروس به گلبلول‌های سفید خاصی در بدن به نام لنفوسیت‌های B حمله می‌کند و در آن‌ها باقی می‌ماند. هیچ دارو و یا درمان خاصی برای خلاص شدن از شر این ویروس وجود ندارد اما عفونت EBV در اکثر افراد مشکلات جدی ایجاد نمی‌کند.
در مواردی عفونت EBV خطر ابتلا به سرطان نازوفارنکس (سرطان ناحیه پشت بینی) و انواع خاصی از لنفوم‌های سریع الرشد مانند لنفوم بورکیت را افزایش می‌دهد.
همچنین ممکن است با لنفوم هوچکین و برخی موارد سرطان معده مرتبط باشد. سرطان‌های مرتبط با EBV در آفریقا و بخش‌هایی از آسیای جنوب شرقی شایع‌تر است.
به طور کلی، تعداد بسیار کمی از افرادی که به EBV آلوده شده‌اند، به این سرطان‌ها مبتلا می‌شوند.
ویروس هایی که می توانند منجر به سرطان شوند( ویروس HBV و HCV)
هر دو ویروس HBV و HCV باعث ایجاد هپاتیت ویروسی که نوعی عفونت کبدی است، می‌شوند. سایر ویروس‌ها نیز می‌توانند باعث هپاتیت شوند اما تنها HBV وHCV توانایی این را دارند که باعث عفونت‌های طولانی مدت شوند که شانس ابتلا به سرطان کبد را در افراد افزایش می‌دهد.
به طوی که کمتر از نیمی از سرطان‌های کبد با عفونت HBV و یا HCV مرتبط هستند اما این تعداد در برخی از کشورها بیشتر است، جایی که میزان ابتلا به هپاتیت ویروس و هم سرطان کبد بیشتر است.
همچنین برخی تحقیقات نشان می‌دهند که عفونت طولانی مدت HCV ممکن است با برخی سرطان‌های دیگر مانند لنفوم هوچکین مرتبط باشد.
این ویروس‌ها تقریبا مشابه ویروس HIV از طریق سوزن آلوده، رابطه جنسی محافظت نشده یا زایمان از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند؛ آن‌ها همچنین می‌توانند از طریق فرآیند انتقال خون نیز منتقل شوند.
از بین این دو ویروس، ویروس HBV بیشتر احتمال دارد که علائمی مانند بیماری آنفولانزا و زردی چشم و پوست ایجاد کند.
بیشتر بزرگسالان در عرض چند ماه به طور کامل از عفونت HBV بهبود می‌یابند و تنها بخش بسیار کوچکی از بزرگسالان به عفونت‌های مزمن HBV مبتلا می‌شوند اما این خطر در کودکان و خردسال بیشتر است.
همچنین لازم است بدانید که افراد مبتلا به عفونت مزمن HBV در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان کبد قرار دارند.
به طور کلی HBV نسبت به HCV علائم کمتری از خود بروز می‌دهد و همچنین به میزان کمتری می‌تواند منجر به آسیب کبدی و یا حتی سرطان شود.
ویروس HIV
از دیگر ویروس هایی که می توانند منجر به سرطان شوند، ویروس HIV است؛ ویروسی که باعث سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز ) می‌شود.
طبق گفته‌ی متخصصین به نظر نمی‌رسد که ایدز به صورت مستقیم باعث ایجاد سرطان شود اما عفونت خطر ابتلا به چندین نوع سرطان را در افراد افزایش می‌دهد، به ویژه برخی از آن‌هایی که با ویروس‌های دیگر مرتبط هستند.
به طور کلی ویروس HIV می‌تواند از طریق مایع منی، مایعات و ترشحات واژن، خون و شیر مادر فرد آلوده منتقل شود. راه‌های شناخته شده انتشار این ویروس عبارتند از:
- رابطه جنسی محافطت نشده با فرد آلوده به HIV
- تزریق با سوزن یا تجهیزات تزریقی که قبلا توسط یک فرد آلوده به HIV استفاده شده است.
- مواجه قبل از تولد و حین تولد نوزادان از مادران مبتلا به HIV
- تغذیه با شیر توسط مادران مبتلا به HIV
- انتقال فرآورده‌های خونی حاوی HIV
- پیوند اعضا از یک فرد آلوده به HIV
- صدمات نفوذی یا تصادفات
به طور کلی ویروس HIV از طریق آب، حشرات و یا از طریق تماس‌های گاه به گاه مانند صحبت کردن، در آغوش گرفتن، سرفه کردن، عطسه کردن و یا از طریق اشتراک ظروف، حمام، آشپزخانه، تلفن یا رایانه منتقل نمی‌شود.
ویروس ایدز، دسته‌ای از گلبول‌های سفید خون به نام سلول‌های T کمکی را آلوده کرده و از بین می‌برد که همین امر موجب تضعیف سیستم ایمنی خواهد شد.
این بیماری ممکن است به ویروس‌های دیگر اجازه رشد بدهد که در ادامه موجب بروز سرطان در فرد خواهند شد.
بسیاری از دانشمندان بر این باورند که سیستم ایمنی در حمله و از بین بردن سلول‌ها سرطانی تازه تشکیل شده نقش حیاتی ایفا می‌کنند.
بنابراین یک سیستم ایمنی ضعیف ممکن است به سلول‌های سرطانی جدید اجازه دهد به اندازه کافی زنده بمانند تا تبدیل به یک تومور جدی و تهدید کننده زندگی شوند.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان به چند نوع شایع از ویروس هایی که می توانند منجر به سرطان شوند، صحبت کرده و در خصوص هرکدام توضیحی مختصری ارائه دادیم.
در نهایت ابتلا به سرطان در اثر عفونت‌های ویروسی را موضوعی مهم دانستیم و به این مسئله تاکید کردیم که هیچ عفونتی با منشاء ویروسی نباید به حال خود رها شود.
منابع:
