در این مقاله بای بای سرطان، قصد داریم در خصوص یکی از بیماری های مربوط به غده ی تیروئید، تحت عنوان سرطان تیروئید صحبت کنیم. اگر در خصوص ابتلا به این بیماری نگران هستید و یا نسبت به اطلاعات در خصوص علائم سرطان تیروئید کنجکاو هستید، این مقاله را از دست ندهید.
غده ی تیروئید، یکی از مهم ترین غدد بدن است و وظایف مهمی را در بدن و در جهت حفظ سلامت آن بر عهده دارد. ابتلا به بیماری های مربوط به غده ی تیروئید، طیف مختلفی از علائم آزاردهنده را در فرد ایجاد می کنند.
تیروئید چیست؟
هورمون‌هایی که تیروئید از خود ترشح می کند، ما را از اهمیت وجود این غده در بدن آگاه می‌کند. وجود این هورمون‌ها، برای کارایی درست سلول های بدن ضروری است.
به طوری که اگر مقدار این هورمون ها در بدن کم شود، سلول ها کندتر از حد معمول و اگر مقدار این هورمون ها در بدن زیادتر از حد نرمال شود، سلول ها سریع تر از حد معمول فعالیت می‌کنند. همچنین باعث متعادل شدن ضربان قلب، فشار خون، دمای بدن و وزن می شود.
یک غده درون ریز پروانه ای شکل در گردن است که دو هورمون بسیار مهم T4 و T3 را به درون خون ترشح می‌کند و همانطور که پیشتر گفته شد، این هورمون ها نقش اساسی در حفظ سلامت بدن دارند.
در جلوی گردن و در زیر سیب آدم قرار دارد و متشکل از دو لوب چپ وراست است. این لوب ها در دو طرف نای قرار می‌گیرند.
سرطان تیروئید چیست؟
این سرطان، با رشد و تکثیر سلول های بیماری زا در این غده، آغاز می شود. این سرطان ممکن است در ابتدا هیچ علائمی از خود نشان ندهد اما با رشد و پیشرفت بیماری، علائم سرطان تیروئید که غالبا شامل تورم گردن، تغییرات صدا و بلع سخت هستند، در فرد، پدیدار می شود.
چندین نوع سرطان تیروئید وجود دارد که بعضی به آرامی رشد می کنند و بعضی دیگر، پیشرفت خیلی سریعی دارند که در اکثر مواقع، هر دو نوع این سرطان ها قابل درمان خواهند بود.
انواع سرطان تیروئید
سرطان متمایز (Differentiated thyroid cancers)
در این نوع، روند سرطانی شدن در سلول هایی که هورمون ها را تولید و ذخیره می کنند، اتقاق می افتد. این سلول های سرطانی در زیر میکروسکوپ، دقیقا شبیه به سلول های سالم هستند.
سرطان پاپیلاری (Papillary thyroid cancer)
که شایع ترین نوع سرطان تیروئید است و می تواند در‌همه سنین اتفاق بیوفتد، اما در سنین ۳۰ تا ۵۰ شایع تر است. این سرطان، به دلیل کوچک بودن ناحیه درگیر، به درمان، خوب پاسخ می دهد.
سرطان فولیکولار (Follicular thyroid cancer)
این نوع از سرطان به نسبت سایر، نادر است و در افراد بالای ۵۰ سال شیوع بیشتری دارد و معمولا متاستاز نمی دهد اما اگر بدهد، ریه ها و استخوان ها را درگیر خواهد کرد.
سرطان هرثل (Hurthle cell thyroid cancer)
به نسبت نادر است و در گذشته، جز دسته ی فولیکولار قرار می گرفت اما امروزه، به دلیل پاسخ درمانی متفاوت، در دسته بندی جداگانه قرار می گیرد. این نوع سرطان بدخیم بوده و به سرعت پخش می شود.
سرطان آناپلاستیک (Anaplastic thyroid cancer)
این نوع سرطان هم شیوع کمتری نسبت به انواع آن دارد و بیشتر در افراد بالای ۶۰ سال رخ می دهد. سرعت رشد و پخش شدن بالایی دارد و به سختی به درمان پاسخ می دهد.
سرطان مدولاری (Medullary thyroid cancer)
در این سرطان، سلول های C تیروئید که تولید کننده ی کلسی تونین است، درگیر می شود. بالا رفتن سطح کلسی تونین در خون، باعث آشکار شدن سرطان در مراحل اولیه می شود. این بیماری می تواند به صورت ارثی منتقل شود و ژنی به نام RET باعث بروز سرطان در سلول های تیروئید شود.
علائم سرطان تیروئید در زنان و مردان
همانطور که گفته شد، این سرطان در مراحل اولیه هیچ علائمی ندارد ولی با پیشرفت بیماری و وخامت آن، علائم سرطان تیروئید در فرد پدیدار می شود. علائم سرطان تیروئید می تواند در زنان و مردان مشابه باشد. علائم رایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تودهه یا تورم در گردن: این اغلب اولین علامت سرطان تیروئید است. ممکن است به صورت یک گره در جلوی گردن در نزدیکی سیب آدم احساس شود.
- تغییرات صدا و ایجاد صدای اسب مانند: این می تواند به دلیل درگیری عصب یا فشرده شدن از تومور باشد.
- مشکل در بلع یا تنفس: یک تومور در حال رشد می تواند روی مری یا نای فشار بیاورد.
- درد گردن و گلو
- درد در ناحیه گردن و گاهی اوقات در گوش: درد ممکن است ادامه داشته باشد یا متناوب باشد.
- سرفه مداوم: سرفه ای که به سرماخوردگی یا آلرژی مربوط نمی شود، به خصوص اگر مخاط تولید نکند.
- بزرگ شدن غدد لنفاوی: تورم غدد لنفاوی گردن می تواند نشانه گسترش سرطان باشد.
توجه به این نکته مهم است که این علائم همچنین می تواند ناشی از بیماری هایی باشد که سرطانی نیستند، مانند ندول های خوش خیم تیروئید یا التهاب غده تیروئید (تیروئیدیت). اگر هر یک از این علائم را دارید، مهم است که برای تشخیص مناسب به پزشک مراجعه کنید. آنها می توانند علائم شما را ارزیابی کنند و در صورت لزوم، آزمایش هایی مانند آزمایش خون، سونوگرافی یا نمونه برداری آسپیراسیون با سوزن ظریف را برای بررسی بیشتر درخواست کنند.
روش تشخیص سرطان تیروئید
تست ها و پروسه های تشخیصی پایه، معمولا در انواع سرطان ها یکسان اند. از این تست ها جهت تشخیص این سرطان نیز استفاده می شود.
- پروسه تشخیص سرطان در ابتدا، با استفاده از معاینه فیزیکی که خود شامل معاینه و لمس تخصصی غده ی تیروئید، به جهت ارزیابی وجود هرگونه توده یا برآمدگی است و گرفتن شرح حال بیمار توسط پزشک متخصص، آغاز می شود.
- آزمایش خون، روشی دیگر است که در آن پزشک با بررسی میزان TSH خون و هورمون های دیگری که توسط تیروئید تولید می شوند، یعنی T3 و T4 در مورد سلامت این غده مطمئن می شوند.
- عکسبرداری با فراصوت، این امکان را به ما می دهد تا با استفاده از امواج صوتی فرکانس بالا، تصاویری از ساختار غده تیروئید برای تشخیص هرگونه بیماری بدست بیاوریم. همچنین متخصصین از فراصوت، برای بررسی گرهه ای لنفاوی تیروئید نیز استفاده می کنند، تا از وجود و عدم وجود هرگونه مشکل و سرطان در این بخش مطمئن شوند.
- بیوپسی از روش های تشخیصی موثر است که در آن با استفاده از سوزنی نازک و بلند، از توده سرطانی نمونه‌برداری می کنند. در این روش، از فراصوت نیز استفاده می شود، تا سوزن را به محل درستی برای نمونه‌برداری هدایت کند.
- انجام تست های ژنتیک در افرادی که این سرطان را از خانواده به ارث برده اند، الزامی است زیرا به کمک این تست‌ها می توان نوع سلول درگیر و اقدامات درمانی مناسب را بر اساس نوع بیماری، تشخیص داد.
درمان سرطان تیروئید
در سرطان های پاپیلاری تیروئید اولیه، درمان فوری نیاز نیست چرا که در این نوع سرطان احتمال رشد و گسترش بیماری بسیار پایین است. اما در صورت رشد و پیشرفت سرطان، روش های مختلفی برای درمان وجود دارد که در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم:
1- عمل جراحی از روش های موثر درمانی است که تمام و یا بخشی از غده تیروئید سرطانی شده برداشته می شود که با توجه به اندازه، وخامت و نوع سرطان، روش جراحی متفاوت خواهد بود:
- برداشتن تمام یا بخش زیادی از تیروئید (thyroidectomy):
در این روش، متخصصین بافت های اطراف غدد پاراتیروئید را که متعادل کننده ی سطوح کلسیم خون است، برای جلوگیری از آسیب به این غدد بر می دارند.
- برداشتن بخشی از غده تیروئید (thyroid lobectomy):
در این روش، نیمی از غده تیروئید برداشته می شود. این روش، زمانی موثر است که سرطان سرعت رشد کمی داشته باشد، در یک بخش از تیروئید باشد و در بخش دیگر هیچ نشانه ای از بیماری و مشکلات دیگر وجود نداشته باشد.
- برداشتن گره های لنفاوی گردن (lymph node dissection):
در سرطان تیروئید، احتمال انتشار سرطان به بافت های اطراف بخصوص گره های لنفاوی بسیار زیاد است. قبل از انجام این عمل بهتر است با عکسبرداری فراصوت بررسی شود که آیا سرطان به این بخش ها متاستاز کرده است یا خیر.
2- هورمونتراپی تیروئید (Thyroid hormone therapy):
در این روش درمانی، هورمون‌هایی که تیروئید دیگر قادر به تولید آنها نیست، به وسیله قرص ها جایگزین می شوند.
اگر کل یا حتی بخشی از تیروئید با عمل جراحی از بدن خارج شده باشد، فرد باید تا آخر عمر هورمون تراپی انجام دهد تا عملکرد نرمال بدن به واسطه نبود غده تیروئید، دچار اختلال نشود.
3- ید رادیواکتیو (Radioactive iodine):
برای از بین بردن سلول های سرطانی بعد از عمل جراحی و یا درمان سرطان‌هایی که احتمال پخش شدن آنها زیاد است، استفاده می شود.
یدهای رادیواکتیو، به شکل قرص و یا مایع مورد مصرف قرار می گیرند و از آنجایی که تیروئید همه یدها را جذب می کند، احتمال آسیب به بافت های سالم بدن به شدت کاهش پیدا می کند.
4- تزریق الکل به درون سلول های سرطانی (Injecting alcohol into cancers):
از این روش درمانی، برای سرطان های تیروئید اولیه و یا درمان سرطان باقی مانده بعد از عمل جراحی استفاده می شود. تزریق الکل به وسیله سوزن به درون بخش سرطانی، باعث کوچک شدن سلول های سرطانی می شود.
5- دارو درمانی هدفدار (Targeted drug therapy):
استفاده از داروهایی که فقط روی سلول های سرطانی تاثیر دارند و بر سایر بخش های بدن تاثیر نمی گذارند و عوارض جانبی ندارد. این داروها بیشتر به صورت قرص مصرف می شوند.
6- رادیوتراپی (Radiation therapy):
در رادیوتراپی از مواد پرتوزا پرانرژی مثل پروتون ها و اشعه X برای بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود.
7- شیمی درمانی (Chemotherapy):
استفاده از داروهایی مخصوص برای از بین بردن سلول های سرطانی.
رژیم غذایی سرطان تیروئید
افراد مبتلا به سرطان تیروئید، می توانند با رعایت رژیم غذایی مناسب و سالم، روند درمان و همچنین درمان علائم سرطان تیروئید را بیشتر کنند.
- استفاده از منابع ید دار در رژیم غذایی
- استفاده از سبزیجات برگ سبز همانند کاهو و اسفناج
- استفاده از میوه ها به خصوص توت فرنگی که ضد سرطان است.
- استفاده از غذاهای دریایی که منابع غنی از ید، مواد معدنی، ویتامین A و B، زینک و امگا 3 هستند.
- استفاده از غلات و تخم مرغ جهت تامین ید و پروتئین های ضروری بدن.
- عدم زیاده روی در مصرف فیبر و اعتدال آن در رژیم غذایی، جهت اثربخشی بیشتر داروها.
- عدم مصرف فست فود و غذاهای کنسروی به جهت چربی زیادی که این غذاها دارا هستند و همچنین به علت اثر کاهشی که بر تولید تیروکسین توسط غده تیروئید دارند.
تست سرطان تیروئید در خانه
نمی توان بصورت دقیق تست سرطان تیروئید در خانه انجام شود. تشخیص سرطان تیروئید معمولاً به ترکیبی از معاینه فیزیکی توسط پزشک، آزمایش خون برای بررسی عملکرد تیروئید، آزمایش های تصویربرداری (مانند سونوگرافی غده تیروئید)، و احتمالاً بیوپسی برای بررسی سلول های بافت تیروئید برای سرطان نیاز دارد.
با این حال، می‌توانید یک چک ساده گردن در خانه انجام دهید تا به دنبال توده‌ها یا بزرگ‌شدگی‌هایی در گردن خود باشید که ممکن است نشان دهنده مشکل تیروئید باشد. برای انجام این:
- جلوی آینه بایستید.
- گردن خود را کمی به عقب بکشید.
- یک جرعه آب بنوشید و قورت دهید.
- در حین قورت دادن، به گردن خود نگاه کنید تا هرگونه برآمدگی یا برآمدگی در ناحیه زیر سیب آدم و بالای استخوان ترقوه وجود داشته باشد.
در صورت مشاهده هر گونه توده، تورم یا سایر ناهنجاری ها، باید برای ارزیابی دقیق تر به پزشک مراجعه کنید. به یاد داشته باشید، پیدا کردن توده به معنای ابتلا به سرطان تیروئید نیست، زیرا بسیاری از گره های تیروئید خوش خیم (غیر سرطانی) هستند. اما این نشانه آن است که باید یک ارزیابی پزشکی حرفه ای دریافت کنید.
کلام آخر
سرطان تیروئید نسبت به سایر سرطان ها، از احتمال درمان بالاتری برخوردار است. حتی در زمانی که برای درمان لازم است تا غده تیروئید جراحی شود و به طور کامل برداشته شود هم، زندگی فرد بدون مشکل ادامه می یابد چرا که غده تیروئید عضوی نیست که حیات فرد در صورت نبود آن، خاتمه یابد.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
