به طور قطع همه ی ما تا به کنون تجربه انجام سونوگرافی را به دلایل مختلف، داشته‌ایم. همانطور که میدانید از سونوگرافی، عکسبرداری است که برای تشخیص انواع بیماریها استفاده میشود، اما شاید افراد کمی از نقش آن در تشخیص سرطان باخبر باشند. در این مقاله بای بای سرطان قصد داریم تشخیص سرطان با سونوگرافی را به عنوان یکی از راههای تشخیص این بیماری، بررسی کنیم.
سونوگرافی چیست؟
متود تصویربرداری است که در آن با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از ساختار داخلی بدن تشکیل میشود.
این تصاویر، می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در خصوص تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف از جمله سرطان را در اختیار متخصصین قرار دهد.
اکثر از طریق دستگاهی در خارج بدن با استفاده از امواج فراصوت انجام میشود اما در بعضی شرایط، پزشک با گذاشتن دستگاهی کوچک در بدن به مشاهده ارگان‌های داخلی بدن می‌پردازند.
به دلایل مختلفی انجام میشود، برای مثال از این روش جهت بررسی رحم و تخمدان‌ها در هنگام بارداری و ارزیابی سلامت جنین استفاده میشود.
در تشخیص بیماری‌های مثانه، ارزیابی فشار خون، ارزیابی توده‌های موجود در بافت سینه، چک غده تیروئید، ارزیابی بیماری‌های متابولیک استخوانی و در بررسی دستگاه تناسلی و پروستات استفاده میشود.
علاوه بر کاربردهای تشخیصی و درمانی، کاربرد هدایتی نیز دارد؛ به این صورت که در فرآیندی که باید از بیمار به روش بیوپسی نمونه‌گیری شود، این روش عکسبرداری با هدایت مسیر سوزن به محل مورد نظر، موجب نمونه‌گیری صحیح میشود.
آمادگی قبل از انجام سونوگرافی
انجام سونوگرافی شبانه روزی، نیاز به آمادگی قبلی خاصی ندارد اما با این حال نکاتی وجود دارد که رعایت کردن آنها، باعث نتیجه بهتری در تصویربرداری خواهد شد:
- در بعضی اسکن‌ها، به خصوص اسکن مثانه، پزشک مشاور توصیه می‌کند تا بیمار قبل از انجام چیزی نخورد.
- در سونوگرافی لگن، برخلاف مثانه، مثانه بیمار باید پر باشد و بیمار نباید تا قبل از انجام فرآیند دفع ادرار انجام دهد.
- بهتر است قبل از انجام، تمامی جواهرات و وسایل فلزی را از بدن خارج نمایید و همچنین پوشیدن لباس‌های گشاد و راحت موجب تسهیل فرآیند خواهد شد.
نحوه انجام سونوگرافی
برای انجام سونوگرافی شبانه روزی و تشخیص سرطان، ابتدا پزشک با مالیدن ژلی مخصوص بر ناحیه مورد نظر، محل را برای انجام سونوگرافی آماده می‌کند.
انجام این عمل باعث میشود تا اختلالی در عبور امواج فراصوت از بدن وجود نداشته باشد و تصاویر واضح و با جزئیات از بدن تشکیل شود.
سونوگراف که یک پزشک مجرب و آموزش دیده است، با قرار دادن دستگاهی کوچک به نام ترنسدیوسر بر روی نقطه ژل زده شده و حرکت دادن آن روی محل، به بررسی ناحیه می‌پردازد.
ترنسدیوسر با ارسال امواج فراصوت و دریافت بازتاب آن و ارسال آن به کامپیوتر مخصوص، تصاویری سیاه و سفید را در اختیار سونوگراف قرار می‌دهد.
سونوگرافی شبانه روزی، معمولا بدون درد است و ۳۰ دقیقه بیشتر زمان نمی‌برد. اگر چه ممکن است ناراحتی جزئی هنگام حرکت دادن ترنسدیوسر بر روی بدن، به خصوص اگر نیاز باشد تا مثانه بیمار پر باشد.
انواع سونوگرافی داخل بدن
ترنسدیوسر از طریق حفرات موجود در بدن، وارد بدن و به بررسی قسمت‌های داخلی بدن می‌پردازد .
شامل:
۱- اکوکاردیوگرافی ترنس مری (Transesophageal echocardiogram)
در این روش، ترسندیوسر از طریق مری وارد بدن میشود تا تصاویری از قلب و نواحی اطراف آن در اختیار سونوگراف قرار دهد. این متود عکسبرداری، تحت بیهوشی کامل صورت می‌گیرد.
۲- ترنس رکتال (Transrectal ultrasound)
در این روش از سونوگرافی، با وارد کردن ترنسدیوسر از طریق رکتوم به داخل بدن، تصاویری از پروستات تهیه میشود.
۳- ترنس واژینال (Transvaginal ultrasound)
ترنسدیوسر از طریق واژن وارد بدن بیمار و تصاویری از رحم و تخمدان‌ها را در اختیار سونوگراف قرار می‌دهد.
انواع سونوگرافی
اکثر مردم با این فرآیند آشناییت دارند، چرا که تنها تصور آنها این است که سونوگرافی تنها برای ارزیابی سلامت و میزان رشد جنین و بررسی رحم و تخمدان استفاده میشود، که این نشان از ایمن بودن سونوگرافی دارد، اما این تنها کاربرد سونوگرافی نیست و انواع دیگری نیز دارد که در ادامه به صورت مختصر توضیح خواهیم داد:
۱- لگن (Pelvic Ultrasound Imaging)
در این نوع از سونوگرافی، از ابزارهای تشخیصی استفاده میشود.
خونریزی‌های غیرطبیعی، درد، مشکلات قائدگی، کیست‌های تخمدان، سنگ‌های کلیه، مثانه و سرطان رحم و تخمدان را بررسی می شود و به جهت اورژانسی بودن آن به عنوان سونوگرافی شبانه روزی شناخته می شود.
۲- شکم (Abdominal Ultrasounds)
این نوع از سونوگرافی، برای ارزیابی ارگان‌هایی مثل کبد، کیسه صفرا، طهال، پانکراس، مجاری صفراوی، کلیه‌ها و مثانه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این نوع از اسکن، می‌تواند در تشخیص و ارزیابی میزان آسیبی که بیماری‌های مختلف به ارگان‌ها وارد کرده‌اند، مفید و کاربردی باشد.
همچنین می‌تواند دردهای شکمی، سنگ‌های کیسه صفرا، علل ایجاد لخته‌های خون و بزرگ شدن ارگان‌های داخلی را مورد بررسی قرار دهد.
۳- کاروتید و آئورت شکمی (Carotid and Abdominal Aorta Ultrasound)
این نوع از سونوگرافی، برای بررسی شریان کاروتید در گردن که خون را به سمت مغز حمل می‌کند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این اسکن برای تنگی عروق و انسداد شریان کاروتید که ریسک سکته‌های مغزی را بالا می‌برد.
۴- زنان زایمان (Obstetric Ultrasounds)
معمولا برای چکاپ‌های روتینی که برای سلامت مادر و جنین لازم است، استفاده میشود.
سونوگرافی شبانه روزی، برای بررسی میزان رشد جنین، ارزیابی سلامت او و بدون مشکل بودن رحم و تخمدان‌ها قبل از بارداری نیز، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به دلیل استفاده از امواج ایمن و بدون خطر تهدیدی برای مادر و جنین محسوب نمی‌شود.
اسکن‌های فراصوت، بهترین روش برای محاسبه سن جنین، وجود هرگونه موارد غیرطبیعی در نوزاد و همچنین بررسی تعداد جنین‌های داخل شکم مادر می‌باشد.
نوع دیگری هم وجود دارد که به صورت اختصاصی ارگان‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد، به خصوص کبد و سیستم‌های عروقی، مورد توجه بیشتری قرار می‌گیرند.
بعد از چند روز جواب تست آماده و توسط پزشک متخصص مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد.
تشخیص سرطان با سونوگرافی
تست‌های عکسبرداری مختلفی وجود دارد که می‌توان از آنها برای تشخیص سرطان در بیماران استفاده کرد.
در حقیقت، تشخیص سرطان با سونوگرافی امکان‌پذیر است. نوع خاصی از عکسبرداری تشخیصی است که در آن با استفاده از امواج فراصوت، اطلاعات کاربردی در مورد سرطان به خصوص در بافت‌های نرم بدن به ما می‌دهد.
در مواقعی از سونوگرافی شبانه روزی در خط اول پروسه تشخیص سرطان استفاده می‌کنند و در صورت مشاهده و شک به وجود هرگونه موارد غیرطبیعی و توده‌های سرطانی و غیرسرطانی، تست‌های تشخیصی بیشتری در صورت نیاز انجام خواهد شد.
تشخیص سرطان با سونوگرافی بسیار کاربردی خواهد بود.
یکی از قابلیت‌های مهم این تست تصویربرداری، قابلیت تشخیص و سپس تعیین نوع توده‌ای است که در بافت وجود دارد.
اگر توده، کیستی باشد احتمال غیرسرطانی بودن و یا خوش‌خیم بودن سرطان بیشتر است. در حالی که توده‌هایی که ساختاری سفت‌تر و جامد دارند، احتمال بدخیم بودن و سرطانی بودن آن بیشتر خواهد بود.
قابلیت دیگر پیگیری روند درمان است؛ به صورتی که هرگونه تغییرات مثبتی که در توده‌های بافت ایجاد شود نشان از تاثیرگذار بودن درمان و متود درمانی انتخابی دارد.
با پیشرفت روش انجام این تست و امکان بررسی بافت سینه برای وجود سرطان، استفاده از ماموگرافی با اشعه X کاهش پیدا کرده و این به معنای کاهش عوارض جانبی ناشی از اشعه X خواهد بود.
مزایای سونوگرافی
سونوگرافی شبانه روزی، مزایای زیادی دارد؛ برای مثال این تست نیازمند زمان زیادی برای انجام آن ندارد، کم هزینه است و از همه مهم‌تر فرد در معرض تشعشعات مضری مثل اشعه X قرار نمی‌گیرد.
سونوگرافی، تصاویری به وضوح و جزئیات سی تی اسکن و ام آر آی در اختیار پزشکان قرار نمی‌دهد.
به همین دلیل سونوگرافی به تنهایی قادر به تشخیص سرطان و توده‌های سرطانی نیست و صرفا می‌تواند یک روش تکمیلی در پروسه تشخیص این بیماری باشد.
اکوهای سونوگرافی، با توجه به تراکم بافت مورد بررسی، متغیر است و مشاهده توده‌هایی که سفت و جامد هستند، آسان‌تر از کیست‌های پر از چرک و مایع است.
می‌تواند تومورهای موجود در بافت‌ها را تشخیص دهد، اما تعیین سرطانی و غیرسرطانی بودن آن نیازمند تست‌ها و بررسی‌های بیشتری خواهد بود.
سایر کاربردهای سونوگرافی
برای بررسی ارگان‌ها و بخش‌های مختلف بدن استفاده میشود، به عنوان مثال برای بررسی ناحیه شکم، ناحیه خلف صفاقی، قفسه سینه و مدیاستن، مغز و گاها به عنوان اسکن چشم نیز آن استفاده میشود.
تیروئید و بافت سینه هم جزء بخش‌هایی هستند که در سونوگرافی می‌توان مورد بررسی و مشاهده قرار داد.
شاید کلیشه‌ای باشد اما بدانید سرطان پایان مسیر نیست، چیزی که در این مسیر مهم است روحیه‌ی جنگندگی و امید شما به بهبودی است، پس امیدوار و قوی بمانید.
هدف ما در سایت بای بای سرطان این است که شما بتوانید امیدتان را تا زمان بهبودی از بیماری زنده نگه دارید.
منابع:
