معمولا دیدن هرگونه تغییر در بافت و تقارن سینه‌ها و وجود ترشحات خونی از نوک پستان، باعث نگرانی بانوان در خصوص ابتلا به سرطان پستان خواهد شد اما همیشه هم وجود ترشحات نگران کننده نیستند و صرفا به دلیلی همچون بارداری، قائدگی و .. ایجاد می‌شوند.
اما مشاهده‌ی ترشحات خونی سینه چه زمانی نگران کننده است؟ در این مقاله‌ی بای بای سرطان انواع ترشحات طبیعی و غیرطبیعی پستان، علل بروز این ترشحات و درمان آن‌ها را بررسی کرده و از بهترین زمان ممکن برای مراجعه به پزشک صحبت می‌کنیم.
بررسی ترشحات نوک پستان
ترشحات نوک پستان یک اختلال بسیار رایج است که گاهی اوقات می‌تواند باعث ایجاد نگرانی‌هایی در افراد شود. در صورتی که مایعاتی خاص از نوک پستان ترشح شود و یا تغییراتی در رنگ یا بافت پستان رخ دهد، درک علل احتمالی، علائم و گزینه‌های درمانی ضروری خواهد بود.
در این قسمت از مقاله، جنبه‌های مختلف ترشحات خونی از نوک پستان را بررسی می‌کنیم و اطلاعات ارزشمندی در خصوص این عارضه در اختیار شما قرار می‌دهیم.
همانطور که گفتیم، ترشحات نوک پستان جزء مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. لازم به ذکر است که ترشح از نوک پستان می‌تواند یک امری طبیعی باشد و به دلیل برخی فعل و انفعالات در بدن شخص رخ دهد لذا درک تفاوت بین ترشحات طبیعی و غیرطبیعی برای تشخیص سریع و درمان مناسب بسیار مهم است.
ترشحات طبیعی پستان
بافت سینه زنان دارای مجاری و غدد شیری است که وظیفه شیردهی به نوزاد را در دوران پس از زایمان برعهده دارد. در دوران بارداری و شیردهی، این مجاری شیر تولید می‌کنند که شیر تولید شده می‌تواند از طریق نوک پستان آزاد شود. در این دوره‌ها ترشح از نوک پستان طبیعی است و نیازی به مداخلات درمانی و نگرانی نخواهد داشت.
بارداری و شیردهی:
بارداری باعث ایجاد تغییرات هورمونی در زنان می‌شود که بافت سینه را برای شیردهی آماده می‌کند، در نتیجه ترشحات شفاف یا شیری رنگی ممکن است در دوران بارداری از نوک پستان نشت کند و تا چند سال پس از اتمام دوره شیردهی ادامه یابد؛ بنابراین در صورت مشاهده این ترشحات می‌توان برای اطمینان خاطر به پزشک متخصص مراجعه نمود.
ترشحات پس از شیردهی:
براساس گفته‌ی متخصصین زنان و زایمان، حتی پس از قطع شیردهی زنان ممکن است متوجه ترشح مداوم شیر و یا مایعات شیر مانند از نوک پستان خود شوند.
این ترشحات معمولا بی‌خطر و طبیعی هستند و برای برطرف کردن آن نیازی به انجام مداخلات پزشکی خاصی نیست و این مشکل به مرور زمان خود به خود برطرف می‌شود.
ترشحات غیرطبیعی پستان
ترشحات غیرطبیعی پستان می‌توانند از نظر رنگ و بافت متفاوت بوده و علائم قابل توجهی در مورد علت اصلی آن ارائه دهند. به طور کلی ترشحات غیرطبیعی پستان می‌توانند خونی، شفاف، زرد، سبز و یا قهوه‌ای باشند و غلظت این ترشحات از رقیق تا غلیظ و چسبانک متفاوت خواهد بود.
علل احتمالی ترشحات غیرطبیعی پستان:
در حالی که ترشحات غیرطبیعی از نوک پستان نگران کننده هستند، بسیاری از شرایط خوش‌خیم نیز ممکن است باعث ایجاد این مشکلات و ترشحات شوند.
مواردی که باعث غیرطبیعی بودن ترشحات پستان می‌شوند شامل تغییرات فیبروتیک بافت سینه، عفونت سینه، عدم تعادل هورمونی، عوارض جانبی داروها و اکتازی (اتساع مجاری) مجاری پستان خواهد بود.
با این حال ضروری است که با دیدن ترشحات غیرطبیعی پستان، احتمال وجود سرطان سینه نیز در نظر گرفته شود و برای رد این فرضیه مهلک اقدامات لازم انجام گیرد؛ بخصوص زمانی که فرد ترشحات خونی از نوک پستان دارد و یا این ترشحات تنها از یکی از پستان‌ها نشت پیدا می‌کند.
علائم و نشانه‌های نگران کننده:
برخی از علائم و نشانه‌های مرتبط با ترشحات نوک سینه باید مورد توجه قرار گیرند و فرد باید بلافاصله برای علت‌یابی آن به دنبال مراجعه به پزشک و مراقبت‌های پزشکی باشد.
این علائم نگران کننده شامل وجود توده در بافت سینه، ترشحات همراه با درد ملایم تا شدید، حساسیت بافت سینه نسبت به لمس و یا عوامل خارجی، تغییر در ظاهر نوک پستان، تغییرات پوستی سینه و یا ترشحات خونی مداوم خواهد وبد.
در حالی که سرطان سینه شایع‌ترین علت نشت ترشحات از نوک پستان نیست، ضروری است که به عنوان یک احتمال در نظر گرفته شود. سرطان کارسیونم شیری (مجاری شیری) و پاژه (سرطان نوک پستان) پستان هر دو می‌توانند با ترشحاتی از نوک پستان همراه باشند و خود را بروز دهند؛ از این رو انجام ارزیابی مناسب و تست‌های تشخیصی برای رد و یا تایید وجود سرطان پستان بسیار مهم است.
نحوه تشخیص علت و درمان ترشحات خونی از نوک پستان
تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی:
هنگام ارزیابی و یافتن علل ترشح از نوک پستان، پزشک متخصص و ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی در خصوص سابقه پزشکی، علائم و عوامل مرتبط با آن از بیمار سوال می‌کنند.
در این بین، پزشک متخصص با انجام یک معاینه فیزیکی جامع از جمله معاینه پستان، برای ارزیابی هرگونه ناهنجاری اقدام خواهد کرد.
تست‌های تشخیصی و تصویربرداری:
برای تعیین علت ترشحات خونی از نوک پستان، آزمایش‌های تشخیصی مختلفی ممکن است توسط پزشک متخصص تجویز شود. این آزمایشات اغلب شامل آزمایش خون، ماموگرافی، سونوگرافی، داکتوگرافی و در برخی موارد حاد بیوپسی است.
در حقیقت، انجام این آزمایشات و بررسی پستان‌ها به طور تخصصی، به شناسایی علت زمینه‌ای بروز این عارضه کمک شایانی می‌کند.
رویکردهای درمانی در خصوص علل مختلف ترشحات پستان:
مانند تمام بیماری‌هایی که انسان‌ها به آن مبتلا می‌شوند، برای درمان موفق ابتدا باید علت زمینه‌ای به وجود آمدن این بیماری‌ها و مشکلات را تشخیص داد.
بروز ترشح از نوک پستان نیز از این قائده مستثنی نیست و باید برای درمان آن، علت اصلی بروز را تشخیص داد. در بسیاری از موارد با پرداختن به شرایط اولیه، مانند درمان عفونت یا تجویز یا تنظیم داروهای مصرفی، می‌توان ترشحات را برطرف نمود.
زمانی که درمان‌های غیرتهاجمی مثل دارودرمانی و سایر متودهای درمان در رفع ترشحات نوک سینه اثربخشی نداشته باشند و یا اگر آزمایش‌های تشخیصی نتوانند اطلاعات موردنیاز را در اختیار متخصصین قرار دهند، پزشک متخصص ممکن است انجام مداخلات جراحی را برای بیمار خود در نظر بگیرد.
این متود درمانی تهاجمی شامل برداشتن مجاری شیری موجود در پستان، برداشتن توده‌های خوش‌خیم و یا سایر روش‌های متناسب با شرایط خاص بیمار خواهد بود.
از طرفی، انجام مداخلات جراحی ممکن است برای شرایط خاصی مانند پاپیلوم‌های داخل مجاری پستان یا گالاکتوره ضروری محسوب شوند.
پیشگیری از ایجاد ترشحات نوک پستان
بهتر است پیش از آن که شرایط درونی بدن به حد وخامت برسد که خود را با علائمی همچون ترشحات خونی از نوک پستان نشان دهد، انجام اقدامات پیشگیرانه را در جهت جلوگیری از بروز عوارض احتمالی در نظر داشته باشید.
حفظ سلامت پستان:
انجام اقداماتی برای حفظ سلامت کلی پستان می‌تواند به پیشگیری یا مدیریت ترشحات احتمالی نوک پستان کمک کند. این اقدامات پیشگیرانه شامل حفظ یک سبک زندگی سالم، خود آزمایی منظم و انجام معاینات فردی در خانه و پیروی از دستورالعمل‌های توصیه شده برای غربالگری سلامت پستان است.
خود آزمایی و تشخیص زودهنگام:
انجام مرتب خود آزمایی پستان، می‌تواند به افراد کمک کند تا با شرایط طبیعی بافت پستان خود آشنا شوند و هرگونه تغییر و یا ناهنجاری از جمله تغییرات بافت پستان و ترشحات غیرطبیعی را فورا تشخیص دهند؛ تشخیص زودهنگام نقش مهمی در موثر بودن روند درمان بخصوص درمانی بیماری مثل سرطان سینه دارد.
سبک زندگی و کاهش خطر:
برخی از عوامل سبک زندگی مانند حفظ وزن در محدوده سالم و ایده‌آل، محدود کردن مصرف الکل و اجتناب از کشیدن سیگار، می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های مرتبط با سینه را تا حد بسیار زیادی کاهش دهند.
شناخت عوامل خطر شخصی و انجام اقدامات مناسب در پی آن‌ها، می‌تواند سلامت بافت سینه را ارتقا و بهبود بخشد.
بررسی تخصصی ترشحات خونی از نوک پستان
ترشحات خونی از نوک پستان علامتی است که در آن ترشح غیرطبیعی خون از یک یا هر دو نوک پستان وجود دارد. این عارضه ممکن است بین یک یا چندین بار رخ دهد و با علائم دیگری مانند درد سینه، تورم یا توده همراه باشد.
ترشح خونی از نوک پستان، یک علامت نسبتا نادر است و ممکن است توسط عوامل مختلف خوش‌خیم و یا بدخیم در افراد ایجاد شود. در صورتی که فردی ترشح خونی از نوک پستان‌ها را تجربه کرده کند، ضروری است که به دنبال ارزیابی پزشکی باشد؛ زیرا این عارضه ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل اساسی باشد که نیازمند اقدامات مداخلات فوری خواهد بود.
ترشحات خونی از نوک پستان، می‌توانند به دلیل عوامل مختلفی ایجاد شده و روند پیشرفت و وخامت آن نیز ممکن است به علت زمینه‌ای به وجود آورنده بستگی داشته باشد.
یکی از شایع‌ترین دلایل ترشحات خونی، پاپیلوم داخل مجاری است که یک توده غیرسرطانی است بوده و در مجاری شیر پستان رشد می‌کند.
در برخی موارد پاپیلوما ممکن است در ماموگرافی و یا سونوگرافی قابل مشاهده باشد که پزشکان متخصص در طی عمل جراحی آن را از بافت سینه خارج می‌کنند.
اولین علامت پاپیلوما ترشح خونی از نوک پستان به صورت ترشح غیرطبیعی خون از یک و یا هر دو نوک پستان خواهد بود. خون ممکن است قرمز روشن و یا تیره بنظر برسد و مقدار آن نیز می‌تواند از چند قطره تا خونریزی‌هایی با شدت بیشتر، متفاوت باشد؛ همچنین ترشحات نیز ممکن است متناوب یا مداوم باشند.
علائم همراه با ترشحات خونی پستان
شاید این سوال برایتان پیش بیاید که آیا علائم دیگری نیز ممکن است در کنار ترشحات خونی بروز یابند؟
در پاسخ باید گفت که بله، علائم دیگری نیز همراه با ترشح نوک پستان وجود دارد. این علائم غالبا شامل درد سینه، توده و یا تورم سینه، جمع شدن نوک پستان و تغییرات پوستی اطراف نوک پستان مانند قرمزی یا زخم خواهد بود.
با این حال توجه به این نکته مهم است که همه افرادی که ترشح خونی از نوک پستان را تجربه کرده‌اند، علائم اضافی ذکر شده را تجربه نخواهند کرد و وجود علائم اضافی لزوما نشان دهنده یک بیماری زمینه‌ای جدی‌تر نیست.
البته که اگر فردی درگیر ترشحات خونی از نوک پستان شده است، باید هرچه سریع‌تر در پی علت‌یابی و درمان این عارضه به پزشک مراجعه کند.
به طور کلی علل نشت ترشحات خونی از نوک پستان شباهت بسیار زیادی به بروز سایر ترشحات دارد اما با این حال بررسی آن‌ها و کسب اطلاعات درباره این موارد، می‌تواند از بروز مشکلات شدیدتر و جدی‌تر پیشگیری کند. در ادامه به صورت مختصر توضیحاتی در این باره خواهیم داد.
تغییرات فیبروکیستیک سینه:
ترشحات خونی پستان ممکن است به علت تغییرات فیبروکسیتیک سینه که از رایج‌ترین علل ترشح خونی و غیرطبیعی نوک سینه است، ایجاد شود.
این مشکل با رشد یا وجود بافت فیبری و کیست در بافت پستان خود را نشان می‌دهد و می‌تواند باعث ایجاد توده، ضخیم شدن، درد و خارش در بافت پستان شود؛ علاوه بر این، علائم تغییرات فیبروکستیک پستان ممکن است باعث ایجاد ترشحات شفاف، سفید، زرد و یا سبز از نوک پستان شود.
گالاکتوره:
گالاکتوره از دیگر علل بالقوه ترشحات خونی از نوک پستان و یا سایر ترشحات غیرطبیعی است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که شیر از پستان‌های بیمار نشت پیدا کند و یا ترشحات خونی و شیری رنگ از نوک پستان خارج شوند.
گالاکتوره می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله تومورهای غده هیپوفیز، مصرف برخی داروها یا گیاهان دارویی و حتی به دلیل کم‌کاری تیروئید باشد.
عفونت:
عفونت از دیگر عوامل ترشحات خونی و غیرطبیعی نوک پستان است؛ ورم پستان یک عفونت شایع در زنان است که معمولا در مادران شیرده بیشتر بروز پیدا می‌کند اما می‌تواند در زنانی که در دوران شیردهی قرار ندارند نیز رخ دهد؛ علائم این مشکل شامل ورم پستان، قرمزی، گرگرفتگی و ترشحات خونی و چرکی از نوک پستان است.
اکتازی پستان:
اکتازی مجرای پستانی وضعیتی است که به طور معمول زنانی را که در حال نزدیک شدن به دوران یائسگی هستند، تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این اختلال زمانی اتفاق می‌افتد که مجاری زیر نوک پستان ملتهب و مسدود شده که در نهایت منجر به عفونت می‌شود و در ادامه می‌تواند منجر به نشت ترشحات خونی غلیظ و یا ترشحات سبز رنگ از نوک پستان شود.
علل ترشحات خونی پستان و راه‌های جلوگیری از آن‌ها
در ادامه برخی از مهم‌ترین علل محیطی و اکتسابی ترشحات خونی از نوک پستان را آورده و به برخی از راه‌های پیشگیری از بروز این ترشحات اشاره کرده‌ایم.
شیردهی:
مادرانی که برای اولین بار به فرزند خود شیر می‌دهند، تسلط بر شیردهی ممکن است کمی طول بکشد. در چند روز اول نوک پستان‌های افراد ممکن است زخم شده و ترک بخورد و این ترک خوردگی‌ها در ادامه باعث ایجاد زخم و خونریزی در نوک پستان و یا ناحیه رنگی اطراف نوک پستان (آرئولا) خواهد شد.
اما به طور کلی شیردهی نباید دردناک باشد یا باعث خونریزی شود؛ اگر طی چند روز یا هفته‌های اول شیردهی خونریزی از نوک سینه‌ها ادامه یابد، ممکن است به این دلیل باشد که کودک به درستی نمی‌تواند نوک پستان مادر خود را در دهانش قفل کند.
پیشگیری از زخم ناشی از شیردهی:
برای جلوگیری از بروز خونریزی‌های نوک پستان در دوران شیردهی، مادران می‌توانند با مراجعه به متخصصین و دریافت مشاوره‌های لازم، نحوه صحیح شیردهی به فرزند خود را آموزش ببینند و با دریافت داروهای موضعی درد، التهاب و زخم‌های نوک پستان را درمان کنند.
لازم به ذکر است داروهایی که به صورت موضعی تجویز شده‌اند باید زمانی که مادر قصد شیردهی به فرزند خود را ندارد، استفاده شوند و پس از گذشت مدتی نوک پستان خود را به خوبی شست و شو دهند تا از وارد شدن دارو به بدن نوزاد جلوگیری شود.
ترک خوردگی پوست:
خونریزی نوک پستان همچنین می‌تواند ناشی از شرایط پوستی باشد که باعث خشکی و ترک در نواحی نوک پستان و آروئولا می‌شود؛ این شرایط زمانی رخ می‌دهد که فرد دچار درماتیت تماسی و یا خشکی پوست شود.
درماتیت تماسی زمانی اتفاق می‌افتد که پوست فرد با یک ماده تحریک کننده تماس پیدا کند. این ماده تحریک کننده می‌تواند یک صابون شست و شوی جدید، مواد شوینده، پاک کننده‌های صنعتی و یا یک سوتین جدید باشد.
خشکی پوست اغلب در اثر قرار گرفتن پوست در معرض سرما و یا گرما ایجاد می‌شود؛ برای مثال نوک پستان ممکن است به دلیل قرار گرفتن در معرض آب داغ در هنگام استحمام خشک شده و ترک بخورد و باعث ایجاد خونریزی‌های در نوک پستان شود.
همچنین از دیگر علائم خشکی پستان می‌توان به خارش، بثورات و تاول‌هایی در اطراف یا نوک سینه اشاره نمود.
جلوگیری از خشکی و ترک خوردگی سینه:
افراد باید در اولین فرصت علت تحریک کننده نوک پستان را شناسایی کنند و اقدامات مناسبی را در جهت رفع آن‌ها انجام دهند. به طور کلی محصولات بدون عطر برای پوست‌های حساس مناسب‌تر بوده و دوش گرفتن با آب ولرم بهتر از آب داغ خواهد بود.
هنگامی که پوست ترک می‌خورد، امکان بروز عفونت‌های پوستی افزایش می‌یابد و به همین دلیل برای جلوگیری از عفونت، محل موردنظر باید به خوبی با آب و صابون شست و شو داده شود.
پیرسینگ نوک پستان:
استفاده از پیرسینگ در نوک پستان، باعث آسیب به آن ناحیه می‌شود و چیزی حدود دو تا چهار ماه طول می‌کشد تا بهبود پیدا کند و در این مدت نیز ممکن است خونریزی‌های بیشتری رخ دهد.
عفونت‌هایی هم ممکن است به واسطه استفاده از پیرسینگ هم در حین و هم پس از بهبودی ایجاد شوند که این عفونت‌ها منجر به ایجاد چرک در نوک پستان و یا آرئولا می‌شوند.
هر چیزی که باعث سوراخ شدن و پارگی پوست چه در نوک پستان و چه در سایر نقاط بدن شود، می‌تواند باعث ایجاد خونریزی و عفونت شود.
اگر چه بیشتر سوراخ کردن‌های نوک پستان در شرایط استریل و بهداشتی انجام می‌شوند اما در نهایت باز هم احتمال خونریزی و عفونت وجود خواهد داشت.
برای جلوگیری از ایجاد عوارض بیشتر و یا خونریزی‌های احتمالی، محل پیرسینگ و یا زخم باید تا امکان تمیز و استریل باشند که برای این کار بهتر است از آب و صابون و پمادهای ضدعفونی کننده استفاده شود.
عفونت:
ورم پستان یکی از نشانه‌های عفونت پستان است که باعث درد و قرمزی نوک پستان خواهد شد. این مشکل در زنان شیرده شایع‌تر است اما ممکن است برای هرکسی اتفاق بیوفتد؛ اغلب عفونت‌های ناحیه سینه در عرض سه ماه پس از زایمان رخ خواهند داد.
ماستیت (التهاب پستان) معمولا باعث خونریزی از نوک پستان نمی‌شود اما اغلب نوک سینه‌های ترک خورده، آسیب دیده و خونریزی‌دهنده محل ورود باکتری‌های مختلفی هستند که می‌توانند منجر به عفونت ماستیت شوند.
پیشگیری از عفونت پستان:
در صورتی که فرد به مشکوک به ماستیت است، باید سریعا به پزشک مراجعه کند؛ در اکثر مواقع افراد با مصرف آنتی بیوتیک‌های خوراکی، طی دوره‌های ۱۰ تا ۱۴ روزه درمان می شوند.
پزشک متخصص معمولا از آنتی بیوتیک‌های بی‌خطر استفاده می‌کنند تا اختلالی در روند شیردهی به نوزاد ایجاد نشود. در صورتی که آبسه‌ای در نوک پستان ایجاد شود، ممکن است نیاز به مداخله و تخلیه آن توسط پزشک باشد.
پاپیلوم داخل مجاری:
پاپیلوم داخل مجاری یکی از شایع‌ترین علل خونریزی از نوک پستان است، به خصوص اگر خون از نوک پستان مانند شیر نشت پیدا کند. این پاپیلوم‌ها، تومورهای خوش‌خیمی هستند که در داخل مجاری شیر رشد می‌کنند.
تومورهای ایجاد شده کوچک و شبیه به زگیل هستند و معمولا در نزدیکی نوک پستان ایجاد می‌شوند، در نهایت نیز باعث ایجاد خونریزی و بروز ترشحات خونی از نوک پستان خواهند شد.
عوامل زمینه‌ساز ترشحات خونی سینه
چندین عامل خطر وجود دارد که ممکن است احتمال و ریسک بروز عارضه ترشحات خونی از نوک پستان را در زنان افزایش دهند. این عوامل شامل موارد زیر خواهند بود:
سن:
زنانی که به دوران یائسگی نزدیک می‌شوند یا در دوران یائسگی هستند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان سینه قرار دارند که همین موضوع می‌تواند موجب ایجاد ترشحات خونی از نوک پستان بیماران شود.
سابقه خانوادگی:
به طور کلی زنان با سابقه خانوادگی ابتلای سرطان سینه، در معرض خطر بیشتری قرار دارند و احتمال آن که به سرطان سینه مبتلا شوند و دچار ترشحات خونی پستان شوند، بسیار بیشتر از سایر افراد جامعه خواهد بود.
عوامل هورمونی:
افرادی که به دلیل وجود مشکلات زمینه‌ای قبلی از درمان جایگزینی هورمون استفاده کرده‌اند و یا سابقه بیماری‌های مرتبط با هورمون مانند آندومترویز را دارند، ممکن است بیشتر در معرض خطر قرار گیرند و درگیر عوارضی مثل نشت ترشحات غیرطبیعی و ترشحات خونی قرار گیرند.
جراحی قبلی پستان:
بانوانی که انواع مختلفی از جراحی‌های زیبایی و یا درمانی سینه انجام داده‌اند، مانند لامپکتومی یا ماستکتومی، ممکن است در معرض خطر بیشتری نسبت به ابتلای عارضه‌های ناحیه سینه قرار داشته باشند و ترشحات خونی و غیرطبیعی از نوک پستان را تجربه کنند.
استعمال دخانیات:
زنان سیگاری به دلیل تنفس و ورود مواد سمی و سرطان‌زا به بدن و به واسطه کشیدن سیگار، بیشتر درگیر بیماری‌های مهلکی مانند سرطان و یا سایر مشکلات سلامتی هستند که همین امر موجب می‌شود تا فرد دچار عارضه‌های مختلفی نظیر نشت ترشحات خونی از نوک پستان شود.
کلام آخر
در این مقاله‌ی بای بای سرطان، انواع ترشحات طبیعی و غیرطبیعی نوک پستان را در شرایط عادی و شیردهی بررسی کردیم و بسیاری از این ترشحات رو به شرط دو طرفه بودن و ادامه‌دار نبودن، نرمال تلقی کردیم.
سپس در خصوص عوامل دخیل در ایجاد ترشحات خونی از نوک پستان صحبت کرده و ضمن پرداختن به ارتباط میان این ترشحات و سرطان سینه، راه‌های جلوگیری از آسیب سینه در اثر برخی از این عوامل را بیان کردیم.
در نهایت باز هم باید به بانوان یادآور شویم که اهمیت معاینات و خودآزمایی‌های پستان در منزل را جدی گرفته تا نسبت به هرگونه تغییرات پستان آگاه باشند.
منابع:
