از قدیم تا به الان صحبت‌های زیادی در خصوص سرطان زا بودن ظروف پلاستیکی یا نبودن آن شده است. عده‌ی زیادی از محققین، سرطان و ظروف یکبار مصرف را در امتداد هم دانسته‌اند لذا توصیه به عدم مصرف آن کرده‌اند؛ در حالی که همچنان می‌بینیم این ظروف بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما حقیقت ماجرا چیست؟ آیا این ظروف به خودی خود سرطان‌زا هستند یا فقط در برابر گرما واکنش داده و سرطان‌زا می‌شوند؟ در این مقاله‌ی بای بای سرطان ضمن پاسخ به سوالات، می‌خواهیم به طور مختصر در خصوص ارتباط سرطان و ظروف یکبار مصرف بحث کنیم.
آیا ظروف یکبار مصرف سرطان زا هستند؟
امروز ظروف پلاستیکی و یکبار مصرف به صورت گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند که اتفاق خوش آیند و مناسبی نه برای طبیعیت و نه برای سلامت انسان نیست.
به گفته متخصصین، یکی از اصلی‌ترین و خطرناک‌ترین مشکلاتی که ظروف یکبار مصرف و پلاستیکی برای انسان ایجاد می‌کنند، سرطان است.
بنابراین تحقیقات گسترده‌ای پیرامون رفع چنین نگرانی‌های صورت گرفت؛ چرا که با توجه به نیازمندی‌های امروزی از پلاستیک استفاده‌ی زیادی می‌شود.
طبق این تحقیقات مواد غذایی که در ظرف یکبار مصرف نگهداری می‌شوند، در معرض مواد شیمیایی که از این ظروف آزاد می‌شوند، قرار می‌گیرند. این مواد شیمیایی منجر به مشکلات شدید سلامتی مانند اختلالات متابولیک و کاهش باروری می‌شوند.
اگر ظروف یکبار مصرف و پلاستیکی در معرض گرما قرار گیرند، می‌توانند باعث بروز آسیب بیشتری شوند؛ زیرا مواد شیمیایی خطرناک با سرعت بیشتری نسبت به حالت عادی به داخل موادی که درون ظرف قرار دارند، آزاد می‌شوند.
بسیاری از تولید کنندگان ظروف پلاستیکی به طور عمومی اعلام می‌کنند که محصول آنها حاوی مواد شیمیایی است اما در مقادیر کم، تا نشان دهند که با استفاده از این ظروف، جای هیچ نگرانی وجود ندارد.
اما اگر استفاده مکرر از محصول برای روزها، ماه‌ها و سال‌های مکرر ادامه داشته باشد، اثرات آن افراد را به سمت مشکلات مختلف سلامتی سوق می‌دهد. مقدار اولیه محصول ممکن است کم به نظر برسد، اما استفاده مداوم فقط به افزایش احتمال بروز بیماری کمک بیشتری می‌کند.
استفاده طولانی مدت از ظروف یکبار مصرف و مواد غذایی که در آنها ریخته می‌شوند، باعث ورود بیش از اندازه مواد شیمیایی آسیب‌زا به بدن شده و در نتیجه ابتلا به سرطان و ظروف یکبار مصرف را نمی‌توان بهم بی‌ربط دانست.
تفاوت بین انواع مختلف پلاستیک‌های مورد استفاده در ظروف یکبار مصرف و میزان خطر آنها
پلاستیک‌های مختلفی در تولید ظروف یکبار مصرف استفاده می‌شوند که هر کدام از نظر ترکیب شیمیایی و خطرات مرتبط با سلامتی، تفاوت‌هایی دارند. یکی از رایج‌ترین انواع پلاستیک‌ها، پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) است که معمولاً در بطری‌های آب و نوشابه استفاده می‌شود.
PET به طور کلی به عنوان پلاستیکی ایمن شناخته می‌شود، اما وقتی در معرض حرارت قرار می‌گیرد یا به طور مکرر استفاده می‌شود، ممکن است مواد شیمیایی مانند آنتیموان و فتالات را به داخل مایعات یا مواد غذایی آزاد کند. این مواد می‌توانند باعث اختلالات هورمونی و مشکلات باروری شوند.
پلی‌وینیل کلراید (PVC) یکی دیگر از انواع پلاستیک‌های مورد استفاده در ظروف یکبار مصرف است که به دلیل حاوی بودن دی‌اکتیل فتالات (DEHP)، یک نرم‌کننده شیمیایی، به شدت تحت بررسی‌های ایمنی قرار گرفته است.
این ماده شیمیایی می‌تواند بافت‌های چربی را در بدن تخریب کرده و به مشکلات کبدی، کلیوی و حتی سرطان منجر شود. همچنین، PVC در فرآیند تولید و بازیافت خود دی‌اکسین تولید می‌کند که یک ترکیب بسیار سمی است و به‌عنوان یک سرطان‌زا شناخته شده است.
پلی‌استایرن (PS)، یا همان فوم‌های یکبار مصرف، یکی دیگر از مواد رایج در ساخت ظروف یکبار مصرف است که به ویژه در ظروف غذا و فنجان‌های نوشیدنی استفاده می‌شود. پلی‌استایرن می‌تواند در صورت تماس با گرما یا مواد چرب، استایرن آزاد کند؛ ماده‌ای که به عنوان یک ماده سرطان‌زا توسط برخی از نهادهای بین‌المللی شناخته شده است.
علاوه بر این، استایرن می‌تواند بر سیستم عصبی تأثیر گذاشته و باعث سردرد، سرگیجه و حتی افسردگی شود. از این رو، انتخاب نوع پلاستیک مورد استفاده در ظروف یکبار مصرف بسیار مهم است و مصرف‌کنندگان باید از خطرات احتمالی هر نوع پلاستیک آگاه باشند.
سرطان و ظروف یکبار مصرف
ظروف یکبار مصرف پلاستیکی از مدت‌ها پیش به دلیل کاربرد آسان و قیمت مناسب به بخشی از زندگی روزمره تبدیل شده‌اند. با این حال، نگرانی‌های جدی در مورد تاثیرات این ظروف بر سلامت انسان به‌ویژه در ارتباط با سرطان وجود دارد. مطالعات نشان می‌دهد که برخی از مواد شیمیایی موجود در پلاستیک‌های یکبار مصرف می‌توانند به مرور زمان به غذاها و نوشیدنی‌ها نشت کنند و در صورت مصرف، به بدن منتقل شوند.
یکی از این مواد شیمیایی، بیسفنول A (BPA) است که به‌طور گسترده‌ای در تولید پلاستیک‌های پلی‌کربنات استفاده می‌شود و به‌عنوان یک ماده مختل‌کننده غدد درون‌ریز شناخته شده است. این ماده می‌تواند در صورت قرار گرفتن در معرض گرما یا آسیب به پلاستیک، آزاد شده و وارد غذا یا نوشیدنی شود.
تحقیقات نشان داده‌اند که قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض BPA و مواد شیمیایی مشابه آن، می‌تواند خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان‌ها را افزایش دهد. به‌طور خاص، BPA با افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه و پروستات مرتبط است. همچنین، سایر مواد شیمیایی موجود در پلاستیک‌های یکبار مصرف مانند فتالات‌ها که به‌عنوان نرم‌کننده استفاده می‌شوند، می‌توانند به مواد غذایی منتقل شده و باعث اختلالات هورمونی و مشکلات باروری شوند.
این مواد همچنین به‌عنوان سرطان‌زاهای احتمالی طبقه‌بندی شده‌اند و نگرانی‌های جدی در مورد اثرات آنها بر سلامت عمومی وجود دارد.
یکی دیگر از مواد شیمیایی مضر که در ظروف یکبار مصرف یافت می‌شود، استایرن است که معمولاً در تولید فوم‌های یکبار مصرف (پلی‌استایرن) استفاده می‌شود. استایرن می‌تواند در صورت گرم شدن یا تماس با مواد چرب و اسیدی به غذاها و نوشیدنی‌ها نشت کند. مطالعات نشان می‌دهند که استایرن نه تنها می‌تواند به سیستم عصبی آسیب برساند و مشکلاتی مانند سردرد و خستگی مزمن ایجاد کند، بلکه به‌عنوان یک سرطان‌زای احتمالی نیز شناخته شده است.
این مسائل نشان می‌دهند که ارتباط مستقیم و نگرانی‌برانگیزی بین استفاده از ظروف یکبار مصرف و خطرات مرتبط با سرطان وجود دارد و نیاز به آگاهی و اقدامات پیشگیرانه بیشتری در این زمینه احساس می‌شود.
سرطان و ظروف یکبار مصرف گیاهی
طبق آزمایشی که پیرامون ظروف گیاهی یکبار مصرف صورت گرفت، سازمان‌های مصرف کننده در چهار کشور، مواد شیمیایی نگران کننده‌ای را در ظروف یکبار مصرف ساخته شده از جایگزین‌های غیرپلاستیکی محبوب، مانند کاسه‌های الیاف گیاهی یکبار مصرف، نی‌های کاغذی و یا بشقاب‌های برگ خرما کشف کردند.
در مجموع بیش از نیمی از محصولاتی که مورد بررسی قرار گرفت، حاوی یک یا چند ماده شیمیایی ناخواسته در ساختار خود بودند که برخی از آنها مشکوک به ایجاد سرطان نیز بودند.
از آنجایی که سرطان‌زا بودن ظروف پلاستیکی در اثر استفاده‌ی طولانی مدت امری ثابت شده است، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان به طور فزاینده‌ای به جایگزین‌های ساخته شده از بامبو، کاغذ یا برگ نخل روی می‌آورند اما برخلاف پلاستیک‌ها، ایمنی این مواد در اتحادیه اروپا کنترل نشده است زیرا قوانین خاصی جهت بررسی و کنترل کیفیت آنها وجود ندارد.
بنا به اعتقاد کارخانه‌های سازنده، این محصولات نه تنها سرطان‌زا نیستند بلکه زیست تخریب پذیر نیز هستند اما تحقیقات و آزمایشات خلاف این دو موضوع را ثابت کرده است.
این آزمایش‌ها همچنین نشان داده است که بسیاری از این ظروف گیاهی حاوی مواد شیمیایی «برای همیشه» هستند که ممکن است با گذشت صدها سال در طبیعت به طور کامل تجزیه نشوند، در محیط زیست رسوخ کرده و در خاک، آب و موجودات زنده تجمع یابند.
همچنین رابطه‌ی بین سرطان و ظروف یکبار مصرف از هر نوعی، چه گیاهی و چه پلاستیکی، یک مسئله‌ی ثابت شده در بین متخصصین این حوزه است.
روش‌های کاهش خطرات استفاده از ظروف یکبار مصرف
یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای کاهش خطرات استفاده از ظروف یکبار مصرف، اجتناب از گرم کردن مواد غذایی در این ظروف است. حرارت باعث آزاد شدن سریع‌تر و بیشتر مواد شیمیایی از پلاستیک به داخل غذا یا نوشیدنی می‌شود
. استفاده از ظروف مقاوم به حرارت مانند شیشه یا سرامیک برای گرم کردن مواد غذایی در مایکروویو می‌تواند به کاهش این خطر کمک کند. همچنین، باید از نگهداری مواد چرب یا اسیدی در ظروف پلاستیکی یکبار مصرف خودداری کرد، زیرا این مواد می‌توانند با پلاستیک واکنش داده و مواد شیمیایی مضر را به داخل غذا منتقل کنند.
یک راه دیگر برای کاهش خطرات، محدود کردن استفاده از ظروف یکبار مصرف به موقعیت‌هایی است که نمی‌توان از ظروف دائمی استفاده کرد. به عنوان مثال، در پیک‌نیک‌ها یا جشن‌ها ممکن است استفاده از این ظروف اجتناب‌ناپذیر باشد، اما در منزل یا محیط‌های کاری می‌توان از ظروف چندبار مصرف مانند شیشه، استیل یا سرامیک استفاده کرد. همچنین، می‌توان از ظروف یکبار مصرف با مواد ایمن‌تر و با نشان‌های معتبر که نشان‌دهنده تست‌های ایمنی هستند، استفاده کرد. این کار به کاهش احتمال قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر کمک می‌کند.
بازیافت صحیح و مسئولانه نیز می‌تواند به کاهش خطرات زیست‌محیطی و سلامتی مرتبط با ظروف یکبار مصرف کمک کند. پلاستیک‌های یکبار مصرف به طور عمده از منابع نفتی تولید می‌شوند و بازیافت آنها می‌تواند از مصرف منابع جدید جلوگیری کرده و حجم زباله‌های پلاستیکی را کاهش دهد.
همچنین، آگاهی از کدهای بازیافت بر روی ظروف پلاستیکی و جداسازی آنها برای بازیافت مناسب می‌تواند به کاهش آلودگی محیط‌زیست و در نهایت کاهش قرار گرفتن انسان‌ها در معرض مواد شیمیایی مضر کمک کند.
نگاه به آینده: تحقیقاتی در زمینه تولید مواد جایگزین ایمن‌تر برای ظروف یکبار مصرف
با افزایش آگاهی عمومی از خطرات زیست‌محیطی و سلامتی مرتبط با ظروف پلاستیکی یکبار مصرف، تحقیقات در زمینه تولید مواد جایگزین ایمن‌تر و پایدارتر شدت یافته است. یکی از این جایگزین‌ها، پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر هستند که از منابع طبیعی مانند نشاسته ذرت، نیشکر، یا مواد گیاهی دیگر تولید می‌شوند.
این مواد برخلاف پلاستیک‌های سنتی که صدها سال برای تجزیه نیاز دارند، می‌توانند در شرایط مناسب در مدت زمان کوتاهی تجزیه شوند و به محیط‌زیست آسیب کمتری وارد کنند.
یکی دیگر از جایگزین‌های مورد بررسی، استفاده از مواد طبیعی مانند برگ‌های نخل، بامبو و الیاف گیاهی برای تولید ظروف یکبار مصرف است. این مواد نه تنها زیست‌تخریب‌پذیر هستند، بلکه اغلب به صورت محلی و با هزینه کمتر تولید می‌شوند.
تحقیقات نشان داده است که این مواد می‌توانند گزینه‌ای پایدار و ایمن برای جایگزینی پلاستیک‌ها باشند. با این حال، بررسی‌ها نشان داده‌اند که برخی از این مواد ممکن است حاوی مواد شیمیایی ناخواسته باشند، بنابراین نیاز به استانداردها و مقررات دقیق‌تری برای اطمینان از ایمنی آنها وجود دارد.
توسعه و تجاری‌سازی این جایگزین‌ها با چالش‌هایی همراه است، از جمله هزینه‌های بالای تولید و محدودیت‌های زیرساختی برای تولید انبوه. با این حال، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، و همچنین حمایت‌های دولتی و قوانین سخت‌گیرانه‌تر، می‌تواند به تسریع پذیرش این مواد جدید کمک کند.
در آینده‌ای نزدیک، انتظار می‌رود که پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر و مواد طبیعی ایمن‌تر به تدریج جایگزین پلاستیک‌های یکبار مصرف سنتی شوند، که این امر به حفظ سلامت انسان‌ها و محیط‌زیست کمک شایانی خواهد کرد.
سوالات متداول درباره سرطان و ظروف یکبار مصرف
آیا ظروف یکبار مصرف می‌توانند باعث سرطان شوند؟
بله، برخی از مواد شیمیایی موجود در این ظروف می‌توانند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند.
کدام مواد شیمیایی در ظروف یکبار مصرف خطرناک هستند؟
بیسفنول A (BPA)، فتالات‌ها و استایرن از جمله مواد خطرناک هستند.
آیا ظروف گیاهی یکبار مصرف ایمن‌تر از پلاستیک هستند؟
گاهی، اما برخی از آنها نیز ممکن است حاوی مواد شیمیایی مضر باشند.
آیا استفاده از ظروف یکبار مصرف برای مدت طولانی خطرناک است؟
بله، استفاده طولانی مدت می‌تواند خطرات سلامتی را افزایش دهد.
آیا بازیافت ظروف یکبار مصرف خطرات آنها را کاهش می‌دهد؟
بازیافت می‌تواند به کاهش آلودگی محیط‌زیست کمک کند، اما خطرات سلامتی را کاهش نمی‌دهد.
آیا جایگزین‌های ایمن‌تری برای ظروف یکبار مصرف وجود دارد؟
بله، استفاده از ظروف شیشه‌ای، فلزی یا پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر می‌تواند ایمن‌تر باشد.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان، به بررسی خطرات استفاده از ظروف یکبار مصرف و ارتباط آن با بیماری سرطان پرداختیم. این ظروف، به‌ویژه وقتی در معرض گرما قرار می‌گیرند، می‌توانند مواد شیمیایی مضر را به داخل غذا منتقل کنند و باعث مشکلات جدی برای سلامت شوند.
استفاده طولانی مدت از این ظروف، خطرات بیشتری را به همراه دارد. برای حفظ سلامت خود و محیط زیست، بهتر است در مصرف این ظروف تجدید نظر کرده و تا حد امکان از جایگزین‌های ایمن‌تر مانند ظروف شیشه‌ای یا فلزی استفاده کنید. آینده‌ای سالم‌تر و ایمن‌تر از شما شروع می‌شود.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع:
